przyłożyć. (Tabe)
Drudzy do tych przerzeczonych rzeczy/ zarówno wziętych/ dwa całe korzenie białej Liliej przydają/ upiekszy je pierwej/ i drobno pokrajawszy tłuką/ a potym w ługu jarkim warzą/ aż na kaszę/ albo Maść rozewre: a przydawszy według potrzeby wieprzowego Sadła/ plastr z tego czynią/ a na morowe bolączki/ albo Dymienice/ ciepło przykładają. Karbunkuł.
Karbunkuł Wrzód ognisty. Także Morowkom.
Morowki leczy Kozłek/ z korzeniem i z nacią/ drobno pokrajany/ utłuc/ i przywijać. Abowiem umarza Karbunkuł/ i morowy jad wyciąga z ciała. Ranom ciętym/ sztychowym.
Rany cięte/ sztychowe/ i postrzały/ w których
przyłożyć. (Tabe)
Drudzy do tjch przerzeczonych rzeczy/ zárowno wźiętych/ dwá cáłe korzenie białey Liliey przydáią/ vpiékszy ie piérwey/ y drobno pokraiawszy tłuką/ á potym w ługu iárkim wárzą/ áż ná kászę/ álbo Máść rozewre: á przydawszy według potrzeby wieprzoweg^o^ Sádłá/ plastr z tego czynią/ á ná morowe bolączki/ álbo Dymienice/ ćiepło przykłádáią. Kárbunkuł.
Kárbunkuł Wrzód ognisty. Tákże Morowkom.
Morowki leczy Kozłek/ z korzeniem y z naćią/ drobno pokráiány/ vtłuc/ y przywiiáć. Abowiem vmarza Kárbunkuł/ y morowy iad wyćiąga z ćiáłá. Ránom ćiętym/ sztychowym.
Rány ćięte/ sztychowe/ y postrzáły/ w ktorych
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 54
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i układa/ nimi także namazując. Przymiotom ognistym.
Od przymiotów ognistych członki zachowywa i broni. Także od innych przypadków złych. Ranom i sadzelom
Rany i sadzele zaplugawione wychędaża. Kolice i morzysku
Gryzawki i morzyska/ także kolkę w żywocie układa/ namazując nim/ a tegoż ziela Olejkiem nacierać żywot. Bolączkom ziadowiconym.
Bolączki ziadowiczone i morowe/ bez szkody leczy/ i jad w nich mdli/ i wypędza/ z olejkiem tegoż ziela Ekstract zmięszany/ a w nią puszczany. Ślezionie zatkanej.
Śleziony zatwardziałość zmiękcza/ i Boleści lewego boku uśmierza/ mażąc i przykładając ciepło. upaleniu serca w bolach.
Górącość serca w gorączkach/ wychładza i
y vkłáda/ nimi także námázuiąc. Przymiotom ognistym.
Od przymiotow ognistych członki záchowywa y broni. Tákże od innych przypadkow złych. Ránom y sadzelom
Rány y sadzele záplugáwione wychędaża. Kolice y morzysku
Gryzawki y morzyská/ tákże kolkę w żywoćie vkłáda/ námázuiąc nim/ á tegoż źiela Oleykiem náćierác żywot. Bolączkom ziádowiconym.
Bolączki ziádowiczone y morowe/ bez szkody leczy/ y iad w nich mdli/ y wypądza/ z oleykiem tegoż źiela Extráct zmięszany/ á w nię pusczány. Sleźionie zátkáney.
Sleźiony zátwárdźiáłość zmiękcza/ y Boleśći lewego boku vśmierza/ máżąc y przykłádáiąc ćiepło. vpaleniu sercá w bolách.
Gorącość sercá w gorączkách/ wychładza y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 80
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ po kwarcie/ Cukru Lodowatego łotów dziesięć. To wszystko/ przerzeczonym obyczajem/ w kotle ukropu wrzącego warzyć /a po ośmi albo dziewiąci łyżek poranu i na noc ciepło pić.
Ten trunek wszelakie dolegliwości w piersiach/ z zimnych flusów flegmistych leczy. Pleurze i kłóciu w Piersiach
Pleurze i kłóciu jest ratunkiem. Bolączkom
Bolączki flegmiste także i krosty leczy Boleniu żołądka i zapaleniu w nim.
Bolenie Żołądka. I
Zapalenie wilgotności w nim gasi. Od powietrza morowego.
Wchodzi dzisiejszych czasów do wielkich i rozmaitych lekarstw: A zwłaszcza do tych/ które bywają przeciw morowemu powietrzu/ także przeciwko jadom i truciznom czynione. Przeto Od zarazy powietrza morowego.
