w Ameryce. Cyrkuł polarny południowy ciągnie się przez kraje południowe niżej Afryki jeszcze nieznajome, i niżej Ameryki za morzem Magellańskim.
Cyrkuły Merydyonalne, są to cyrkuły, które przez punkta polarne prowadzone i przez ekwatora na dwie części ziemię dzielą, na jedno pułsferze wschodnie, a drugie zachodnie. W rzeczy jest to ten cyrkuł podległy cyrkułowi południowemu, na który przyszedszy słońce, jakiemu takiemu miejscu czyni południe. Więc według różnice krajów bardziej orientalnych albo okcydentalnych każde ziemi miejsce ma swój cyrkuł południowy. Atoli na sferach Geograficznych i mapach dla lepszej ich dystynkcyj, tylko co piąty albo dziesiąty gradus ekwatora, się rysują.
Cyrkuły Parallelowe, są to cyrkuły równo odległe od
w Ameryce. Cyrkuł polarny południowy ciągnie się przez kraie południowe niżey Affryki ieszcze nieznaiome, y niżey Ameryki zá morzem Magellańskim.
Cyrkuły Merydyonalne, są to cyrkuły, ktore przez punkta polarne prowadzone y przez ekwatora ná dwie części ziemię dzielą, ná iedno pułsferze wschodnie, á drugie zachodnie. W rzeczy iest to ten cyrkuł podległy cyrkułowi południowemu, ná ktory przyszedszy słońce, iakiemu takiemu mieyscu czyni południe. Więc według rożnice kraiow bardziey oryentalnych albo okcydentalnych każde ziemi mieysce ma swoy cyrkuł południowy. Atoli na sferách Geograficznych y mappach dla lepszey ich dystynkcyi, tylko co piąty albo dziesiąty gradus ekwatora, się rysuią.
Cyrkuły Parallelowe, są to cyrkuły rowno odległe od
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: Cv
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
oddala się ku południowi. Zaczym dwa lata, dwie zimy liczy. Atoli nie równe sobie: bo krócej słońce bawi zbliżając od ekwatora ku pułnocy, dłużej gdy odstępuje ku południowi. Wszystkie gwiazdy i konstelacje północe widzieć może; południowe zaś widzieć się nie dadzą niektóre, i tym więcej, im kto dalej mieszka ku solstycjonalnemu cyrkułowi północemu. Dla ich obrotu pod choryzontem. 3. Kto mięszka między ekwatorem i solstycjonalnym cyrkułem południowym, Ma przeciwnym sposobem dwa razy w rok nad samą głową słońce południowe. Raz gdy od Września do Grudnia zbliża się ku południowi. Drugi, gdy od Grudnia do Marca odstępuje przez ekwatora ku pułnocy. Zaczym dwa lata i
oddala się ku południowi. Zaczym dwa látá, dwie zimy liczy. Atoli nie rowne sobie: bo krocey słońce bawi zbliżaiąc od ekwatora ku pułnocy, dłużey gdy odstępuie ku południowi. Wszystkie gwiazdy y konstellacye pułnocne widzieć może; południowe zaś widzieć się nie dadzą niektore, y tym więcey, im kto daley mieszka ku solstycyonalnemu cyrkułowi pułnocnemu. Dlá ich obrotu pod choryzontem. 3. Kto mięszká między ekwatorem y solstycyonálnym cyrkułem południowym, Má przeciwnym sposobem dwa razy w rok nád sámą głową słońce południowe. Raz gdy od Września do Grudnia zbliżá się ku południowi. Drugi, gdy od Grudnia do Marca odstępuie przez ekwatora ku pułnocy. Zaczym dwa lata y
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: C2v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
cyrkułami dokoła określona, tak szeroko, jak tylko którym krajom słońce dzień najdłuższy wymierzać może pułgodziną większy. A że od ekwatora rachując ku cyrkułom polarnym południowemu i północemu, do 24. godzin nad godzin 2. które wymierza słońce pod ekwatorem, zostaje godzin. 12. to jest pułgodzin. 24. Więc od ekwatora ku cyrkułowi polarnemu północemu jest klimatów. 24. Także ku cyrkułowi polarnemu południowemu drugie 24. Gdy tedy wie Ziemianin w swoim kraju jaka jest największa długość dnia, wie, w jakim klima mięszka. I tak że w Lubelskim Województwie w Czerwcu dzień najdłuższy jest blisko godzin pułsiedemnasta: toć mięszka w Klima dziewiątym. Bo nad godzin
