Suszone na rożenkach kminem i anyżem przesypowane, na rozpędzenie służą wiatrów w żołądku. Zbytnie śliwek surowych jedzenie rozdyma, zaziębia. Pestki śliwiane wiele ich nazbierawszy, zdają się na wodkę: których pestek wiele jedząc, głowę zawracają, dlatego zdadzą się na gorzałkę. Powidła z nich dobre, ale w smażeniu dogodzić im należy, bzowych przymieszać jagód. Śliwy możesz konserwować, świeże drzewo z niemi, gdy dościgają wykopa, wszy, i w piwnicy w ziemi osadziwszy; albo gałęzi nałamać (lubo to szkodzi) i w piwnicy powieszać. Do nowych zaś dotrwają w baryłę nową włożywszy, warstwami, liściem dębowym przekładając, w wodę w puścić z baryłą zaszpuntowaną
Suszone na rożenkach kminem y anyżem przesypowane, na rozpędzenie służą wiatrow w żołądku. Zbytnie sliwek surowych iedzenie rozdyma, zaziębia. Pestki sliwiane wiele ich nazbierawszy, zdaią się na wodkę: ktorych pestek wiele iedząc, głowę zawracaią, dlatego zdadzą się na gorzałkę. Powidła z nich dobre, ale w smażeniu dogodzić im należy, bzowych przymieszać iagod. Sliwy możesz konserwować, swieże drzewo z niemi, gdy doscigaią wykopa, wszy, y w piwnicy w ziemi osadziwszy; albo gałęzi nałamać (lubo to szkodzi) y w piwnicy powieszać. Do nowych zaś dotrwaią w baryłę nową włożywszy, warstwami, lisciem dębowym przekładaiąc, w wodę w puscić z baryłą zaszpuntowaną
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 384
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
trochę ich w uszy sobie włożysz: mówi książka Secretorum. Jakiej zaś maści owca kotna wyda jagnie poznasz w pysk jej zajźrzawszy; jeźli bowiem język znajdziesz biały, białe, jeźli czarny czarne; jeźli pstry, pstre wyda jagnie. Dydimus in secretis. Która też owca na zime nie pewna, stąd poznasz. Weź jagód bzowych, zmieszaj z gliną, przysyp soli, porób niby bochny chleba, posusz je, dajże lizać owcom wszystkim; które nie zdrowe, zaraz poczną kaszlać, consequeuter do zimowania niesposobne; więc z niemi na rzeź. Na powietrze owiec i to radzą remedium. Osyska młodego wyjąć serce, pluca, wątrobę, warzyć to
trochę ich w uszy sobie włożysz: mowi kśiąszka Secretorum. Iakiey zaś maści owca kotna wydá iagnie poznasz w pysk iey zayźrzawszy; ieźli bowiem ięzyk znaydziesz biały, białe, ieźli czarny czarne; ieźli pstry, pstre wydá iagnie. Dydimus in secretis. Ktora też owca na zime nie pewna, ztąd poznasz. Weź iagod bzowych, zmieszay z gliną, przysyp soli, porob niby bochny chleba, posusz ie, dayże lizać owcom wszystkim; ktore nie zdrowe, zaraz poczną kaszlać, consequeuter do zimowania niesposobne; więc z niemi na rzeź. Na powietrze owiec y to radzą remedium. Osyska młodego wyiąć serce, pluca, wątrobę, warzyć to
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 405.
