orzechowym obsypawszy liściem; zielone orzechy bez szypułek, w miodzie się konserwują według Marcjalisa. Z drzewa orzechowego bywają skrzynie, osady pistoletów, fuzyj, do zwierciadeł, obrazów ramy, a te piękne fladrzyste różnie fornerowane. Cień pod tym drzewem spiącemu szkodzi, różne wprowadza niemocy według Dioskorydesa. Olej z orzechów biją, ale sprawuje dychawicę, dla zbytniej tłustości. Bardzo wychsłe i stare w tłustość się zamieniają i szkodzą, głowy sprawują boleści: czemu zabiegając, jąderka mocz przez noc obrawszy ze skorki, a tak zdrowsze, z figami jedzone contra venenum valent. Laskowe orzechy są zimniejszej natury niż włoskie, i trudniejsze do strawienia, i nie ry- O Ekonomice
orzechowym obsypawszy lisciem; zielone orzechy bez sżypułek, w miodzie się konserwuią według Marcyalisa. Z drzewa orzechowego bywaią skrzynie, osady pistoletow, fuzyi, do zwierciadeł, obrazow ramy, á te piękne fladrzyste roznie fornerowane. Cień pod tym drzewem spiącemu szkodzi, rożne wprowadza niemocy według Dioskorydesa. Oley z orzechow biią, ale sprawuie dychawicę, dla zbytniey tłustości. Bardzo wychsłe y stare w tłustość się zamieniaią y szkodzą, głowy sprawuią boleści: cżemu zabiegaiąc, iąderka mocz przez noc obrawszy ze skorki, á tak zdrowsze, z figami iedzone contra venenum valent. Laskowe orzechy są zimnieyszey natury niż włoskie, y trudnieysze do strawienia, y nie ry- O Ekonomice
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 386
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
z wierzchu strumień abo kapanie tej wody na głowę. Toż może sprawić i także pomoc/ gdy głowa długo boli z wilgości zimnej i nazbyt wilgotnej. Także może pomoc gdy kto zwątloną pamięć ma/ iż prędko zapamiętywa: ale jako tego stillicidium zażywać i kiedy/ da się potym nauka. Gdy też kto choruje na dychawicę/ i na inne choroby które na piersi przypadają z wilgotności grubych zaziębłych i zaplugawionych/ bądź onę pijąc/ bądź też się w niej kąpiąc/ gdyż Medyci pospolicie używają flores sulfuris dla dychawice/ i częstokroć z wielką pomocą dychawicznych. Lupania głowy/ pół głowy bolenia ta woda ratować może/ powietrza ruszenie/ skurczenie ust/
z wierzchu strumień abo kápánie tey wody ná głowę. Toż może spráwić y tákże pomoc/ gdy głowá długo boli z wilgośći źimney y názbyt wilgotney. Tákże może pomoc gdy kto zwątloną pámięć ma/ iż prędko zápámiętywa: ále iáko tego stillicidium zażywáć y kiedy/ da się potym náuká. Gdy też kto choruie ná dycháwicę/ y ná inne choroby ktore ná pierśi przypadáią z wilgotnośći grubych zaźiębłych y záplugáwionych/ bądź onę piiąc/ bądź też się w niey kąpiąc/ gdyż Medici pospolićie vżywáią flores sulfuris dla dycháwice/ y cżęstokroć z wielką pomocą dycháwicżnych. Lupánia głowy/ puł głowy bolenia tá wodá rátowáć może/ powietrza ruszenie/ skurcżenie vst/
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 142.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
głowy, z maczania z fetorów, z brania częstego tabaki, etc. Na różne części ciała spływa humor Katarowy, to jest na Piersi, czym sprawuje Kaszel, duszność, mowy zmienienie, a gdy często tego bywa, ile materia ostra; zielona, w prawia w suchoty, a czasem także sprawuje pleurę, dychawicę, krwią plucie, etc. Gdy spada do żołądka, tłumiąc w nim fermentacją, czyni niesposobność do trawienia albo też wznieca zbytnią fermetnacją, skąd bywa apetytu stracenie, pełność wielka w żołądku, jakby się najlepiej najadł, Zgaga, sposobność do womitów, etc. Gdy spada do nosa, zatyka go; skąd ciężki oddech
głowy, z maczánia z fetorow, z bránia częstego tábáki, etc. Na rożne częśći ćiáłá zpływa humor Káthárowy, to iest ná Pierśi, czym spráwuie Kászel, duszność, mowy zmienienie, á gdy często tego bywa, ile máteryá ostrá; zielona, w prawia w suchoty, á czásem tákże spráwuie pleurę, dycháwicę, krwią plućie, etc. Gdy spáda do żołądká, tłumiąc w nim fermentácyą, czyni niesposobność do trawienia álbo też wznieca zbytnią fermetnácyą, zkąd bywa ápetytu strácenie, pełność wielka w żołądku, iákby się naylepiey náiadł, Zgágá, sposobność do womitow, etc. Gdy spada do nosa, zátyka go; zkąd ćięszki oddech
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 46
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
chłodzi/ czasów gorących/ po ziemi liście rościłając/ a wodą zimną pokrapiając. Piersiom
Bolenie ciężkie w Piersiach/ Syrop albo woda z warzonego/ Trunkiem używana układa. Zębom
Zębom bolejącym jest lekarstwem/ warząc go z Jagodami Jałowcowemi w wodzie/ przylawszy trochę octu winnego/ a tym ciepło i często usta plokać. Dychawicy.
