naresowanie ocechuj sobie szpilką do koła gęsto przepchnąwszy/ i przedziurkowawszy. Połóż kartę na płótnie. Miej woreczek z tłuczonym węglem. Natrząsaj na przepchnieniu i podziurkowaniu szpilkowym/ a przepadnie czarność/ i znać będzie na płótnie/ jako malowanie abo muster idzie. Łatwo zaś węglem abo ołówkiem jakim wyrazniej sobie określisz to/ co wąglik blado był naznaczył przez szpilkowe przepchnienia. Powtóre. Ze o barwicę trudno/ osobliwie gdzie Postrzygaczów nie masz. Tak ją sobie samże zrobisz. Czerwoną naprzykład. Dostań płatków kieru czerwonego/ alboli kup złokieć kieru tego. Drobno go nożycami postrzyżesz. Potym i tasakami jeżeli możesz posiekasz. Posiekany włosz
náresowánie ocechuy sobie szpilką do koła gęsto przepchnąwszy/ i przedźiurkowáwszy. Położ kártę na płotnie. Miey woreczek z tłuczonym węglem. Nátrząsáy na przepchnieniu i podźiurkowaniu szpilkowym/ á przepádnie czárność/ i znáć będźie ná płotnie/ iáko malowánie ábo muster idzie. Łátwo záś węglem ábo ołowkiem iákim wyrázniey sobie określisz to/ co wąglik bládo był náznáczył przez szpilkowe przepchnieniá. Powtore. Ze o bárwicę trudno/ osobliwie gdźie Postrzygaczow nie mász. Ták ią sobie sámże zrobisz. Czerwoną náprzykłád. Dostáń płátkow kieru czerwonego/ álboli kup złokieć kieru tego. Drobno go nożycámi postrzyżesz. Potym i tásákámi ieżeli możesz pośiekász. Pośiekány włosz
Skrót tekstu: SekrWyj
Strona: 70
Tytuł:
Sekret wyjawiony
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Colegii Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Poznań
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1689
Data wydania (nie wcześniej niż):
1689
Data wydania (nie później niż):
1689
twarzyczki mieć będziesz. Niech potym uschnie w cieniu. Tak jako widzisz/ nie mało tego oraz nalać możesz. Potym je w okrągi srebrne abo mosiężne oprawisz. Piękne są czarne/ a robią się, trochę inkaustu do karuku przylawszy. Otoli także chędogie mieć będziesz/ gdy troszynkę szafranu przymieszawszy żółtawo/ (barzo jednak blado) karuk zaprawisz. A potym gdy się już na formeczce zsiądzie/ trochę inkaustu tu i owdzie przydasz; albo tez już po odjęciu formki/ z tyłu inkaustem ręce na przykład i twarz nasmarujesz/ będzie bowiem jak z żółwiowej kości. Przydatek. Jeżeli nie wiesz jako się robią Obrazki karukowe; wiedz iż takim sposobem:
twarzyczki mieć będźiesz. Niech potym uschnie w ćieniu. Ták iáko widźisz/ nie máło tego oraz náláć możesz. Potym ie w okrągi srebrne ábo mośiężne opráwisz. Piękne są czarne/ á robią się, trochę inkáustu do káruku przyláwszy. Otoli tákze chędogie mieć będźiesz/ gdy troszynkę száfránu przymieszáwszy żołtáwo/ (bárzo iednák bládo) káruk zapráwisz. A potym gdy się iuż ná formeczce zśiądźie/ trochę inkáustu tu i owdźie przydász; álbo tez iuż po odięćiu formki/ z tyłu inkáustem ręce ná przykłád i twárz násmáruiesz/ będźie bowiem iák z żołwiowey kośći. Przydatek. Ieżeli nie wiesz iako się robią Obrázki kárukowe; wiedz iż tákim sposobem:
Skrót tekstu: SekrWyj
Strona: 117
Tytuł:
Sekret wyjawiony
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Colegii Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Poznań
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1689
Data wydania (nie wcześniej niż):
1689
Data wydania (nie później niż):
1689
poznasz: że zwyczajnym porządkiem będzie/ i z brzemiennej plgą/ i z tej umocnieniem ciecze/ bez wszelakiej przyczyny danej/ i też bez bólu i uprzykrzenia/ k temu białagłowa krasna będzie: jeśli zaś za rozprzestrzenieniem żelnym/ to co wypada kropkami krew kapie/ abo z ostrością/ abo z białością/ i serwatczano abo blado/ krwie mało znać śmierdząco i cienko: ale z rozerwanych i zdartych żeł hurmem/ i przez wszelakiego miesięcznego porządku krew wyskakuje/ z niewczasem lędźwi/ i części około spodnich pach boleniem/ co i z powieści uznasz/ k temu jeśli jaka zwierzchnia przyczyna stała się. Już nie trudno poznasz/ z którego miejsca krew ciecze
