albo rzesistej/ Dypranu Kreteńskiego/ Poleju po pół łociu/ Dzięcieliny albo Szmeru Włoskiego/ który też Cząbrem Włoskim zowiemy/ Suchotnego ziela albo Iwinki po ćwerci łota/ Cynamonu przedniego/ Spiki Indyjskiej po pół ćwierci łota/ Dziegiel pokrajać i przetłuc zgruba/ a wszystko wespół pomieszawszy z heblowanymi trzasczkami Leszczyny/ albo Jasienowymi/ w baryłkę siedmi garncową wsypać/ a Mosztem ją dobrym napełnić/ gdy wykiśnie w insze naczynie spuścić/ a wyrzuciwszy wymokłe zioła/ Baryłkę wypłokać/ znowu w nią ono wino wlać/ zaszpontować/ a do potrzeb niżej opisanych chować. 5. Inny sposób tego wina czynienia. Moc i skutki tego Wina. Paniom.
Paniom które czyszczenia
álbo rześistey/ Dypranu Kreteńskiego/ Poleiu po poł łoćiu/ Dźięćieliny álbo Szmeru Włoskiego/ ktory też Cząbrem Włoskim zowiemy/ Suchotnego źiela álbo Iwinki po ćwerći łotá/ Cynámonu przedniego/ Spiki Indiyskiey po poł ćwierći łotá/ Dźiegiel pokráiáć y przetłuc zgrubá/ á wszystko wespoł pomieszawszy z heblowánymi trzasczkámi Lesczyny/ álbo Iáśienowjmi/ w báryłkę śiedmi gárncową wsypáć/ á Mosztem ią dobrym nápełnić/ gdy wykiśnie w insze naczynie spuśćić/ á wyrzućiwszy wymokłe źiołá/ Báryłkę wypłokáć/ znowu w nię ono wino wlać/ zászpontowáć/ á do potrzeb niżey opisánych chowáć. 5. Iny sposob tego winá czynienia. Moc y skutki tego Winá. Pániom.
Pániom ktore czysczenia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 96
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ziela albo Iwinki po ćwerci łota/ Cynamonu przedniego/ Spiki Indyjskiej po pół ćwierci łota/ Dziegiel pokrajać i przetłuc zgruba/ a wszystko wespół pomieszawszy z heblowanymi trzasczkami Leszczyny/ albo Jasienowymi/ w baryłkę siedmi garncową wsypać/ a Mosztem ją dobrym napełnić/ gdy wykiśnie w insze naczynie spuścić/ a wyrzuciwszy wymokłe zioła/ Baryłkę wypłokać/ znowu w nią ono wino wlać/ zaszpontować/ a do potrzeb niżej opisanych chować. 5. Inny sposób tego wina czynienia. Moc i skutki tego Wina. Paniom.
Paniom które czyszczenia Miesięcznego swym trybem i zwyczajem nie miewają/ albo nie dobrze bywa/ to wino jest im wielkim ratunkiem. Także Morzyska w
źiela álbo Iwinki po ćwerći łotá/ Cynámonu przedniego/ Spiki Indiyskiey po poł ćwierći łotá/ Dźiegiel pokráiáć y przetłuc zgrubá/ á wszystko wespoł pomieszawszy z heblowánymi trzasczkámi Lesczyny/ álbo Iáśienowjmi/ w báryłkę śiedmi gárncową wsypáć/ á Mosztem ią dobrym nápełnić/ gdy wykiśnie w insze naczynie spuśćić/ á wyrzućiwszy wymokłe źiołá/ Báryłkę wypłokáć/ znowu w nię ono wino wlać/ zászpontowáć/ á do potrzeb niżey opisánych chowáć. 5. Iny sposob tego winá czynienia. Moc y skutki tego Winá. Pániom.
Pániom ktore czysczenia Mieśięczneg^o^ swym trybem y zwyczáiem nie miewáią/ álbo nie dobrze bywa/ to wino iest im wielkim rátunkiem. Tákże Morzyská w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 96
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
korzenia Dzięgielowego drobno posiekanego cztery łoty/ P. Mar: włosków/ skorek z Tamaryszkowego drzewa albo z Wrześnie po cztery łoty/ korzenia Kaparowego/ Stonogowcu/ Fiołkowego korzenia po dwa łoty/ Cynamonu łot/ Gwoździków pół łota: To wszystko co nadrobniej pokrajać i z trzasczkami heblowanymi z Jesienowego/ albo z Leszczynowego drzewa/ w baryłkę ośm garncową wsypać/ i mosztem dobrym napełnić/ a dać mu wykisnąć. Do potrzeb niżej opisanych chować i używać. Ślezionie bolejącej.
