dzień najdłuższy: jedno lato i zimę. Przeciwnym sposobem pod cyrkułem solstycjonalnym południowym, mieszkający słońce południowe nad głową ma w Grudniu, dzień najdłuższy; lato jedno, reszta czasu jesienna wiosienna i zimowa pora.
XXIV. Jest niektórych, jaka była i Arystotelesa Meteo. c. 1. perswazja, jakoby podsłoneczne kraje, osobliwie bliższe ekwatora, dla wielkich i ustawicznych upałów słonecznych, nieużyteczne, nieurodzaine, samopiaszczyste były. Atoli eksperiencja uczy, jako wywodzi Acosta lib. 2. cap. 9. Iż obfitują w ludzi, zwierzęta, ptastwo różnego rodzaju, łąki, frukta, i wszelkie ziemi urodzaje, miejscami daleko wyborniejsze; niż w Europie. A
dzień naydłuszszy: iedno láto y zimę. Przeciwnym sposobem pod cyrkułem solstycyonálnym południowym, mieszkaiący słońce południowe nád głową má w Grudniu, dzień naydłuszszy; láto iedno, resztá czasu iesienná wiosienná y zimowa pora.
XXIV. Iest niektorych, iáká byłá y Arystotelesa Meteo. c. 1. perswazya, iákoby podsłoneczne kraie, osobliwie bliszsze ekwatora, dlá wielkich y ustawicznych upałow słonecznych, nieużyteczne, nieurodzaine, sámopiaszczyste były. Atoli experyencya uczy, iako wywodzi Acosta lib. 2. cap. 9. Iż obfituią w ludzi, zwierzęta, ptastwo rożnego rodzaiu, łąki, frukta, y wszelkie ziemi urodzaie, mieyscami daleko wybornieysze; niż w Europie. A
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: C2v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
12. w zasłonecznych zaś, gdy się słońce ku nim zbliża, daleko dłuższy. Nie tak tedy długo Atmosferę tamtych, jako tych krajów ogrzewa słońce. Druga: iż podsłoneczne kraje więcej i większych gór, śniegami okrytych które zbliżonego słońca promieniem ogrzane, zimnemi ekshalacjami napełniają Atmosferę, i ziębią powietrze. Trzecia że słońce im bliższe tym większe wapory z ziemi, z Oceanu wyciąga, chmury grubsze, i potężniejsze wiatry rodzi, które przez Antypatią z gorącem słonecznym, więcej ziębią te kraje. Które racje że ustają za oddaleniem niejakim słońca, dla czego pod ten czas, aura cieplejsza, pogodniejsza, a za tym i lato. Czego samego i w
12. w zasłonecznych zaś, gdy się słońce ku nim zbliża, daleko dłuszszy. Nie ták tedy długo Atmosferę tamtych, iáko tych kraiow ogrzewa słońce. Druga: iż podsłoneczne kraie więcey y większych gor, śniegami okrytych ktore zbliżonego słońcá promieniem ogrzane, zimnemi exhalacyami napełniaią Atmosferę, y ziębią powietrze. Trzecia że słońce im bliszsze tym większe wapory z ziemi, z Oceanu wyciąga, chmury grubsze, y potężnieysze wiátry rodzi, ktore przez Antypatyą z gorącem słonecznym, więcey ziębią te kraie. Ktore racye że ustaią zá oddáleniem nieiákim słońca, dlá czego pod ten czas, aura ciepleysza, pogodnieysza, á zá tym y láto. Czego samego y w
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: C2v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
Listopadzie i Grudniu od nas się usuwa jako gdy w Styczniu i Lutym do nas się przymyka:
XXV. Krajów zasłonecznych, między solstycjonalnym, i polarnym północemi cyrkułami położonych własności są następujące. Iż w nich mięszkający nigdy południowego nad głową nie mają słońca, ledwie które Księżyc i insze planety, to jest te, które są bliższe cyrkułu solstycjonalnego. Wszystkie konstelacje północe widzieć mogą, a wiele południowych, według proporcyj bardziej północiejszych krajów, nie widzą. Jedno tylko mają lato około Czerwca, jednę zimę około Grudnia. Dzień od 21. Grudnia co raz większy, aż do dnia 21. Czerwca, noc coraz mniejsza. Od Czerwca zaś aż do Grudnia
Listopadzie y Grudniu od nas się usuwa iáko gdy w Styczniu y Lutym do nas się przymyka:
XXV. Kráiow zasłonecznych, między solstycyonalnym, y polarnym pułnocnemi cyrkułami położonych włásności są nastepuiące. Iż w nich mięszkaiący nigdy południowego nad głową nie maią słońcá, ledwie ktore Xiężyc y insze planety, to iest te, ktore są bliszsze cyrkułu solstycyonalnego. Wszystkie konstellacye pułnocne widzieć mogą, á wiele południowych, według proporcyi bardziey pułnocnieyszych kraiow, nie widzą. Iedno tylko maią lato około Czerwca, iednę zimę około Grudniá. Dzień od 21. Grudnia co raz większy, aż do dniá 21. Czerwca, noc coraz mnieyszá. Od Czerwca zaś áż do Grudnia
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: C3
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
zachodzą, ale tylko nad choryzontem dokoła krążą. Krajów zaś subpolarnych między polarnym południowym cyrkułem i jegoż polum leżących wspacznym sposobem też są własności. Iż jedno lato około Grudnia, jednę zimę około Czerwca mają. Mięszkańcy na cyrkule polarnym w Grudniu dzień godzin 24. w Czerwcu noc także 24. godzin liczą. I im bliższe kraje polum, tym dzień jednej części roku, a noc drugiej ustawiczniejszą. Konstelacje północe ledwie które widzieć mogą, wszystkie zaś widzą nadekwatorowe.
