osobliwych skutków/ zowie go ten Homerus Nepenten/ to jest/ bez żalu i smutku/ jako ten który smętnej frasowliwe uwesela/ a w zapomnienie przywodzi żal / frasunek/ i smętek. Ale to drudzy Borakowi przypisują. Drudzy nadzemu Omanowi/ który dla tego Helennium zowią/ od Heleny. Zielnik D. Symona Syreniusza/ Biedrzeniec/ Rozpikamień/ Rozdział 18.
Tragoselium. Pimpinella. Saxifragia hircina. Bibernell.
BIedrzeniec własny jest trojaki. Wielki/ Mały albo samica. Trzeci namniejszy kryspowaty/ albo kędzierzawy. Pierwszy ma korzeń długi/ gładki/ na kształt Pietruszki ogródnej/ na palec wzmiąsz/ z wierzchu popielaty/ we wnątrz bladożółtawy/ smaku usta rozpalającego
osobliwych skutkow/ zowie go ten Homerus Nepenthen/ to iest/ bez żalu y smutku/ iáko ten ktory smętney frásowliwe vwesela/ á w zápomnienie przywodźi żal / frásunek/ y smętek. Ale to drudzy Borakowi przypisuią. Drudzy nádzemu Omanowi/ ktory dla tego Helennium zowią/ od Heleny. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ Biedrzeniec/ Rospikámień/ Rozdźiał 18.
Tragoselium. Pimpinella. Saxifragia hircina. Bibernell.
BIedrzeniec własny iest troiáki. Wielki/ Máły álbo sámicá. Trzeći namnieyszy kryspowáty/ álbo kędźierzáwy. Pierwszy ma korzeń długi/ głádki/ ná kształt Pietruszki ogrodney/ ná pálec wzmiąsz/ z wierzchu popieláty/ we wnątrz bládożółtáwy/ smaku vstá rospaláiącego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 62
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
pochodzącego parami/ około karbowanego/ ciemno zielonego: które na swych stopkach aż do połowice prącia pochodzi. Pręt czworogranowity łokietny/ podczas dłuższy/ wewnątrz czczy/ odnóżki z siebie puszczający/ na których okółki z kwiatków drobnych białych. Z tych potym Nasienie pachniące/ Pietruszczanemu podobne/ zleka rumienne/ w język szczypiące. Drugi Biedrzeniec mniejszy/ albo średni/ który samicą zowią/ jest pierwszemu we wszem równy i podobny: tylko że we wszystkich okolicznościach swych mniejszy i drobniejszy. Prącia rumnieniejszego. Liścia mniejszego i drobniejszego. Kórzenia też cieńszego/ gładkiego/ bez odnóżek/ zapachu jednegóż z pierwszym/ i smaku także. Kwiat w obłoku białego/ jeno drobniejszego
pochodzącego parámi/ około kárbowánego/ ćiemno źielonego: które ná swych stopkách áż do połowice prąćiá pochodźi. Pręt czworogránowity łokietny/ podczás dłuższy/ wewnątrz czczy/ odnóżki z śiebie pusczáiący/ ná ktorych okółki z kwiatkow drobnych białych. Z tych potym Naśienie pachniące/ Pietrusczánému podobne/ zléká rumienne/ w ięzyk sczypiące. Drugi Biedrzeniec mnieyszy/ álbo średni/ ktory sámicą zowią/ iest pierwszemu we wszem równy y podobny: tylko że we wszystkich okolicznośćiách swych mnieyszy y drobnieyszy. Prąćia rumnienieysze^o^. Liśćia mnieyszego y drobnieyszego. Kórzenia też ćieńszego/ głádkiego/ bez odnóżek/ zapáchu iednegóż z pierwszym/ y smáku tákże. Kwiát w obłoku białego/ ieno drobnieyszego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 62
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
części/ Języków psich/ Rzepiku po części/ utłuc/ i sok wyżąć/ Flajtuchy w nim maczać/ i weń wpuszczać/ a utarte liście z wierzchu plastro- wać. Też tyż zioła w winie i w wodzie warząc/ dwakroć przez dzień tym przemywać. Księgi Pierwsze. Do głównych tan służy
Mamy wiedzieć/ że Biedrzeniec nie tylko jest lekarstwem osobliwym ranom świeżym/ maść z niego przerzeczonym sposobem czyniąc/ ale i ranom starym i sadzelom/ jakokolwiek zowiącym/ ze wszech najgorszym. Jednak ranom w głowie jest naosobliwszym/ także jako jeden zacny Chirurg świadczy/ by do mózgu samego była rana/ jeno sokiem tego ziela zakrapiać ją/ bez wszelakiej szkody
częśći/ Ięzykow pśich/ Rzepiku po częśći/ vtłuc/ y sok wyżąć/ Fláytuchy w nim maczáć/ y weń wpusczáć/ á vtárte liśćie z wierzchu plastro- wáć. Też tyż źiołá w winie y w wodźie wárząc/ dwákroć przez dźień tym przemywáć. Kśięgi Pierwsze. Do głownych tan służy
Mamy wiedźieć/ że Biedrzeniec nie tylko iest lekárstwem osobliwym ránom świeżym/ máść z niego przerzeczonym sposobem czyniąc/ ále y ránom stárym y sadzelom/ iákokolwiek zowiącym/ ze wszech naygorszym. Iednák ránom w głowie iest naosobliwszym/ tákże iáko ieden zacny Chirurg świádczy/ by do mozgu sámego byłá ráná/ ieno sokiem tego źiela zákrápiáć ią/ bez wszelákiey szkody
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 71
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
A czynią go tym sposobem/ jako Piołunowy: Nalepszy z suchego ziela/ i skutków potężniejszych/ niżli ze świeżego. Ekstrakt z Biedrzeńca. Extract.
