. Toż też kapanie z niego czyni/ po Pępek w nim siedząc na korzeniu jego. Hai.
Macice zatwardziałości odmiękcza. Żyły jej odwilża i otwiera/ kąpanie także sobie z niego po pępek czynąc. Toż też otwór łona nim plastrując czyni. Zatwardziałości
Zatwardziałości wszelakie odmiękcza Plinius. Ściatyce
Ściatice/ to jest/ boleniu i łupaniu w biodrach/ jest ratunkiem/ korzenie Kosacowe warząc/ z tej polewki Klistery dając. Albo też sam Korzeń z żywicą plastrowany. Plim. Mesin Fiftule.
Fiftuły to jest: dziury w ciele głębokie/ a zwierzchu wąskie. Także Rany brzeżyste/ i zagniłe wychędaża i czyści/ wymywając je tąż juchą
. Toż też kapánie z niego czyni/ po Pępek w nim śiedząc ná korzeniu iego. Hai.
Macice zátwárdźiáłośći odmiękcza. Zyły iey odwilża y otwiera/ kąpánie tákże sobie z niego po pępek czynąc. Toż też otwor łoná nim plastruiąc czyni. Zátwárdźiáłośći
Zátwardźiáłośći wszelakie odmiękcza Plinius. Sciátjce
Sciátice/ to iest/ boleniu y łupániu w biodrách/ iest rátunkiem/ korzenie Kosacowe wárząc/ z tey polewki Klistery dáiąc. Albo też sam Korzeń z zywicą plastrowány. Plim. Mesin Fiftule.
Fiftuły to iest: dźiury w ćiele głębokie/ á zwierzchu wąskie. Także Rány brzeżyste/ y zágniłe wychędaża y czysći/ wymywáiąc ie tąż iuchą
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 7
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
bywa od nas używany/ a nie do potraw/ jako Tatarowie dla cielesnej żądze/ którzy nietylko surowego z chlebem/ ale też miasto jarzyny warzonego używają. Wątrobie.
Wątrobę zaziębioną osobliwie rozgrzewa/ warząc korzenie w wodzie/ do wywarzenia trzeciej części/ a te wodę rano i na noc przez kilka dni pijać. Bokom boleniu.
Bolenie boków zrospierania zwietrzności/ wewnątrz zawartymi. Także Morzysku.
Gryzieniu i morzysku w żywocie/ z wilgotności albo z wietrzności zimnych/ też wodę rano i na noc ciepło pijąc/ rozpadza. Narwaniu członka.
Natargnieniu/ narwaniu/ któregokolwiek członka w swym stawie/ leczy/ naparzając go tąż wodą/ abowiem
bywa od nas vżywány/ á nie do potraw/ iáko Tátárowie dla ćielesney żądze/ ktorzy nietylko surowego z chlebem/ ále też miásto iárzyny wárzonego vżywáią. Wątrobie.
Wątrobę záźiębioną osobliwie rozgrzewa/ wárząc korzenie w wodźie/ do wywárzenia trzećiey częśći/ á te wodę ráno y ná noc przez kilká dni piiáć. Bokom boleniu.
Bolenie bokow zrospieránia zwietrznośći/ wewnątrz záwártymi. Tákże Morzysku.
Gryźieniu y morzysku w żywoćie/ z wilgotnośći álbo z wietrznośći źimnych/ też wodę ráno y ná noc ćiepło piiąc/ rospadza. Nárwániu członká.
Nátárgnieniu/ nárwániu/ ktoregokolwiek członká w swym stáwie/ leczy/ náparzáiąc go tąż wodą/ ábowiem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 20
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
jadówitego zachowywa. Też Rozgrzewa.
Rozgrzewa zaziębłości jego/ i wietrzności w nim zamknione rozpędza pijąc warzoną w winie/ i tym go naparzając. Nyrkom i Ślezionie zamulonym.
Nyrki zamulone otwiera.
Ślezionie także zatkanej/ jest ratunkiem/ oswierając i posilając.
Zatwardziałości jej odmiękcza. Chyragrze. Podagrze.
Chyragrze/ to jest/ boleniu i łamaniu rąk/ albo palców/ jest lekarstwem/ nacierając je nią/ wziąć do tego Szałwiej także wiele/ to jest pół garści/ Jałowcowych jagód sześć łotów i w winie to wszystko białym warzyć/ a ręce albo palce tym nacierać. (lod) Subetu
Od Subeta/ to jest/ od spania głębokiego/ nad
iádówitego záchowywa. Też Rozgrzewa.