Ślezienie bolejącej i nabrzmiałej/ jest lekarstwem doświadczonym/ używając go w trunku. Nyrki.
Nerek i Pęcherz.
Pęcherza zatkania i zamulenia otwiera i wychędaża. Mocz.
Mocz i Kamień.
Kamień
korzeniá Dźięgielowego drobno pośiekánego cztery łoty/ P. Már: włoskow/ skorek z Támáryszkowe^o^ drzewá álbo z Wrześnie po cztery łoty/ korzenia Kápárowego/ Stonogowcu/ Fiołkowego korzeniá po dwá łoty/ Cynámonu łot/ Gwoźdźikow poł łotá: To wszystko co nadrobniey pokráiáć y z trzasczkámi heblowánymi z Ieśienowego/ álbo z Lesczynowego drzewá/ w báryłkę ośm gárncową wsypáć/ y mosztem dobrym nápełnić/ á dáć mu wykisnąć. Do potrzeb niżey opisánych chowáć y vżywáć. Sleźionie boleiącey.
Sleźienie boleiącey y nábrzmiáłey/ iest lekárstwem doświadczonym/ vżywáiąc go w trunku. Nyrki.
Nyrek y Pęchyrz.
Pęchyrzá zátkánia y zámulenia otwiera y wychędaża. Mocz.
Mocz y Kámień.
Kámień
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 96
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
sześci/ Listków obranych Senesowych/ a co naświeższych łotów szesnaście/ Piołynu Włoskiego/ Piołynu górnego po trzy garzci/ Panny Mariej Włosków Izopu suchego po dwie garzci/ Imbieru białego/ Ziela Tatarskiego/ Nasienia Kopru Włoskiego po dwa łoty. Modrzewowej gębki co nabielszej trzy. To wszystko z heblowanymi trasczkami z Leszczyny włożyć w ośm garncową Baryłkę albo w dziewięć garncową/ i Mosztu dobrego na to nalać/ a dać dobrze wykisnąć. Gdzieby też Mosztu nie było/ może wina dobrego starego nalać/ inym dolewać. Wino to/ Kolce.
Tym którzy bywają od Kolki i darcia w żywocie nagabani/ pic dawać/ dobrze. Żywot odmiękcza i purguje.
Żywot
sześći/ Listkow obránych Senesowych/ á co naświeższych łotow szesnaśćie/ Piołynu Włoskiego/ Piołynu gornego po trzy garzći/ Pánny Máryey Włoskow Izopu suchego po dwie garzći/ Imbieru białego/ Ziela Tátarskiego/ Naśienia Kopru Włoskiego po dwá łoty. Modrzewowey gębki co nabielszey trzy. To wszystko z heblowánymi trasczkámi z Lesczyny włożyć w ośm gárncową Báryłkę álbo w dźiewięć gárncową/ y Mosztu dobrego ná to nálać/ á dáć dobrze wykisnąć. Gdźieby też Mosztu nie było/ może winá dobrego stárego nálać/ inym dolewáć. Wino to/ Kolce.
Tym ktorzy bywáią od Kolki y dárćia w żywoćie nágábáni/ pic dawáć/ dobrze. Zywot odmiękcza y purguie.
Zywot
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 175
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
członkach/ także szyszki w siedzeniu/ często nią wymywając/ i Flajtuch obmaczawszy na nie kładąc.
Sadno koniowi także nią często przemywać/ i prochem Zanklu liścia zasypować/ goi. A w niedostatku wodki/ ziele warzyć Zanklowe/ i tą juchą wymywać. Wino z Zanklu.
Wziąć liścia i z korzeniem/ i włożjć w Baryłkę/ na to nalać mosztu/ i dać mu dobrze wykisnąć. Potym tego wina do obiadu/ i wieczerze rannym dawać/ zwłaszcza na początku jedzenia. Albo też z inym winem go mieszać/ i miasto trunku pospolitego używać.
Inni tak czynią: biorą ośm garści Zanklu z liściem i z korzeniem/ bukwice żółtej albo białej
członkách/ tákże szyszki w śiedzeniu/ często nią wymywáiąc/ y Fláytuch obmaczawszy ná nie kłádąc.
