sposobności, i wielorakie rozrywki nie dopuszczają rozpościerać się po imaginacyj zaprzątnionej myślom ponurym i smutnym; czyli też z tej przyczyny, iż obywatele miast więcej pospolicie od wieśniaków mający oświecenia, uprzedzeniom prosty podejść się nie dają. Cokolwiek bądź, sądzę za rzecz niebezpieczną i wielce szkodliwą, dyskursa o strachach, aparycjach, upierech, czarownicach, wznawiać przy dzieciach. Imprezye w młodym wieku powzięte, wkorzeniają się głęboko, i z wielką chyba ciężkością przezwyciężone być mogą. Nim zaś do tego stopnia człowiek przyść może, częstokroć zdrowiem i niebezpieczeństwy życia przypłacić musi przywary dzieciństwa swojego.
Nie godzi się mówić w prawowiernej wierze wychowanemu, iż dusze po wyiściu z ciała ukazać
sposobności, y wielorakie rozrywki nie dopuszczaią rospościerać się po imaginacyi zaprzątnioney myślom ponurym y smutnym; czyli też z tey przyczyny, iż obywatele miast więcey pospolicie od wieśniakow maiący oświecenia, uprzedzeniom prosty podeyść się nie daią. Cokolwiek bądź, sądzę za rzecz niebespieczną y wielce szkodliwą, dyskursa o strachach, apparycyach, upierech, czarownicach, wznawiać przy dzieciach. Impressye w młodym wieku powzięte, wkorzeniaią się głęboko, y z wielką chyba ciężkością przezwyciężone bydź mogą. Nim zaś do tego stopnia człowiek przyść może, częstokroć zdrowiem y niebespieczeństwy życia przypłacić musi przywary dzieciństwa swoiego.
Nie godzi się mowić w prawowierney wierze wychowanemu, iż dusze po wyiściu z ciała ukazać
Skrót tekstu: Monitor
Strona: 112
Tytuł:
Monitor na Rok Pański 1772
Autor:
Ignacy Krasicki
Drukarnia:
Wawrzyniec Mitzler de Kolof
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
do czarownic należy, ich to dzieło niezbożne; toć to swoje znajduje dla mówienia o sobie miejsce. Przyznam się, że mi się w tej właśnie materyj o upierach nietrafiło czytać Autora, chociem go chciał gdzie dopaść. Ale którzy kol- O Upierach.
wiek Autorowie (których bez liczby) pisali o czarnoksięstwie, czarownicach, tym samym pisali i o upierach, choć tego niekładli terminu. Pełno w Ruskich krajach tej opinii, historyj, Awantur z okazji upierów. Przez tych to upierów, nieco innego rozumieją, tylko czarowników, albo czarownice z diabłem narabiające, którego pomocą biorą trupy ludzi umarłych z grobu, i niemi jako nadgniłemi,
do czarownic należy, ich to dzieło niezbożne; toć to swoie znayduie dla mowienia o sobie mieysce. Przyznam się, że mi się w tey właśnie materyi o upierach nietrafiło czytać Autora, chociem go chciał gdzie dopaść. Ale ktorzy kol- O Upierach.