Rozgrzewa zaźiębłości ieg^o^/ y wietrznośći w nim zámknione rozpądza pijąc wárzoną w winie/ y tym go náparzáiąc. Nyrkom y Sleźionie zámulonym.
Nyrki zámulone otwiera.
Sleźionie tákże zátkáney/ iest rátunkiem/ oswieráiąc y pośiláiąc.
Zátwárdźiáłośći iey odmiękcza. Chyrágrze. Podágrze.
Chyrágrze/ to iest/ boleniu y łamániu rąk/ álbo pálcow/ iest lekárstwem/ náćieráiąc ie nią/ wźiąć do tego Szałwiey tákże wiele/ to iest puł gárśći/ Iáłowcowych iágod sześć łotow y w winie to wszystko białym wárzyć/ á ręce álbo pálce tym náćieráć. (lod) Subetu
Od Subetá/ to iest/ od spánia głębokiego/ nád
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 32
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
obrażony/ bądź jedzenim albo piciem zimnem/ leczy wino/ w którymby nasienie/ tegoż ziela roztarte/ przez cały dzień moknęło/ pijąc. Item. Zawrót głowy.
Zawrotu głowy. Zapomni:
Zapominaniu nad przyrodzenie. Od rozu:
Od rozumu i baczenia odeściu. Kaduku
Padającej niemocy. Bole: gł:
Zastarzałemu boleniu głowy. Paraliżemnaruszonem
Szlakiem/ albo Paraliżem naruszonym Pokurczonym.
Pokurczonym/ i pokrzywionym. Scjatyce.
Scjatyce/ i w biodrach łamaniu/ sok tego ziela/ albo i korzenie/ z octem i z Rożanym olejkiem zmieszawszy/ głowę namazować. To abowiem wszelakim dolegliwościom żył suchych/ jest lekarstwem wielkim i prędkim. Boleniu połgłowj
Bolenie
obráżony/ bądź iedzenim álbo pićiem źimnem/ leczy wino/ w ktorymby naśienie/ tegoż źiela rostárte/ przez cáły dźień moknęło/ piiąc. Item. Zawrot głowy.
Zawrotu głowy. Zápomni:
Zápominániu nád przyrodzenie. Od rozu:
Od rozumu y baczenia odeśćiu. Káduku
Padáiącey niemocy. Bole: gł:
Zástárzáłemu boleniu głowy. Páráliżemnáruszonem
Szlákiem/ álbo Páráliżem náruszonym Pokurczonym.
Pokurczonym/ y pokrzywionym. Scjátyce.
Scyátyce/ y w biodrách łamániu/ sok tego źiela/ álbo y korzenie/ z octem y z Rożánym oleykiem zmieszawszy/ głowę námázowáć. To ábowiem wszelákim dolegliwośćiom żył suchych/ iest lekárstwem wielkim y prętkim. Boleniu połgłowj
Bolenie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 197
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.) Puchlinie
Wodę koleryczną z opuchłych potężnie wywodzi. (Atabar) Mesarug:) Kolice.
Kolice z zimnych a flegmistych wilgotności/ jest osobliwym ratunkiem/ bądź przez usta używany/ albo klisterą brany. Dychawicy.
Dychawicznym jest niewymownym lekarstwem z sokiem/ albo z wodką Ruty ogródnej trunkiem przyjęty/ dwie trzeciacce kwinty. Połgłów boleniu.
Boleniu pół głowy. Paraliżu
Paraliżem naruszonym. Kaduku.
Padającej chorobie. Zawrót głowy.
Zawrotu głowy/ tym wszystkiem barzo ten Sok służy/ ćwierć łotu z juchą go pijąc/ albo Pigułami pod tąż wagą używając. Truciznę.
Jad i Truciznę zadaną wywodzi/ tak że go ćwierć łotu z winem białym/ dając
.) Puchlinie
Wodę koleryczną z opuchłych potężnie wywodźi. (Atabar) Mesarug:) Kolice.
Kolice z źimnych á flegmistych wilgotnośći/ iest osobliwym rátunkiem/ bądź przez vstá vżywány/ álbo klisterą brany. Dycháwicy.
Dycháwicznym iest niewymownym lekárstwem z sokiem/ álbo z wodką Ruty ogrodney trunkiem przyięty/ dwie trzećiácce kwinty. Połgłow boleniu.
Boleniu poł głowy. Páráliżu
Páráliżem naruszonym. Káduku.
Padáiącey chorobie. Zawrot głowy.
Zawrotu głowy/ tym wszystkiem bárzo ten Sok służy/ czwierć łotu z iuchą go piiąc/ álbo Pigułámi pod tąż wagą vżywáiąc. Trućiznę.