Którego
/ po kwarćie/ Cukru Lodowátego łotow dźieśięć. To wszystko/ przerzeczonym obyczáiem/ w kotle vkropu wrząceg^o^ wárzyć /á po ośmi álbo dźiewiąći łyżek poránu y ná noc ćiepło pić.
Ten trunek wszelákie dolegliwośći w piersiách/ z źimnych flusow flágmistjch leczj. Pleurze y kłoćiu w Pierśiách
Pleurze y kłoćiu iest rátunkiem. Bolączkom
Bolączki flágmiste tákże y krosty leczy Boleniu żołądká y zápaleniu w nim.
Bolenie Zołądká. Y
Zápalenie wilgotnośći w nim gáśi. Od powietrza morowego.
Wchodźi dźiśieyszych czásow do wielkich y rozmáitych lekárstw: A zwłasczá do tych/ ktore bywáią przećiw morowemu powietrzu/ tákże przećiwko iádom y trućiznom czynione. Przeto Od zárázy powietrza morowego.
Ktorego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 88
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Gruczoły.
Gruczoły. I wszelakie Twardości.
Twardości odmiękcza i rozpadza. Ranom.
Ranie wszelakie jadem zarażony z broni jadowitej/ barzo jest użyteczny.
Gal. Bolączkom.
Bolączkom wzdętym potrzebny. Cwieki.
Ćwieki albo brodawki twarde pod palcy w nogach/ Łacinnicy Furunculos zowią/ spądza. Postrzały.
Postrzały jakiekolwiek w ciele tkwiące inne Bolączki. Także Kości w głowie.
Kości w głowie odszczepione wyciąga na wierzch. Gal. Rozsądek.
Ten istotny a prawdziwy jest Dyptan/ któryśmy tu opisali z świadectwa Dioscorydowego/ i z innych starych Ziołopisów. A ten tylko w Krecie roście/ jako się wyżej powiedziało. Zaraz go po zbieraniu w wiązanki małe wiążą/
Gruczoły.
Gruczoły. Y wszelákie Twárdośći.
Twárdosći odmiękcza y rospadza. Ránom.
Ránie wszelakie iádem zarażony z broni iádowitey/ bárzo iest vżyteczny.
Gal. Bolączkom.
Bolączkom wzdętym potrzebny. Cwieki.
Ćwieki álbo brodawki twarde pod pálcy w nogách/ Laćinnicy Furunculos zowią/ spądza. Postrzały.
Postrzały iákiekolwiek w ćiele tkwiące ine Bolączki. Tákże Kośći w głowie.
Kosći w głowie odsczepione wyćiąga na wierzch. Gal. Rozsądek.
Ten istotny á prawdźiwy iest Dyptan/ ktorysmy tu opisáli z świádectwá Dioscoridowego/ y z inych stárych Ziołopisow. A ten tylko w Krećie rośćie/ iáko sie wyszey powiedziáło. Záraz go po zbieraniu w wiązánki máłe wiążą/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 110
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Istność barzo służy/ która (jako się na wielu innych miejscach powiedziało) alchimiskim kuńszty bywa wyciągniona. Każdy dzień trzy kroć po kwincie przez usta biorąc/ do tego chusteczki w niej maczając/ a czopkiem albo węzełkiem w otwór łona Paniom wpuszczając/ wielki im ratunek czyni. Zatwardziałości
Zatwardziałości z przymiotem ognistym rozgania. Kancer.
Bolączki Kancerowate/ i inne złe/ jakokolwiek mianowane leczy. Sól Sal.
Sól z korzenia/ z ziela/ i z nasienia bywa czyniona. Ta Żyłom w lędźwiach i w biodrach służy. Żyłom w lędźwiach Muszkułom.
Muszkułom także/ do łona się rozchodzącym/ i do członków wstydliwych. Przeto. Mdłości Położnic z
Istność bárzo służy/ ktora (iáko sie ná wielu inych mieyscách powiedźiáło) alchimiskim kuńszty bywa wyćiągniona. Káżdy dźień trzy kroć po kwinćie przez vstá biorąc/ do tego chusteczki w niey maczáiąc/ á czopkiem álbo węzełkiem w otwor łoná Páńiom wpusczáiąc/ wielki im rátunek czyni. Zátwárdźiáłośći
Zátwárdźiáłośći z przymiotem ognistym rozgánia. Káncer.
Bolączki Káncerowáte/ y ine złe/ iákokolwiek miánowáne leczy. Sol Sal.
Sol z korzenia/ z źiela/ y z naśienia bywa czyniona. Tá Zyłom w lędźwiách y w biodrách służy. Zyłom w lędźwiách Muszkułom.
