uczyń: Weźmi Spikanardowego kwiecia/ albo Lawendowego dwa łoty/ Kubeb łot. Piwoniowych ziarnek po pełni Księżyca zbieranych ćwierć łota/ Muszkatu trzy łoty/ Cynamonu dwa łota/ Gałganu łotn. To wszystko przetłukszy/ pułtory kwarty Wina dobrego na to wlać. Wody ziela powietrznego/ wodki Majeranowej po pół kwarty. To wszysto w konwi Cynowej/ albo w inym naczyniu dobrze nakrywszy/ na miejscu ciepłym/ albo na słońcu jakim przez cały Księżyc moczyć/ każdego dnia raz kilka wzruszając/ potym przecedziwszy w sklenicę/ przydać Ambry ćwierć łota/ Piżma dobrego trzy quinty/ a zawiązawszy ją w rzadką chusteczkę/ w ono puścić/ i dać temu jeszcze na słońcu albo
vczyń: Weźmi Spikánárdowego kwiećia/ álbo Láwendoweg^o^ dwá łoty/ Kubeb łot. Piwoniowych źiarnek po pełni Kśiężycá zbieránych ćwierć łotá/ Muszkatu trzy łoty/ Cynámonu dwá łotá/ Gáłganu łotn. To wszystko przetłukszy/ pułtory kwarty Winá dobrego ná to wlać. Wody źiela powietrznego/ wodki Máieranowey po puł kwarty. To wszysto w konwi Cynowey/ álbo w inym naczyniu dobrze nákrywszy/ ná mieyscu ćiepłym/ álbo ná słońcu iákim przez cáły Kśiężyc moczyć/ káżdego dniá raz kilká wzruszáiąc/ potym przecedźiwszy w sklenicę/ przydáć Ambry czwierć łotá/ Piżmá dobrego trzy quinty/ á záwiązawszy ią w rzadką chusteczkę/ w ono puśćić/ y dáć temu ieszcze ná słońcu álbo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 40
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
po ćwierci łota na raz/ abo trochę więcej/ z ciepłego wina trunkiem używać. Księgi Pierwsze. Item.
Weźmi tego ziela korzenia cztery łoty/ korzenia Pietruszczanego trzy łoty/ Lamikamienia/ Wróblego Prosa/ korzenia szparagowego po półtora łota/ wina dobrego białego/ i wody studziennej po kwarcie: to pokrajawszy drobno warz w konwi cynowej/ abo we flaszy zalutowawszy w kotle ukropu wrzącego przez godzin cztery. Tego rano i na noc po kwaterce ciepło dawaj pić/ Albowiem kamień krzy/ i mocz kąpaniem odchodzący/ abo też zgoła nad przyrodzenie zatrzymany wywodzi. Pęcherzowe boleści.
W pęcherzu boleści ciężkie układa Mocz wywodzi.
Mocz kąpaniem odchodzący wywodzi/ wziąwszy nasienia Biedrzeńcowego
po ćwierci łotá ná raz/ ábo trochę więcey/ z ćiepłego winá trunkiem vżywáć. Kśięgi Pierwsze. Item.
Weźmi tego źiela korzenia cztery łoty/ korzenia Pietrusczánego trzy łoty/ Lamikámieniá/ Wroblego Prosá/ korzenia szpáragowego po połtorá łotá/ winá dobrego białego/ y wody studźienney po kwarćie: to pokráiawszy drobno warz w konwi cynowey/ ábo we flászy zálutowawszy w kotle vkropu wrzącego przez godźin cztery. Tego ráno y ná noc po kwaterce ciepło daway pić/ Albowiem kámień krzy/ y mocz kąpániem odchodzący/ ábo też zgołá nád przyrodzenie zátrzymány wywodźi. Pęchyrzowe boleśći.
W pęchyrzu boleśći ćiężkie vkłáda Mocz wywodźi.
Mocz kąpániem odchodzący wywodźi/ wźiąwszy naśienia Biedrzeńcowego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 68
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
bywa dla tego po pas czyniona. Pęcherza zatkanie.
Pęchrz zatkany i zamulony otwiera/ i wyprażnia. Wziąć Biedrzeńcowego korzenia cztery łoty/ korzenia Pietruszczanego/ Lamikamieniowego po dwu łotu. To pokrajać/ i przydać Cukru białego ośm łotów/ a w kwarcie wody studziennej/ i wina drugiej/ zaszpuntowawszy w konwi/ abo w flaszy Cynowej/ w kotle ukropu wrzącego/ przez godzin cztery warzyć/ a rano i na noc choremu ciepło po dobrym trunku dawać. Pęcherzowi bolejącemu.
Pęcherzowi bolesnemu. Moczu zatrzymaniu.