wiek Autorowie (ktorych bez liczby) pisali o czarnoksięstwie, czarownicach, tym samym pisali y o upierach, choć tego niekładli terminu. Pełno w Ruskich kraiach tey opinii, historyi, Awantur z okazyi upierow. Przez tych to upierow, nieco innego rozumieią, tylko czarownikow, albo czarownice z diabłem narabiaiące, ktorego pomocą biorą trupy ludzi umarłych z grobu, y niemi iako nadgniłemi,
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 248
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
czarach twierdzących, Doktorów, Teologów, Kazistów, o tym traktujących, Historie Kościelne, Świętych Żywoty Autentyczne Mirabilia, o czarach upominające, czemu tot saeculis pie creditum popalić, Egzorcyzmy, Agendy, Benedictiones różne w tej materyj, pokasować, interdykować. Autorów tyle mądrych i poważnych Starożytnych wiele w swych księgach o czarnoksięstwie, o czarownicach, i ich cudownych sprawach czarta pomocą wywieranych fusè, i dowodnie (jako się tu wywiodło) piszących, zakazać, wykląć, Opera ich na ogień dekretować. Chyba to ten dokaże, co to neguje; u którego fałszem, błędem, bajką, to zdanie dowodne, zdaje się jako nescienti; czego z konwersacyj niedouczonych
czarach twierdzących, Doktorow, Teologow, Kazistow, o tym traktuiących, Historye Kościelne, Swiętych Zywoty Autentyczne Mirabilia, o czarach upominaiące, czemu tot saeculis pie creditum popalić, Exorcyzmy, Agendy, Benedictiones rożne w tey materyi, pokassować, interdykować. Autorow tyle mądrych y poważnych Starożytnych wiele w swych księgach o czarnoksięstwie, o czarownicach, y ich cudownych sprawach czarta pomocą wywieranych fusè, y dowodnie (iako się tu wywiodło) piszących, zakazać, wykląć, Opera ich na ogień dekretować. Chyba to ten dokaże, co to neguie; u ktorego fałszem, błędem, bayką, to zdanie dowodne, zdaie się iako nescienti; czego z konwersacyi niedouczonych
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 269.
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
wojnie: czasu powietrza/ o śmierci: czasu głodu/ o chlebie: czasu pożarów/ o ogniach ludzie radzi rozmawiają. A iż temi czasy nasza Wielkopolska niezwyczajnie zagęściła się na kształt pożarów Czarownicami/ lubo prawdziwemi/ lubo mniemanemi: tak/ iż naposiedzeniu i schadzkach zwyczajnych o żadnej materii więcej nieusłyszysz/ jako o Czarownicach: zaczem i wielu mało ostróżnych ludzi a ciekawych na posądzanie innych/ z pragnieniem bliźniego utraty/ dobrei sławy i zdrowia/ sumnienia swoje zawodzą. Umyśliłem z miłości Chrześcijańskiej dla poratowania i ochrony sumnienia ich/ krótko naukę przełożyć wybraną z wielu Doktorów tak Kościelnych jako i świeckich wyboim prawie biegłych. Acz dla krótkości
woynie: czásu powietrza/ o śmierći: czásu głodu/ o chlebie: czásu pożárow/ o ogniách ludzie rádzi rozmawiáią. A isz temi czásy nászá Wielkopolská niezwyczáynie zágęśćiłá śię ná ksztáłt pożárow Czárownicámi/ lubo prawdziwemi/ lubo mniemánemi: ták/ isz náposiedzeniu y schadzkách zwyczáynych o żadney máteryey więcey nieusłyszysz/ iáko o Czárownicách: záczem y wielu máło ostrożnych ludzi á ćiekáwych ná posądzánie innych/ z pragnieniem bliźniego vtráty/ dobrei sławy y zdrowia/ sumnienia swoie záwodzą. Vmyśliłem z miłośći Chrześćiáńskiey dla porátowánia y ochrony sumnienia ich/ krotko náukę przełożyć wybráną z wielu Doktorow ták Kośćielnych iáko y świeckich wyboiim prawie biegłych. Acz dla krotkośći
Skrót tekstu: WisCzar
Strona: 1
Tytuł:
Czarownica powołana
Autor:
Daniel Wisner
Drukarnia:
Wojciech Laktański
Miejsce wydania:
Poznań
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Tematyka:
magia, obyczajowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1680
