nich uśmierza/ i układa/ nimi także namazując. Przymiotom ognistym.
Od przymiotów ognistych członki zachowywa i broni. Także od innych przypadków złych. Ranom i sadzelom
Rany i sadzele zaplugawione wychędaża. Kolice i morzysku
Gryzawki i morzyska/ także kolkę w żywocie układa/ namazując nim/ a tegoż ziela Olejkiem nacierać żywot. Bolączkom ziadowiconym.
Bolączki ziadowiczone i morowe/ bez szkody leczy/ i jad w nich mdli/ i wypędza/ z olejkiem tegoż ziela Ekstract zmięszany/ a w nią puszczany. Ślezionie zatkanej.
Śleziony zatwardziałość zmiękcza/ i Boleści lewego boku uśmierza/ mażąc i przykładając ciepło. upaleniu serca w bolach.
Górącość serca w gorączkach
nich vśmierza/ y vkłáda/ nimi także námázuiąc. Przymiotom ognistym.
Od przymiotow ognistych członki záchowywa y broni. Tákże od innych przypadkow złych. Ránom y sadzelom
Rány y sadzele záplugáwione wychędaża. Kolice y morzysku
Gryzawki y morzyská/ tákże kolkę w żywoćie vkłáda/ námázuiąc nim/ á tegoż źiela Oleykiem náćierác żywot. Bolączkom ziádowiconym.
Bolączki ziádowiczone y morowe/ bez szkody leczy/ y iad w nich mdli/ y wypądza/ z oleykiem tegoż źiela Extráct zmięszany/ á w nię pusczány. Sleźionie zátkáney.
Sleźiony zátwárdźiáłość zmiękcza/ y Boleśći lewego boku vśmierza/ máżąc y przykłádáiąc ćiepło. vpaleniu sercá w bolách.
Gorącość sercá w gorączkách
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 80
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Izopu/ po kwarcie/ Cukru Lodowatego łotów dziesięć. To wszystko/ przerzeczonym obyczajem/ w kotle ukropu wrzącego warzyć /a po ośmi albo dziewiąci łyżek poranu i na noc ciepło pić.
Ten trunek wszelakie dolegliwości w piersiach/ z zimnych flusów flegmistych leczy. Pleurze i kłóciu w Piersiach
Pleurze i kłóciu jest ratunkiem. Bolączkom
Bolączki flegmiste także i krosty leczy Boleniu żołądka i zapaleniu w nim.
Bolenie Żołądka. I
Zapalenie wilgotności w nim gasi. Od powietrza morowego.
Wchodzi dzisiejszych czasów do wielkich i rozmaitych lekarstw: A zwłaszcza do tych/ które bywają przeciw morowemu powietrzu/ także przeciwko jadom i truciznom czynione. Przeto Od zarazy powietrza morowego.
Izopu/ po kwarćie/ Cukru Lodowátego łotow dźieśięć. To wszystko/ przerzeczonym obyczáiem/ w kotle vkropu wrząceg^o^ wárzyć /á po ośmi álbo dźiewiąći łyżek poránu y ná noc ćiepło pić.
Ten trunek wszelákie dolegliwośći w piersiách/ z źimnych flusow flágmistjch leczj. Pleurze y kłoćiu w Pierśiách
Pleurze y kłoćiu iest rátunkiem. Bolączkom
Bolączki flágmiste tákże y krosty leczy Boleniu żołądká y zápaleniu w nim.
Bolenie Zołądká. Y
Zápalenie wilgotnośći w nim gáśi. Od powietrza morowego.
Wchodźi dźiśieyszych czásow do wielkich y rozmáitych lekárstw: A zwłasczá do tych/ ktore bywáią przećiw morowemu powietrzu/ tákże przećiwko iádom y trućiznom czynione. Przeto Od zárázy powietrza morowego.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 88
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
w pitym miedzie warzony a pity. Także jego nasienie. (Dios.) Moczu
Moczu ciężkiemu puszczaniu tenże trunek przystojny. Albowiem potężnie go pędzi. (Gal.) Grucząłom
Gruczoły i twardości każde każde rozpędza plastrowany. Ranom.
Rany stula/ zawiera/ i goi/ także go plastrując. (Dios.) Bolączkom
Toż też o Bolaczkach i wrzodach rozumieć. Śleziony zatkanie. Ślezienie
Nerek i Pęcherzowi.
Pęcherza zamulenie otwiera wychędaża. Kamień
Kamień krzy i moczem wywodzi/ Nasienie/ liście/ i korzeń/ bądź prochem/ bądź warzonego juchy używając. Miesiecz.
Miesięczną Paniom zatrzymaną wzbudza. Płodu rychło na świat dopomaga.