Iad y Trućiznę zádáną wywodźi/ ták że go czwierć łotu z winem białym/ dáiąc
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 103
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wziąwszy/ a Konfektu/ którzy zowią Benedictam laxatiuam z łot/ z juchą Fengrekową pić dając. (Plat.) Scjatyce Podagre Chiragrz Artetyce. Genagrz: Kolice.
Kolice/ także z zimnej przyczyny/ w Klisterze dany/ z jakąkolwiek polewką/ z ziół do tego przystojnych. (tenże.) Głowy bolenie
Głowy boleniu/ Apopleksiej/ i Slaku/ Padającej chorobie/ Także z zimnych wilgotności flegmistych z Konfektem Hiera: Logodiowej/ abo z Benedyktą Laksatywą/ dając przed przyściem którejkolwiek z tych chorób/ dla uwarowania /albo po ominieniu jej (tenże.) Apopleks: Kaduku. Kichaniu
Kichanie też z tegoż Euforbium uczynić/ jako
wźiąwszy/ á Konfektu/ ktorzy zowią Benedictam laxatiuam z łot/ z iuchą Fengrekową pić dáiąc. (Plat.) Scyátyce Podágre Chirágrz Artetyce. Genágrz: Kolice.
Kolice/ tákże z źimney przyczyny/ w Klisterze dány/ z iákąkolwiek polewką/ z zioł do tego przystoynych. (tenże.) Głowy bolenie
Głowy boleniu/ Apoplexiey/ y Sláku/ Pádáiącey chorobie/ Tákże z źimnych wilgotnośći flágmistych z Konfektem Hiera: Logodiowey/ ábo z Benediktą Láxátywą/ dáiąc przed przyśćiem ktoreykolwiek z tych chorob/ dla vwárowánia /álbo po ominieniu iey (tenże.) Apoplex: Káduku. Kichániu
Kichánie też z tegoż Euforbium vczynić/ iáko
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 207
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
przewyższała: ale plastr wolny pożyteczniejszy jest. (Plat:) Item. Twardej i nabrzm. Glistom.
Piguły z Gałbanu z ciągnionym cukrem/ który Penidium zowią/ utoczone/ glisty z żywota wywodzą/ i morzą/ dając ich na noc i poranu. (Plat:) Scjatyce
Scjatyce i Boleniu boków.
Boków boleniu/ tyż Piguły bez cukru pożywanej/ uśmierzają. Niepłodnym Paniom.
Niepłodnym Paniom służy/ wziąwszy wychędożonego z półtora łota/ rozetrzeć w połkwarciu Koziego Mleka/ i przywarzywszy trochę/ tym ciepło Macicę klisterować. Ciężkiemu rodzeniu.
Paniom w ciężkim rodzeniu dziatek jest ratunkiem/ wziąwszy go jako Bobowe ziarno z białym winem ciepło w trunku/
przewyższáłá: ále plastr wolny pożytecznieyszy iest. (Plat:) Item. Twárdey y nábrzm. Glistom.
Piguły z Gałbanu z ćiągnionym cukrem/ ktory Penidium zowią/ vtoczone/ glisty z żywotá wywodzą/ y morzą/ dáiąc ich ná noc y poránu. (Plat:) Scyátyce
Scyátyce y Boleniu bokow.
Bokow boleniu/ tyż Piguły bez cukru pożywáney/ vśmierzáią. Niepłodnym Pániom.
Niepłodnym Pániom służy/ wźiąwszy wychędożonego z połtorá łotá/ rozetrzeć w połkwarćiu Koźiego Mleká/ y przywárzywszy trochę/ tym ćiepło Máćicę klisterowáć. Ciężkiemu rodzeniu.
Pániom w ćięszkim rodzeniu dźiatek iest rátunkiem/ wźiąwszy go iáko Bobowe żiárno z białym winem ciepło w trunku/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 211
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
D. Symona Syrenniusa/ Z octu zasłoną ścieka.
Z oczu zasłony i bielma ściera/ z mlekiem białogłowskim/ a z wodką Kopru włoskiego/ kropkę go przydawszy/ a w oczy puszczany. Brwiom oparszywiałym.
Brwiom oparszywiałym jest lekarstwem: wziąwszy maści Cytrynowej łot/ a dwie kropce tego olejku/ i tym je namazując. Boleniu w uszach.
Bolenie w uszach/ z zimnej przyczyny/ uskramia i uśmierza/ puściwszy go także ze dwie kropce do łoty Rumienkowego/ albo Kopru swojskiego olejku/ i w nie go puszczając. Glistom.
