zimne, wilgotne, Znak doścignienia jego, kiedy się łatwo od swej szypułki da urwać. Nie tuczy ciała ludzkiego jedzenie nielonów według Galena, womity wzbudza i febry czasem. Sałaty, albo łocygi natura jest zimna, i wilgotna. Nasienie jej bardziej szkodzi niż sama sałata. Ona chęć do jedżenia sprawuje, spanie przywodzi, ciekączkę Augusta Cesarza Rzymskiego Antonius Muza medyk Cesarski nią uleczył stąd sałata poczęła być w estymie u Rzymianów. Prezerwuje też od upicia według Rufa, wzrok cmi zbytnie zażywana, ile z natury słaby: szkodzi flegmistym żołądków, chęć ad coitum odbiera in matrimonio. Żeby tak zimna nie była, mieszać do niej szałwię, majeran, rzerzuchę
zimne, wilgotne, Znak doścignienia iego, kiedy się łatwo od swey szypułki da urwać. Nie tuczy ciała ludzkiego iedzenie nielonow według Galena, womity wzbudza y febry czasem. Sałaty, albo łocygi natura iest zimna, y wilgotna. Nasienie iey bardziey szkodzi niż sama sałata. Ona chęć do iedźenia sprawuie, spanie przywodzi, ciekączkę Augusta Cesarza Rzymskiego Antonius Muza medyk Cesarski nią uleczył ztąd sałata poczeła bydź w estymie u Rzymianow. Prezerwuie też od upicia według Ruffa, wzrok cmi zbytnie zażywana, ile z natury słaby: szkodzi flagmistym żołądkow, chęć ad coitum odbiera in matrimonio. Zeby tak zimna nie była, mieszac do niey szałwię, maieran, rzerzuchę
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 439
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
a spalonej krwie uśmierza/ cztery łyżki soku z ziela świeżego/ ze dwiema łoty wina słodkiego pijąc. Wątrobie
Wątrobie bolejącą i z wilgotności zbytnich nabrzmiałą leczy/ korzenie w słodkim winie/ albo w sycie miodowej warzone/ a przez kilka czasy rano i na noc po cztery/ abo pięć łyżek ciepło używane. Czerwonce.
Czerwoną ciekączkę zastanawia/ proch z korzenia po kwincie na raz z czerwonym winem cirpkim/ biorąc naczczo. A gdzieby gorączka przytym by była z wodą Item. Probatum.
Na tęż ciekączkę doświadczone lekarstwo nad inne/ korzeń Pięciorników w słodkim mleku świeżym warz/ a każdego dnia raz i cztery po dobrym trunku ciepło pić daj.
á spaloney krwie vsmierza/ cztery łyszki soku z źiela świeżego/ ze dwiemá łoty winá słodkiego piiąc. Wątrobie
Wątrobie boleiącą y z wilgotnośći zbytnich nábrzmiáłą leczy/ korzenie w słodkim winie/ álbo w syćie miodowey wárzone/ á przez kilká czásy ráno y ná noc po cztery/ ábo pięć łyżek ćiepło vżywáne. Czerwonce.
Czerwoną ćiekączkę zástánawia/ proch z korzenia po kwinćie ná raz z czerwonym winem ćirpkim/ biorąc náczczo. A gdźieby gorączká przytym by bjłá z wodą Item. Probatum.
Ná tęż ćiekączkę doświadczone lekárstwo nád inne/ korzeń Pięćiornikow w słodkim mleku świeżym warz/ á káżdego dniá raz y cztery po dobrym trunku ćiepło pić day.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 297
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
albo w sycie miodowej warzone/ a przez kilka czasy rano i na noc po cztery/ abo pięć łyżek ciepło używane. Czerwonce.
Czerwoną ciekączkę zastanawia/ proch z korzenia po kwincie na raz z czerwonym winem cirpkim/ biorąc naczczo. A gdzieby gorączka przytym by była z wodą Item. Probatum.
Na tęż ciekączkę doświadczone lekarstwo nad inne/ korzeń Pięciorników w słodkim mleku świeżym warz/ a każdego dnia raz i cztery po dobrym trunku ciepło pić daj. Ciekączkom innym.
Inne też ciekączki zawściąga/ soku tego ziela po sześciu abo siedmiu łyżek ciepło każdego dnia pijąc. Abo prochu kwintę z samego ziela z winem dając. Mokrzeniu krwią.
álbo w syćie miodowey wárzone/ á przez kilká czásy ráno y ná noc po cztery/ ábo pięć łyżek ćiepło vżywáne. Czerwonce.
Czerwoną ćiekączkę zástánawia/ proch z korzenia po kwinćie ná raz z czerwonym winem ćirpkim/ biorąc náczczo. A gdźieby gorączká przytym by bjłá z wodą Item. Probatum.