Moczu zatrzymanemu Proch barzo kosztowny: Wziąć Biedrzeńcowego korzenia i nasienia/ ziarnek z Fig po łocie/ Mirhy wybornej pół kwinty/ Pieprzu polnego ziaren z dziesięć
bywa dla tego po pás czyniona. Pęchyrzá zátkánie.
Pęchrz zátkány y zámulony otwierá/ y wyprażnia. Wźiąć Biedrzeńcowego korzenia cztery łoty/ korzenia Pietrusczánego/ Lamikámieniowego po dwu łotu. To pokráiáć/ y przydáć Cukru białe^o^ ośm łotow/ á w kwarćie wody studźienney/ y winá drugiey/ zászpuntowawszy w konwi/ ábo w flászy Cynowey/ w kotle vkropu wrzącego/ przez godźin cztery wárzyć/ á ráno y ná noc choremu ćiepło po dobrym trunku dawáć. Pęchyrzowi boleiącemu.
Pęchyrzowi bolesnemu. Moczu zátrzymániu.
Moczu zátrzymánemu Proch bárzo kosztowny: Wźiąć Biedrzeńcowego korzenia y naśienia/ ziarnek z Fig po łoćie/ Mirhy wyborney poł kwinty/ Pieprzu polnego źiaren z dźieśięć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 68
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
tego/ ale od wszelakiego trunku zatrzymać się/ aże prawie opuści. Księgi Pierwsze. Piwo każdej gorączce należące Trunek rannym
Rannym trunek barzo użyteczny: Wziąć liścia Biedrzeńcowego dwie garści/ Prosianej włoci/ którą też Trankiem zowią/ Zanklu po garści: to posiekawszy/ w winie albo w piwie starym/ w Flaszy/ albo w Cynowej konwi zalutowawszy/ w kotle ukropu wrzącego warzyć/ przez godzin cztery/ a tego na czczo i na noc/ po piąci albo sześci łyżek/ rannemu każdy dzień ciepło dawać. Item.
Albo weźmi korzenia świeżego Biedrzeńcowego/ drobno pokrajanego/ uwierć/ albo w moździerzu utłuc/ a winem zlewaj/ i wyżąwszy co namocniej ten
tego/ ále od wszelákiego trunku zátrzymáć się/ áże práwie opuści. Kśięgi Pierwsze. Piwo káżdey gorączce náleżące Trunek ránnym
Ránnym trunek bárzo vżyteczny: Wźiąć liśćia Biedrzeńcowego dwie gárśći/ Prośiáney włoći/ ktorą też Trankiem zowią/ Zánklu po gárśći: to pośiekawszy/ w winie álbo w piwie stárym/ w Flászy/ álbo w Cynowey konwi zálutowawszy/ w kotle vkropu wrzącego wárzyć/ przez godźin cztery/ á teg^o^ ná czczo y ná noc/ po piąći álbo sześći łyżek/ ránnemu káżdy dźień ćiepło dawáć. Item.
Albo weźmi korzenia świeżego Biedrzeńcowego/ drobno pokraiánego/ vwierć/ álbo w moźdźierzu vtłuc/ á winem zleway/ y wyżąwszy co namocniey ten
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 69
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i z liściem/ Benedyktu/ Zanklu po garści/ Kwiecia z Trzemchy/ albo ze Smrodynie/ Centurii małej/ kwiecia Konwaliowego/ albo Lankowego/ po pół garści/ Dzięgielu/ korzenia Benedyktowego/ po łocie/ to wszytko pokrajać/ i kwartę wina dobrego/ a wody chędogiej drugą/ na to nalać/ a w konwi Cynowej/ w ukropie wrzącym warzyć/ przez cztery godziny/ tego na czczo i na noc/ po trunku/ dawać ciepło. Item. Kancer i Fistuły leczy.
Przeciwko Fistułom i wrzodowi/ który Cancer, to jest/ Rak zowią/ trunek bazo osobliwy: Wziąć liścia Biedrzeńcu średniego/ z połtory garści liścia Bukwice Czerwonej/
y z liśćiem/ Benedyktu/ Zánklu po gárśći/ Kwiećia z Trzemchy/ álbo ze Smrodynie/ Centuryey máłey/ kwiećia Konwáliowego/ álbo Lánkowego/ po poł gárśći/ Dźięgielu/ korzenia Benedyktowego/ po łoćie/ to wszytko pokráiáć/ y kwartę winá dobrego/ á wody chędogiey drugą/ ná to nálać/ á w konwi Cynowey/ w vkropie wrzącym wárzyć/ przez cztery godźiny/ tego ná czczo y ná noc/ po trunku/ dawáć ćiepło. Item. Káncer y Fistuły leczy.