Glisty w żywocie małym Dziatkom morzy i wywodzi/ dwie albo trzy kropie do łoty Piołynkowego olejku przydany/ a w Pępuszek
D. Symoná Syrenniusá/ Z octu zasłoną śćieka.
Z oczu zasłony y bielmá śćierá/ z mlekiem białogłowskim/ á z wodką Kopru włoskiego/ kropkę go przydawszy/ á w oczy pusczány. Brwiom opárszywiáłym.
Brwiom opárszywiáłym iest lekárstwem: wźiąwszy máśći Cytrynowey łot/ á dwie kropce teg^o^ oleyku/ y tym ie námázuiąc. Boleniu w vszách.
Bolenie w vszách/ z źimney przyczyny/ vskrámia y vśmierza/ puściwszy go tákże ze dwie kropce do łoty Rumienkowego/ álbo Kopru swoyskiego oleyku/ y w nie go pusczáiąc. Glistom.
Glisty w żywoćie máłym Dźiatkom morzy y wywodźi/ dwie álbo trzy kropie do łoty Piołynkowego oleyku przydány/ á w Pępuszek
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 223
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
a parchatej żaby ukąszeniu/ jest osobliwym lekarstwem/ korzeń bądź suchy/ albo świeży/ z moczem człowieczym umieszany/ a na ranę plastowany. Od pajęcznej myszj ukąszonem.
Od Myszy Pajęcznej ukąszonym/ korzeń Herkule sam utłukszy/ na ranę przykładając/ dobrze. Podagrze
Podagrze. Chyragrze. Chiragrze Artetice.
Artetyce. To jest: boleniu i łamaniu w rękach i w nogach/ daje ratunek/ korzeń tego ziela z małymi Rozynkami utłuczony/ a plastowany. (Abige.) Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Płód martwy wyw:
Płód martwy z żywota wyciąga/ czopek ustrugawszy z korzenia i w otwór łona puściwszy/ także dym z Soku jego z ognia/
á párchátey żáby vkąszeniu/ iest osobliwym lekárstwem/ korzeń bądź suchy/ álbo świeży/ z moczem człowieczym vmieszány/ á ná ránę plastowány. Od páięczney myszj vkąszonem.
Od Myszy Páięczney vkąszonym/ korzeń Herkule sam vtłukszy/ ná ránę przykłádáiąc/ dobrze. Podágrze
Podágrze. Chyrágrze. Chirágrze Artetice.
Artetyce. To iest: boleniu y łamániu w rękách y w nogách/ dáie rátunek/ korzeń tego źiela z máłymi Rozynkámi vtłuczony/ a plastowány. (Abige.) Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Płod martwy wyw:
Płod martwy z żywotá wyćiągá/ czopek vstrugawszy z korzeniá y w otwor łoná puśćiwszy/ tákże dym z Soku iego z ogniá/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 228
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
na swe miejsce przywodzi/ dym z ognia z niego czyniąc/ a lejkiem w garło puszczając. Ślinóg.
Ślinogorz. Także Zołzom.
Zołzom nabiegłym w garle/ i Zapalen: garła.
Zapaleniu garła/ Sok ten napoły z Dialtyją zmieszany/ a zwierzchu około szyje plastrowany. Artetice.
Artetyce/ to jest: boleniu i łamaniu w członkach/ z przyczyny flusów zimnych flegmistych/ jest ratunkiem wielkim/ warząc Nać i z kłączem tego Panaku/ a tą wodą często ciało co nacieplej omywając/ albo kąpiąc. Tak tej chorobie w ciele/ z miejsca na miejsce/ tułającej się/ będzie lekarstwem osobliwym/ i doświadczonym. Macicy zaduszonej.
Macicy
ná swe mieysce przywodźi/ dym z ogniá z niego czyniąc/ á liykiem w gárło pusczáiąc. Slinog.
Slinogorz. Tákże Zołzom.
Zołzom nábiegłym w gárle/ y Zápalen: gárłá.
Zápaleniu garłá/ Sok ten nápoły z Dyáltyią zmieszány/ á zwierzchu około szyie plastrowány. Artetice.
Artetyce/ to iest: boleniu y łamániu w członkách/ z przyczyny flusow źimnych flágmistych/ iest rátunkiem wielkim/ wárząc Náć y z kłączem tego Pánáku/ á tą wodą często ćiáło co naćiepley omywáiąc/ álbo kąpiąc. Ták tey chorobie w ćiele/ z mieyscá ná mieysce/ tułáiącey sie/ będźie lekárstwem osobliwym/ y doświádczonym. Máćicy záduszoney.
Máćicy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 231
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
