której by był moczony, wielce pomaga oczom: Matrony ciężarne prezerwuje od poronienia: Na Wojnie animuje bijących się według Bóeciusza.
CHRYZOLIT, złotawym jaśnieje i ognistym kolorem: stąd Chrizolitus z Greckiego znaczy Aureum numerum, po Hebrajsku zowie się Tarsis, tojest morski kamień. Cnota tego kamienia, według Rueusa, i Kardana, że duszność z piersi ruguje, i wszelką odetchnienia ciężkość, nocne odpędza strachy; według Piotra Berchoriusza, złych Duchów odpędza i melancholie. Blisko ognia położony, ogień przyciąga do siebie vi arcana według tegoż Autora i Izydora mówiącego: Rapacissimus ignium. Orientalny jest twardszy i rodzi się w Indyj, Arabii, i Murzyńskim Państwie. Europejski
ktorey by był moczony, wielce pomaga oczom: Matrony ciężarne prezerwuie od poronienia: Na Woynie animuie biiących się według Bôéciusza.
CHRYZOLIT, złotawym iasnieie y ognistym kolorem: ztąd Chrizolitus z Greckiego znaczy Aureum numerum, po Hebraysku zowie się Tharsis, toiest morski kamień. Cnota tego kamienia, według Rueusá, y Kardana, że duszność z piersi ruguie, y wszelką odetchnienia cięszkość, nocne odpędza strachy; według Piotra Berchoryusza, złych Duchow odpędza y melancholie. Blisko ognia położony, ogień przyciąga do siebie vi arcana według tegoż Autora y Izydora mowiącego: Rapacissimus ignium. Orientalny iest twardszy y rodzi się w Indyi, Arabii, y Murzyńskim Państwie. Europeyski
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 651
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
o ledzie/ jeśli ż są dobre do używania. o tych tak napisał wielki Hippokrates. Frigida veluri nix & glacies, pectori inimica: tuses mouent, venarū ruptiones, & distillationes efficiunt. Jakoby Hippokrates chciał powiedzieć/ że kto się chce wszelakich chorób które z piersi pochodzą/ jako jest kaszel/ krwie plwanie/ i duszność piersi/ ustrzec i ujść/ nięchaj się waruje zawsze wód tych/ które są z śniegu albo z lodu. I słusznie: bo jako Arystoteles powiada/ wodzie zmarznąć i w lód się obrócić/ jest to jakoby przyrodzenie onej psowanie. Aleksander Afrodyzeus dobrze to objaśnia. Dla tego zepsowanie bywa nazwane zmarznienie wody/ iż gdy
o ledźie/ iesli ż są dobre do vżywania. o tych ták nápisał wielki Hippokrátes. Frigida veluri nix & glacies, pectori inimica: tuses mouent, venarū ruptiones, & distillationes efficiunt. Iákoby Hippokrátes chćiał powiedźieć/ że kto się chce wszelákich chorob ktore z piersi pochodzą/ iáko iest kászel/ krwie plwánie/ y duszność pierśi/ vstrzec y vyść/ nięchay się wáruie záwsze wod tych/ ktore są z śniegu álbo z lodu. Y słusznie: bo iako Aristoteles powiada/ wodźie zmárznąć y w lod się obroćić/ iest to iakoby przyrodzenie oney psowanie. Alexander Aphrodizeus dobrze to obiaśniá. Dla tego zepsowánie bywa názwáne zmárźnienie wody/ iż gdy
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 37.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
, kwaśna, gorzka, żółtawa, zielona, pochodzi także z gorącości, ty wilgotności wątroby, także z zbytnich turbacyj, myśli, piaństwa, z naziąbienia głowy, z maczania z fetorów, z brania częstego tabaki, etc. Na różne części ciała spływa humor Katarowy, to jest na Piersi, czym sprawuje Kaszel, duszność, mowy zmienienie, a gdy często tego bywa, ile materia ostra; zielona, w prawia w suchoty, a czasem także sprawuje pleurę, dychawicę, krwią plucie, etc. Gdy spada do żołądka, tłumiąc w nim fermentacją, czyni niesposobność do trawienia albo też wznieca zbytnią fermetnacją, skąd bywa apetytu stracenie,
, kwáśna, gorzka, żołtáwa, zielona, pochodzi tákże z gorącośći, ty wilgotności wątroby, tákze z zbytnich turbácyi, myśli, piáństwá, z náziąbienia głowy, z maczánia z fetorow, z bránia częstego tábáki, etc. Na rożne częśći ćiáłá zpływa humor Káthárowy, to iest ná Pierśi, czym spráwuie Kászel, duszność, mowy zmienienie, á gdy często tego bywa, ile máteryá ostrá; zielona, w prawia w suchoty, á czásem tákże spráwuie pleurę, dycháwicę, krwią plućie, etc. Gdy spáda do żołądká, tłumiąc w nim fermentácyą, czyni niesposobność do trawienia álbo też wznieca zbytnią fermetnácyą, zkąd bywa ápetytu strácenie,
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 46
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
Eftaltes, albo Astma Nocturnum Delfin.