Ná tęż ćiekączkę doświadczone lekárstwo nád inne/ korzeń Pięćiornikow w słodkim mleku świeżym warz/ á káżdego dniá raz y cztery po dobrym trunku ćiepło pić day. Ciekączkom innym.
Inne też ćiekączki záwśćiąga/ soku tego źiela po sześćiu ábo śiedmiu łyżek ćiepło káżdego dniá piiąc. Abo prochu kwintę z sámego źiela z winem dáiąc. Mokrzeniu krwią.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 297
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
w siedzeniu rozgania. Fistuły w stolcu.
Fistuły w stolcu leczy/ (Dios.) ziele w otccie warząc/ a plastrując. Gdzieby się też jaka bolączka otworzyła/ wodą warzonego ziela wymywać/ a korzenie toż warzone zwierzchu plastrować. (Dios. Krostom.
Krosty strupiate z ciała spądza. Czerwonce.
Czerwoną ciekączkę. Także i Ciekączkom innym.
Inne biegunki zastanawia proch korzenia tego ziela z czerwonym winem po kwincie go na raz biorąc. Abo w tymże winie warzone/ naczczo i na noc po miernym trunku używając. Dios. Wrzodom jadowitym francowatym.
Wrzody złe/ jadowite/ francowate/ usta i twarz roziadające i psujące/ korzenie
w śiedzeniu rozgánia. Fistuły w stolcu.
Fistuły w stolcu leczy/ (Dios.) źiele w otcćie wárząc/ á plástruiąc. Gdźieby się też iáka bolączká otworzyłá/ wodą wárzonego źiela wymywáć/ á korzenie toż wárzone zwierzchu plástrowáć. (Dios. Krostom.
Krosty strupiáte z ćiáłá spądza. Czerwonce.
Czerwoną ćiekączkę. Tákże y Ciekączkom innym.
Ine biegunki zástánawia proch korzenia tego ziela z czerwonym winem po kwinćie go ná raz biorąc. Abo w tymże winie wárzone/ náczczo y ná noc po miernym trunku vżywáiąc. Dios. Wrzodom iádowitym fráncowátym.
Wrzody złe/ iádowite/ fráncowáte/ vstá y twarz roziádáiące y psuiące/ korzenie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 299
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Głowienkową/ Kosztywałową/ Babczaną/ i z innymi przynależącymi wodkami/ jako juchę warzonego/ albo Klisterami go używając. Dios. Kaszlu ciężkiemu dziecinnemu.
Kaszel małym dziatkom leczy i zastanawia/ zwłaszcza suchy i ciężki/ w wodzie go warząc/ którą ocukrowawszy/ dawać im często ciepło pić. (Trag:) Czerwonce.
Czerwoną ciekączkę prędko zastanawia z Sporzyszem/ z Srebrnikiem warzony/ w Czerwonym winie ostrym i cirpkim. Toż innym. Ciekączkam każdym.
Biegunki wszelakie. uplawom
Upławy paniom zawściąga/ warząc go z Babką/ a z Wężownikiem/ z Rożą/ czerwoną/ w czerwonym winie/ a pijąc. Złotym żyłkom zbytnie płynącym.
Złote żyłki zbytnie
Głowienkową/ Kosztywałową/ Bábczáną/ y z innymi przynależącymi wodkámi/ iáko iuchę wárzonego/ álbo Klisterámi go vżywáiąc. Dios. Kászlu ćięszkiemu dźiećinnemu.
Kászel máłym dźiátkom leczy y zástánawia/ zwłasczá suchy y ćięszki/ w wodźie go wárząc/ ktorą ocukrowawszy/ dáwáć im często ćiepło pić. (Trag:) Czerwonce.
Czerwoną ćiekączkę prędko zástánawia z Sporzyszem/ z Srebrnikiem wárzony/ w Czerwonym winie ostrym y ćirpkim. Toż innym. Ciekączkam káżdym.
Biegunki wszelákie. vplawom
Vpłáwy pániom záwśćiąga/ wárząc go z Bábką/ á z Wężownikiem/ z Rożą/ czerwoną/ w czerwonym winie/ á piiąc. Złotym żyłkom zbytnie płynącym.
Złote żyłki zbytnie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 302
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ abo flejtuchy w ciepłym maczać a w nie kłaść może zwierzchu samym zielem świeżym utłukszy go plastrować. Sok z Pieniężniku. Succus Numislariae.
Może być snadnie sok z tego wszytkiego ziela wyprasowany tak jako z piołynu. Ten do wszytkich pomienionych chorób/ tak jako samo ziele jest przygodny. Księgi Pierwsze. Czerwonce.