Miesięczną Paniom zatrzymaną
w pitym miedźie wárzony á pity. Tákże ieg^o^ naśienie. (Dios.) Moczu
Moczu ćiężkiemu pusczániu tenże trunek przystoyny. Albowiem potężnie go pędźi. (Gal.) Grucząłom
Gruczoły y twárdośći káżde káżde rospądza plastrowány. Ránom.
Rány stula/ záwiera/ y goi/ tákże go plastruiąc. (Dios.) Bolączkom
Toż też o Bolaczkách y wrzodách rozumieć. Sleźiony zátkánie. Sleźienie
Nyrek y Pęchyrzowi.
Pęchyrzá zámulenie otwiera wychędaża. Kámień
Kámień krzy y moczem wywodźi/ Naśienie/ liśćie/ y korzeń/ bądź prochem/ bądź wárzonego iuchy vżywáiąc. Mieśiecz.
Mieśięczną Pániom zátrzymáną wzbudza. Płodu rychło ná świát dopomaga.
Mieśięczną Pániom zátrzymáną
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 100
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
goi. Żyłom.
Przecięte suche żyły spają i leczy. Wrzodom
Wrzodom i sadzelom zastarzałym/ które się goić niechcą/ barzo użyteczny. Zołzy.
Zołzy i Gruczoły.
Gruczoły. I wszelakie Twardości.
Twardości odmiękcza i rozpadza. Ranom.
Ranie wszelakie jadem zarażony z broni jadowitej/ barzo jest użyteczny.
Gal. Bolączkom.
Bolączkom wzdętym potrzebny. Cwieki.
Ćwieki albo brodawki twarde pod palcy w nogach/ Łacinnicy Furunculos zowią/ spądza. Postrzały.
Postrzały jakiekolwiek w ciele tkwiące inne Bolączki. Także Kości w głowie.
Kości w głowie odszczepione wyciąga na wierzch. Gal. Rozsądek.
Ten istotny a prawdziwy jest Dyptan/ któryśmy tu opisali
goi. Zyłom.
Przećięte suche żyły spaią y leczy. Wrzodom
Wrzodom y sadzelom zástárzáłym/ ktore sie goić niechcą/ bárzo vżyteczny. Zołzy.
Zołzy y Gruczoły.
Gruczoły. Y wszelákie Twárdośći.
Twárdosći odmiękcza y rospadza. Ránom.
Ránie wszelakie iádem zarażony z broni iádowitey/ bárzo iest vżyteczny.
Gal. Bolączkom.
Bolączkom wzdętym potrzebny. Cwieki.
Ćwieki álbo brodawki twarde pod pálcy w nogách/ Laćinnicy Furunculos zowią/ spądza. Postrzały.
Postrzały iákiekolwiek w ćiele tkwiące ine Bolączki. Tákże Kośći w głowie.
Kosći w głowie odsczepione wyćiąga na wierzch. Gal. Rozsądek.
Ten istotny á prawdźiwy iest Dyptan/ ktorysmy tu opisáli
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 110
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Żyłom.
Przecięte suche żyły spają i leczy. Wrzodom
Wrzodom i sadzelom zastarzałym/ które się goić niechcą/ barzo użyteczny. Zołzy.
Zołzy i Gruczoły.
Gruczoły. I wszelakie Twardości.
Twardości odmiękcza i rozpadza. Ranom.
Ranie wszelakie jadem zarażony z broni jadowitej/ barzo jest użyteczny.
Gal. Bolączkom.
Bolączkom wzdętym potrzebny. Cwieki.
Ćwieki albo brodawki twarde pod palcy w nogach/ Łacinnicy Furunculos zowią/ spądza. Postrzały.
Postrzały jakiekolwiek w ciele tkwiące inne Bolączki. Także Kości w głowie.
Kości w głowie odszczepione wyciąga na wierzch. Gal. Rozsądek.
Ten istotny a prawdziwy jest Dyptan/ któryśmy tu opisali z świadectwa
Zyłom.
Przećięte suche żyły spaią y leczy. Wrzodom
Wrzodom y sadzelom zástárzáłym/ ktore sie goić niechcą/ bárzo vżyteczny. Zołzy.
Zołzy y Gruczoły.
Gruczoły. Y wszelákie Twárdośći.
Twárdosći odmiękcza y rospadza. Ránom.
Ránie wszelakie iádem zarażony z broni iádowitey/ bárzo iest vżyteczny.
Gal. Bolączkom.
Bolączkom wzdętym potrzebny. Cwieki.
Ćwieki álbo brodawki twarde pod pálcy w nogách/ Laćinnicy Furunculos zowią/ spądza. Postrzały.
Postrzały iákiekolwiek w ćiele tkwiące ine Bolączki. Tákże Kośći w głowie.
Kosći w głowie odsczepione wyćiąga na wierzch. Gal. Rozsądek.