Sádno koniowi tákże nią często przemywáć/ y prochem Zánklu liśćia zásypowáć/ goi. A w niedostátku wodki/ źiele wárzyć Zánklowe/ y tą iuchą wymywáć. Wino z Zánklu.
Wźiąć liśćia y z korzeniem/ y włożjć w Báryłkę/ ná to nálać mosztu/ y dáć mu dobrze wykisnąć. Potym tego winá do obiádu/ y wieczerze ránnym dawáć/ zwłasczá ná początku iedzenia. Albo też z inym winem go mieszáć/ y miásto trunku pospolitego vżywáć.
Ini ták czynią: biorą ośm gárśći Zánklu z liśćiem y z korzeniem/ bukwice żołtey álbo białey
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 250
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Albo też z inym winem go mieszać/ i miasto trunku pospolitego używać.
Inni tak czynią: biorą ośm garści Zanklu z liściem i z korzeniem/ bukwice żółtej albo białej/ którą kluczami świętego Piotra zowią/ Przetarzniku/ Złomignaku/ po cztery garści. To drobno posiekawszy z Leszczynowymi trzasczkami/ nabijają sześćgarncową faskę/ albo baryłkę/ i na to Moszt dobry leją/ a cały rok dla rannych miasto lekarstwa chowają. Za którego używaniem/ rany tak sztychowe/ jako cięte/ i postrzały leczą. Zielnik D. Simona Syrenniusa/
Drudzy tak przyprawują to wino: biorą Zanklu z liściem i z korzeniem sześć garzci/ Grusczycki trzy garzci/ Koziej stopki
. Albo też z inym winem go mieszáć/ y miásto trunku pospolitego vżywáć.
Ini ták czynią: biorą ośm gárśći Zánklu z liśćiem y z korzeniem/ bukwice żołtey álbo białey/ ktorą kluczámi świętego Piotrá zowią/ Przetárzniku/ Złomignaku/ po cztyry gárśći. To drobno pośiekawszy z Lesczynowymi trzasczkámi/ nábiiáią sześćgárncową fáskę/ álbo báryłkę/ y ná to Moszt dobry leią/ á cáły rok dla ránnych miásto lekárstwá chowáią. Zá ktorego vżywániem/ rány ták sztychowe/ iáko ćięte/ y postrzały leczą. Zielnik D. Simoná Syrenniusá/
Drudzy ták przypráwuią to wino: biorą Zánklu z liśćiem y z korzeniem sześć garzći/ Gruscżycki trzy garzći/ Koźiey stopki
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 251
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Grusczycki trzy garzci/ Koziej stopki abo Podagryczniku/ Dzięgielu/ Złotych głowenek/ Wężownikowego/ albo Gajowej miedunki ziela po dwu garzci/ Wołowego języku polnego/ Centurii małej/ po połtory garzci/ Podrzrzału garzć. Te wszystkie zioła drobno pokrajać/ Rapontyku albo Jasieńcu trzy łoty/ także drobno pokrajanego/ i wbić to w pięć garncową Baryłkę/ a Mosztu dobrego nalać/ i dać temu wykisnąć/ a chować do roku. Barzo kosztowny trunek będzie rannym. Rozsądek.
To ziele Ziołopisom starodawnym/ abo w znajomości nie było/ albo my wiedzieć nie możemy/ jako od nich było mianowane. Pośledniejszy skalnym Żywcem go chcieli mieć/ albo zle: bo chocia spolne
Gruscżycki trzy garzći/ Koźiey stopki ábo Podágryczniku/ Dźięgielu/ Złotych głowenek/ Wężownikoweg^o^/ álbo Gáiowey miedunki źiela po dwu garzći/ Wołowego ięzyku polnego/ Centuryey máłey/ po połtory garzći/ Podrźrzału garzć. Te wszystkie źiołá drobno pokráiáć/ Rhápontyku álbo Iaśieńcu trzy łoty/ tákże drobno pokráiánego/ y wbić to w pięć gárncową Báryłkę/ á Mosztu dobrego nálać/ y dáć temu wykisnąć/ á chowáć do roku. Bárzo kosztowny trunek będźie ránnym. Rozsądek.
