mu odbierzesz, póki nie będzie wyrzuczone mówi Albertus. Dobry sposób na spiochów, aby tam niespali, gdzie czuwać potrzeba. Aby się pieszy nie sfatygował w drodze.
Służy nato bylica ziele; które z sobą kto nosi, fatygi wdrodze nie uczuje. Jeśli zaś kto na nogi podupadł, niech sokiem z bylice i dziękciem nogi sobie pośmaruje, boł odejdzie Petrus Bayrus. Kładą też do obuwia pokrzywę zieloną podróżni, aby się nie zmordowali w drodze. Aby Owca szła za człekiem. O Sekretach różnych
Didymus napisał, iż owce zatym pójdą człekiem, który by wełną ich uszy sobie zatkał. Żeby kur Liszki nie ziadały.
Uszczwawszy Liszkę
mu odbierzesz, poki nie będzie wyrzuczone mowi Albertus. Dobry sposob na spiochow, aby tam niespali, gdzie czuwać potrzeba. Aby się pieszy nie zfatygował w drodze.
Służy nato bylica ziele; ktore z sobą kto nosi, fatygy wdrodze nie uczuie. Ieśli zaś kto na nogi podupadł, niech sokiem z bylice y dziekciem nogi sobie posmaruie, boł odeydzie Petrus Bayrus. Kładą też do obuwia pokrzywę zieloną podrożni, áby się nie zmordowali w drodze. Aby Owca szła za człekiem. O Sekretach rożnych
Didymus napisał, iż owce zatym poydą człekiem, ktory by wełną ich uszy sobie zatkał. Zeby kur Liszki nie ziadały.
Uszczwawszy Liszkę
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 513
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
przez cztery godziny warzyć/ a tego po sześci abo ośmi łyżek ciepło rano i na noc pić choremu dawać. A przytym plastry przystojnie na rany kłaść/ Doświadczone lekarstwo. Przeciwko Czarom. Ranom zaplugawionym.
Też na takowe przerzeczone czary/ biorą ze trzy łoty Dzięgielowego korzenia/ Jemioły możeli być z Leszczyny łot/ Bylice/ P. Mar: Włosk: czerwonych po pół garzci: I to w napoju chorego moczyć: Abowiem wszytkim przerzeczonym czarom/ i krztuszeniu rzeczami nieprzyrodzonemi/ jest osobliwym ratunkiem/ które idą ze wnętrzności bądź usty/ bądź stolcem. Wątrobie nabrzmiałej.
Wątrobie nabrzmiałej zatkania ćwierć łota korzenia tego z winem białym dają pić/ rozgrzewają
przez cztery godźiny wárzyć/ á tego po sześći ábo ośmi łyżek ćiepło ráno y ná noc pić choremu dawáć. A przytym plastry przystoynie na rány kłáść/ Doświadczone lekárstwo. Przećiwko Czárom. Ránom záplugáwionym.
Też ná tákowe przerzeczone czáry/ biorą ze trzy łoty Dźięgielowe^o^ korzeniá/ Iemioły możeli być z Lesczyny łot/ Bylice/ P. Már: Włosk: czerwonych po poł garzći: Y to w napoiu chorego moczyć: Abowiem wszytkim przerzeczonym czárom/ y krztuszeniu rzeczámi nieprzyrodzonemi/ iest osobliwym rátunkiem/ ktore idą ze wnętrznośći bądź vsty/ bądź stolcem. Wątrobie nábrzmiałey.
Wątrobie nábrzmiáłey zátkánia ćwierć łotá korzeniá tego z winem białym dáią pić/ rozgrzewaią
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 90
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
postrzelon:
Na rany z postrzelenia.
Ranom sztychowym/ i jakąkolwiek bronią uczynionym. Sadzelom.
Sadzelom sprosnym/ więcej z czarów niżli ze złych wilgotności pochodzącym/ jest lekarstwem: który tym sposobem ma być czyniony: Wziąć liścia Dzięgielu ogródnego albo sianego świeżo zielonego dwie garzci/ Dzięgielu płonnego/ liścia/ Włosków czerwonych P Mar. Bylice/ Koziej stopki/ Wirzchołków dzwonków Matki Bożej/ Czarłowego żebra/ Barwinku/ po garzci każdego/ liścia Jemioły brzozowej/ Ruty ogródnej po garzci/ Traku albo Prosianej włoci/ Zajęczych uszek/ Lebiotki po garzci/ a te wszytko świeżo zielone/ drobno posiekane i przetłuczone/ a do przetłucenia ich/ przydać masła świeżego bez soli
postrzelon:
Ná rány z postrzelenia.