JEst sen głęboki, (z ściśnieniem około wnętrzności) Piersi naciskający, czym oddech ciężki sprawuje, tak, że się żda jakby kto dusił; co pochodzi z Konwulsyej Muszkułów, Piersiom służących. Rozumieją niektórzy że zły duch[...] szydło jakie, z człeka się urągając tę[...] sprawuje. Jeżeli ta duszność często[...] napada, znaczy przyszła albo wielką ch[...] albo Apopleksyą, alb oszaleństwo. O Duszeniu Nocnym. Sposoby do Leczenia.
WSamym Paroksyzmie obudzić chorego a najlepiej strzelić mu nad głową: potym zaraz da się mu napić tego Liquoru R. Spir. Vini restif lib. 2. Sal. Tartar. pur unc. 4
Ephtaltes, álbo Asthma Nocturnum Delfin.
IEst sen głęboki, (z śćiśnieniem około wnętrznośći) Pierśi náciskáiący, czym oddech cięszki spráwuie, ták, że się żda iákby kto duśił; co pochodźi z Konwulsyey Muszkułow, Pierśiom służących. Rozumieią niektorzy że zły duch[...] szydło iákie, z człeká się urągáiąc tę[...] spráwuie. Ieżeli tá duszność często[...] nápada, znáczy przyszła albo wielką ch[...] álbo Apoplexyą, álb oszaleństwo. O Duszeniu Nocnym. Sposoby do Leczenia.
WSámym Pároxyzmie obudźić chorego á naylepiey strzelić mu nád głową: potym záraz dá się mu nápić tego Liquoru R. Spir. Vini restif lib. 2. Sal. Tartar. pur unc. 4
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 159
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
odpędza/ żuchając go. Piersiom i Płucom.
Piersi i Płuca z grubych wilgotności wychędaża. Mdłości.
Sercu mdłemu albo mdłości serdecznej/ proch z korzenia z winem używany/ jest posiłkiem wielkim. Albo jakimkolwiek inym sposobem dany/ toż czyni Piersiom zamulonym. Płucom zatkanym. Kaszlu zastarzałemu. Dusznościom w piersiach. Piersiom Płucom Kaszlu Duszność Żołądkowi.
Żołądkowi nie trawiącemu/ Flegmą i grubemi wilgotnościami napełnionemu. Też Rzezanica taka/ albo siekanka barzo użyteczna bywa: Wziąć korzenia jego/ Imbieru/ ziela Tatarskiego/ Bobku/ Cytwaru/ Dyptanu: I z tego Siekankę uczynić/ a po szczypcie/ to jest/ co we trzy palce nabrać może/ na każdą noc
odpądza/ żucháiąc go. Pierśiom y Płucom.
Pierśi y Płucá z grubych wilgotnośći wychędaża. Mdłośći.
Sercu mdłemu álbo mdłośći serdeczney/ proch z korzeniá z winem vżywány/ iest pośiłkiem wielkim. Albo iákimkolwiek inym sposobem dány/ toż czyni Piersiom zámulonym. Płucom zátkánym. Kászlu zástárzáłemu. Dusznośćiom w pierśiách. Pierśiom Płucom Kászlu Duszność Zołądkowi.
Zołądkowi nie trawiącemu/ Flágmą y grubemi wilgotnośćiámi nápełnionemu. Też Rzezánicá táka/ álbo siekanká bárzo vżyteczna bywa: Wźiąć korzenia iego/ Imbieru/ źiela Tatarskieg^o^/ Bobku/ Cytwaru/ Dyptanu: Y z tego Siekankę vczynic/ á po sczypćie/ to iest/ co we trzy pálce nábráć może/ ná káżdą noc
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 87
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i wysuszającego/ w wtórym stopniu/ sciera// przenika/ rozprawuje/ i rozpędza. Moc i skutki. wrzodów.