Przećiwko Fistułom y wrzodowi/ ktory Cancer, to iest/ Rák zowią/ trunek bázo osobliwy: Wźiąć liśćia Biedrzeńcu średniego/ z połtory gársći liśćia Bukwice Czerwoney/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 69
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Leczywrzodu (Stulisem inni zowią/ Herbam Sophiam Alchimistowie) Polnej Driakwie/ Polnej szałwiej/ Bukwice/ Stokroci po pół garzści/ Jałowcu zgruba przetłuczonego półtora łota/ korzenia Dzięgielowego łot. To wszystko drobno posiekać/ i połowicę tego wziąwszy/ pół garnca wody studziennej/ a wina białego przedniego kwartę na to nalać/ i w Cynowej konwi/ abo we Flaszy co nalepiej zalepiwszy/ przez cztery godziny w kotle wrzącego ukropu warzyć. Potym gdy powoli przechłodnie/ przecedzić/ i dobrze nakrytym i obwarowanym w naczyniu szklanym chować/ dając z tego rannemu rano/ i wieczor po sześci abo ośmi łyżek ciepło pić/ przynamniej dwie godzinie przed oboim jedzeniem. Zatym dwakroć
Leczywrzodu (Stulisem inni zowią/ Herbam Sophiam Alchimistowie) Polney Dryákwie/ Polney száłwiey/ Bukwice/ Stokroći po poł garzśći/ Iáłowcu zgrubá przetłuczonego połtorá łotá/ korzeniá Dźięgielowego łot. To wszystko drobno pośiekać/ y połowicę tego wźiąwszy/ poł gárncá wody studźienney/ á winá białego przedniego kwartę ná to nálać/ y w Cynowey konwi/ ábo we Flászy co nalepiey zálepiwszy/ przez cztery godźiny w kotle wrzącego vkropu wárzyć. Potym gdy powoli przechłodnie/ przecedzić/ y dobrze nákrytym y obwárowánym w naczyniu sklánym chowáć/ dáiąc z tego ránnemu ráno/ y wieczor po sześći ábo osmi łyżek ćiepło pić/ przynamniey dwie godźinie przed oboim iedzeniem. Zátym dwákroć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 82
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
my też Podagrycznikem/ Lubczykowego liścia i z kłączym/ Zanklu po garzci/ Żywokostu/ Głowienek ziela/ Orliku który też Cynowodem zowiemy/ Głowienek żółtych ziela/ Przywrotu/ kosmaczku ziela/ abo Niedośpiałku po garzci/ Mumiej/ Lubczykowego koorzenia/ Korzenia Dzięgielowego/ Kurzego ziela korzenia po półłota: To wszystko drobno pokrajać/ w flasy Cynowej/ nalawszy na to wina z wodą studzieną napoły po kwarcie/ zaszrobować/ i w kotle ukropu wrzącego przez godzin cztery warzyć/ a tego każdy dzień rano i na noc po sześci albo siedmi łyżkach pełnych/ ciepło rannemu pić dawać. Też zawsze tacy w pospolitym swym trunku/ bądź w winie albo w piwie/
my też Podágrycznikem/ Lubsczykowego liśćia y z kłączym/ Zánklu po garzći/ Zywokostu/ Głowienek źiela/ Orliku ktory też Cynowodem zowiemy/ Głowienek żołtych źiela/ Przywrotu/ kosmaczku źiela/ ábo Niedośpiałku po garzći/ Mumiey/ Lubsczykowego koorzenia/ Korzeniá Dźięgielowego/ Kurzego źiela korzeniá po połłotá: To wszystko drobno pokráiáć/ w flásy Cynowey/ nálawszy ná to winá z wodą studźieną nápoły po kwarćie/ zászrobowáć/ y w kotle vkropu wrzącego przez godźin cztery wárzyć/ á tego káżdy dźień ráno y ná noc po sześći álbo śiedmi łyszkách pełnych/ ćiepło ránnemu pić dawáć. Też záwsze tácy w pospolitym swym trunku/ bądź w winie álbo w piwie/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 90
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Czasu morowego powietrza/ dla ustrzeżnia zarazy/ dobrze jej używać na czczo/ pierwej niżliby z domu wyszedł.
Także Dziatkom małym pod takimże czasem/ może jej dawać/ osłodziwszy ją Cukrem Fiołkowym abo gwoździkowym i rożanym. Abo wziąć wodki Dzięgielowej ze trzy kwaterki/ Cukru lada którego sprzerzeczonych ośm łotów/ to we flasy Cynowej albo w konwi warzyć w kotle ukropu wrzącego/ że raz albo dziesięć wezwre. Potym przecedzić/ i w sklenicy dobrze obwarowawszy/ do tej potrzeby chować. Tego dziecięciu w piąci lat może rano po łyżce dawać: Starszym po dwu.