Data wydania (nie wcześniej niż):
1680
Data wydania (nie później niż):
1680
sumnienia swoje zawodzą. Umyśliłem z miłości Chrześcijańskiej dla poratowania i ochrony sumnienia ich/ krótko naukę przełożyć wybraną z wielu Doktorów tak Kościelnych jako i świeckich wyboim prawie biegłych. Acz dla krótkości tej nauki umyślne niewielu z nich miejsca i wywody przytoczę/ oprócz szczególny ich nauki. A to dla tego iż sąd albo inkwiżycia o Czarownicach/ miedzy sprawami do sądów neleżytemi/ jako szeroko Doktorowie wywodzą/ jest natrudniejsza/ nazawikłańsza/ i z strony sumnienia naniebezpicznieisza: gdy kto wniej ciekawo/ nieuważnie/ abo zlekkomyślnego afektu sobie postępuje. Bo rzecz niewidoma i błędom a oszukaniu wielkiemu podległa. Przetoż też jest mixti fori, albo compositi iudicii. to jest
sumnienia swoie záwodzą. Vmyśliłem z miłośći Chrześćiáńskiey dla porátowánia y ochrony sumnienia ich/ krotko náukę przełożyć wybráną z wielu Doktorow ták Kośćielnych iáko y świeckich wyboiim prawie biegłych. Acz dla krotkośći tey nauki vmyślne niewielu z nich mieyscá y wywody przytoczę/ oprocz sczegulny ich nauki. A to dla tego isz sąd álbo inkwiżycia o Czárownicách/ miedzy spráwámi do sądow neleżytemi/ iáko szeroko Doktorowie wywodzą/ iest natrudnieysza/ nazáwikłáńsza/ y z strony sumnienia naniebespicznieisza: gdy kto wniey ćiekáwo/ nieuważnie/ ábo zlekkomyślnego áffektu sobie postępuie. Bo rzecz niewidoma y błędom á oszukániu wielkiemu podległa. Przetosz tesz iest mixti fori, albo compositi iudicii. to iest
Skrót tekstu: WisCzar
Strona: 2
Tytuł:
Czarownica powołana
Autor:
Daniel Wisner
Drukarnia:
Wojciech Laktański
Miejsce wydania:
Poznań
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Tematyka:
magia, obyczajowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1680
Data wydania (nie wcześniej niż):
1680
Data wydania (nie później niż):
1680
około wiary Z. Chrześcijańskiej/ o Heretykach/ i Schismatykach/ bluźniercach Bożych/ i Apostatach. Nadto sądowi Duchownemu podległy wroszki/ czary/ czarnokziestwa/ czynsze Kościelne/ Ziemskie i doczesne/ nowe kupna/ nadania Kościelne/ to jest/ poświątne. Nie mowże tedy malowany lurysto, nie masz nic w prawach Polskich o Czarownicach/ jako je sądzić/ i jako z niemi postępować/ zaczym wolno sędziemu/ jako chce wymyślać/ bo mu prawo rąk nie wiąże. Niemasz nic? bo odsądzono Świeckich Sędziów od takich sądów; na cóż im tedy prawo pisać/ o rzeczach do nich mniej należytych? Nie masz nic? Czytaj jedno znajdziesz:
około wiáry S. Chrześćiáńskiey/ o Heretykách/ y Schismátykách/ bluźniercách Bożych/ y Apostátách. Nadto sądowi Duchownemu podległy wroszki/ czáry/ czárnokźiestwá/ czynsze Kośćielne/ Ziemskie y doczesne/ nowe kupná/ nádánia Kośćielne/ to iest/ poświątne. Nie mowże tedy málowány luristo, nie mász nic w prawach Polskich o Czárownicách/ iáko ie sądźić/ y iáko z niemi postępowáć/ záczym wolno sędziemu/ iako chce wymyśláć/ bo mu prawo rąk nie wiąże. Niemász nic? bo odsądzono Swieckich Sędziow od tákich sądow; ná cosz im tedy práwo pisáć/ o rzeczách do nich mniey należytych? Nie mász nic? Czytay iedno znaydźiesz:
Skrót tekstu: WisCzar
Strona: 10
Tytuł:
Czarownica powołana
Autor:
Daniel Wisner
Drukarnia:
Wojciech Laktański
Miejsce wydania:
Poznań
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Tematyka:
magia, obyczajowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1680
Data wydania (nie wcześniej niż):
1680
Data wydania (nie później niż):
1680
26 Powołana. Czarownica Cor. II. Powołana. Czarownica Powołana. PYTANIE IV. Jeśli Sędzia bez wielkich zawodów i dowodów, powinien surowo zaras następować, na ludzie o czary powo Czarownica łane, czyli uważnie trzymając się postępku prawego.