cyrkułami dokoła określoná, ták szeroko, iák tylko ktorym kraiom słońce dzień naydłuższy wymierzać może pułgodziną większy. A że od ekwatora rachuiąc ku cyrkułom polarnym południowemu y pułnocnemu, do 24. godzin nad godzin 2. ktore wymierza słońce pod ekwatorem, zostaie godzin. 12. to iest pułgodzin. 24. Więc od ekwatora ku cyrkułowi polarnemu pułnocnemu iest klimatow. 24. Tákże ku cyrkułowi polarnemu południowemu drugie 24. Gdy tedy wie Ziemianin w swoim kraiu iaká iest náywiększa długość dniá, wie, w iakim klima mięszka. Y tak że w Lubelskim Woiewodztwie w Czerwcu dzień naydłuszszy iest blisko godzin pułsiedemnasta: toć mięszka w Klima dziewiątym. Bo nad godzin
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: C4
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
krajom słońce dzień najdłuższy wymierzać może pułgodziną większy. A że od ekwatora rachując ku cyrkułom polarnym południowemu i północemu, do 24. godzin nad godzin 2. które wymierza słońce pod ekwatorem, zostaje godzin. 12. to jest pułgodzin. 24. Więc od ekwatora ku cyrkułowi polarnemu północemu jest klimatów. 24. Także ku cyrkułowi polarnemu południowemu drugie 24. Gdy tedy wie Ziemianin w swoim kraju jaka jest największa długość dnia, wie, w jakim klima mięszka. I tak że w Lubelskim Województwie w Czerwcu dzień najdłuższy jest blisko godzin pułsiedemnasta: toć mięszka w Klima dziewiątym. Bo nad godzin 12. które statecznie liczą kraje Podekwatorowe, zostaje nad
kraiom słońce dzień naydłuższy wymierzać może pułgodziną większy. A że od ekwatora rachuiąc ku cyrkułom polarnym południowemu y pułnocnemu, do 24. godzin nad godzin 2. ktore wymierza słońce pod ekwatorem, zostaie godzin. 12. to iest pułgodzin. 24. Więc od ekwatora ku cyrkułowi polarnemu pułnocnemu iest klimatow. 24. Tákże ku cyrkułowi polarnemu południowemu drugie 24. Gdy tedy wie Ziemianin w swoim kraiu iaká iest náywiększa długość dniá, wie, w iakim klima mięszka. Y tak że w Lubelskim Woiewodztwie w Czerwcu dzień naydłuszszy iest blisko godzin pułsiedemnasta: toć mięszka w Klima dziewiątym. Bo nad godzin 12. ktore statecznie liczą kraie Podekwatorowe, zostaie nad
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: C4
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
z jeziora Bed, Królestwa Malemba wypływa, ciągnie się przez Abisyńskie państwa, Nubią, Egipt, i wpada w morze Medyterrańskie. Nigrys albo czarna rzeka która wypływa z jeziora Zaire: mimo Biafary Królestwo, przez Nigrytów płynie państwo: wpada w Ocean zachodni.
XXXV. Afrykańskie kraje począwszy od morza Medyterrańskiego, aż ku solstycjonalnemu cyrkułowi, przedtym były po wielkiej części Chrześcijańskie, SS. Ojców, jako to Fulgencjusza, Arnobiusza, etc. Ojczyzna, SS. Biskupów Augustyna, Cypriana etc. Stolica. SS. Pustelników eremitoria. Teraz Maurów i Turków sprosności Mahometańskiej łożyszcza. Atoli Hiszpani nie tak mocą swoją, jako osobliwszą Prowidencją Boską utrzymują się w pośród
z ieziora Bed, Krolestwa Malembá wypływá, ciągnie się przez Abissyńskie państwa, Nubią, Egipt, y wpadá w morze Medyterrańskie. Nigrys álbo czarna rzeka ktorá wypływá z ieziora Zaire: mimo Biáfary Krolestwo, przez Nigrytow płynie państwo: wpadá w Ocean záchodni.
XXXV. Afrykańskie kraie począwszy od morza Medyterrańskiego, áż ku solstycyonalnemu cyrkułowi, przedtym były po wielkiey części Chrześciańskie, SS. Oycow, iáko to Fulgencyusza, Arnobiusza, etc. Oyczyzna, SS. Biskupow Augustyná, Cypryaná etc. Stolicá. SS. Pustelnikow eremitoria. Teráz Máurow y Turkow sprosności Machometańskiey łożyszcza. Atoli Hiszpani nie ták mocą swoią, iako osobliwszą Prowidencyą Boską utrzymuią się w pośrod
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: Dv
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
według godziny 10. ustaw. II. Obróć sferę tak aby indeks stanął na godzinie 12. południowej. Wszystkie tedy kraje położone na sferze podległe semicyrkułowi nad choryzontem południowemu, mają na ten czas południe. Wszystkie podległe semicyrkułowi drugiemu południowemu pod Choryzontem, mają na ten czas pułnoc. III. Obróciwszy sferę i podsunąwszy inne kraje cyrkułowi południowemu, tę godzinę mieć będą na tez czas, którą skaże indeks. REGUŁA XI. Determinuje cyrkumferencją ziemi cyrkułu największego na mile: zaczym i obszerność całej ziemi.