Muszkułom tákże/ do łoná sie rozchodzącym/ y do członkow wstydliwych. Przeto. Mdłośći Położnic z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 134
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ jest pewnym ratunkiem. Wyroślinom.
Wyrośliny wszelakie/ gdziekolwiek na ciele/ twarde i gruczołowate/ rozpędza/ Korzeń z Rybami rozwarzony w rosole/ przetarty/ i tym nacierane/ około Kwadry ostatniej Miesiąca/ na schodzie. Toż Wola na szyj. Martwe kostki. Wolom na szyj. Martwej kostce. Bolączkom twardym.
Bolączki/ jakiekolwiek twarde/ miękczy/ i rozgania: jeno żeby był pod pewnym znakiem niebieskim kopany. O czym wyższej. Balsam z Olszowniku. Balsamum
Robią uczeni Alchimistowie/ i ćwiczeni Chyrurgowie/ z tego ziela Balsam/ tym sposobem: korzenia tego biorą/ ususzonego powoli/ i drobno pokrajanego/ cztery funty/ Orzecha Muszkatowego ośm
/ iest pewnym rátunkiem. Wyroślinom.
Wyrośliny wszelákie/ gdźiekolwiek ná ćiele/ twárde y gruczołowáte/ rozpądza/ Korzeń z Rybámi rozwárzony w rosole/ przetárty/ y tym náćieráne/ około Kwadry ostátniey Mieśiącá/ ná zchodźie. Toż Wola ná szyi. Martwe kostki. Wolom ná szyi. Martwey kostce. Bolączkom twárdym.
Bolączki/ iákiekolwiek twárde/ miękczy/ y rozgánia: ieno żeby był pod pewnym znákiem niebieskim kopány. O czym wyższey. Bálsam z Olszowniku. Balsamum
Robią vczeni Alchimistowie/ y ćwiczeni Chyrurgowie/ z tego źiela Bálsam/ tym sposobem: korzeniá tego biorą/ vsuszonego powoli/ y drobno pokraiánego/ cztery funty/ Orzechá Muszkátowego ośm
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 152
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
płynieniu przyrodzonego nasienia z Stonogowcem a z nasieniem Włoskiej wierzby dawać pić
Niepłodne Paniem czyni płodnymi/ Toż nasienie jego długo w winie mokłe ustawicznie pijąc. Od morskich bezt ukąszonem.
Od Skorpenny/ i od Smoka morskiego/ także od innych bestii jadowitych obrażonym/ tegoż nasienia trunkiem dając/ i na rany go przykładając. Bolączkom
Bolączki i Wrzody/ kwiat otwiera/ kwiecie wiercąc i przykładając. Żywioł chędoży.
Ziele ze wszystkim/ z octem używane/ a zaś przez womit wyrzucone/ żywot wychędaża. Płodu na świat dopomaga.
Płodu leniwie i gnuśnie na świat idącemu/ nasienie w trunku wina biorąc/ dopomaga Chęć do jedzenia wzbudza. Księgi Pierwsze. Apetytu
płynieniu przyrodzoneg^o^ naśienia z Stonogowcem á z naśieniem Włoskiey wierzby dawáć pić
Niepłodne Pániem czyni płodnymi/ Toż naśienie iego długo w winie mokłe vstáwicznie piiąc. Od morskich best vkąszonem.
Od Skorpenny/ y od Smoká morskiego/ tákże od inych bestiy iádowitych obráżonym/ tegoż naśienia trunkiem dáiąc/ y ná rány go przykładáiąc. Bolączkom
Bolączki y Wrzody/ kwiát otwiera/ kwiećie wiercąc y przykłádáiąc. Zywioł chędoży.
Ziele ze wszystkim/ z octem vżywáne/ á záś przez womit wyrzucone/ żywot wychędaża. Płodu ná świát dopomaga.
Płodu leniwie y gnuśnie ná świát idącemu/ naśienie w trunku winá biorąc/ dopomaga Chęć do iedzenia wzbudza. Kśięgi Pierwsze. Apetytu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 155
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ jest wielkim ratunkiem/ biorąc go po dwanaście kropli/ samego szczególnego/ bez wszelakiej przysady. Złotem żyłkom zbytnie płynącym.
Złotym zyłkom/ zbytnie otworzonym i płynącym/ jest zastanowieniem: także go biorąc po dwanaście kropli/ z olejkiem tegoż ziela/ i Pępek tym mazać/ także Złote żyłki. Piersiom. Płucom.