Czerwoną ciekączkę tym sposobem leczy. Wziąć cukru Rożanego cztery łoty. konfektu Pigwowego trzy łoty. Soku Pieniężnikowego łot. Cukru Borakowego dwa łoty/ glinki Ormiańskiej przyprawionej kwintę. Roży czerwonej pułkwinty. Pereł przyprawionych dwie kwincie. Korzenia Wężownikowego i Kurzego ziela/ miałko utłuczonejch po pułkwinty/ soku Pigwowego i Piołynowego abo Syropu jego/ ileby dosyć
/ ábo fleytuchy w ćiepłym maczáć á w nie kłáść może zwierzchu sámym źielem świeżym vtłukszy go plastrowáć. Sok z Pieniężniku. Succus Numislariae.
Może bydź snádnie sok z tego wszytkiego źiela wyprásowány ták iáko z piołynu. Ten do wszytkich pomienionych chorob/ ták iáko sámo źiele iest przygodny. Kśięgi Pierwsze. Czerwonce.
Czerwoną ćiekączkę tym sposobem leczy. Wźiąć cukru Rożáne^o^ cztery łoty. konfektu Pigwoweg^o^ trzy łoty. Soku Pieniężnikowego łot. Cukru Borákoweg^o^ dwá łoty/ glinki Ormieńskiej przypráwionej kwintę. Roży czerwoney pułkwinty. Pereł przypráwionych dwie kwinćie. Korzenia Wężownikowego y Kurzego źiela/ miáłko vtłuczoneych po pułkwinty/ soku Pigwowego y Piołynowego ábo Syropu iego/ ileby dosyć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 303
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
Kiszki/ gdzieby były w czerwonej ciekącce zranione/ Klistera tym sposobem do tego barzo użyteczna tak bywa czyniona: Warz Jęczmień/ Kurzeziele/ Kosztywał/ Babkę/ w wodzie/ tej polewki pułtrzeciej wziąć kwaterki. Loju Jeleniego dwa łoty/ soku Gęsiego Poleju cztery łoty/ i to przez Klisterę dawać. Abowiem nie tylko ciekączkę zawściąga/ ale zranione kiszki leczy. Wodka z Gęsiego Poleju. Aqua Stillati Numularia.
Ta ma być w ten czas dystillowana/ gdy na nawiętsze kwitnie/ jako w Maju/ abo w Kwietniu. Płucom.
Płucom. Wątrobie.
Wątrobie. Kiszkom.
Kiszkom zawrzedziałym i zranionym wielce jest użyteczna trunkiem używana. Czerwonce.
Czerwonki
.
Kiszki/ gdźieby były w czerwoney ćiekącce zránione/ Klisterá tym sposobem do tego bárzo vżyteczna ták bywa czyniona: Warz Ięczmień/ Kurzeźiele/ Kosztywał/ Babkę/ w wodźie/ tey polewki pułtrzećiey wźiąć kwáterki. Loiu Ieleniego dwá łoty/ soku Gęśiego Poleiu cztery łoty/ y to przez Klisterę dáwáć. Abowiem nie tylko ćiekączkę záwśćiąga/ ále zránione kiszki leczy. Wodká z Gęśiego Poleiu. Aqua Stillati Numularia.
Tá ma bydź w ten czás distillowána/ gdy ná nawiętsze kwitnie/ iáko w Máiu/ ábo w Kwietniu. Płucom.
Płucom. Wątrobie.
Wątrobie. Kiszkom.
Kiszkom záwrzedźiáłym y zránionym wielce iest vżyteczna trunkiem vżywána. Czerwonce.
