1. incisa et contusa decoqv in Vino Chalibeato et Aqv. Fabr. p. aq: pro fomento. Item. Weś wina kwartę, zagaś w nim kilka razy stal, pij to wino często, na raz po kieliszku, w przód się przepurgowawszy, możesz w nim jeszcze namoczyć ziela Szanty, Szałwiej, Biedrzeńcu, tym skuteczniejsze będzie. Item. Kamyki, które się najdują w żółci wo- łowej łowej na proszek starte, zażywanie, bardzo skuteczne są; także wilcza watroba suszona, i w proszku zażywana w wine stalowym. Oprócz pomienionych sposobów, jest innych bardzo wiele, jako Syropów z stalą robionych, Electuaria, etc. które
1. incisa et contusa decoqv in Vino Chalibeato et Aqv. Fabr. p. aq: pro fomento. Item. Weś winá kwartę, zágaś w nim kilká razy stal, piy to wino często, ná raz po kieliszku, w przod się przepurgowawszy, możesz w nim iescze námoczyć źiela Szánty, Szałwiey, Biedrzeńcu, tym skutecznieysze będzie. Item. Kámyki, ktore sie náyduią w żołći wo- łowey łowey ná proszek stárte, záżywanie, bárdzo skuteczne są; tákże wilcza wátroba suszona, y w proszku záżywána w wine stalowym. Oprocz pomienionych sposobow, iest innych bárdzo wiele, iáko Syropow z stalą robionych, Electuaria, etc. ktore
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 283
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
nasienia Ruty polnej po równej części/ to wszystko co namielej utłukszy po ćwierci łota/ albo po pułtory na raz/ z białym winem pić dają. Item.
Proch znamienity przeciwko morowemu powietrzu. Wziąć korzenia Kozłku który Driawnikiem zowiemy/ Masztyki wybornej po dwu łotu/ Glinki Ormiańskiej/ Ziemie albo Glinki pieczętowanej/ Kwiatu Muszkatowego/ Biedrzeńcu białego/ Korzenia Kokoryczki/ Kurzego ziela/ Omanu/ Czartowego ziobra/ Miarzu albo Mistrzowniku/ Wężowniku/ albo Diabliku/ Dypianu białego/ tych wszystkich korzenia wziąć/ i drobno posiekawszy/ z inemi rzeczami miałko utłuczonemi pomieszać/ i w naczyniu drzewianym/ zwierzchu ośmolonym/ albo w skórzanych woreczkach pilnie chować. Tego prochu po
naśienia Ruty polney po rowney częśći/ to wszystko co namieley vtłukszy po ćwierci łotá/ álbo po pułtory ná raz/ z białym winem pić dáią. Item.
Proch známienity przećiwko morowemu powietrzu. Wźiąć korzenia Kozłku ktory Dryawnikiem zowiemy/ Másztyki wyborney po dwu łotu/ Glinki Ormiáńskiey/ Ziemie álbo Glinki pieczętowáney/ Kwiatu Muszkatowego/ Biedrzeńcu białego/ Korzenia Kokoryczki/ Kurzego źiela/ Omanu/ Czártowego źiobra/ Miarzu álbo Mistrzowniku/ Wężowniku/ albo Diabliku/ Dipianu białego/ tych wszystkich korzenia wźiąc/ y drobno pośiekawszy/ z inemi rzeczámi miáłko vtłuczonemi pomieszáć/ y w naczyniu drzewiánym/ zwierzchu osmolonym/ álbo w skorzánych woreczkách pilnie chowáć. Tego prochu po
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 52
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
zarazie/ i wszelakeimu jadu uczynić: Wziąć Kozłku wielkiego pierwszego korzenia trzy łoty/ korzenia Koziej brody albo Diabliku/ który też obrastami zowiemy/ łót/ Czosnkowego ziela/ albo Szałby pachniącej/ albo Wilczego Czosnku/ Scordium łacinnicy zowią/ łót/ Glinki Ormiańskiej/ Ziemie albo Glinki pieczętowanej/ po trzy ćwierci łóta/ Góryczki/ Biedrzeńcu/ Dyptanu Kreteńskiego po pół ćwierci łóta/ Wierzchołków Matki Bożej/ Dzwonków ćwierć łota. To wszystko co nasubtelniej utłuc/ i przesiać/ a tego przerzeczonym sposobem czasu potrzeby używać/ bądź w trunku do pocenia/ bądź w konfekcie/ w morszelach/ albo w kołaczkach. Kozłek wielki i mały.