Największą cyrkumferencją dokoła ziemi, to jest cyrkułu największego okrągłości ziemi, pospolicie liczą Geografowie na mil 5400. Niemieckich takich, których jedna liczy 4. Włoskie,
według godziny 10. ustaw. II. Obroć sferę tak áby index stanął ná godzinie 12. południowey. Wszystkie tedy kraie położone ná sferze podległe semicyrkułowi nad choryzontem południowemu, maią ná ten czas południe. Wszystkie podległe semicyrkułowi drugiemu południowemu pod Choryzontem, maią na ten czas pułnoc. III. Obrociwszy sferę y podsunąwszy inne kraie cyrkułowi południowemu, tę godzinę mieć będą na tez czas, ktorą skaże index. REGUŁA XI. Determinuie cyrkumferencyą ziemi cyrkułu naywiększego ná mile: zaczym y obszerność cáłey ziemi.
Naywiększą cyrkumferencyą dokołá ziemi, to iest cyrkułu naywiększego okrągłości ziemi, pospolicie liczą Geografowie ná mil 5400. Niemieckich tákich, ktorych iedna liczy 4. Włoskie,
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: Mv
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
Akademię. Wtejze Morawii jest Miasto Niklsburg, nad rzeką Taja, gdzie jest Zamek Książąt tamecznych; w którego Sklepie podziemnym jest kufa Wina tak wielka, i wysoka, że po 22 gradusach na nią wstępują, może na niej sześć par Osób wygodnie tańcować.
Dwudziesta druga Prowincja WyższYCH NIEMCÓW jest BOHEMIA, albo Czechy, żadnemu Cyrkułowi nie inkorporowane, ale ma swoje Circulos Bohemicos 18 BOHEMIĘ te założyli Boi Nacja Gallów przed Pańskim Narodzeniem laty 590 pod Wodzem Zygowestem to zaszedłszy i nazwali Bojehemię, niby Bojów Ziemię Po Narodzeniu Króla Królów wygnani ci Bojowie przez Markomannów zalzłych tam z Niemiec, a Boi poszli w Norysków Nację, gdzie teraz Palatinatus Superior, potym przeszli
Akademię. Wteyze Morawii iest Miasto Niklsburg, nad rzeką Taya, gdzie iest Zamek Xiążąt tamecznych; w ktorego Sklepie podziemnym iest kufa Wina tak wielka, y wysoka, że po 22 gradusach na nią wstępuią, może na niey sześć par Osob wygodnie tańcować.
Dwudziestá druga Prowincya WYZSZYCH NIEMCOW iest BOHEMIA, albo Czechy, żadnemu Cyrkułowi nie inkorporowane, ale ma swoie Circulos Bohemicos 18 BOHEMIĘ te założyli Boii Nacya Gallow przed Pańskim Narodzeniem laty 590 pod Wodzem Zygowestem to zaszedłszy y nazwali Boiehemię, niby Boiow Ziemię Po Narodzeniu Krola Krolow wygnani ci Boiowie przez Markomannow zálzłych tam z Niemiec, a Boii poszli w Noriskow Nacyę, gdzie teraz Palatinatus Superior, potym przeszli
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 272
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
trójgraniastym, na ów czas pomień ów widzialny, który nic innego nie jest tylko snopek niby promieni różnych zebranych w jedno, załamując się na przejściu przez szkło rozwinie się i rozszerzy się nakształt wachlarza. Na karcie zaś miasto małego cyrkułu, ujrzysz obraz świetny, w górze, i u dołu okrągły, szerokości równej pierwszemu cyrkułowi a długi na 9 lub więcej calów, składający się z kolorów siedmiu tym porządkiem od dołu ku górze leżących: czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski, indychowy, fioletowy.
Powtóre: w ogonie komet żadnego nie widziemy koloru, ale światło tylko białawe, ile zaś razy promienie złamane do oczu wpadają,
tróygraniastym, na ów czas pomień ów widzialny, który nic innego nie iest tylko snopek niby promieni różnych zebranych w iedno, załamuiąc się na przeyściu przez szkło rozwinie się y rozszerzy się nakształt wachlarza. Na karcie zaś miasto małego cyrkułu, uyrzysz obraz świetny, w górze, y u dołu okrągły, szerokości równey pierwszemu cyrkułowi a długi na 9 lub więcey calów, składaiący się z kolorów siedmiu tym porządkiem od dołu ku górze leżących: czerwony, pomarańczowy, źółty, zielony, niebieski, indychowy, fioletowy.
