ma sądzić, i jak wiele wziąć nakładu. 10mo Zalecić mu stawy, aby czujność miał osobliwie w nocy, aby ryb chłopi nie wyławiali, to kozulkami, to więcierzami, aby je reparował przy kończących się stawach. Groble najbardziej mu mają być polecone, aby zepsute reparował, nie mierzwą lub gnojem, ale chaszczem, darniem, palami gęstemi dębowemi: a jeśli jest dobrze ufundowana, ma podczassłoty chrustem nagacić zwierzchu i mierzwą, drogę żeby wozami nie psuto. 11mo Jeśli by stawu spust następował, ma budę wygodną z piecem wystawić dla kupców, zawczasu sadzawki pokopać, ogrodzić, o łodzie, włoki starać się wcześnie etc. 12mo Mosty
ma sądzić, y iak wiele wziąć nakładu. 10mo Zalecić mu stawy, aby czuyność miał osobliwie w nocy, aby ryb chłopi nie wyławiali, to kozulkami, to więcierzami, aby ie reparował przy kończących się stawach. Groble naybardziey mu maią bydź polecone, aby zepsute reparował, nie mierzwą lub gnoiem, ale chaszczem, darniem, palami gęstemi dębowemi: á iezli iest dobrze ufundowana, ma podczassłoty chrustem nagacić zwierzchu y mierzwą, drogę żeby wozami nie psuto. 11mo Iezli by stawu spust następował, ma budę wygodną z piecem wystawić dla kupcow, zawczasu sadzawki pokopać, ogrodzić, o łodzie, włoki starać się wczesnie etc. 12mo Mosty
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 417
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
galerią wydany w ogród. Przy Pałacu po między drzewa podawać prastwo śpiewające, słowiki, kanarki, drozdy, kosy etc. Centrum albo srodek ogroda mają zdobić kwatery wysadzone, to bukszpanem, to lewandą, to rutą: a to wszystko sadzić należy pod linią i sznur, wyrabiając to floresy, czasem in defectu bukszpanu wysadzają darniem albo gazonem. Grzędy po między bukszpan rabaty zwane, nasiewają kwiatkami delikatnemi, rzadkiemi, aby plantę kwater nie psuły, i nie tłumiły, jako to liliami, tulipanami, narcyzami, piwonią etc. Stawiają po tychże grządeczkach wazy z kwiatami cudzoziemskiemi, z tuberozą, gwoździkami pełnemi, dzielzaminami: wystawiony bywa Flos mirabilis zwany
galeryą wydany w ogrod. Przy Pałacu po między drzewa podawać prastwo spiewaiące, słowiki, kanarki, drozdy, kosy etc. Centrum albo srodek ogroda maią zdobić kwatery wysadzone, to bukszpanem, to lewandą, to rutą: á to wszystko sadzić należy pod linią y sznur, wyrabiaiąc to floresy, czasem in defectu bukszpanu wysadzaią darniem albo gazonem. Grzędy po między bukszpan rabaty zwane, nasiewaią kwiatkami delikatnemi, rzadkiemi, aby plantę kwater nie psuły, y nie tłumiły, iako to liliami, tulipanami, narcyzami, piwonią etc. Stawiaią po tychże grządeczkach wázy z kwiatami cudzoziemskiemi, z tuberozą, gwoździkami pełnemi, dzielzaminami: wystawiony bywa Flos mirabilis zwany
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 430
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
nic poniej nie masz. Siarkę zaś tak czyścić należy, w kociełku ją roztopić na wolnym Ogniu, roztopioną przez chustkę we dwoje złożoną przefiltrować, Węgli napal sobie z leszczyny, albo wierzbiny na końcu Maja albo na początku Czerwca zbierając grubych na palec na Słońcu ususzywszy gałązek, wiąskę z nich zrobiwszy, spaliwszy i wygasiwszy darniem, aby tak pod ziemią wilgotną wystygły przez godzin 54. Drugi łatwiejszy Prochu robienia sposób ten. Wziąć Saletry, Siarki, i węgli według proporcyj, włożyć wgarnek, nalać wody, warzyć przez trzy lub cztery godziny póki woda niewywre. Tę masę potym wysuszyć nieco w niej wilgoci zostawiwszy, aby się mogła granizować