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
1. uczyń czopek. Item. Weś polewki grochowej, zapraw jajem masłem, i mąką, przecedziwszy pij na czczo, śliwki warzone, osobliwie Damasceny jedząc odwilżają żywot, także rosół z cukrem z rana zażyty; toż czyni i piwo ciepłe z kminem, z imbierem, z Masłem; wodka też wypalona z skorek bzowych wnętrznych zielonych pijąc na czczo wolno purguje; także kofekt z brzoskwiniowego kwiecia jest bardzo dobry, także Cremor. Tartari z rosołem z rana zażyte; także Ródzenki purgujące. Item. Krycia na proch tarta, w rosole albo w piwie zażyta; także kąpiel na to dobra. Item. Sekret osobliwy. Weś skorki Berberynowej
1. uczyń czopek. Item. Weś polewki grochowey, zápraw iáiem másłem, y mąką, przecedźiwszy piy na czczo, śliwki wárzone, osobliwie Dámásceny iedząc odwilżáią żywot, tákże rosoł z cukrem z ráná záżyty; toż czyni y piwo ćiepłe z kminem, z imbierem, z Másłem; wodká też wypalona z skorek bzowych wnętrznych źielonych piiąc ná czczo wolno purguie; tákże kofekt z brzoskwiniowego kwiećia iest bárdzo dobry, tákże Cremor. Tartari z rosołem z ráná záżyte; tákże Rodzenki purguiące. Item. Kryciá ná proch tártá, w rosole álbo w piwie záżytá; tákże kąpiel ná to dobra. Item. Sekret osobliwy. Weś skorki Berberynowey
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 218
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
Manny Kalabryny: który tak przez stolec jak przez urynę wyprowadza wodnistość. Item. Rzecz doświadczona. Weś skorek zwierzchnich skrobanych na dół z korzenia Romanowego ziela, namocz w gorzałce, przecedziwszy pij po kieliszku, purguje dobrze, i wilgotność z ciała wyprowadza. Ubodzy ludzie zażywają na ściąganie puchliny proszuku z ziarnek Hebdowych, albo Bzowych, nie bez skutku. O Puchlinie. Item Proszek pewny
R. Herb. Bratolae, Soldanell. aa. dr. s. cinam. Macis aa. scr. s. Salis Fabar gr S. M. f. pulv daj go w ciepłym piwie z powtórzeniem, jest doświadczony. Item. Myrobolani Indi cum
Mánny Kalábryny: ktory ták przez stolec iák przez urynę wyprowadza wodnistośc. Item. Rzecz doświadczona. Weś skorek zwierzchnich skrobánych ná doł z korzenia Romanowego ziela, námocz w gorzałce, przecedźiwszy piy po kieliszku, purguie dobrze, y wilgotność z ćiáłá wyprowadza. Ubodzy ludzie zażywáią ná ściągánie puchliny proszuku z ziarnek Hebdowych, álbo Bzowych, nie bez skutku. O Puchlinie. Item Proszek pewny
R. Herb. Bratolae, Soldanell. aa. dr. s. cinam. Macis aa. scr. s. Salis Fabar gr S. M. f. pulv day go w ćiepłym piwie z powtorzeniem, iest doświadczony. Item. Myrobolani Indi cum
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 299
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
najdziesz. Ale nad Driakiew/ niemasz nic lepszego. Niedostatek Driakwie insze rzeczy wynalasł/ jako Morselle Teriacales, Aquas Bezoardicas: proszki rozmaite. etc. O powietrzu. Lekarstwa broniące od jadu. Driakiew Diateseron Dla ubogich domowe rzeczy.
UBogim przepurgować się radzę/ zwłaszcza którzy mają twardą naturę/ domowemi rzeczami. Weźmi skorek bzowych zielonych garść dobrą/ przydaj do tego polnego kminu szczypt/ abo Imbieru kucik skrażawszy/ warz to w trosze piwa/ przecedź/ osłodź/ a wypij tego trochę/ mniej niż kwaterkę. Toż też uczynią skorki Krusyny drzewa/ co rosną na nim jagody czarne/ gdy tym sposobem będą warzone/ jako i bzowe skorki
naydźiesz. Ale nád Driakiew/ niemász nic lepszego. Niedostátek Driakwie insze rzeczy wynálasł/ iáko Morselle Teriacales, Aquas Bezoardicas: proszki rozmáite. etc. O powietrzu. Lekarstwá broniące od iádu. Driakiew Diateseron Dla vbogich domowe rzeczy.
VBogim przepurgowáć się rádzę/ zwłasczá ktorzy máią twardą náturę/ domowemi rzeczámi. Weźmi skorek bzowych źielonych garść dobrą/ przyday do tego polnego kminu sczypt/ ábo Imbieru kućik zkrażawszy/ warz to w trosze piwá/ przecedź/ osłodź/ á wypiy tego trochę/ mniey niż kwáterkę. Toż też vczynią skorki Krusyny drzewá/ co rostą ná nim iágody czarne/ gdy tym sposobem będą warzone/ iáko y bzowe skorki
Skrót tekstu: PetrSInst
Strona: C3
Tytuł:
Instrukcja albo nauka jak się sprawować czasu moru
Autor:
Sebastian Petrycy
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
kwartach wina w worku przez tydzień, codzień go wyzymając, tego Wina dawaj dwa razy w tydzień po kwaterce, i więcej mocniejszym.