Z suchego ziela/ i z korzenia Biedrzeńcowego/ bywa Ekstrakt barzo kosztowny/ tym sposobem/ jako z piołunu czyniony/ do tych wszytkich lekarstw i potrzeb/ do których sam Biedrzeniec/ biorąc go na raz Skrupuł/ to jest/ trzecią część kwinty/ z winem albo z jegoż wodką/ albo z jaką inną/ do tego przynależącą/ albo z Sokiem jakim inym/ według potrzeby tej choroby/ której zabiegać chcemy. Z inymi także lekarstwy bywa chorym dany/ podług przynależności/ i zdania Doktorów
A czynią go tym sposobem/ iáko Piołunowy: Nalepszy z suchego źiela/ y skutkow potężnieyszych/ niżli ze świeżego. Extrakt z Biedrzeńcá. Extract.
Z sucheg^o^ źiela/ y z korzeniá Biedrzeńcoweg^o^/ bywa Extrakt bárzo kosztowny/ tym sposobem/ iáko z piołunu czyniony/ do tych wszytkich lekárstw y potrzeb/ do ktorych sam Biedrzeniec/ biorąc go ná raz Skrupuł/ to iest/ trzećią część kwinty/ z winem álbo z iegoż wodką/ álbo z iáką iną/ do tego przynależącą/ álbo z Sokiem iákim inym/ według potrzeby tey choroby/ ktorey zábiegáć chcemy. Z inymi tákże lekárstwy bywa chorym dány/ podług przynależnośći/ y zdánia Doktorow
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 73
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
pochodzą. Od tych tedy wilgotności ciało wolne zachowuje ten Extract. Także od Kamienia/ i zalągnienia jego/ przystojnie go używając. Syrop z Biedrzeńca. Syrupu extractus
Bywa też Syrop wyciągniony z biedrzeńcu korzenia suchego/ tym sposobem/ jako się powiedziało o czynieniu Syropu z Cynamonu. Ten służy wszystkim tym niedostatkom wnętrznym/ którym sam Biedrzeniec. Tego na raz nic więcej/ tylko łot/ albo łyżkę dobrą/ z wodką tegoż Biedrzeńcu/ abo samego bez wodki dać może: Albo inym lekarstwom przymieszany. Francowatym. mającym w sobie wiele trztęci.
Mianowicie Francowatym/ którzy przez mazanie/ albo przez Turbity/ żywego Srebra są nakarmieni od Barwierzów/ barzo wielkim
pochodzą. Od tych tedy wilgotnośći ćiáło wolne záchowuie ten Extract. Tákże od Kámieniá/ y zálągnienia ieg^o^/ przystoynie go vżywáiąc. Syrop z Biedrzeńcá. Syrupu extractus
Bywa też Syrop wyćiągniony z biedrzeńcu korzeniá suchego/ tym sposobem/ iáko sie powiedźiáło o czynieniu Syropu z Cynámonu. Ten służy wszystkim tym niedostátkom wnętrznym/ ktorym sam Biedrzeniec. Tego ná raz nic więcey/ tylko łot/ álbo łyszkę dobrą/ z wodką tegoż Biedrzeńcu/ ábo sámego bez wodki dáć może: Albo inym lekárstwom przymieszány. Fráncowátym. máiącym w sobie wiele trztęći.