nic poniey nie masz. Siarkę zaś tak ćzyścić należy, w kociełku ią roztopić na wolnym Ogniu, rostopioną przez chustkę we dwoie złożoną przefiltrować, Węgli napal sobie z leszczyny, albo wierzbiny na koncu Maia álbo na początku Czerwca zbieraiąc grubych ná palec na Słońcu ususzywszy gałązek, wiąskę z nich zrobiwszy, spaliwszy y wygasiwszy darniem, aby tak pod ziemią wilgotną wystygły przez godzin 54. Drugi łatwieyszy Prochu robienia sposob ten. Wziąć Saletry, Siarki, y węgli według proporcyi, włożyć wgarnek, nalać wody, warzyć przez trzy lub cztery godziny poki woda niewywre. Tę masę potym wysuszyć nieco w niey wilgoci zostawiwszy, aby się mogłá granizować
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 506
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
drabinie wspartego, ockniony, ten kamień na pamiątkę tam postawił, potym go na Ołtarz obrócił, olejem namazawszy. Otoż: to drzewiane, to kamienne Ołtarze były. Na ostatek Pan Bogkazał Mojżeszowi Exodi 27 Ołtarz formować Holocaustorum albo całopalenia przed Domem Bożym z drzewa nie gnijącego Setim, obity zewnątrz blachami miedzianemi, w srzodku darniem wyłożony i kamieniami przeciw ogniowi na nim nałożonemu. Była wysokość tego Ołtarza od ziemi łokci 10, wszerz łokci 12, a był formy kwadratowej, jako z Ezechiela Rozdziału 43 wykładają Tłumacze Pisma Z. Łacinnicy zrazu dzewianych zażywali w. Kościele i w Kaplicach Ołtarzów, bo podczas persekucyj, co raz się przenosząc i tułając po
drabinie wspartego, ockniony, ten kamień na pamiątkę tam postawił, potym go na Ołtarz obrocił, oleiem namazawszy. Otoż: to drzewiane, to kamienne Ołtarze były. Na ostatek Pan Bogkazał Moyżeszowi Exodi 27 Ołtarz formować Holocaustorum albo całopalenia przed Domem Bożym z drzewa nie gniiącego Setim, obity zewnątrz blachami miedzianemi, w srzodku darniem wyłożony y kamieniami przeciw ogniowi na nim nałożonemu. Była wysokość tego Ołtarza od ziemi łokci 10, wszerz łokci 12, á był formy kwadratowey, iako z Ezechiela Rozdziału 43 wykładaią Tłumacze Pismá S. Łacinnicy zrazu dzewianych zażywali w. Kościele y w Kaplicach Ołtarzow, bo podczas persekucyi, co raz się przenosząc y tułaiąc po
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 72
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
nago chodzą, z ust ich wiszą gwiazdeczki, lub piórka papug, piękne zawieszone: ludzi na wojnie schwytanych, karmią jako wieprzów, a potym zabijają, mięso ich jedzą. Na nieprzyjaciela zażywają Stratagema, albo sztuki takiej: nie daleko swego obyiścia i lokacyj doły kopią, ostremi nasadzają kopijami, przy krywają trawą, lub darniem: na te insperatè napadłszy nieprzyjaciel, na tych rani się, lub ginie szpikulcach. Chimeci lud nagi, łukiem u strzałą długo się nie dali Hiszpanom. DIEMBUS, EMPETANI, Etechemini, Evaipano, wielcy wojownicy głowę w piersiach (jeśli się z prawdą nie mijają Autorowie) mający, Epuremei, Eparagitos. JEPERY Joas-Ipajos,
nago chodzą, z ust ich wiszą gwiazdeczki, lub piorka papug, piękne zawieszone: ludzi na woynie zchwytanych, karmią iako wieprzow, a potym zabiiaią, mięso ich iedzą. Na nieprzyjaciela zażywaią Stratagema, albo sztuki takiey: nie daleko swego obyiścia y lokacyi doły kopią, ostremi nasadzaią kopiiami, przy krywaią trawą, lub darniem: ná te insperatè napadłszy nieprzyiaciel, na tych rani się, lub ginie szpikulcach. Chimeci lud nagi, łukiem v strzałą długo się nie dali Hiszpanom. DIEMBUS, EMPETANI, Etechemini, Evaipano, wielcy woiownicy głowę w piersiach (ieśli się z prawdą nie miiaią Autorowie) maiący, Epuremei, Eparagitos. IEPERI Ioas-Ipaios,
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 573
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
sprawują/ Miasto darnia milerze chrostem okładają. A gdzie chrostu nie mają właszcza jodłowego/ Więc trawy używają surowej do tego. O Gospodarstwie
Potym piasku na on chrost nakładać mokrego/ A ogień zakładają od spodku samego. Taką sprawą w milirzu onym wolno pójdzie. Ogień i węgle ostre prawie dobre będzie.