Item prosty lud na spędzenie puchliny wodni- stej, zażywa różnych rzeczy, jako to Gumi gutty, kopytniku, skorek z drzewa kruszynowego, soku z korzenia Bzowego, jąderek z jagód tak Bzowych jako i Hebdowych, soku z korzenia przestępowego, kosaccowego, ziela które się nazywa romanowym, czasnku etc. te rzeczy naturom grubym są pożyteczne na wodnistą puchlinę. różnych chorób. I to osobliwa na wodnistą puchlinę.
WEźmi skorki zwierzchnej, z korzenia Romanowego ziela, które się Esula major zowie garść dobrą, namocz w kwarcie
kwártách winá w worku przez tydźień, codźień go wyzymáiąc, tego Winá daway dwá rázy w tydźień po kwáterce, y więcey mocnieyszym.
Item prosty lud ná spędzenie puchliny wodni- stey, záżywa rożnych rzeczy, iáko to Gumi gutty, kopytniku, skorek z drzewá kruszynowego, soku z korzenia Bzowego, iąderek z iágod ták Bzowych iáko y Hebdowych, soku z korzenia przestępowego, kosaccowego, źiela ktore się názywa románowym, czásnku etc. te rzeczy náturom grubym są pożyteczne ná wodnistą puchlinę. rożnych chorob. I to osobliwa ná wodnistą puchlinę.
WEźmi skorki zwierzchney, z korzenia Románowego źiela, ktore się Esula major zowie garść dobrą, námocz w kwarćie
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 45
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
talerzami, lubo workami, lubo materacami z różnemi ziołami, także purganse są pożyteczne, ale nie w samym parciu. Enema na Kolki osobliwa.
WEźmi Ruty, Rumienku, Slazu, kwiatu Bzowego po garści, Jałowcu, nasienia Kopru prostego, Bobków, każdego przetłukszy po łyszcze; Senesu, albo Agaryku, albo skorek zielonych Bzowych ileć się zda, wody garniec, warz aż połowa wywre, przecedź, weźmi tej dekokcjej kwartę, przydaj mydła drobno skrobanego trochę, oliwy, masła, żółtek od jaja, soli łyżkę, zapraw, przywarz, daj ciepło.
I ta osobliwa i pewna osobliwie gdy wielkie zatwardzenie stolca będzie: weźmi łajen owcych garść,
tálerzami, lubo workámi, lubo máteracámi z rożnemi źiołámi, tákże purgánse są pożyteczne, ále nie w sámym párćiu. Enemá ná Kolki osobliwa.
WEźmi Ruty, Rumienku, Slazu, kwiátu Bzowego po garśći, Iáłowcu, naśienia Kopru prostego, Bobkow, káżdego przetłukszy po łyszcze; Senesu, álbo Agaryku, álbo skorek źielonych Bzowych ileć się zda, wody garniec, warz ász połowá wywre, przecedź, weźmi tey dekokcyey kwártę, przyday mydłá drobno skrobánego troche, oliwy, másłá, żołtek od iáiá, soli łyszkę, zápraw, przywarz, day ćiepło.
Y tá osobliwa y pewná osobliwie gdy wielkie zátwárdzenie stolcá będźie: weźmi łáien owcych garść,
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 67
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
, chceszli mieć lepszą, przepal drugi raz, przydawszy wiśni.
albo weźmi Wiśni czarnych, wlej lagru winnego i piwa, potłukszy wprzód wiśnie z kostkami, zasol, niech kisnie w cieple tydzień, przepal, taka wodka nazywa się Spiritus Cerasorum. Tymże sposobem ktoby chciał, może przepalić wodkę z jagód Bzowych, z Malin, z Jałowcu, etc. Sposoby robienia
Jeżeli chcesz wodkę przepalić z korzenia, te mają być na wiosnę albo w jesieni kopane, posiekawszy nalej wody, i przepal. Opisanie wodek prostych, na co które służyć mogą. Głowie wodki służące.
Wodka Bukwicowa, Majerankowa, Lewandowa, Rozmarynowa, Konwaliowa,
, chceszli mieć lepszą, przepal drugi raz, przydáwszy wiśni.