Miánowićie Fráncowátym/ ktorzy przez mázánie/ álbo przez Turbity/ żywego Srebrá są nákarmieni od Bárwierzow/ bárzo wielkim
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 73
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Biedrzeńcowego bywa tym sposobem robiony/ jako z Dzięgielu/ korzenie co nalepiej ochędożyć/ i w talarki cienkie pokrajać/ a w wodzie uwarzyć/ ażby zmięknęły/ i wycuchnąć z wilgotności/ a potym Cukru co naprzedniego trzy części do tego dać/ i tak jako inne Konfekty uczynić.
Tym wszystkim przerzeczonym niedostatkom/ którym sam Biedrzeniec służy/ jest użyteczny/ a zwłaszcza wnętrznym. Cukier na Biedrzeńcowym Korzeniu. Conditum.
Tego Cukru na korzeniu Biedrzeńcowym rzadko w której Aptece naleść/ jednak od dostateczniejszych Cukierników albo i Aptekarzów bywa robiony/ tym obyczajem/ jako na Imbierze/ albo Cynamonie/ i inym korzeniu.
Tym przerzeczonym chorobom w ciele zimnym jest użyteczny.
Biedrzeńcowego bywa tym sposobem robiony/ iáko z Dźięgielu/ korzenie co nalepiey ochędożyć/ y w tálarki ćieńkie pokráiáć/ á w wodźie vwárzyć/ áżby zmięknęły/ y wycuchnąć z wilgotnośći/ á potym Cukru co naprzedniego trzy częśći do tego dáć/ y ták iáko ine Konfekty vczynić.
Tym wszystkim przerzeczonym niedostátkom/ ktorym sam Biedrzeniec służy/ iest vżyteczny/ á zwłásczá wnętrznym. Cukier ná Biedrzeńcowym Korzeniu. Conditum.
Tego Cukru ná korzeniu Biedrzeńcowym rzadko w ktorey Aptece náleśc/ iednák od dostátecznieyszych Cukiernikow álbo y Aptekarzow bywa robiony/ tym obyczáiem/ iáko ná Imbierze/ álbo Cynámonie/ y inym korzeniu.
Tym przerzeczonym chorobom w ćiele źimnym iest vżyteczny.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 74
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Oleum dystillatum Olej z Biedrzeńcu/ Alchimiskim sposobem dystylowany.
Alchimistowie dystylują z Biedrzeńcowego korzenia/ z liścia/ z kłącza/ z nasienia. Owa ze wszystkiego całego/ suchego Biedrzeńcom/ Olejek właśnie jako z Bielunu/ albo z Dzięgielu/ barzo użyteczny. Księgi Pierwsze. Chorobom wszelakim
Wszelakim wnętrznym chorobom i niedostatkom tym/ którym sam Biedrzeniec służy. Sposób używania
Tego po dwiem i po trzy kropie/ ze dwiema albo ze trzema łyżkoma/ wodki tego ziela/ albo z winem/ albo z jaką inną przynależącą wodką/ albo z sokiem/ trunkiem na raz dają. Też z Pigułami/ z Syrupy/ z Konfektami/ Z Lektwarzem/ i z inemi lekarstwy
Oleum distillatum Oley z Biedrzeńcu/ Alchimiskim sposobem dystyllowány.
Alchimistowie dystylluią z Biedrzeńcowego korzenia/ z liśćia/ z kłącza/ z naśienia. Owa ze wszystkiego cáłego/ suchego Biedrzeńcom/ Oleiek właśnie iáko z Bielunu/ álbo z Dźięgielu/ bárzo vżyteczny. Kśięgi Pierwsze. Chorobom wszelákim
Wszelákim wnętrznym chorobom y niedostátkom tym/ ktorym sam Biedrzeniec służy. Sposob vżjwánia
Teg^o^ po dwiem y po trzy kropie/ ze dwiemá álbo ze trzemá łyszkomá/ wodki tego źiela/ álbo z winem/ álbo z iáką iną przynależącą wodką/ álbo z sokiem/ trunkiem ná raz dáią. Też z Pigułámi/ z Syrupy/ z Konfektámi/ Z Lektwarzem/ y z inemi lekárstwy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 75
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
na raz/ to jest trzecią część kwinty/ ze trzema łyżkami tegoż ziela wodki/ każdy Miesiąc: A to trzy dni przed nastaniem Księżyca/ i trzy dni także po Pełni/ na czczo i na noc kładąc się. Od trucizny też bezpieczne czyni/ tymże sposobem używana. (Parac:) Szkodzi.
Biedrzeniec jako ma swe osobliwe skutki/ zwłaszcza w tych chorobach/ które z zimnych wilgotności pochodzą/ tak i szkody/ to jest/ w gorących naturach i w niemocach także podobnych.