Ten istotny á prawdźiwy iest Dyptan/ ktorysmy tu opisáli z świádectwá
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 110
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
barzo zwyczajna i znajoma: o której na tym miejscu.
Reseda. Eruca Cantabrica, et Hispanica. Reseda. Spanischer Raucken. Przyrodzenie.
TE wszystkie trzy Rukwie/ jako Plinius we 27 Księgach/ w Rozzdziale 12. świadczy/ są przyrodzenia ciepłego i posilającego/ z niewielką zatwierdzającą cierpkością. Moc i Skutki. Wrzodom/ Bolączkom z przymiotem ognistym.
Wrzodom/ Bolączkom/ i Sadzelom/ także ognistym ich przymiotom za czasu Pliniuszowego to ziele bywało lekarstwem. Tych czasów naszych iż mamy na to miejsce innych niemało/ to zaniechane i opuszczone leży. Olej wieiski.
Z nasienia u nas chłopi na wsiach olej wybijają/ do maszczenia Postnych potraw/ do świecenia
bárzo zwyczáyna y znáioma: o ktorey ná tym mieyscu.
Reseda. Eruca Cantabrica, et Hispanica. Reseda. Spanischer Raucken. Przyrodzenie.
TE wszystkie trzy Rukwie/ iáko Plinius we 27 Kśięgách/ w Rozzdźiale 12. świadczy/ są przyrodzenia ćiepłego y pośiláiącego/ z niewielką zátwierdzáiącą ćierpkośćią. Moc y Skutki. Wrzodom/ Bolączkom z przymiotem ognistym.
Wrzodom/ Bolączkom/ y Sadzelom/ tákże ognistym ich przymiotom zá czásu Pliniuszowego to źiele bywáło lekárstwem. Tych czásow nászych iż mamy ná to mieysce inych niemáło/ to zániecháne y opusczone leży. Oley wieiski.
Z naśienia v nas chłopi ná wśiách oley wybiiáią/ do másczenia Postnych potraw/ do świecenia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 127
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
na tym miejscu.
Reseda. Eruca Cantabrica, et Hispanica. Reseda. Spanischer Raucken. Przyrodzenie.
TE wszystkie trzy Rukwie/ jako Plinius we 27 Księgach/ w Rozzdziale 12. świadczy/ są przyrodzenia ciepłego i posilającego/ z niewielką zatwierdzającą cierpkością. Moc i Skutki. Wrzodom/ Bolączkom z przymiotem ognistym.
Wrzodom/ Bolączkom/ i Sadzelom/ także ognistym ich przymiotom za czasu Pliniuszowego to ziele bywało lekarstwem. Tych czasów naszych iż mamy na to miejsce innych niemało/ to zaniechane i opuszczone leży. Olej wieiski.
Z nasienia u nas chłopi na wsiach olej wybijają/ do maszczenia Postnych potraw/ do świecenia. Też do mazi. Gusła.
ná tym mieyscu.
Reseda. Eruca Cantabrica, et Hispanica. Reseda. Spanischer Raucken. Przyrodzenie.
TE wszystkie trzy Rukwie/ iáko Plinius we 27 Kśięgách/ w Rozzdźiale 12. świadczy/ są przyrodzenia ćiepłego y pośiláiącego/ z niewielką zátwierdzáiącą ćierpkośćią. Moc y Skutki. Wrzodom/ Bolączkom z przymiotem ognistym.
Wrzodom/ Bolączkom/ y Sadzelom/ tákże ognistym ich przymiotom zá czásu Pliniuszowego to źiele bywáło lekárstwem. Tych czásow nászych iż mamy ná to mieysce inych niemáło/ to zániecháne y opusczone leży. Oley wieiski.
Z naśienia v nas chłopi ná wśiách oley wybiiáią/ do másczenia Postnych potraw/ do świecenia. Też do máźi. Gusłá.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 127
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wielkim użytkiem mogą być do bolączek napuchłych/ i wielkich/ do wrzodów/ i sadzeli szkodliwych/ krost złych/ przydając ich do Maści/ i Plastrów wyciągających używane. Olejek. Oleum.
Olejek Alchimiskim sposobem wyciągniony/ bez osobliwych skutków nie jest. Ten do mniejszych nabrzemiałości i trosk należy/ namazując nim. Sól.
Ta bolączkom służy miernym/ które jeśliże są z przymiotem ognistym/ w Rożanym occie ma być rozcierana: Jeśli zaziębione/ tedy z cirpkim winem/ z piołynem/ z gorzałką rozcierana/ i w tym płaty albo flajtuchy maczając/ na nie przykładać. To też
Plany i zmazy wszelakie na ciele zastarzałe i dawne ściera. Magia.
wielkim vżytkiem mogą być do bolączek nápuchłych/ y wielkich/ do wrzodow/ y sádzeli szkodliwych/ krost złych/ przydáiąc ich do Maśći/ y Plástrow wyćiągáiących vżywáne. Oleiek. Oleum.