V nas zasię mielerze darniem okładają/ A zwierzchu tak koczybem ogień zakładają. Potym piaskiem od ogniaosadzają zaraz/ A dziury (aby dym szedł nimi) kolą przez raz.
Jednak wiorów aby trzeask zawżdy pierwej sobie/ Nagotują: niż ogień założą w koczybie. Potym nimi tak długo palą aż się wszędzie/ Pogałęziu on ogień w milerzu rozejdzie
spráwuią/ Miásto darnia milerze chrostem okłádáią. A gdźie chrostu nie máią własczá iodłowego/ Więc trawy vżywáią surowey do tego. O Gospodárstwie
Potym piasku ná on chrost nákłádáć mokrego/ A ogień zákłádáią od spodku sámego. Táką spráwą w milirzu onym wolno poydźie. Ogień y węgle ostre práwie dobre będźie.
V nas záśię mielerze darniem okłádáią/ A zwierzchu ták koczybem ogień zákłádáią. Potym piaskiem od ogniáosadzáią záraz/ A dźiury (áby dym szedł nimi) kolą przez raz.
Iednák wiorow áby trzeask záwżdy pierwey sobie/ Nágotuią: niż ogień záłożą w koczybie. Potym nimi ták długo palą áż sie wszędźie/ Pogáłęźiu on ogień w milerzu rozeydźie
Skrót tekstu: RoźOff
Strona: K4
Tytuł:
Officina ferraria
Autor:
Walenty Roździeński
Drukarnia:
Szymon Kempini
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
hutnictwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1612
Data wydania (nie wcześniej niż):
1612
Data wydania (nie później niż):
1612
imię od Sajmona Brata, Litwona Fundatora pierwszego Litwy według Gagwina. Rządcą jego jest nie Wojewoda, lecz Starosta Żmudzki ex antiquissimo usu, tamtego kraju, ale cum praerogativa sessionis w Senacie wysoko po Wojewodzie Łęczyckim, innych Senatorów po sobie mający 20. kilku. W tymtu kraju drzewianemi orzą lemiszami ob defectum żelaza, a palą darniem, że drew nie masz. Tam na Górach Gordiańskich jest KALWARIA z pozwoleniem i Odpustami Stationum od Urbana VIII. nadanemi, fundowana Roku 1640. od Imści Księdza Jerzego Tyszkiewicza Biskupa Żmudzkiego, teste Pruszcz. EUROPA. o Polskim Królestwie.
INFLANTCKIE KsIĘSTWO od Zygmunta I. Roku 1567. potum od Zygmunta Augusta zawojowane.
imię od Saymoná Bráta, Litwona Fundatorá pierwszego Litwy według Gagwiná. Rządcą iego iest nie Woiewoda, lecz Starosta Zmudzki ex antiquissimo usu, tamtego kráiu, ale cum praerogativa sessionis w Senácie wysoko po Woiewodźie Łęczyckim, innych Senátorow po sobie maiący 20. kilku. W tymtu kráiu drzewiánemi orzą lemiszami ob defectum żelazá, á palą darniem, że drew nie masz. Tam ná Gorach Gordyańskich iest KALWARYA z pozwoleniem y Odpustami Stationũ od Urbaná VIII. nádanemi, fundowána Roku 1640. od Imści Xiędza Ierzego Tyszkiewicza Biskupa Zmudzkiego, teste Pruszcz. EUROPA. o Polskim Krolestwie.
INFLANTCKIE XIĘSTWO od Zygmunta I. Roku 1567. potum od Zygmunta Augusta záwoiowáne.
Skrót tekstu: ChmielAteny_II
Strona: 299
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 2
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1746
Data wydania (nie wcześniej niż):
1746
Data wydania (nie później niż):
1746
przydusić płomień. Sposób palenia węgli.
III. Na końcu Maja albo na początku Czerwca, dla łatwiejszego ze skory obłupienia, z leszczyny albo wierzby naucinai gałązek grubych na palec, długich na trzy stopy. W wiązki związane wysusz na słońcu, albo w piecu. Na stos ułożone zapal. Gdy się na węgiel spalą, darniem przyrzuć, i tak przez godzin 24. pod ziemią wilgotną niech wystygną. Mieć będziesz węgle sposobne do prochu. Czyściejsze mieć będziesz węgle, jeżeli tych roszczek nakładziesz w gliniany garnek, gliną zalepisz, przy ogniu spalisz, i wystudzisz, Służyć mogą także węgle ziesionowych, lipowych, topolowych roszczek, a w potrzebie i z
przydusić płomień. Sposob palenia węgli.