Wrzody zagniłe wysuszając czyści/ i ciałem wypełnia/ zasypując je prochem korzenia jego. Kaszlu.
Kaszel z przyczyny zimnej/ leczy tenże korzeń w winie/ albo w miodowej sycie warząc i pijąc. Duszność.
Duszności w piersiach/ i ciężkiemu tchnieniu/ toż pijąc/ jest ratunkiem. Albowiem Piersi i Płuca rozgrzewa/ szlamowatości w nich rozprawuje/ rzedzi/ do wywiedzienia snadne czyni/ i wysusza. Nyrkom.
W Nyrkach boleści układa. Pęcherzom.
Także i w Pęcherzu toż czyni. Ślezionie
Ślezionę stwardniałą zmiękcza. Żołądkom.
Żołądkowi
y wysuszáiącego/ w wtorym stopniu/ zćiera// przenika/ rospráwuie/ y rospądza. Moc y skutki. wrzodow.
Wrzody zágniłe wysuszáiąc czyśći/ y ćiáłem wypełnia/ zásypuiąc ie prochem korzeniá iego. Kászlu.
Kászel z przyczyny źimney/ leczy tenże korzeń w winie/ álbo w miodowey sycie wárząc y piiąc. Duszność.
Dusznośći w pierśiách/ y ćięszkiemu tchnieniu/ toż piiąc/ iest rátunkiem. Albowiem Pierśi y Płucá rozgrzewa/ szlámowátośći w nich rospráwuie/ rzedźi/ do wywiedźienia snádne czyni/ y wysusza. Nyrkom.
W Nyrkách boleści vkłáda. Pęchyrzom.
Tákże y w Pęchyrzu toż czyni. Sleźionie
Sleźionę stwárdniáłą zmiękcza. Zołądkom.
Zołądkowi
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 1001
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
dwa wojny wiadomszych/ z każdego Pułku/ lubo spód każdej Chorągwie wziąwszy (alternatą/ raz Rotmistrza/ drugi raz Porucznika z starynnym Towarzystwem) o porządku Obozu/ i o całej Wojnie/ radę zwodził/ a najbarziej przed potrzebą/ z tąd nie tylko za taką radą/ dobrze się dziać przy Bożej łasce będzie/ ale duszność wszytko Wojsko do swego Hetmana/ przy dobrej śmiałości weźmie/ gdzie jakoby nie bez dobrej rady/ wszytko zaczynać się ma. W których radach/ nie upośledzać Towarzystwa starego/ i biegłych/ w rzeczach/ bo często z tych mniejszych/ tak dobrze drugi radzić może/ jako kto z starszyny. Wszak wyrozumiawszy radę/ skrycie
dwá woyny wiádomszych/ z każdego Pułku/ lubo zpod każdey Chorągwie wźiąwszy (álternátą/ raz Rotmistrzá/ drugi raz Poruczniká z stárynnym Towárzystwem) o porządku Obozu/ y o całey Woynie/ radę zwodźił/ á naybárźiey przed potrzebą/ z tąd nie tylko zá táką rádą/ dobrze się dźiać przy Bożey łasce będźie/ ále duszność wszytko Woysko do swego Hetmáná/ przy dobrey śmiáłośći weźmie/ gdźie iákoby nie bez dobrey rády/ wszytko záczynáć się ma. W ktorych rádách/ nie vpośledzáć Towárzystwá stárego/ y biegłych/ w rzeczách/ bo często z tych mnieyszych/ ták dobrze drugi rádźić może/ iáko kto z stárszyny. Wszák wyrozumiawszy rádę/ skryćie
Skrót tekstu: FredKon
Strona: 33
Tytuł:
Potrzebne konsyderacje około porządku wojennego
Autor:
Andrzej Maksymilian Fredro
Drukarnia:
Franciszek Glinka
Miejsce wydania:
Słuck
Region:
ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
też trocisk de Spodio. O Rychlicah. Nauka Rychlic różność od Ospy.
RYchlice też jest osucie niejakie po skórze/ ale krostki nie tak wielkie jak w ospie: Bo pochodzi z Cholerycznej materii subtelnej. Znaki ich jakie.
Znaki ich niemal podobne są ospie/ chyba że więtsze łzy z oczu idą w rychlicach/ więtsza duszność: zapał i bolenie grzbieta mniejsze: Rychlice w lot wychodzą/ dla tego ich też tak zowią: Ospa z nienagła. Leczenie ich
Leczenie Rychlic/ podobne jest leczeniu Ospy: jedno że nie mają jątrzenia i skorki zwierzchniej ropiastej: niepotrzebują wysuszania/ same zginą.
też troćisk de Spodio. O Rychlicáh. Náuká Rychlic rożność od Ospy.