Czerwonki
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 303
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ze trzy garści tego ziela z korzeniem/ drobno pokrajanego/ do tego z ośm łotów Rożanego cukru trzyletniego/ wina czerwonego pułgarnca. To zalutować w cynowej konwi/ abo w flaszy cynowej/ i przez cztery godziny w kotle ukropu wrzącego pilno warzyć/ a tego po ośmi łotów/ abo łyżek każdego dnia ciepło pić dawać/ ciekączkę czerwoną mającemu/ i w każdej biegunce. Kiszkom w ciekączkach ranionym/
Też kiszkom za takiemi ciekączkami/ zbytnie wyszlamowanym/ wystruganym/ i zranionym/ ten pomieniony trunek/ barzo jest użyteczny. A gdzieby przy takowych biegunkach/ Febra i z gorączką była: tedy te rzeczy mają być we dżdżowej wodzie/ abo fiokowej/
ze trzy garśći tego źiela z korzeniem/ drobno pokráiánego/ do tego z ośm łotow Rożánego cukru trzyletniego/ winá czerwonego pułgárncá. To zálutowáć w cynowey konwi/ ábo w flászy cynowey/ y przez cztery godźiny w kotle vkropu wrzącego pilno wárzyć/ á tego po ośmi łotow/ ábo łyżek káżdego dniá ćiepło pić dáwáć/ ćiekączkę czerwoną máiącemu/ y w káżdey biegunce. Kiszkom w ciekączkách ránionym/
Też kiszkom zá tákiemi ćiekączkámi/ zbytnie wyszlámowánym/ wystrugánym/ y zránionym/ ten pomieniony trunek/ bárzo iest vżyteczny. A gdźieby przy tákowych biegunkach/ Febrá y z gorączką byłá: tedy te rzeczy máią bydź we dżdżowey wodźie/ ábo fiokowey/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 311
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
którzyby zachwycili/ natychmiast/ uczynić mu do pocenia takowy trunek. Wziąć tej wodki z pięć łotów abo łyżek/ octu winnego mocnego pułtory łyżki/ Driakwie przedniej a starej/ kwintę/ konfektu złotego jaja/ pół kwinty to zmieszawszy/ zarażonemu dać wypić/ a żeby się potym trzy abo cztery godziny pocił. czerwonce
Czerwoną ciekączkę/ także wszytkie inne zastanawia ta wodka/ wziąwszy jej z sześć łyżek/ prochu tegoż korzenia kwintę/ to na raz dać pić/ kilkakroć to uczyniwszy/ wszelaka biegunka za pomocą Bożą stanie. Oczom płynącym.
Oczom ciekącym. Płynieniu wilgotności z nosa.
Płynienie wilgotności ustawiczne z nosa/ wysusza puszczając jej kropkę trzy w
ktorzyby záchwyćili/ nátychmiast/ vczynić mu do pocenia tákowy trunek. Wźiąć tey wodki z pięć łotow ábo łyżek/ octu winnego mocnego pułtory łyszki/ Dryákwie przedniey á stárey/ kwintę/ konfektu złotego iáiá/ puł kwinty to zmieszawszy/ záráżonemu dáć wypić/ á żeby się potym trzy ábo cztery godźiny poćił. czerwonce
Czerwoną ćiekączkę/ tákże wszytkie ine zástánawia tá wodká/ wźiąwszy iey z sześć łyżek/ prochu tegoż korzenia kwintę/ to ná raz dáć pić/ kilkákroć to vczyniwszy/ wszeláka biegunká zá pomocą Bożą sstánie. Oczom płynącym.
Oczom ćiekącym. Płynieniu wilgotnośći z nosá.
Płynienie wilgotnośći vstáwiczne z nosá/ wysusza pusczáiąc iey kropkę trzy w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 314
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
łagowskie wszystkie poburzyli,
Popiół w kącie z donicą wszytek rozkurzyli. Nawet z beczką rozlali kosztowne pomyje, I temi się wieprz chowa, gdy je często pije. Nuż ksiąg co popalili, nuż kosztowne szaty, Muszą to nam odkładać te wszytkie utraty. A co więtsza, siła nas na zdrowie szwankuje, Z przestrachu na ciekączkę wiele ich choruje. A może ta choroba wiele nas pomorzyć, Trzeba to deputatom rychło w uszy włożyć. To by wszytko porządnie pospisować trzeba, By nam z tym apelować do samego nieba.
PIOTR MINISTER
Poszydziłbyś w tej mierze, mój miły Bartoszu, Tak byś wskórał na prawie, jak my na rokoszu
łagowskie wszystkie poburzyli,
Popiół w kącie z donicą wszytek rozkurzyli. Nawet z beczką rozlali kosztowne pomyje, I temi sie wieprz chowa, gdy je często pije. Nuż ksiąg co popalili, nuż kosztowne szaty, Muszą to nam odkładać te wszytkie utraty. A co więtsza, siła nas na zdrowie szwankuje, Z przestrachu na ciekączkę wiele ich choruje. A może ta choroba wiele nas pomorzyć, Trzeba to deputatom rychło w uszy włożyć. To by wszytko porządnie pospisować trzeba, By nam z tym apelować do samego nieba.
PIOTR MINISTER
Poszydziłbyś w tej mierze, mój miły Bartoszu, Tak byś wskórał na prawie, jak my na rokoszu
Skrót tekstu: SynMinKontr
Strona: 218
Tytuł:
Synod ministrów
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Szymon Kempini
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
utwory synkretyczne
Gatunek:
pisma religijne, satyry
Tematyka:
religia
Poetyka żartu:
tak
Data wydania:
1611
Data wydania (nie wcześniej niż):
1611
Data wydania (nie później niż):
1611
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Kontrreformacyjna satyra obyczajowa w Polsce XVII wieku
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Zbigniew Nowak
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Gdańsk
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Gdańskie Towarzystwo Naukowe
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1968