XXVII. Dla lepszego wyrozumienia własności krajów podsłonecznych, zasłonecznych i subpolarnych wiedzieć trzeba. Iż kraje czyli to południowe czyli północe, które są w jednakowej dystancyj od ekwatora, od
zachodzą, ále tylko nad choryzontem dokoła krążą. Kraiow zaś subpolarnych między polarnym południowym cyrkułem y iegoż polum leżących wspacznym sposobem też są włásności. Iż iedno lato około Grudniá, iednę zimę około Czerwca maią. Mięszkańcy ná cyrkule polarnym w Grudniu dzień godzin 24. w Czerwcu noc także 24. godzin liczą. Y im bliszsze kraie polum, tym dzień iedney części roku, á noc drugiey ustawicznieyszą. Konstellacye pułnocne ledwie ktore widzieć mogą, wszystkie zaś widzą nadekwatorowe.
XXVII. Dlá lepszego wyrozumienia włásności kraiow podsłonecznych, zásłonecznych y subpolarnych wiedzieć trzebá. Iż kraie czyli to południowe czyli pułnocne, ktore są w iednakowey dystancyi od ekwatora, od
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: C3v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
już gotowych będzie umiał zażyć, o które, teraz nietrudno i bez wielkiego kosztu. REGUŁA I. Szerokość i długość Geograficzą miejsca jakiego jak z Mapy poznać, determinuje: oraz elewacją poli.
Mapy czyli to uniwersalne czyli partykularne, jedne są, które parallelowe cyrkuły mają cyrklowate, osobliwie tych miejsc ziemi, które są bliższe któremu polum. Drugie są, które parallelowe cyrkuły mają, prostą linią prowadzone, osobliwietych krajów ziemi, które są bliższe Ekwatora. Toż mówić o cyrkułach Południowych. Na Mapach uniwersalnych na dwa pułsferza ziemię dzielących, tak parallelowe jako i południowe cyrkuły, co dziesiąty gradus przez całe pułsferze są prowadzone. Jeżeli tedy z nich
iuż gotowych będzie umiał zażyć, o ktore, teráz nietrudno y bez wielkiego kosztu. REGUŁA I. Szerokość y długość Geograficzą mieysca iakiego iak z Mappy poznać, determinuie: oraz elewacyą poli.
Mappy czyli to uniwersalne czyli pártykularne, iedne są, ktore párállelowe cyrkuły máią cyrklowate, osobliwie tych mieysc ziemi, ktore są bliższe ktoremu polum. Drugie są, ktore parallelowe cyrkuły maią, prostą linią prowadzone, osobliwietych kraiow ziemi, ktore są bliższe Ekwatora. Toż mowić o cyrkułách Południowych. Ná Máppach uniwersalnych ná dwa pułsferza ziemię dzielących, ták párallelowe iako y południowe cyrkuły, co dziesiąty gradus przez cáłe pułsferze są prowadzone. Ieżeli tedy z nich
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: M2v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
Geograficzą miejsca jakiego jak z Mapy poznać, determinuje: oraz elewacją poli.