III. Ná końcu Maia álbo ná początku Czerwca, dla łátwieyszego ze skory obłupienia, z leszczyny álbo wierzby náucinai gáłązek grubych ná pálec, długich ná trzy stopy. W wiązki związane wysusz ná słońcu, álbo w piecu. Ná stos ułożone zápal. Gdy się ná węgiel zpalą, darniem przyrzuć, y ták przez godzin 24. pod ziemią wilgotną niech wystygną. Mieć będziesz węgle sposobne do prochu. Czyścieysze mieć będziesz węgle, ieżeli tych roszczek nákłádziesz w gliniany garnek, gliną zalepisz, przy ogniu zpalisz, y wystudzisz, Służyć mogą tákże węgle ziesionowych, lipowych, topolowych roszczek, á w potrzebie y z
Skrót tekstu: BystrzInfArtyl
Strona: O2v
Tytuł:
Informacja artyleryjna o amunicji i ogniach wojennych
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
Atoli reguły w tej mierze uniwersalne być nie mogą. Ponieważ najwięcej rzecz zawisła od większej lub mniejszej tęgości prochu.
Moździerz w ten sposób się nabija. Wymiar prochu proporcjonalny ciężarowi na przykład bomby, sypie się w moździerz. J reszta miejsca dla prochu w moździerzu naznaczonego, jeżeli proźna zostaje? sianem się wypełnia. A potym darniem według wewnętrznej cyrkumferencyj moździerza, dobija. A na ostatek tak się w moździerzu osadza bomba, albo granat, i do koła im tężej, tym lepiej utyka, aby locht do zapalenia bomby albo granatu, wpadał na samo centrum, albo oś cylindrową moździerza ku jego orificium. W którym lochcie rurka racową materią nabita i zapalona
Atoli reguły w tey mierze uniwersalne być nie mogą. Ponieważ naywięcey rzecz záwisła od większey lub mnieyszey tęgości prochu.
Mozdzierz w ten sposob się nábiia. Wymiar prochu proporcyonálny ciężarowi ná przykład bomby, sypie się w mozdzierz. J reszta mieysca dla prochu w mozdzierzu naznaczonego, ieżeli proźna zostaie? sianem się wypełnia. A potym darniem według wewnętrzney cyrkumferencyi mozdzierza, dobiia. A ná ostatek ták się w mozdzierzu osadza bomba, álbo granat, y do kołá im tężey, tym lepiey utyka, áby locht do zápalenia bomby álbo granatu, wpadał ná samo centrum, álbo oś cylindrową mozdzierza ku iego orificium. W ktorym lochcie rurka rácową materyą nábita y zapalona
Skrót tekstu: BystrzInfArtyl
Strona: P2
Tytuł:
Informacja artyleryjna o amunicji i ogniach wojennych
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
I inszy sposób zasłonienia powim mianowanymi workami, to jest, kiedy byś ty był na miejscu piasczystym, gdzie potrzebniejsze są, bo piasek nie trzyma się przez się, jako ziemia. I drugie 3 sposoby są, którymi możesz nakryć działa, to jest zasłonieniem po prostu BC, formując dziurę D. Potym następuje zasłonienie darniem EF, z palami wewnątrz przebitymi, które jest nieco lepsze, bo nakryje więcej placu dlatego, że ma mniej skarpii niż pierwsze zasłonienie i kanonera G jest sposobniejsza dla tych palów, które trzymają wszystek ostatek zasłonienia. Nadto są kosze napełnione ziemią, które mają się stawić sowitą liczbą, jeśli ich jest siła i wsczepić na
I inszy sposób zasłonienia powim mianowanymi workami, to jest, kiedy byś ty był na miescu piasczystym, gdzie potrzebniejsze są, bo piasek nie trzyma się przez się, jako ziemia. I drugie 3 sposoby są, którymi możesz nakryć działa, to jest zasłonieniem po prostu BC, formując dziurę D. Potym następuje zasłonienie darniem EF, z palami wewnątrz przebitymi, które jest nieco lepsze, bo nakryje więcy placu dlatego, że ma mniej skarpii niż pierwsze zasłonienie i kanonera G jest sposobniejsza dla tych palów, które trzymają wszystek ostatek zasłonienia. Nadto są kosze napełnione ziemią, które mają się stawić sowitą liczbą, jeśli ich jest siła i wsczepić na
Skrót tekstu: AquaPrax
Strona: 242
Tytuł:
Praxis ręczna działa
Autor:
Andrzej Dell'Aqua
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1624 a 1639
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1639
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Tadeusz Nowak
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1969