poznasz: że zwyczáynym porządkiem będźie/ y z brzemienney plgą/ y z tey vmocnieniem ćiecze/ bez wszelákiey przyczyny dáney/ y też bez bolu y vprzykrzenia/ k temu białagłowá krasna będźie: ieśli záś zá rozprzestrzenieniem żelnym/ to co wypada kropkámi krew kápie/ ábo z ostrośćią/ ábo z białośćią/ y serwatczáno ábo bládo/ krwie mało znáć śmierdząco y ćienko: ále z rozerwánych y zdártych żeł hurmem/ y przez wszelákiego mieśięcznego porządku krew wyskákuie/ z niewczásem lędźwi/ y częśći około spodnich pach boleniem/ co y z powieśći vznasz/ k temu ieśli iáka zwierzchnia przyczyná stáłá się. Iuż nie trudno poznasz/ z którego mieyscá krew ćiecze
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: E2
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
którego potym strącze trzy granowite pochodzi miąższe/ w tym wiele nasienia plaskiego/ jakoby zgniecionego/ równego rzędami wedle siebie położenia/ chrzestkowatego/ więtszego a niżli Szocowice ziarna. Korzenia niemałego/ długiego/ knodowatego/ naukoś w ziemię pochodzącego. albo poprzeć przy samym wierzchu ziemie zmarszczonego kosmatego a bez zapachu/ na wyskoczkach rozdzielone/ blado rumienne/ smaku cierpkiego i ściągającego albo stwierdzającego. Miejsce
Na miejscach bagnistych i łąkach wilgotnych pospolicie roście/ nie tylko w obcych krainach/ ale i w naszych obficie/ w Litwie/ w Rusi/ w Żmudzi/ na Podolu/ na Pokuciu/ etc. w Maju i w Czerwcu pospolicie kwitnie. Przyrodzenie.
Ten Kosaciec
ktorego potym strącze trzy gránowite pochodźi miąższe/ w tym wiele naśienia pláskiego/ iakoby zgniećionego/ równego rzędámi wedle śiebie położenia/ chrzestkowátego/ więtszego á niżli Szocowice źiárná. Korzenia niemáłego/ długiego/ knodowatego/ naukoś w źiemię pochodzącego. álbo poprzec przy sámym wierzchu źiemie zmársczonego kosmatego á bez zapáchu/ ná wyskoczkach rozdźielone/ blado rumienne/ smaku ćierpkiego y śćiągáiącego álbo stwierdzaiącego. Mieysce
Ná mieyscach bagnistych y łąkach wilgotnych pospolićie rośćie/ nie tylko w obcych krainach/ ále y w naszych obficie/ w Litwie/ w Ruśi/ w Zmudźi/ na Podolu/ na Pokućiu/ etc. w Máiu y w Czerwcu pospolićie kwitnie. Przyrodzenie.
Ten Kosaćiec
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 16
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i inne chrobactwo z żywota wypędza/ kropie albo dwie z winem go pijąc.
Owa wielom i rozmaitym niedostatkom w ciele/ a zwłaszcza z zimnych przyczyn jest barzo użyteczny. (Enon:) O Lawendzie/ Rozdział 11.
LAwenda Podobna jest Spikanardzie/ jeno że listu węższego i krótszego/ do tego cieńszego/ mając kwiateczki blado błękitne/ kłosiste ziające i rozłożyste/ zapachu nie tak przykrego/ jako Spikanarda/ ani tak ostrego/ ale wdzięcznego. Miejsce.
ROście sama przez się w ciepłych stronach/ na pagórkach kamienistych/ a ku słońcu wyłożonych/ unas w Ogrodziech tylko bywa sadzona i flancowana. Lauenda. Lauendula. Saliunca Pli. Pseudo Nardus
y ine chrobáctwo z żywotá wypędza/ kropie álbo dwie z winem go piiąc.
Owa wielom y rozmáitym niedostátkom w ciele/ á zwłasczá z źimnych przyczyn iest bárzo vżyteczny. (Enon:) O Láwendźie/ Rozdźiał 11.
LAwendá Podobna iest Spikánárdźie/ ieno że listu węższego y krotszego/ do tego ćienszego/ máiąc kwiateczki bládo błękitne/ kłośiste źiáiące y rozłożyste/ zapáchu nie ták przykrego/ iáko Spikánárdá/ áni ták ostrego/ ále wdźięcznego. Mieysce.