Ránom sztychowym/ y iákąkolwiek bronią vczynionym. Sádzelom.
Sadzelom sprosnym/ więcey z czárow niżli ze złych wilgotnośći pochodzącjm/ iest lekárstwem: ktory tym sposobem ma być czyniony: Wźiąć liśćia Dźięgielu ogrodnego álbo śianego świeżo źieloneg^o^ dwie garzći/ Dźięgielu płonnego/ liśćia/ Włoskow czerwonych P Már. Bylice/ Koźiey stopki/ Wirzchołkow dzwonkow Mátki Bożey/ Czárłowego źiebrá/ Bárwinku/ po garzći káżdego/ liśćia Iemioły brzozowey/ Ruty ogrodney po garzći/ Tráku álbo Prośiáney włoći/ Záięczych vszek/ Lebiotki po garzći/ á te wszytko świeżo źielone/ drobno pośiekáne y przetłuczone/ á do przetłucenia ich/ przydáć másłá świeżeg^o^ bez soli
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 92
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ciele wyciąga/ i rany doskonale goi. A przytym ich broni i zachowywa od przymiotu ognistego. Gdzieby się też gorącźka do tego przymieszała/ jako się to częstokroć przytrafia/ tedy nie w winie/ ale w samej wodzie ma być ten trunek warzony. Item.
Może też liścia tylko Miarzowego garść wziąć pół garści Bylice/ a dwie kwarcie wina na to nalać/ a w garncu warzyć/ a tego zawsze rannym/ miasto powszechnego trunku dawać. A gdzieby to picie nawietrzało/ znowu świeżo uczynić. Jeśliby też gorączka przystąpiła/ tedy miasto wina w Jęczmiennej wodzie to warzyć/ pół łota korzenia Miarzowego/ a sześć listków Bylice przydawszy.
ćiele wyćiąga/ y rány doskonále goi. A przytym ich broni y záchowywa od przymiotu ognistego. Gdźieby sie też gorącźká do tego przymieszáłá/ iáko sie to częstokroć przytráfia/ tedy nie w winie/ ále w sámey wodźie ma być ten trunek wárzony. Item.
Może też liśćia tylko Miarzowego garść wźiąć poł garśći Bylice/ á dwie kwarćie winá ná to nálać/ á w gárncu wárzyć/ á teg^o^ záwsze ránnym/ miásto powszechnego trunku dawáć. A gdźieby to pićie náwietrzáło/ znowu świeżo vczynić. Iesliby też gorączká przystąpiłá/ tedy miásto winá w Ięczmienney wodźie to warzyć/ poł łotá korzeniá Miarzowego/ á sześć listkow Bylice przydawszy.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 118
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
pół garści Bylice/ a dwie kwarcie wina na to nalać/ a w garncu warzyć/ a tego zawsze rannym/ miasto powszechnego trunku dawać. A gdzieby to picie nawietrzało/ znowu świeżo uczynić. Jeśliby też gorączka przystąpiła/ tedy miasto wina w Jęczmiennej wodzie to warzyć/ pół łota korzenia Miarzowego/ a sześć listków Bylice przydawszy. Czwartaczcę.
Czwartaczcę jest lekarstwem: Wziąwszy korzenia tego miałko utartego dwa skrupuły. To jest: dwie części od kwinty może i całą kwintę z trunkiem wina białego/ przez kilka dni porządnie dawać/ godzinę przed przyściem zimnice. Opuszen.
Opuszenia z wietrzności rozpędza. Kolice.
Kolice albo darciu w kiszkach jest lekarstwem
poł garśći Bylice/ á dwie kwarćie winá ná to nálać/ á w gárncu wárzyć/ á teg^o^ záwsze ránnym/ miásto powszechnego trunku dawáć. A gdźieby to pićie náwietrzáło/ znowu świeżo vczynić. Iesliby też gorączká przystąpiłá/ tedy miásto winá w Ięczmienney wodźie to warzyć/ poł łotá korzeniá Miarzowego/ á sześć listkow Bylice przydawszy. Czwartacce.
Czwártacce iest lekárstwem: Wźiąwszy korzeniá tego miáłko vtártego dwá skrupuły. To iest: dwie częśći od kwinty może y cáłą kwintę z trunkiem winá białego/ przez kilká dni porządnie dawáć/ godźinę przed przyściem źimnice. Opuszen.
Opuszenia z wietrznośći rospądza. Kolice.
Kolice álbo dárćiu w kiszkách iest lekárstwem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 118
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Alchimiskim sposobem dystylowany/ o którym sposobie wyciągnienia/ w Rozdziale o Piołynie/ i na innych wielu miejscach się powiedziało. Ten rozmaitym chorobom także służy osobliwie. Kolice.