PRawda to jest że w tym barzo zawikłanym postępku prawnym/ o czarach i oczarownicach/ barzo wiele trudności zachodzi i wątpliwości Z których jeszcze nie które są doskonale rozwiązane od ludzi w prawie biegłych Miedzy którymi jest i ta wzwyż pomieniona nie mniejsza. Bo znajdują się nie którzy/ którzy tak mówią/ iż to rzecz mało potrzebna/ proces prawny pospolity w inszych sprawach do sądu należytych/ opisany/ chować w
26 Powołána. Czárownicá Cor. II. Powołána. Czárownicá Powołána. PYTANIE IV. Iesli Sędzia bez wielkich zawodow y dowodow, powinien surowo záras nástępowáć, ná ludzie o czary powo Czárownicá łáne, czyli vważnie trzymáiąc się postępku práwego.
PRawdá to iest że w tym bárzo zawikłánym postępku prawnym/ o czárach y oczarownicach/ barzo wiele trudnośći záchodzi y wątpliwośći Z ktorych iescze nie ktore są doskonále rozwiązáne od ludzi w práwie biegłych Miedzy ktorymi iest y tá wzwysz pomieniona nie mnieysza. Bo znayduią się nie ktorzy/ ktorzy tak mowią/ iż to rzecz máło potrzebna/ proces prawny pospolity w inszych spráwách do sądu należytych/ opisany/ chować w
Skrót tekstu: WisCzar
Strona: 50
Tytuł:
Czarownica powołana
Autor:
Daniel Wisner
Drukarnia:
Wojciech Laktański
Miejsce wydania:
Poznań
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Tematyka:
magia, obyczajowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1680
Data wydania (nie wcześniej niż):
1680
Data wydania (nie później niż):
1680
trudności zachodzi i wątpliwości Z których jeszcze nie które są doskonale rozwiązane od ludzi w prawie biegłych Miedzy którymi jest i ta wzwyż pomieniona nie mniejsza. Bo znajdują się nie którzy/ którzy tak mówią/ iż to rzecz mało potrzebna/ proces prawny pospolity w inszych sprawach do sądu należytych/ opisany/ chować w tej sprawie o czarownicach/ zwłaszcza że nie jest wyraźnie opisany w prawie Koronnym. Przetoż gdy która będzie pomówiona abo powołana/ dalej się niepytając/ winna abo niewinna/ zaraz imai/ wiąż/ plaw/ męcz pal/ żeby się zle niemnożyło. Bo to bluźniercy/ i odstępcy Boży/ szkodnicy ludzcy/ i Rzeczypospolitej. Lepiej
trudnośći záchodzi y wątpliwośći Z ktorych iescze nie ktore są doskonále rozwiązáne od ludzi w práwie biegłych Miedzy ktorymi iest y tá wzwysz pomieniona nie mnieysza. Bo znayduią się nie ktorzy/ ktorzy tak mowią/ iż to rzecz máło potrzebna/ proces prawny pospolity w inszych spráwách do sądu należytych/ opisany/ chować w tey sprawie o czárownicách/ zwłascza żę nie iest wyráźnie opisany w práwie Koronnym. Przetosz gdy ktora będzie pomowiona abo powołána/ daley sie niepytaiąc/ winna abo niewinna/ zaraz imai/ wiąż/ plaw/ męcz pal/ żeby sie zle niemnożyło. Bo to bluźniercy/ y odstępcy Boży/ szkodnicy ludzcy/ y Rzeczypospolitey. Lepiey
Skrót tekstu: WisCzar
Strona: 50
Tytuł:
Czarownica powołana
Autor:
Daniel Wisner
Drukarnia:
Wojciech Laktański
Miejsce wydania:
Poznań
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Tematyka:
magia, obyczajowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1680
Data wydania (nie wcześniej niż):
1680
Data wydania (nie później niż):
1680