ROśćie sáma przez śię w ćiepłych stronách/ ná págorkách kámienistych/ á ku słońcu wyłożonych/ vnas w Ogrodźiech tylko bywa sádzona y fláncowána. Lauenda. Lauendula. Saliunca Pli. Pseudo Nardus
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 31
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
podobne/ jeno okrąglejsze/ chropowatsze i kosmatsze/ a w okręgu swym zlekka karbowane/ przy ziemi się pniące: Rożdżek kosmatszych/ kwiatu białego Rumienkowe^o^ / jeno mniejszego/ korzonki po wiechu ziemie puszcza/ cienkie/ długie/ smaku ostrego/ z niejaką gorzkością małą. Drugi Omylnik Jałowy/ różny od tego/ kwiatu blado modrego/ na kształt ziemnego Bluszcza/ jeno więtszego i dłuższego. Rosczki. Zielnik D. Symona Syrenniusa. Kwiat. Korzonki Miejsce.
ROście to ziele pospolicie na górach/ a ile Omylnik polny. Ten drugi na stałach. Przyrodzenie.
ROzgrzewa i wysusza/ cieńczy/ rozrzedza/ otwiera/ i zlekka wyciera.
podobne/ ieno okrągleysze/ chropowátsze y kosmátsze/ á w okręgu swym zlekká kárbowáne/ przy źiemi sie pniące: Rożdżek kosmátszych/ kwiátu białe^o^ Rumienkowe^o^ / ieno mnieyszeg^o^/ korzonki po wiechu źiemie puscza/ ćienkie/ długie/ smáku ostrego/ z nieiáką gorzkośćią máłą. Drugi Omylnik Iáłowy/ rozny od tego/ kwiátu bládo modrego/ ná kształt źiemnego Blusczá/ ieno więtszego y dłuższeg^o^. Rosczki. Zielnik D. Symoná Syrenniusá. Kwiat. Korzonki Mieysce.
ROśćie to źiele pospolićie ná gorách/ á ile Omylnik polny. Ten drugi ná stáłách. Przyrodzenie.
ROzgrzewa y wysusza/ ćieńczy/ rozrzedza/ otwiera/ y zlekká wyćiera.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 47
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Tyriacaria. Tyriacks kraut. Księgi Pierwsze.
TRojaki albo czworaki rodzaj Kozłków znajduje się. Wielki/ Więtszy/ Średni/ Mały. Wielki/ który drudzy zowią Nardusem leśnym/ mając liście mało niepodobne Laniej broni: Pręta gładkiego/ na łokieć zwysz/ albo wyższego: we wnątrz czczego/ lekkiego/ miękkiego/ a blado rumiennego: na wierzchu okołek takiejże barwy. Korzeń od spodku ukąszony/ aż do wierzchu/ od którego pochodzą na ukoś cienkie włosienkowate korzonki/ poplecione i powikłane/ równie jako u Ciemierzyce/ albo u Situ wonnego/ żółtawe: zapachu przyjemnego i pornego/ jako Szpikanarda/ dla czego też drudzy zowią go Nardusem Leśnym.
Thyriacaria. Tyriacks kraut. Kśięgi Pierwsze.
TRoiáki álbo czworáki rodzay Kozłkow znáyduie sie. Wielki/ Więtszy/ Sredni/ Máły. Wielki/ ktory drudzy zowią Nárdusem leśnym/ máiąc liśćie máło niepodobne Lániey broni: Prętá głádkiego/ ná łokieć zwysz/ álbo wyższe^o^: we wnątrz czczego/ lekkiego/ miękkiego/ á bládo rumiennego: ná wierzchu okołek tákieyże bárwy. Korzeń od spodku vkąszony/ áż do wierzchu/ od ktorego pochodzą ná vkoś ćienkie włośienkowáte korzonki/ poplećione y powikłáne/ rownie iáko v Ciemierzyce/ álbo v Situ wonnego/ żołtáwe: zapáchu przyiemnego y pornego/ iáko Szpikánárdá/ dla czego też drudzy zowią go Nárdusem Leśnym.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 49
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Czerwcu otwierają i zieją/ puszczając z siebie kwiateczki zielone/ drobniuchne/ mając w środku jako włoski jakie żółte. Te gdy okwitną/ bywa z nich nasienie graniste/ szarawe/ zlekka wełniste: Z którego potym znowu wschodzi na wiosnę. Kłącze Kwiat Księgi Pierwsze. Nasienie. Korzeń.
Druga mniejsza/ korzenia drobniejszego/ blado żółtego: jednak nie mniej usta ściągającego/ jako i pierwsza gryziona. Więtszej Rożycce/ tak korzeniem/ jako liściem/ nasieniem/ i kwiatem podobna/ jeno we wszytkim mniejsza i drobniejsza/ do pozoru wdzięczniejsza. Oboja zapachu jest ogurczanego/ jednak Mniejsza przyjemniejszego i wdzieczniejszego/ niżli więtsza. Sanguisorba. Sorbastela. Pimpinnella Italica.