Mapy czyli to uniwersalne czyli partykularne, jedne są, które parallelowe cyrkuły mają cyrklowate, osobliwie tych miejsc ziemi, które są bliższe któremu polum. Drugie są, które parallelowe cyrkuły mają, prostą linią prowadzone, osobliwietych krajów ziemi, które są bliższe Ekwatora. Toż mówić o cyrkułach Południowych. Na Mapach uniwersalnych na dwa pułsferza ziemię dzielących, tak parallelowe jako i południowe cyrkuły, co dziesiąty gradus przez całe pułsferze są prowadzone. Jeżeli tedy z nich chcesz dochodzić szerokości Geograficznej miejsca? Uważ miejsce na mapie położone. I obacz cyrkuł parallelowy czyli to odrysowany, czyli
Geograficzą mieysca iakiego iak z Mappy poznać, determinuie: oraz elewacyą poli.
Mappy czyli to uniwersalne czyli pártykularne, iedne są, ktore párállelowe cyrkuły máią cyrklowate, osobliwie tych mieysc ziemi, ktore są bliższe ktoremu polum. Drugie są, ktore parallelowe cyrkuły maią, prostą linią prowadzone, osobliwietych kraiow ziemi, ktore są bliższe Ekwatora. Toż mowić o cyrkułách Południowych. Ná Máppach uniwersalnych ná dwa pułsferza ziemię dzielących, ták párallelowe iako y południowe cyrkuły, co dziesiąty gradus przez cáłe pułsferze są prowadzone. Ieżeli tedy z nich chcesz dochodzić szerokości Geograficzney mieysca? Uważ mieysce ná máppie położone. Y obacz cyrkuł parallelowy czyli to odrysowany, czyli
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: M2v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
niepojęta. Atoli nie co z praktycznej Dioptryki namienię.
XIX. Wiele instrumentów Dioptrycznych z inwentowali Matematycy, które oku ludzkiemu do różnych reprezentacyj służą. Pierwsze są Telescopia albo perspektywy, które odległe objecta i gołym okiem niedojrzane, zbliżają, i widome czynią. A te są wielorakie. Jedne pojedyncze o dwóch szkiełkach, z których bliższe oka, jest wydrożone; bliższe zaś objectum, jest wypuklaste: i te służą do upatrowania rzeczy na ziemi. Astronomiczne bowiem perspektywy służące do obserwacyj gwiazd i planet, obadwa szkła tak okularne jako i objectivum mają wypuklaste, dla większej aukcyj luminarzów, tak od oka odległych. Drugie perspektywy są o trzech, lub czterech i
niepoięta. Atoli nie co z praktyczney Dyoptryki námienię.
XIX. Wiele instrumentow Dyoptrycznych z inwentowali Matematycy, ktore oku ludzkiemu do rożnych reprezentácyi służą. Pierwsze są Telescopia álbo perspektywy, ktore odległe objecta y gołym okiem niedoyrzane, zbliżaią, y widome czynią. A te są wielorakie. Jedne poiedyncze o dwoch szkiełkach, z ktorych bliższe oka, iest wydrożone; bliższe zaś objectum, iest wypuklaste: y te służą do upátrowania rzeczy ná ziemi. Astronomiczne bowięm perspektywy służące do obserwacyi gwiazd y planet, obadwa szkła ták okularne iáko y objectivum maią wypuklaste, dla większey aukcyi luminarzow, ták od oka odległych. Drugie perspektywy są o trzech, lub czterech y
Skrót tekstu: BystrzInfRóżn
Strona: Y3v
Tytuł:
Informacja różnych ciekawych kwestii
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
ekonomia, fizyka, matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
punkta Zenit i Nadyr, przypadają z Equatorem. W takim ułożeniu Sfery zostający mieszkańcy, mają ustawicznie porównanie dnia z nocą. A to dla tego, iż ponieważ według wielkości albo szczupłości powszechnego Horyzontu dzieje się, iż dni i nocy raz krótsze drugi raz dłuższe stają się, to jest jak które Kraje albo odleglejsze, albo bliższe są Horyzontu powszechnego całego świata, tak też dzień powiększa się albo zmiejsza się: zaczym jeżeli Słońce tyle się bawi na Horyzoncie, ile pod Horyzontem, więc dni powinny być równe nocom. Otoż wszyscy ci, względem których sytuacja Sfery jest prosta, doznają tego; bo ich Horyzont przecina na dwie części równe wszystkie Cyrkuły
punkta Zenit i Nadyr, przypadaią z Equatorem. W takim ułożeniu Sfery zostaiący mieszkańcy, maią ustawicznie porownanie dnia z nocą. A to dla tego, iż ponieważ według wielkości albo szczupłości powszechnego Horyzontu dzieie się, iż dni y nocy raz krotsze drugi raz dłuższe staią się, to iest iak ktore Kraie albo odlegleysze, albo bliższe są Horyzontu powszechnego całego świata, tak też dzień powiększa się albo zmieysza się: zaczym ieżeli Słońce tyle się bawi na Horyzoncie, ile pod Horyzontem, więc dni powinny bydź rowne nocom. Otoż wszyscy ci, względem ktorych sytuacya Sfery iest prosta, doznaią tego; bo ich Horyzont przecina na dwie części rowne wszystkie Cyrkuły
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 262
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
Września P. Langwit widział cztery razem tęcze, pierwsza miała wszystkie kolory sobie własne, druga, we srzodku pierwszej, miała kolory zielony, ciemnozielony, i purowy, trzecia zielony i purpurowy: czwarta zielony i purpurowy mniej żywy jak innych. Pierwsza tęcza tak szeroka była, jak trzy inne razem złączone: Tych ostatnich części bliższe ziemi widome nie były, lubo w tych miejscach pierwszej tęczy kolory najżywiej wydawały się.