Kolice i darciu w żywocie/ z zimnych wilgotności/ i wietrzności z nich pochodzących. Sól z Lubsczyku.
Sól z Lubczyku/ jako z Piołynu/ z Bylice/ i z innych ziół bywa czyniona. Ta służy Truciznie Morowemu powietrzu. Parom w górach.
Przeciwko wszelakiemu jadu i truciznie/ Morowemu Powietrzu barzo jadowitemu/ Parom smrodliwym i zarażającym/ dając jej na raz/ co dziesięć ziarn Jęczmiennych zaważy/ z winem/ albo z wodką przynależącą. Żołądku. Nyrkom Trzewom
Sól z tego
Alchimiskim sposobem dystyllowány/ o ktorym sposobie wyćiągnienia/ w Rozdźiale o Piołynie/ y ná inych wielu mieyscách sie powiedźiáło. Ten rozmáitjm chorobom tákże służy osobliwie. Kolice.
Kolice y dárćiu w żywoćie/ z źimnych wilgotnośći/ y wietrznośći z nich pochodzących. Sol z Lubscżyku.
Sol z Lubsczyku/ iáko z Piołynu/ z Bylice/ y z inych źioł bywa czyniona. Tá służy Trućiznie Morowemu powietrzu. Párom w gorách.
Przećiwko wszelákiemu iádu y trućiznie/ Morowemu Powietrzu bárzo iádowitemu/ Párom smrodliwym y záráżáiącym/ dáiąc iey ná raz/ co dźieśięc źiarn Ięczmiennych záważy/ z winem/ álbo z wodką przynależącą. Zołądku. Nyrkom Trzewom
Sol z tego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 245
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
drobno posiekać/ i w Cynowej flaszy/ nalawszy na to pół garcna dobrego wina/ a kwartę wody/ i dobrze zaszrobowawszy/ przez godzin cztery/ w kotle ukropu wrzącego/ warzyć/ a wyższej opisanym obyczajem tego używać. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Item. Item.
Weźmi Zanklu liścia/ Centurii małej/ czerwonej Bylice/ Ruprychtu/ albo Ziębich nosków własnych/ Tranku/ Gruszczyczki/ po garści/ Cukru ćwierć funta. To pokrajawszy drobno/ także w połgarncu wina/ a w kwiarcie wody/ w Cynowej flaszy/ w kotle wrzącego ukropu/ warzyć przez godzin cztery/ a na czczo i na noc po trunku ciepło dawać pić/ zwłaszcza
drobno pośiekáć/ y w Cynowey flászy/ nálawszy ná to poł gárcná dobrego winá/ á kwartę wody/ y dobrze zászrobowawszy/ przez godźin cztyry/ w kotle vkropu wrzącego/ wárzyć/ á wyższey opisánym obyczáiem tego vżywáć. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Item. Item.
Weźmi Zánklu liśćia/ Centuryey máłey/ czerwoney Bylice/ Ruprychtu/ álbo Ziębich noskow własnych/ Tránku/ Grusczyczki/ po gárśći/ Cukru czwierć funtá. To pokráiawszy drobno/ tákże w połgárncu winá/ á w kwiarćie wody/ w Cynowey flászy/ w kotle wrzącego vkropu/ wárzyć przez godźin cztyry/ á ná czczo y ná noc po trunku ćiepło dawáć pić/ zwłasczá
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 249
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
przynałeżącą. Też do innych lekarstw/ jako do piguł/ konfektów/ lektwarzów: i do syropów może być przydana/ jako i z jajem miękim używana/ według zdania mądrych/ i uczonych praktykantów. Ekstrakt abo wyciągnienie istności z Sadcu.
Zwielkim użytkiem zdrowiu ludzkiemu z tego ziela istność może być wyciągniona tym sposobem jako z Bylice/ z Piołynu/ i z innych ziół osobliwych/ biorąc do tego suszone korzenie/ liście/ kłącze/ i kwiat.
To wszystkim pomienionym/ w tym Rozdziale/ chorobom osobliwie służy/ dajac go na raz po trzeciej części kwinty/ z jakim przynależącym sokiem/ abo z innym lekarstwem. Rozsądek.
Sadziec/ acz go
przynałeżącą. Też do innych lekarstw/ iáko do piguł/ konfektow/ lektwarzow: y do syropow może bydź przydána/ iáko y z iáiem miękim vżywána/ według zdánia mądrych/ y vczonych práktykántow. Extrakt ábo wyćiągnienie istnośći z Sadcu.