Bolączki wszelakie twarde W piersiach W Płucach. W Bokach. W Kiszkach. miękczy i otwiera/ używając go prze trzydzieści dni/ z tegoż Rozmarynu olejkiem/ obojga biorąc po dziesiątej sześci kwinty/ z wodką tegoż ziela. Boku Kiszkom. Olejek. Oleum. Trzewiom niższym.
Ten Olej z nasienia i ze wszystkiego ziela
/ iest wielkim rátunkiem/ biorąc go po dwánaśćie kropli/ sámego sczegulnego/ bez wszelákiey przysady. Złotem żyłkom zbytnie płynącym.
Złotym zyłkom/ zbytnie otworzonym y płynącym/ iest zástánowieniem: tákże go biorąc po dwánaśćie kropli/ z oleykiem tegoż źiela/ y Pępek tym mázáć/ tákże Złote żyłki. Piersiom. Płucom.
Bolącżki wszelákie twárde W pierśiách W Płucách. W Bokách. W Kiszkách. miękczy y otwiera/ vżywáiąc g^o^ prze trzydźieśći dni/ z tegoż Rozmárynu oleykiem/ oboygá biorąc po dźieśiątey sześći kwinty/ z wodką tegoż źiela. Boku Kiszkom. Oleiek. Oleum. Trzewiom niższym.
Ten Oley z naśienia y ze wszystkiego źiela
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 164
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ Powoju/ ziela/ które Dzień i Noc zowią/ Bielunu/ po garści. To wszystko posiekać drobno/ i w Moździerzu utłuc: Przydać Mąki Pszenicznej cztery łoty: Do tego starego wieprzowego sadła/ albo smalcu dwanaście łotów. To warzyć w dostatku wody/ że będzie jako maść/ i każdego dnia dwa kroć na bolączki twarde przykładać: abowiem je zmękcza/ i boleści wnich układa. (Tab.) Włosy kędzierzawi
Włosy na głowie kędzierzawi/ po przymyciu ługiem/ nacierając je sokiem tego ziela kilka kroć/ nic nie wycierając/ jeno żeby samy oschły. Fistuły goi.
Fistuły/ i mozołowatość w nich twardą wyjada/ Korzeń z
/ Powoiu/ źiela/ ktore Dźień y Noc zowią/ Bielunu/ po gárśći. To wszystko pośiekáć drobno/ y w Możdżerzu vtłuc: Przydáć Mąki Pszeniczney cztery łoty: Do tego stárego wieprzowego sádłá/ álbo smálcu dwánaśćie łotow. To wárzyć w dostátku wody/ że będźie iáko máść/ y káżdego dniá dwá kroć ná bolączki twárde przykłádáć: ábowiem ie zmękcza/ y boleśći wnich vkłáda. (Tab.) Włosy kędźierzáwi
Włosy ná głowie kędźierzáwi/ po przymyćiu ługiem/ náćieráiąc ie sokiem tego źiela kilká kroć/ nic nie wyćieráiąc/ ieno żeby sámy oschły. Fistuły goi.
Fistuły/ y mozołowátość w nich twárdą wyiada/ Korzeń z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 174
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z Nasieniem pijąc na czczo.
Wątrobie bolesnej/ liście z kłączem/ i Korzeń w winie/ w piwie/ albo w wodzie warząc/ i pijąc/ jest lekarstwem. Sok do jakichkolwiek Maści i plastrów przydany/ potężności im dodaje. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Sok maściom po. Bolączkom w uszach.
W uszach bolączki twarde zmiękcza/ otwiera/ a zropione wychędaża i goi/ Sok z jego kwiecia w nie puszczany. Maść na wybicie członków z Stawu. Vnguent. Wybiciu z stawu.
Niedzwiedziej Lapy albo Barszczu dzikiego/ wziąć z ośm łotów/ Szałwiej/ Slazu/ Bylice/ Sabiny/ Majeranu/ Rozmarynu/ Piołunu/ Poleju/ Bożego
z Nasieniem piiąc ná czczo.
Wątrobie bolesney/ liśćie z kłączem/ y Korzeń w winie/ w piwie/ álbo w wodźie wárząc/ y piiąc/ iest lekárstwem. Sok do iákichkolwiek Máści y plastrow przydány/ potężności im dodáie. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Sok máściom po. Bolączkom w vszách.
W vszách bolączki twárde zmiękcza/ otwiera/ á zropione wychędáża y goi/ Sok z iego kwiećia w nie pusczány. Máść ná wybićie członkow z Stáwu. Vnguent. Wybićiu z stáwu.
Niedzwiedźiey Lápy álbo Barsczu dźikiego/ wźiąć z ośm łotow/ Szałwiey/ Slázu/ Bylice/ Sábiny/ Máieranu/ Rozmárynu/ Piołunu/ Poleiu/ Bożego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 175
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