Czerwcu otwieráią y źieią/ pusczáiąc z śiebie kwiatecżki źielone/ drobniuchne/ máiąc w środku iáko włoski iákie żołte. Te gdy okwitną/ bywa z nich naśienie grániste/ száráwe/ zlekká wełniste: Z ktorego potym znowu wschodźi ná wiosnę. Kłącze Kwiát Kśięgi Pierwsze. Naśienie. Korzeń.
Druga mnieysza/ korzeniá drobnieyszego/ bládo żołtego: iednák nie mniey vstá śćiągáiącego/ iáko y pierwsza gryźiona. Więtszey Rożycce/ ták korzeniem/ iáko liśćiem/ náśieniem/ y kwiátem podobna/ ieno we wszytkim mnieysza y drobnieysza/ do pozoru wdźięcznieysza. Oboiá zapáchu iest ogurczánego/ iednák Mnieysza przyiemnieyszego y wdźiecznieyszego/ niżli więtsza. Sanguisorba. Sorbastella. Pimpinnella Italica.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 81
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
korzeń/ wiele z siebie odnóżek puszczając: Sam mierno miąsszy na wielki palec/ i tam i sam w ziemi/ nie w głębią/ ale poprzek rozkrzewiony i rozpierzchły: Zwierzchu czarny/ albo ciemno Imperatoria. Magistrant. Zielnik D. Simona Syrenniusa/ Kłącze. Listeczki Kwiat. Nasienie Korzeń.
popielaty: we wnątrz blado zielonawy: Soku żółtego jako Zołc: Smaku ostro korzennego i gorzkiego/ w usta i w język szczypiacy/ pachniący. Piszą niektórzy/ iż w Księżycu Sierpniu/ gdy Słońce w znaku niebieskim Pannie pierwszych dziesięć stopni wznidzie. Liście/ Kłącze/ i z swymi gałązkami/ także drzeń który w kłączu jest/ ma obfitość w
korzeń/ wiele z śiebie odnożek pusczáiąc: Sam mierno miąsszy ná wielki pálec/ y tám y sam w źiemi/ nie w głębią/ ále poprzek rozkrzewiony y rozpierzchły: Zwierzchu czarny/ álbo ćiemno Imperatoria. Magistrant. Zielnik D. Simoná Syrenniusá/ Kłącze. Listeczki Kwiát. Naśienie Korzeń.
popieláty: we wnątrz bládo źielonáwy: Soku żołtego iáko Zołc: Smáku ostro korzennego y gorzkiego/ w vstá y w ięzyk sczypiacy/ pachniący. Piszą niektorzy/ iż w Kśiężycu Sierpniu/ gdy Słońce w znáku niebieskim Pánnie pierwszych dźieśięć stopni wznidźie. Liśćie/ Kłącze/ y z swymi gáłąskámi/ tákże drzeń ktory w kłączu iest/ ma obfitość w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 114
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
dwa łokcia/ Obłe/ we wnątrz czcze. V dołu drobnymi listkami okryte/ ku wierzchu więtszymi odziane/ mającym kształt Firlętki albo Fiołków białych/ tylko że dłuższe/ a zieloności ciemniejszej/ chropowate/ nie równe/ a jakoby fałdowane i pokurczone. Niektóre z nich Cynki mające/ właśnie jako na Wroniejnodze liściu. Kwiecia drobnego blado żółtego/ wiele i gęsto od środku Kłącza aż do wierzchu/ w Maju rozkwitającego zewsząd około rózgi/ właśnie jako w Dziewannie baczymy. To gdy opadnie/ z nich główki krzyżowe nastawają/ równie jako na Lnicy. W tych nasienie czarne/ podobne nasieniu Pokrzyw Rzymskich. Z którego na Wiosnę wschodzi gęsto/ zwłaszcza gdy się
dwá łokćiá/ Obłe/ we wnątrz czcze. V dołu drobnymi listkámi okryte/ ku wierzchu więtszymi odziane/ máiącym kształt Firlętki álbo Fiołkow białych/ tylko że dłuższe/ á źielonośći ćiemnieyszey/ chropowáte/ nie rowne/ á iákoby fałdowáne y pokurczone. Niektore z nich Cynki máiące/ właśnie iáko ná Wronieynodze liśćiu. Kwiećia drobnego bládo żołtego/ wiele y gęsto od środku Kłącza áż do wierzchu/ w Máiu roskwitáiącego zewsząd około rozgi/ właśnie iáko w Dziewánnie baczymy. To gdy opádnie/ z nich głowki krzyżowe nástawáią/ rownie iáko ná Lnicy. W tych naśienie cżarne/ podobne naśieniu Pokrzyw Rzymskich. Z ktorego ná Wiosnę wschodźi gęsto/ zwłasczá gdy się
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 124
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