Przeto gorącym nyrkom/ wątrobie/ nie ma być z każdej miary używany/ bo w takich krew zapala/ wyżega/ a gęstą i czarną czyni
ná raz/ to iest trzećią część kwinty/ ze trzemá łyszkámi tegoż źiela wodki/ każdy Mieśiąc: A to trzy dni przed nástániem Kśiężycá/ y trzy dni także po Pełni/ ná czczo y ná noc kłádąc sie. Od trućizny też bespieczne czyni/ tymże sposobem vżywána. (Parac:) Szkodźi.
Biedrzeniec iáko ma swe osobliwe skutki/ zwłasczá w tych chorobách/ ktore z źimnych wilgotnośći pochodzą/ ták y szkody/ to iest/ w gorących náturách y w niemocách tákże podobnych.
Przeto gorącym nyrkom/ wątrobie/ nie ma być z káżdey miáry vżywány/ bo w tákich kreẃ zápala/ wyżega/ á gęstą y czarną czyni
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 75
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
tych chorobach/ które z zimnych wilgotności pochodzą/ tak i szkody/ to jest/ w gorących naturach i w niemocach także podobnych.
Przeto gorącym nyrkom/ wątrobie/ nie ma być z każdej miary używany/ bo w takich krew zapala/ wyżega/ a gęstą i czarną czyni. Rozsądek.
Zle rozumieją/ którzy ten Biedrzeniec Ożanką być twierdzą: gdyż i kształtem/ i inymi okolicznościami/ nie jest mu podobny. Biedrzeniec mniejszy pospolity/ Rozdział 19.
Pimpinella secunda. Pimpinel: minor. Pimpinel: foenna. Tragoselinum secundum, vel minus. Pampinnulla vera. Klein Bjbenell. Klein Bocks peterlein. Oder. Kleiner/ stein peterlein. Oder.
tych chorobách/ ktore z źimnych wilgotnośći pochodzą/ ták y szkody/ to iest/ w gorących náturách y w niemocách tákże podobnych.
Przeto gorącym nyrkom/ wątrobie/ nie ma być z káżdey miáry vżywány/ bo w tákich kreẃ zápala/ wyżega/ á gęstą y czarną czyni. Rozsądek.
Zle rozumieią/ ktorzy ten Biedrzeniec Ożanką być twierdzą: gdyż y kształtem/ y inymi okolicznośćiámi/ nie iest mu podobny. Biedrzeniec mnieyszy pospolity/ Rozdźiał 19.
Pimpinella secunda. Pimpinel: minor. Pimpinel: foenna. Tragoselinum secundum, vel minus. Pampinnulla vera. Klein Bjbenell. Klein Bocks peterlein. Oder. Kleiner/ stein peterlein. Oder.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 75
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
naturach i w niemocach także podobnych.
Przeto gorącym nyrkom/ wątrobie/ nie ma być z każdej miary używany/ bo w takich krew zapala/ wyżega/ a gęstą i czarną czyni. Rozsądek.
Zle rozumieją/ którzy ten Biedrzeniec Ożanką być twierdzą: gdyż i kształtem/ i inymi okolicznościami/ nie jest mu podobny. Biedrzeniec mniejszy pospolity/ Rozdział 19.
Pimpinella secunda. Pimpinel: minor. Pimpinel: foenna. Tragoselinum secundum, vel minus. Pampinnulla vera. Klein Bjbenell. Klein Bocks peterlein. Oder. Kleiner/ stein peterlein. Oder. Stein pfeffer. Vnt odlich machen der bibenell Zielnik D. Simona Syrenniusa/
BIedrzeniec nasz pospolity/
náturách y w niemocách tákże podobnych.
Przeto gorącym nyrkom/ wątrobie/ nie ma być z káżdey miáry vżywány/ bo w tákich kreẃ zápala/ wyżega/ á gęstą y czarną czyni. Rozsądek.
Zle rozumieią/ ktorzy ten Biedrzeniec Ożanką być twierdzą: gdyż y kształtem/ y inymi okolicznośćiámi/ nie iest mu podobny. Biedrzeniec mnieyszy pospolity/ Rozdźiał 19.
Pimpinella secunda. Pimpinel: minor. Pimpinel: foenna. Tragoselinum secundum, vel minus. Pampinnulla vera. Klein Bjbenell. Klein Bocks peterlein. Oder. Kleiner/ stein peterlein. Oder. Stein pfeffer. Vnt odlich machen der bibenell Zielnik D. Simoná Syrenniusá/
BIedrzeniec nász pospolity/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 75
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