To źiele Ziołopisom stárodawnym/ ábo w znáiomośći nie było/ álbo my wiedźieć nie możemy/ iako od nich było miánowáne. Poślednieyszy skálnym Zywcem go chćieli mieć/ álbo zle: bo choćia spolne
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 251
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
w gnilcu/ jest osobliwym lekarstwem/ używając go przy stole miasto trunku pospolitego. Ślezionie. 2.
Ślezienie zamulonej i nabrzmiałej/ tym sposobem wino może przyprawić/ wziąć Rzepiku ziela suszonego funt kupiecki/ Jelenich języków/ Stonogowcu/ Paprotnice/ po szesnaście łotów/ to drobno pokrajawszy włożyć miedzy heblowane trzasczki Jesionowego drzewa w ósmy garncową baryłkę mosztu dobrego nalać/ i dać mu się wytrybować. To wszystkim śledzionnym dolegliwościom osobliwie służy. Do roku chować go może. 3.
Drudzy czynią to wino tym sposobem. Biorą Rzepiku w cieniu ususzonego łotów szesnaście/ Stonogowcu mniejszego cztery łoty/ Reubarbarum przedniego trzy łoty/ Iwinki pachniącej/ albo Żywiczki małej/ Roży czerwonej po
w gnilcu/ iest osobliwym lekárstwem/ vżywáiąc go przy stole miásto trunku pospolitego. Sleźionie. 2.
Sleźienie zámuloney y nábrzmiáłey/ tym sposobem wino może przypráwić/ wźiąć Rzepiku źiela suszonego funt kupiecki/ Ielenich ięzykow/ Stonogowcu/ Páprotnice/ po szesnaśćie łotow/ to drobno pokraiawszy włożyć miedzy heblowáne trzasczki Ieśionowego drzewá w osmy gárncową báryłkę mosztu dobrego nálać/ y dáć mu się wytrybowáć. To wszystkim śleźiennym dolegliwośćiom osobliwie służy. Do roku chowáć go może. 3.
Drudzy czynią to wino tym sposobem. Biorą Rzepiku w ćieniu vsuszonego łotow szesnaśćie/ Stonogowcu mnieyszego cztery łoty/ Rheubárbárum przedniego trzy łoty/ Iwinki páchniącey/ álbo Zywiczki máłey/ Roży czerwoney po
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 279
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ Reubarbarum przednie dobrego pięć łotów/ Migdałów gorzkich trzy łoty/ Rożej suchej czerwonej pułtora łota/ Anyżu nasienia łot/ korzenia Kopytnikowego/ korzenia Marzanny/ albo Retyfarbierskiej/ nasienia Piotruszczanego po pół łota. Ziele i korzenia drobno pokrajać/ Migdały utłuc/ nasienia z gruba przerazić/ a z heblowanemi trzasczkami leszczynowemi zmieszawszy/ w sześcigarncową baryłkę włożyć/ mosztu dobrego na to nalać/ i dać się wytrybować. Zielnik D. Simona Syreniusa/ Żyłom zamulonym.
Zatkanie żył w wątrobie otwiera. Wątrobie nabrzmiałość.
Zatkanie żył w wątrobie otwiera.
Nabrzmiałość jej leczy. Opuchłym.
Opuchłym/ i Żółtaczce.
Żółtą niemoc mającym/ wielki ratunek daje. Także Trawieniu i
/ Rheubárbárum przednie dobrego pięć łotow/ Migdałow gorzkich trzy łoty/ Rożey suchey czerwoney pułtorá łotá/ Anyżu naśienia łot/ korzenia Kopytnikowego/ korzenia Márzánny/ álbo Rethyfárbierskiey/ naśienia Piotrusczánego po puł łotá. Ziele y korzenia drobno pokráiáć/ Migdały vtłuc/ naśienia z hrubá przeráźić/ á z heblowánemi trzasczkámi lesczynowemi zmieszawszy/ w sześćigárncową báryłkę włożyć/ mosztu dobrego ná to nálać/ y dáć się wytrybowáć. Zielnik D. Simona Syreniusá/ Zyłom zámulonym.
Zátkánie żył w wątrobie otwiera. Wątrobie nábrzmiáłość.
Zátkánie żył w wątrobie otwiera.
Nábrzmiáłość iey leczy. Opuchłym.
Opuchłym/ y Zołtácce.
Zołtą niemoc máiącym/ wielki rátunek dáie. Tákże Trawieniu y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 280
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