2 i 3 Listopada: dwa słońca, i korona koło słońca widziane w Londynie i na innych miejscach w Anglij,
Czterdzieści sześć Zorze północe.
Wysokość wody deszczowej w Paryżu 14 calów, 6 1/3 linij.
1723
421 W
Września P. Langwith widział cztery razem tęcze, pierwsza miała wszystkie kolory sobie własne, druga, we srzodku pierwszey, miała kolory zielony, ciemnozielony, y purowy, trzecia zielony y purpurowy: czwarta zielony y purpurowy mniey żywy iak innych. Pierwsza tęcza tak szeroka była, iak trzy inne razem złączone: Tych ostatnich części bliższe ziemi widome nie były, lubo w tych mieyscach pierwszey tęczy kolory nayżywiey wydawały się.
2 y 3 Listopada: dwa słońca, y korona koło słońca widziane w Londynie y na innych mieyscach w Angliy,
Czterdzieści sześć Zorze pułnocne.
Wysokość wody deszczowey w Paryżu 14 calow, 6 1/3 linij.
1723
421 W
Skrót tekstu: BohJProg_II
Strona: 176
Tytuł:
Prognostyk Zły czy Dobry Komety Roku 1769 y 1770
Autor:
Jan Bohomolec
Drukarnia:
Drukarnia J.K.M. i Rzeczypospolitej w Kollegium Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
kroniki, traktaty
Tematyka:
astronomia, historia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1770
Data wydania (nie wcześniej niż):
1770
Data wydania (nie później niż):
1770
Wybuchanie Wezuwiusza nieustawało, nowa paszczęka wylała rzekę ognistą. W Prowincyj we Francij zima tak tęga była, iż jeźdzono po Rodanie, i Darance rzekach wozami.
W Lutym wyspa Ely w niebezpieczeństwie była zalania morskiego.
12 i 15 Lutego w Burgonij, a 19 Marca w w Lizbonie burza w Maju wyspa Pondoil i dwie bliższe na odnodze Zeiton przy Negroponcie na Archipelagu znagła w morzu pogrążone.
Około 10 Października burza gwałtowna w Anglij, a około 15 w Genewie.
1759
437
438
439
Trzy Komety.
20 Stycznia w Liwornie trzęsienie ziemi straszliwsze niż nieszkodliwe w Lutym gwałtowne w Berbiches w Indiach zachodnich w Surynam, i w innych częściach Ameryki południowej
Wybuchanie Wezuwiusza nieustawało, nowa paszczęka wylała rzekę ognistą. W Prowincyi we Franciy zima tak tęga była, iż iezdzono po Rhodanie, y Darance rzekach wozami.
W Lutym wyspa Ely w niebespieczeństwie była zalania morskiego.
12 y 15 Lutego w Burgoniy, á 19 Marca w w Lizbonie burza w Maiu wyspa Pondoil y dwie bliższe na odnodze Zeiton przy Negroponcie na Archipelagu znagła w morzu pogrążone.
Około 10 Października burza gwałtowna w Angliy, á około 15 w Genewie.
1759
437
438
439
Trzy Komety.
20 Stycznia w Liwornie trzęsienie ziemi straszliwsze niż nieszkodliwe w Lutym gwałtowne w Berbiches w Indyach zachodnich w Surinam, y w innych częściach Ameryki południowey
Skrót tekstu: BohJProg_II
Strona: 218
Tytuł:
Prognostyk Zły czy Dobry Komety Roku 1769 y 1770
Autor:
Jan Bohomolec
Drukarnia:
Drukarnia J.K.M. i Rzeczypospolitej w Kollegium Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
kroniki, traktaty
Tematyka:
astronomia, historia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1770
Data wydania (nie wcześniej niż):
1770
Data wydania (nie później niż):
1770