RYchlice też iest osućie nieiakie po skorze/ ále krostki nie ták wielkie iák w ospie: Bo pochodźi z Choleryczney máteryey subtelney. Znáki ich iákie.
Znáki ich niemál podobne są ospie/ chybá że więtsze łzy z oczu idą w rychlicách/ więtsza duszność: zápał y bolenie grzbietá mnieysze: Rychlice w lot wychodzą/ dla tego ich też ták zowią: Ospá z nienagłá. Leczenie ich
Leczenie Rychlic/ podobne iest leczeniu Ospy: iedno że nie máią iątrzenia y skorki zwierzchniey ropiástey: niepotrzebuią wysuszánia/ sáme zginą.
Skrót tekstu: PetrSInst
Strona: E4v
Tytuł:
Instrukcja albo nauka jak się sprawować czasu moru
Autor:
Sebastian Petrycy
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
tym z flegmą odchodzącą przez kaszel, tedy owedy pokazuje się krew, co jest znakiem najpewniejszym, wyjąwszy białogłowy, którym lubo często krew z kaślem i znacznie odchodzi, jednak w suchoty nie zawsze, i owszem rzadko wpadają.
Item gdy chory powoli z ciała opada, apetyt do jedzenia traci, gorączkę ma wnętrzną wolną, duszność zwłaszcza gdy się położy etc. Sposoby leczenia
Puko jeszcze nie bardzo wkorzenione będą, możesz je uleczyć sposobami temi, albo podobnemi.
Weźmi korzenia żywokostu, omanowego, ślazowego, Polipodij, każdego drobno pokrajanego po garści, Liścia podbiału, konradku, przetaczniku, kwiecia dzwonków, Polnej driakwi, każdego po garści, Lukrecyj łot,
tym z flegmą odchodzącą przez kászel, tedy owedy pokázuie się krew, co iest znákiem naypewnieyszym, wyiąwszy białogłowy, ktorym lubo często krew z kaślem y znácznie odchodźi, iednák w suchoty nie záwsze, y owszem rzadko wpadáią.
Item gdy chory powoli z ćiáłá opáda, ápetyt do iedzenia tráći, gorączkę ma wnętrzną wolną, dusznosć zwłaszczá gdy się położy etc. Sposoby leczenia
Puko ieszcze nie bárdzo wkorzenione będą, możesz ie uleczyć sposobámi temi, álbo podobnemi.
Weźmi korzenia żywokostu, ománowego, ślazowego, Polipodij, káżdego drobno pokráiánego po garsći, Liśćia podbiału, konrádku, przetáczniku, kwiećia dzwonkow, Polney dryakwi, káżdego po garśći, Lukrecyj łot,
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 41
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
gorączka znaczna, oddychanie ciężkie, puls prędki i głęboki, kaszel suchy, podczasz wilgotny, przez który wychodzi materia różna, a czasem krwawa, bywa dwojaka, jedna legitima to jest prawdziwa, druga illegitima, to jest nie tak ciężka, i lubo też ma znaki, jednak wolniejsze. Znaki zaś zapalenia płuc są.
Duszność wielka, ból przykry i głęboki, z dołu od piersi i od grzbieta idący, który kaszląc, czasem pod jedną, czasem pod obiema wydaje się łopatkami. Sposoby leczenia Sposoby leczenia obojga chorób.
Tak w Pleurze jako i w zapaleniu płuc, najpierwej ma być upuszczona krew, z tą jednak przestrogą, że jeżeli chory
gorączká znáczna, oddychánie ćięszkie, puls prędki y głęboki, kászel suchy, podczász wilgotny, przez ktory wychodźi máteria rożná, á czásem krwáwa, bywa dwoiáka, iedná legitima to iest prawdźiwa, druga illegitima, to iest nie ták ćięszka, y lubo też ma znáki, iednák wolnieysze. Znáki zás zápálenia płuc są.
Duszność wielka, bol przykry y głęboki, z dołu od pierśi y od grzbietá idący, ktory kászląc, czásem pod iedną, czásem pod obiemá wydáie się łopátkámi. Sposoby leczenia Sposoby leczenia oboygá chorob.
Ták w Pleurze iáko y w zápáleniu płuc, naypierwey ma bydź upuszczoná krew, z tą iednák przestrogą, że ieżeli chory
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 69
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