DRUGI KOZLEK wielki/ i
záráźie/ y wszelákeimu iádu vczynić: Wźiąć Kozłku wielkiego pierwszego korzenia trzy łoty/ korzenia Koźiey brody álbo Diabliku/ ktory też obrastámi zowiemy/ łót/ Czosnkowego źiela/ álbo Szałby pachniącey/ álbo Wilczego Czosnku/ Scordium łáćinnicy zowią/ łót/ Glinki Ormiáńskiey/ Ziemie álbo Glinki pieczętowáney/ po trzy ćwierći łótá/ Goryczki/ Biedrzeńcu/ Diptanu Kreteńskieg^o^ po pół ćwierći łótá/ Wierzchołkow Mátki Bożey/ Dzwonkow ćwierć łotá. To wszystko co nasubtelniey vtłuc/ y prześiać/ á tego przerzeczonym sposobem czásu potrzeby vżywáć/ bądź w trunku do pocenia/ bądź w konfekćie/ w morszelách/ álbo w kołaczkách. Kozłek wielki y máły.
DRVGI KOZLEK wielki/ y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 53
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
na początku trzeciego/ rościeńcza/ otwiera/ wyciera/ ścieńcza/ pobudza i posila/ rozprawuje/ rozsiekuje. Mniejszy ze wszech nasilniejsz i napotężniejszy/ bo ostrzejszy. Wtóre ma po nim miejsce średni. Poślednie pierwszy. Podmiot.
W Niedostatku korzenia Biedrzeńcowego/ możemy Macedońskiego Opichu/ albo Pietruszki używać: tak też namiejsce jej Biedrzeńcu/ tak korzenia/ jako nasienia. Moc i skutki. Zielnik D. Simona Syrenniusa.
Korzenie tych naszych Biedrzenców/ a ile do zaprawienia potraw miasto pieprzu/ pospolitemu człowiekowi jest bardzo dobry/ ususzywszy go i miałko utłukszy. Abowiem Żołądek/ Wątrobę/ Nerki/ Pęcherz/ Rozgrzewa i posila/ z zamulenia ich otwiera i
ná początku trzećiego/ rośćieńcza/ otwiera/ wyćiera/ śćieńcza/ pobudza y pośila/ rozpráwuie/ rozśiekuie. Mnieyszy ze wszech naśilnieysz y napotężnieyszy/ bo ostrzeyszy. Wtore ma po nim mieysce średni. Poślednie pierwszy. Podmiot.
W Niedostátku korzeniá Biedrzeńcowego/ możemy Mácedońskiego Opichu/ álbo Pietruszki vżywáć: ták też námieysce iey Biedrzeńcu/ ták korzenia/ iáko naśienia. Moc y skutki. Zielnik D. Simoná Syrenniusá.
Korzenie tych nászych Biedrzencow/ á ile do zápráwienia potraw miásto pieprzu/ pospolitemu człowiekowi iest bárdzo dobry/ vsuszywszy go y miáłko vtłukszy. Abowiem Zołądek/ Wątrobę/ Nerki/ Pęcherz/ Rozgrzewa y pośila/ z zamulenia ich otwiera y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 63
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Rożanego trzy łoty/ to wespół na jarkie słońce wystawić/ aż się usmaży z zgęstnieje/ jako lektwarz/ tego na czco po pół łociu brać/ a łyżką abo sześcią wodki Biedrzeńcowej popijać. Kłóciu o koło serca
Przeciwko kłóciu około serca/ bądź z zbytniej krwie abo z wilgotności innych bądź z uderzenia abo stłuczenia. Weźmi Biedrzeńcu z liściem i z korzeniem warz/ a tę juchę poranu i na noc ciepło pij. Wzrok ostrzy.
Wzrok słaby i ciemny/ jasny czyni/ Biedrzeńcu tak liścia jako korzenia jego jakimkolwiek sposobem używając/ bądź w trunku warzonego/ abo prochem/ bądź w potrawach. Żołądek.
Żołądek do trawienia naprawuje/ wziąwszy go
Rożánego trzy łoty/ to wespoł ná iárkie słońce wystáwić/ áż sie vsmáży z zgęstnieie/ iáko lektwarz/ tego ná czco po poł łoćiu brác/ á łyszką ábo sześćią wodki Biedrzeńcowey popiiáć. Kłoćiu o koło sercá
Przećiwko kłoćiu około sercá/ bądź z zbytniey krwie ábo z wilgotnośći inych bądź z vderzenia ábo stłuczenia. Weźmi Biedrzeńcu z liściem y z korzeniem warz/ á tę iuchę poránu y ná noc ćiepło piy. Wzrok ostrzy.
Wzrok słáby y ćiemny/ iásny czyni/ Biedrzeńcu ták liśćiá iáko korzenia iego iákimkolwiek sposobem vżywáiąc/ bądź w trunku wárzoneg^o^/ ábo prochem/ bądź w potráwách. Zołądek.