álbo weźmi Wiśni czárnych, wley lagru winnego y piwá, potłukszy wprzod wiśnie z kostkámi, zasol, niech kisnie w ćieple tydźień, przepal, táka wodká názywa się Spiritus Cerasorum. Tymże sposobem ktoby chćiał, może przepalić wodkę z iagod Bzowych, z Malin, z Iáłowcu, etc. Sposoby robienia
Ieżeli chcesz wodkę przepalić z korzenia, te máią bydź ná wiosnę álbo w ieśieni kopáne, pośiekawszy náley wody, y przepal. Opisánie wodek prostych, ná co ktore służyć mogą. Głowie wodki służące.
Wodká Bukwicowa, Májerankowa, Lewándowa, Rozmárynowa, Konwaliowa,
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 198
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
i domowe tak zioła, jako drzewka, korzenia, i nasiona w pospolitości są te: Kopytnik tak ziele, jako i korzonki. Korzenie ciemierzyce białej i czarnej. Jagodki Drzewa Sakłukowego. Kwiat Brzoskwiniowy. Roża widenka i Centofolia. Nasienie Krokosowe, Modrzewiowa gębka. Sosnka. Romanowe ziele. Skoczek Cataputium. Jąderka z jagód Bzowych i Hebdowych Skorka wnętrzna zielona. Drzewka Kruszynu zwanego. Skorki zielone i korzenie tak Bzowe jako i Hebdowe. Wilcze łyko. Kosaccowe korzenie. Przestępowe korzenie. Paproci korzenie. Mysze łajna, osobliwie służą dla dzieci do purgowania. Tutioń.
Te zioła i korzenia w rzadkim barzo są używaniu, albowiem jedne z nich zbyt mocne
y domowe ták źioła, iáko drzewká, korzenia, y naśioná w pospolitośći są te: Kopytnik ták źiele, iáko y korzonki. Korzenie ćiemierzyce białey y czárney. Jagodki Drzewá Sakłukowego. Kwiát Brzoskwiniowy. Roża widenka y Centofolia. Naśienie Krokosowe, Modrzewiowa gębka. Sosnká. Románowe źiele. Skoczek Cataputium. Jąderka z iágod Bzowych y Hebdowych Skorka wnętrzná źielona. Drzewká Kruszynu zwánego. Skorki źielone i korzenie ták Bzowe iáko i Hebdowe. Wilcze łyko. Kosaccowe korzenie. Przestępowe korzenie. Páproći korzenie. Mysze łáyna, osobliwie służą dla dźieći do purgowánia. Tutioń.
Te źioła y korzenia w rzadkim barzo są używániu, álbowiem iedne z nich zbyt mocne
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 227
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
osobliwie służą dla dzieci do purgowania. Tutioń.
Te zioła i korzenia w rzadkim barzo są używaniu, albowiem jedne z nich zbyt mocne, gwałtownie spodem i górą wraz purgujące, drugie zś słabe, ktoby ich chciał zażywać, trzeba im moc odjąć przez preparowanie, naprzykład: chceszli zażywać jąderek Hebdowych, lub Bzowych, ususzywszy je wprzód, jednak trzeba spławić na wodzie, które pływają odrzucic,a co potoną ususzyć, namoczyć w Winie, albo w occie przez noc, nazajutrz wysuszyć, utłucz przydawszy trochę Cynamonu albo Cytwaru, i dawaj po skrupule, mniej lub więcej, według natury, inne zioła, skorki, korzenia ususzone,
osobliwie służą dla dźieći do purgowánia. Tutioń.
Te źioła y korzenia w rzadkim barzo są używániu, álbowiem iedne z nich zbyt mocne, gwałtownie spodem y gorą wraz purguiące, drugie zś słábe, ktoby ich chćiał záżywáć, trzebá im moc odiąć przez preparowánie, naprzykłád: chceszli záżywáć iąderek Hebdowych, lub Bzowych, ususzywszy ie wprzod, iednák trzebá spławić ná wodźie, ktore pływáią odrzućic,a co potoną ususzyć, námoczyć w Winie, álbo w octćie przez noc, názáiutrz wysuszyć, utłucz przydáwszy troche Cynámonu álbo Cytwaru, y daway po skrupule, mniey lub więcey, według nátury, inne źioła, skorki, korzenia ususzone,
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 228
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