. Ale się na to tak odpowiada: Znać bracie żeś na złym fundamencie ignorancji zasadził jurystia swoje/ i trzebaćby jeszcze z torbecką za Pany. Jurystami po Trybunałach włóczyć się/ i uczyć/ abyś lada czego niemowił i ludziom oczu niemydlił/ zawodząc ich sumnienia/ twierdząc z niewiadomości praw/ że oczarach i czarownicach/ niemasz nic opisanego w prawach Polskich/ i przetoż wolno każdemu/ jako sobie wymyśli z nimi postępować. Nierzekł by tego ów co gęsi pasie/ aleby uczo nych ludzi pokazał po prostu: dosyć mając na swoich gąskach/ by która nie zgineła. Błądzisz nieboże barzo po prostu. Masz wyrażne prawo
. Ale się ná to ták odpowiádá: Znáć bráćie żeś ná złym fundamenćie ignorantiey zásadził iuristia swoie/ y trzebáćby iescze z torbecką za Pány. Iuristámi po Trybunałách włoczyć sie/ y vczyć/ ábyś ladá czego niemowił y ludziom oczu niemydlił/ záwodząc ich sumnienia/ twierdząc z niewiádomośći praw/ że oczárách y czárownicách/ niemász nic opisanego w práwách Polskich/ y przetosz wolno káżdemu/ iako sobie wymyśli z nimi postępowáć. Nierzekł by tego ow co gęśi páśie/ áleby vczo nych ludzi pokazał po prostu: dosyć maiąc ná swoich gąskách/ by ktora nie zginełá. Błądzisz nieboże barzo po prostu. Masz wyrażne práwo
Skrót tekstu: WisCzar
Strona: 50
Tytuł:
Czarownica powołana
Autor:
Daniel Wisner
Drukarnia:
Wojciech Laktański
Miejsce wydania:
Poznań
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Tematyka:
magia, obyczajowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1680
Data wydania (nie wcześniej niż):
1680
Data wydania (nie później niż):
1680
. Powołana. Czarownica Powołana. Czarownica Gen. 18 Powołana. Czarownica Powołana. Czarownica Powołana. Czarownica Powołana. Exo. 23 Num: 35 Gen. 4. Ps. 105. PYTANIE V. Jaka inkwizycja abo wypytanie w tym to obwinieniu o czarach ma być? Czarownica
Położywszy za fundament ze inkwizycja o oczarach abo Czarownicach jest przynamniej według nauki w prawie biegłych mixti fori abo compositi iudicii, to jest Duchowny urząd z Świeckiem ma takie kryminały sądzić/ jakom na początku powiedział/ i oraz dał tego przyczyny/ rozumiejąc o prawie pospolitym/ niemowiąc strictè o prawie Koronujm/ według którego nie ma do czar i czarowników żadnego prawa urząd świecki/
. Powołána. Czárownicá Powołána. Czárownicá Gen. 18 Powołána. Czárownicá Powołána. Czárownicá Powołána. Czárownicá Powołána. Exo. 23 Num: 35 Gen. 4. Ps. 105. PYTANIE V. Iáka inquisitia ábo wypytánie w tym to obwinieniu o czárách ma bydź? Czárownicá
POłozywszy za fundament ze inquisitia o oczarach ábo Czárownicách iest przynámniey według náuki w práwie biegłych mixti fori abo compositi iudicii, to iest Duchowny vrząd z Swieckiem ma takie criminały sądzić/ iakom ná początku powiedział/ y oraz dał tego przyczyny/ rozumieiąc o práwie pospolitym/ niemowiąc strictè o práwie Koronuym/ według ktorego nie ma do czar y czarownikow żadnego prawá vrząd świecki/
Skrót tekstu: WisCzar
Strona: 62
Tytuł:
Czarownica powołana
Autor:
Daniel Wisner
Drukarnia:
Wojciech Laktański
Miejsce wydania:
Poznań
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Tematyka:
magia, obyczajowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1680
Data wydania (nie wcześniej niż):
1680
Data wydania (nie później niż):
1680