Zołądek do trawienia nápráwuie/ wźiąwszy go
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 66
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
abo sześcią wodki Biedrzeńcowej popijać. Kłóciu o koło serca
Przeciwko kłóciu około serca/ bądź z zbytniej krwie abo z wilgotności innych bądź z uderzenia abo stłuczenia. Weźmi Biedrzeńcu z liściem i z korzeniem warz/ a tę juchę poranu i na noc ciepło pij. Wzrok ostrzy.
Wzrok słaby i ciemny/ jasny czyni/ Biedrzeńcu tak liścia jako korzenia jego jakimkolwiek sposobem używając/ bądź w trunku warzonego/ abo prochem/ bądź w potrawach. Żołądek.
Żołądek do trawienia naprawuje/ wziąwszy go siedm łotów. Wielbłądowego siana abo Trawy Raskiej łotów cztery/ liścia pokrzyw pałających/ korzenia Fiołkowego Florenckiego/ Ostrzyżu wonnego abo wielkiego/ Gałganu po trzy łoty/ Omanu
ábo sześćią wodki Biedrzeńcowey popiiáć. Kłoćiu o koło sercá
Przećiwko kłoćiu około sercá/ bądź z zbytniey krwie ábo z wilgotnośći inych bądź z vderzenia ábo stłuczenia. Weźmi Biedrzeńcu z liściem y z korzeniem warz/ á tę iuchę poránu y ná noc ćiepło piy. Wzrok ostrzy.
Wzrok słáby y ćiemny/ iásny czyni/ Biedrzeńcu ták liśćiá iáko korzenia iego iákimkolwiek sposobem vżywáiąc/ bądź w trunku wárzoneg^o^/ ábo prochem/ bądź w potráwách. Zołądek.
Zołądek do trawienia nápráwuie/ wźiąwszy go śiedm łotow. Wielbłądowego śiáná ábo Trawy Ráskiey łotow cztery/ liśćia pokrzyw pałáiących/ korzenia Fiołkowego Florentskiego/ Ostrzyżu wonnego ábo wielkieg^o^/ Gáłganu po trzy łoty/ Omanu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 66
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Sok trudno było/ tedy wziąć suchego i z liściem/ abo tylko samego korzenia Biedrzeńcowego ze dwie garści pokrajać drobno/ warz w winie do połowice/ a miasto przerzeczonego Soku używać. Abo prochu tego korzenia kwintę naraz z sześcią łyżek wodki z tegoż Biedrzeńca/ toż uczyni. Trzeciacce.
Trzeciodniową Febrę odpędza/ trzy listeczki Biedrzeńcu na proch miałko zetrzeć/ i z sześcią łyżek wodki Cardobenedyctowej/ przed samym przyszciem/ abo chocia już nadyjdzie/ dać wypić.
Item: Wziąć tak korzenia jako liścia świeżego Biedrzeńcu/ uwiercięć abo w Moździerzu z winem utrzeć/ i sok wyżąć/ a dać go w ten czas prawie wypić/ gdy zimna nadchodzi/
Sok trudno było/ tedy wźiąć suchego y z liśćiem/ ábo tylko sámego korzenia Biedrzeńcowego ze dwie gárśći pokráiáć drobno/ warz w winie do połowice/ á miásto przerzeczonego Soku vżywáć. Abo prochu tego korzenia kwintę náraz z szesćią łyżek wodki z tegoż Biedrzeńcá/ toż vczyni. Trzeciacce.
Trzećiodniową Febrę odpądza/ trzy listeczki Biedrzeńcu ná proch miáłko zetrzeć/ y z sześćią łyżek wodki Cárdobenedyctowey/ przed sámym przyszćiem/ ábo choćia iuż nádyydźie/ dáć wypić.
Item: Wźiąć ták korzenia iáko liśćia świeżego Biedrzeńcu/ vwierćięć ábo w Możdżerzu z winem vtrzeć/ y sok wyżąć/ á dáć go w ten czás práwie wypić/ gdy źimna nádchodźi/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 68
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Abo prochu tego korzenia kwintę naraz z sześcią łyżek wodki z tegoż Biedrzeńca/ toż uczyni. Trzeciacce.
Trzeciodniową Febrę odpędza/ trzy listeczki Biedrzeńcu na proch miałko zetrzeć/ i z sześcią łyżek wodki Cardobenedyctowej/ przed samym przyszciem/ abo chocia już nadyjdzie/ dać wypić.
Item: Wziąć tak korzenia jako liścia świeżego Biedrzeńcu/ uwiercięć abo w Moździerzu z winem utrzeć/ i sok wyżąć/ a dać go w ten czas prawie wypić/ gdy zimna nadchodzi/ do trzeciego abo wtórego razu to uczyniwszy/ przepadnie. Item. Zimnicy czwartodniowej.
Doświadczone też w Kwartanie jest toż lekarstwo.