Powtóre: w ogonie komet żadnego nie widziemy koloru, ale światło tylko białawe, ile zaś razy promienie złamane do oczu wpadaią,
Skrót tekstu: BohJProg_I
Strona: 93
Tytuł:
Prognostyk Zły czy Dobry Komety Roku 1769 y 1770
Autor:
Jan Bohomolec
Drukarnia:
Drukarnia J.K.M. i Rzeczypospolitej w Kollegium Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
traktaty
Tematyka:
astronomia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1770
Data wydania (nie wcześniej niż):
1770
Data wydania (nie później niż):
1770
. Diameter ziemi ma w sobie mil niemieckich 160, ogon tedy komety, zabierał w długość mil 2064000, to jest dwa miliony 64 tysiące. Lubo zaś ogon komet oddalając się od komety, coraz rozciąga się, dajmy jednak, iż jest figury okrągłosłupistej, Tej figury płaszczyzna spodu wspiera się, a zatym i równa się cyrkułowi kometę na dwie równe części dzielącemu. Weźmyż kometę, którą zmierzył P. Heweliusz, i która jeżeli nie była z mniejszych, tedy pewnie nic była z największych, Diameter jej miał w długości mil niemieckich 825, więc obwód zawierał mil tychże 1593. Płaszczyzna zaś tego cyrkułu miała w sobie mil 1068200, zatym
. Diameter ziemi ma w sobie mil niemieckich 160, ogon tedy komety, zabierał w długość mil 2064000, to iest dwa milliony 64 tysiące. Lubo zaś ogon komet oddalaiąc się od komety, coraz rozciąga się, daymy iednak, iż iest figury okrągłosłupistey, Tey figury płaszczyzna spodu wspiera się, a zatym y równa się cyrkułowi kometę na dwie równe części dzielącemu. Weźmyż kometę, którą zmierzył P. Heweliusz, y która ieżeli nie była z mnieyszych, tedy pewnie nic była z naywiększych, Diameter iey miał w długości mil niemieckich 825, więc obwod zawierał mil tychże 1593. Płaszczyzna zaś tego cyrkułu miała w sobie mil 1068200, zatym
Skrót tekstu: BohJProg_I
Strona: 109
Tytuł:
Prognostyk Zły czy Dobry Komety Roku 1769 y 1770
Autor:
Jan Bohomolec
Drukarnia:
Drukarnia J.K.M. i Rzeczypospolitej w Kollegium Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
traktaty
Tematyka:
astronomia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1770
Data wydania (nie wcześniej niż):
1770
Data wydania (nie później niż):
1770
. Iż Księżyca zaćmienie być nie może tylko gdy jest pełnia. Bo tylko na ten czas na przeciw słońca staje mając posrzednią ziemię i od niej rzuconą umbrę między sobą i słońcem. Druga prawda: iż nie w każdy pełni trafia się zaćmienie. Bo ponieważ cyrkuł drogi Księżyca nie jest całym sobą podległy ekliptyce, to jest cyrkułowi drogi slonecznej: ale cyrkuł Księżycowej drogi niby przecina cyrkuł słonecznej drogi: i jednym pułcyrkułem nakłania się ku południowi, drugim ku pułnocy. Więc gdy Księżyc pod czas pełni zostaje na którym gradusie pułcyrkułu czyli południowego, czyli północego, i im bardziej oddalonym od ekliptyki: tym bardziej jest daleki od umbry rzuconej od ziemi: a
. Jż Xiężyca zaćmienie być nie może tylko gdy iest pełnia. Bo tylko ná ten czas ná przeciw słońca stáie máiąc posrzednią ziemię y od niey rzuconą umbrę między sobą y słońcem. Druga prawda: iż nie w każdy pełni trafia się zaćmienie. Bo ponieważ cyrkuł drogi Xiężyca nie iest cáłym sobą podległy ekliptyce, to iest cyrkułowi drogi sloneczney: ále cyrkuł Xiężycowey drogi niby przecina cyrkuł słoneczney drogi: y iednym pułcyrkułem nákłania się ku południowi, drugim ku pułnocy. Więc gdy Xiężyc pod czas pełni zostáie ná ktorym gradusie pułcyrkułu czyli południowego, czyli pułnocnego, y im bardziey oddalonym od ekliptyki: tym bardziey iest dáleki od umbry rzuconey od ziemi: á
Skrót tekstu: BystrzInfAstron
Strona: K3
Tytuł:
Informacja Astronomiczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