Zwielkim vżytkiem zdrowiu ludzkiemu z tego źiela istność może bydź wyćiągniona tym sposobem iáko z Bylice/ z Piołynu/ y z innych źioł osobliwych/ biorąc do tego suszone korzenie/ liśćie/ kłącze/ y kwiát.
To wszystkim pomienionym/ w tym Rozdźiale/ chorobom osobliwie służy/ dáiac go ná ráz po trzećiey częśći kwinty/ z iákim przynależącym sokiem/ ábo z innym lekárstwem. Rozsądek.
Sadźiec/ ácz go
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 285
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ albo w flaszy cynowej dobrze zaszrubowanej/ w kotle ukropu wrzącego przez cztery godziny warzyć/ przecedzić/ a tego po piąciu abo sześciu łyżek rano i na noc rannym pić dawać ciepło. Z rusznice postrzelonym.
Ruszniczny proch w ranach zapalony/ gdzieby trudno ugasić z postrzału/ wziąć ze dwie garści Przywrotu/ dwie garści Bylice czerwonej/ i Białej/ Muszcu abo Muszetrza kwiatu modrego po pułtory garści/ Barwinku/ Niedośpiałku/ Wężowego tranku/ Gruszczycki po garści/ korzenia wodnej trzciny/ trzy łoty Jałowcowych jagodek zhruba przerażonych dwa łoty/ Zwycięży jadu/ abo Tojeści łot. To wszystko drobno posiekać/ wody pół garnca/ a wina kwartę na to nalać
/ álbo w flászy cynowey dobrze zászrubowáney/ w kotle vkropu wrząceg^o^ przez cztery godźiny wárzyć/ przecedźić/ á tego po piąćiu ábo sześćiu łyżek ráno y ná noc ránnym pić dáwáć ćiepło. Z rusznice postrzelonym.
Ruszniczny proch w ránách zápalony/ gdźieby trudno vgáśić z postrzału/ wźiąć ze dwie gárśći Przywrotu/ dwie gárśći Bylice czerwoney/ y Białey/ Muszcu ábo Muszetrza kwiátu modreg^o^ po pułtory gárśći/ Bárwinku/ Niedośpiałku/ Wężowego tránku/ Grusczycki po gárśći/ korzenia wodney trzćiny/ trzy łoty Iáłowcowych iagodek zhrubá przeráżonych dwá łoty/ Zwyćięży iádu/ ábo Toieśći łot. To wszystko drobno posiekáć/ wody puł gárncá/ á winá kwartę ná to nálać
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 327
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
łotów sześć/ mleka słodkiego kwartę zmieszaj/ a daj wypić/ abo wbij w ocet pięć jaj/ a w lej w gardło. Gdy koń spać nie może.
Weźmi maku/ lnianego siemienia/ każdego po kwarcie/ utrzy z wodą/ i uczyń mleko/ a daj wypić. Gdy koń śpi ustawnie.
Kwiat z Bylice stłucz abo nasienia łotów cztery/ Mirry łotów dwa/ soli łotów dwa/ zmieszaj z octem i z oliwą zarówno/ a tym poj konia. Tranek każdego czasu pożyteczny.
Mąki jęczmiennej pułtora funta/ Foeni Graeci funt jeden utłuczonego na proch/ Fig więdłych dwadzieścia/ oliwy funtów dwa/ zwierć dobrze wespół/ a to dawaj
łotow sześć/ mleká słodkiego kwartę zmieszay/ á day wypić/ ábo wbiy w ocet pięć iay/ á w ley w gárdło. Gdy koń spáć nie może.
Weźmi máku/ lniánego śiemieniá/ kożdego po kwarćie/ vtrzy z wodą/ y vczyń mleko/ á day wypić. Gdy koń spi vstáwnie.
Kwiát z Bylice stłucz ábo naśienia łotow cztery/ Mirrhy łotow dwá/ soli łotow dwá/ zmieszay z octem y z oliwą zárowno/ á tym poy koniá. Tránek kożdego czásu pożyteczny.
Mąki ięczmienney pułtorá funtá/ Foeni Graeci funt ieden vtłuczonego ná proch/ Fig więdłych dwádźieśćiá/ oliwy funtow dwá/ zwierć dobrze wespoł/ á to daway
Skrót tekstu: DorHip_II
Strona: Qiijj
Tytuł:
Hippica to iest o koniach księgi_II
Autor:
Krzysztof Dorohostajski
Drukarnia:
Andrzej Piotrkowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1603
Data wydania (nie wcześniej niż):
1603
Data wydania (nie później niż):
1603