Trunek osobliwy i barzo użyteczny miasto piwa/ przy jedzeniu/
Abo prochu tego korzenia kwintę náraz z szesćią łyżek wodki z tegoż Biedrzeńcá/ toż vczyni. Trzeciacce.
Trzećiodniową Febrę odpądza/ trzy listeczki Biedrzeńcu ná proch miáłko zetrzeć/ y z sześćią łyżek wodki Cárdobenedyctowey/ przed sámym przyszćiem/ ábo choćia iuż nádyydźie/ dáć wypić.
Item: Wźiąć ták korzenia iáko liśćia świeżego Biedrzeńcu/ vwierćięć ábo w Możdżerzu z winem vtrzeć/ y sok wyżąć/ á dáć go w ten czás práwie wypić/ gdy źimna nádchodźi/ do trzećiego ábo wtorego rázu to vczyniwszy/ przepádnie. Item. Zimnicy czwartodniowey.
Doświadczone też w Kwártanie iest toż lekarstwo.
Trunek osobliwy y bárzo vżyteczny miásto piwá/ przy iedzeniu/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 68
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
godzin cztery warzyć. Tego rannemu każdego dnia/ rano i na noc/ po pięci albo sześci łyżek dawać/ chowając to w miejscu chłodnym abo w piwnicy. A gdzie tego dopije/ znowu świeżo nagotowac drugiej połowice/ onegoż ziela. Ranionym szkodliwie w głowę.
Ranionym szkodliwie w głowę/ trunek barzo osobliwy: wziąć Biedrzeńcu śrzedniego/ albo wtórego garści dwie/ Bukwice czerwonej i białej liścia i z kwieciem po połtory garści/ Koszysczka/ Podróżniku/ Przywrotu/ Trancu/ Jałowcowych Jagodek przetłuczonych z gruba/ Stokroci/ Leszczynowej Jemioły i z liściem/ Benedyktu/ Zanklu po garści/ Kwiecia z Trzemchy/ albo ze Smrodynie/ Centurii małej/ kwiecia Konwaliowego
godźin cztery wárzyć. Tego ránnemu káżdeg^o^ dniá/ ráno y ná noc/ po pięći álbo sześći łyżek dawáć/ chowáiąc to w mieyscu chłodnym ábo w piwnicy. A gdźie tego dopiie/ znowu świeżo nágotowác drugiey połowice/ onegoż źiela. Ránionym szkodliwie w głowę.
Ránionym szkodliwie w głowę/ trunek bárzo osobliwy: wźiąć Biedrzeńcu śrzedniego/ álbo wtorego gárśći dwie/ Bukwice czerwoney y białey liśćia y z kwiećiem po połtory gárśći/ Koszysczká/ Podrożniku/ Przywrotu/ Tráncu/ Iáłowcowych Iágodek przetłuczonych z grubá/ Stokroći/ Lesczynowey Iemioły y z liśćiem/ Benedyktu/ Zánklu po gárśći/ Kwiećia z Trzemchy/ álbo ze Smrodynie/ Centuryey máłey/ kwiećia Konwáliowego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 69
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
drugą/ na to nalać/ a w konwi Cynowej/ w ukropie wrzącym warzyć/ przez cztery godziny/ tego na czczo i na noc/ po trunku/ dawać ciepło. Item. Kancer i Fistuły leczy.
Przeciwko Fistułom i wrzodowi/ który Cancer, to jest/ Rak zowią/ trunek bazo osobliwy: Wziąć liścia Biedrzeńcu średniego/ z połtory garści liścia Bukwice Czerwonej/ Rzepiku/ Sporyszu/ liścia Biedrzeńca wielkiego po garści: Posiekać drobno/ warzyć w pułtoru garncu wody studzianej/ aż trzecia część wywre/ potym przecedzić i wyżąć mocno: do tej juchy przydaj trzy funty/ albo połtory kwarty miodu chędogiego/ i znowu warz co napilniej szymując/
drugą/ ná to nálać/ á w konwi Cynowey/ w vkropie wrzącym wárzyć/ przez cztery godźiny/ tego ná czczo y ná noc/ po trunku/ dawáć ćiepło. Item. Káncer y Fistuły leczy.
Przećiwko Fistułom y wrzodowi/ ktory Cancer, to iest/ Rák zowią/ trunek bázo osobliwy: Wźiąć liśćia Biedrzeńcu średniego/ z połtory gársći liśćia Bukwice Czerwoney/ Rzepiku/ Sporyszu/ liśćia Biedrzeńcá wielkiego po gárśći: Posiekáć drobno/ wárzyć w pułtoru gárncu wody studźiáney/ áż trzećia część wywre/ potym przecedźić y wyżąć mocno: do tey iuchy przyday trzy funty/ álbo połtory kwarty miodu chędogiego/ y znowu warz co napilniey szymuiąc/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 69
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