Oleiek Alchimiskim sposobem wyćiągniony/ bez osobliwych skutkow nie iest. Ten do mnieyszych nábrzemiáłośći y trosk należy/ námázuiąc nim. Sol.
Tá bolączkom służy miernym/ ktore iesliże są z przymiotem ognistym/ w Rożánym occie ma być rozćierána: Iesli záźiębione/ tedy z ćirpkim winem/ z piołynem/ z gorzałką rozćierána/ y w tym płáty álbo fláytuchy maczáiąc/ ná nie przykłádáć. To też
Plány y zmázy wszelákie ná ciele zástárzáłe y dawne śćiera. Magia.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 141
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Maść z niego/ jest pewnym ratunkiem. Wyroślinom.
Wyrośliny wszelakie/ gdziekolwiek na ciele/ twarde i gruczołowate/ rozpędza/ Korzeń z Rybami rozwarzony w rosole/ przetarty/ i tym nacierane/ około Kwadry ostatniej Miesiąca/ na schodzie. Toż Wola na szyj. Martwe kostki. Wolom na szyj. Martwej kostce. Bolączkom twardym.
Bolączki/ jakiekolwiek twarde/ miękczy/ i rozgania: jeno żeby był pod pewnym znakiem niebieskim kopany. O czym wyższej. Balsam z Olszowniku. Balsamum
Robią uczeni Alchimistowie/ i ćwiczeni Chyrurgowie/ z tego ziela Balsam/ tym sposobem: korzenia tego biorą/ ususzonego powoli/ i drobno pokrajanego/ cztery funty/
Máść z niego/ iest pewnym rátunkiem. Wyroślinom.
Wyrośliny wszelákie/ gdźiekolwiek ná ćiele/ twárde y gruczołowáte/ rozpądza/ Korzeń z Rybámi rozwárzony w rosole/ przetárty/ y tym náćieráne/ około Kwadry ostátniey Mieśiącá/ ná zchodźie. Toż Wola ná szyi. Martwe kostki. Wolom ná szyi. Martwey kostce. Bolączkom twárdym.
Bolączki/ iákiekolwiek twárde/ miękczy/ y rozgánia: ieno żeby był pod pewnym znákiem niebieskim kopány. O czym wyższey. Bálsam z Olszowniku. Balsamum
Robią vczeni Alchimistowie/ y ćwiczeni Chyrurgowie/ z tego źiela Bálsam/ tym sposobem: korzeniá tego biorą/ vsuszonego powoli/ y drobno pokraiánego/ cztery funty/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 152
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
przy wolnym ogniu dystylować z pilnością i z opatrznością wielką. Zaczym pójdzie naprzód wodka biała/ z olejowatością błękitną/ którą Balsamem zowią. Te odłączyć od wodki/ i oboje zosobna pilnie chować do potrzeb lekarskich. Ta olejowatość odłączoną/ jest Balsam/ ranom wszelakim złym/ wrzodom smrodliwym/ a ciało roziadająchych. Bolączkom
Bolączkom nabrzmiałym i twardym Fistułom.
Fistułom z osobności swej/ i tym wszytkim/ które ciało psują zwirzchnie/ jest użyteczny.
Wątrobie. Ślezionie.
Nyrkom służy/ przez usta biorąc: Błonkom/ Muszkułom/ zwierzchownie go używając. Błonkom Muszkułom. Wątrobie
Niesposobności Wątroby/ w przyrodzonych jej sprawach naprawia/ nietylko trawiąc w niej
przy wolnym ogniu dystyllowáć z pilnośćią y z opátrznośćią wielką. Záczym poydźie naprzod wodká biała/ z oleiowátośćią błękitną/ ktorą Bálsámem zowią. Te odłączyć od wodki/ y oboie zosobná pilnie chowáć do potrzeb lekárskich. Tá oleiowátość odłączoną/ iest Bálsam/ ránom wszelákim złym/ wrzodom smrodliwym/ á ćiáło roziádáiąchych. Bolączkom
Bolączkom nábrzmiáłym y twárdym Fistułom.
Fistułom z osobnośći swey/ y tym wszytkim/ ktore ćiáło psuią zwirzchnie/ iest vżyteczny.
Wątrobie. Sleźionie.
Nyrkom służy/ przez vstá biorąc: Błonkom/ Muszkułom/ zwierzchownie go vżywáiąc. Błonkom Muszkułom. Wątrobie
Niesposobnośći Wątroby/ w przyrodzonych iey spráwách nápráwia/ nietylko trawiąc w niej
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 152
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