Czwarta wodka/ która się Aquauicie równa/ wyższej pomienonym niedołęźliwościom służy/ ale nad dwie
Czásu morowego powietrza/ dla vstrzeżnia zarázy/ dobrze iey vżywáć ná czczo/ pierwey niżliby z domu wyszedł.
Tákże Dźiatkom máłym pod tákimże czásem/ może iey dawáć/ osłodźiwszy ią Cukrem Fiołkowym ábo gwozdźikowym y rożánym. Abo wźiąć wodki Dźięgielowey ze trzy kwáterki/ Cukru ledá ktorego zprzerzeczonych ośm łotow/ to we flásy Cynowey álbo w konwi wárzyć w kotle vkropu wrzące^o^/ że raz álbo dźieśięć wezwre. Potym przecedźić/ y w sklenicy dobrze obwárowawszy/ do tey potrzeby chowáć. Tego dźiećięciu w piąći lat może ráno po łyszce dawáć: Stárszym po dwu.
Czwarta wodká/ ktora sie Aquauićie rowna/ wysszey pomienonym niedołęźliwośćiom służy/ ále nád dwie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 39
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ciała wyciąga.
Postrzały z Rusznic/ z Luków/ także inne rzeczy w ciele tkwiące wyciąga/ i rany goi/ trunek tym sposobem przyprawiony: Wziąć Miarzu korzenia łotów czterzy/ liścia/ albo ze wszystkiem tego ziela/ Bylice po dwu garści. To wszytko drobno pokrajawszy/ na połgarnca wina białego nalać/ i w konwi Cynowej albo w flaszy/ w kotle ukropu wrzącego/ przez cztery godziny ustawicznie warzyć/ a po piąci albo po sześci łyżek postrzelonemu na czczo ciepło pić dawać. Tegoż dnia drugim razem we dwie godzinie po południu: Po trzecie kłądąc się spać. A na rany Sztychflaster przykładać. Tak i rzeczy tkwiące w ciele wyciąga/
ćiáłá wyćiąga.
Postrzały z Rusznic/ z Lukow/ tákże ine rzeczy w ćiele tkwiące wyćiąga/ y rány goi/ trunek tym sposobem przypráwiony: Wźiąć Miarzu korzeniá łotow czterzy/ liśćia/ álbo ze wszystkiem tego źiela/ Bylice po dwu gárśći. To wszytko drobno pokraiawszy/ ná połgárncá winá biáłeg^o^ nálać/ y w konwi Cynowey álbo w flászy/ w kotle vkropu wrzącego/ przez cztery godźiny vstáwicznie warzyć/ á po piąći álbo po sześći łyżek postrzelonemu ná czczo ćiepło pić dawáć. Teg^o^ż dniá drugim rázem we dwie godźinie po południu: Po trzećie kłądąc sie spáć. A ná rány Sztychflaster przykłádáć. Ták y rzeczy tkwiące w ćiele wyćiąga/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 118
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
korzeniem/ Podróżniku/ wołowego Języka/ Grusczyczki/ po garści. To w połgarncu wina albo piwa warzyć/ aż trzecia część wywre/ i po trunku rano i na noc pić. Albo Item.
Wziąć ze trzy garści Zanklu z korzeniem/ Srebrniku dwie garści: pokrajać drobno/ i w konwi zalutowanej/ albo w flaszy Cynowej zaszrobowanej/ nalawszy z połgarnca wina albo piwa na to/ w kotle ukropu wrzącego/ przez cztery godziny warzyć/ i tego rannemu po trunku/ jako się wyższej powiedziało/ ciepło dawać. A jeśliby go zatrzymać niemógł/ zły znak jego zdrowia: Zaś gdzie zatrzyma/ wynidzie z niebezpieczeństwa w krótkim czasie. Albo tak
korzeniem/ Podrożniku/ wołowego Ięzyká/ Gruscżyczki/ po gárśći. To w połgarncu winá álbo piwá wárzyć/ áż trzećia część wywre/ y po trunku ráno y ná noc pić. Albo Item.
Wźiąć ze trzy gárśći Zánklu z korzeniem/ Srebrniku dwie gárśći: pokráiáć drobno/ y w konwi zálutowáney/ álbo w flászy Cynowey zászrobowánej/ nálawszy z połgárncá winá álbo piwá ná to/ w kotle vkropu wrzącego/ przez cztyry godźiny wárzyć/ y tego ránnemu po trunku/ iáko sie wyższey powiedźiáło/ ćiepło dawáć. A iesliby g^o^ zátrzymáć niemogł/ zły znák iego zdrowia: Záś gdźie zátrzyma/ wynidźie z niebespieczeństwá w krotkim czáśie. Albo ták
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 248
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