Dychawicę i duszność w piersiach leczy/ korzeń w pitym miedzie/ albo w wodzie/ cukrem osłodzonej/ warzony. To ustawicznie ciepło pijąc/ abowiem wilgotności zimne i lipkie w Żołądku i w Piersiach rozgrzewa/ rozprawuje/ rzedzi/ i snadnie charkanim wywodzi. Sercu mdłemu
Serce mdłe posila/ sprzednim Cynamonem/ a z winem białym
chłodźi/ czásow gorących/ po źiemi liśćie rośćiłáiąc/ á wodą źimną pokrapiáiąc. Piersiom
Bolenie ciężkie w Piersiách/ Syrop álbo wodá z wárzonego/ Trunkiem vżywána vkłáda. Zębom
Zębom boleiącym iest lekárstwem/ wárząc go z Iágodámi Iáłowcowemi w wodźie/ przylawszy trochę octu winnego/ á tym ćiepło y często vstá plokáć. Dycháwicy.
Dycháwicę y duszność w pierśiách leczy/ korzeń w pitym miedźie/ álbo w wodźie/ cukrem osłodzoney/ wárzony. To vstáwicznie ćiepło piiąc/ abowiem wilgotności źimne y lipkie w Zołądku y w Pierśiách rozgrzewa/ rospráwuie/ rzedźi/ y snádnie charkánim wywodźi. Sercu mdłemu
Serce mdłe pośila/ zprzednim Cynámonem/ á z winem białym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 21
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wilgotności zbytnich i z zimnych/ wysusza/ woniając korzenia jego. Piersiom wilgotnem.
W piersiach wszystkim niedostatkom/ z zimnych flusów pochodzącym/ jest lekarstwem wsłodkiem białym winie albo w Sycie miodowej/ korzeń jego warząc a pijąc. Kaszlu dawnemu.
Kaszel zastarzały i zdawna zawzięty. Piersiom ciasnym.
Ciasność w piersiach. Dychawicy.
Dychawicę i ciężkość tchnienia leczy/ warzyć korzenie wielkiego Kozłku pospolitego trzy łoty/ Lakrycjej świeżej/ Omanowego korzenia po półtora łota/ korzenia Pokrzywianego/ Florenckiego Fiołkowego korzenia/ po łocie/ Fig suchych mięsistych opłokanych czternaście łotów/ Rozynków mięsistych albo Cybeb słodkich/ kosteczki albo jąderka z nich wyjąwszy/ ze cztery łoty/ Anyżu/ Kopru Włoskiego
wilgotnośći zbytnich y z źimnych/ wysusza/ woniáiąc korzenia iego. Pierśiom wilgotnem.
W pierśiách wszystkim niedostátkom/ z źimnych flusow pochodzącym/ iest lekárstwem wsłodkiem białym winie álbo w Syćie miodowey/ korzeń iego wárząc á piiąc. Kászlu dawnemu.
Kászel zástárzáły y zdawná záwźięty. Piersiom ćiásnym.
Ciásność w pierśiách. Dycháwicy.
Dycháwicę y ćięszkość tchnienia leczy/ wárzyć korzenie wielkiego Kozłku pospolitego trzy łoty/ Lákrycyey świeżey/ Omanowego korzenia po połtorá łotá/ korzenia Pokrzywiánego/ Florenckiego Fiołkowego korzenia/ po łocie/ Fig suchych mięśistych opłokánych czternaśćie łotow/ Rozynkow mięśistych álbo Cybeb słodkich/ kosteczki álbo iąderká z nich wyiąwszy/ ze cztery łoty/ Anyżu/ Kopru Włoskiego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 51
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Tenże sok na słońcu w macharzynie wysuszony/ bywa barzo użyteczny do chorób wyższej pomienionych/ używając go Pigułami/ abo z Lektwarzmi pomieszany. Ranom świeżym
Sadzele i rany świeże leczy kwiat tego ziela utarty/ przykładając. (Dios:) Końskiemu kaszlu także bydłu rogatemu.
Koniom/ i bydłu rogatemu/ kaszle leczy.
Także dychawicę/ liście dając im go do używania. (Dios:) Wątrobie
Wątrobę oziębłą i mdłą/ rozgrzewa i posila. Zamuloną otwiera i wychędaża. (Dios.)
Od puchliny zachowywa/ sok z liścia jego z sokiem Piołynowym pijąc. Abo liście warzyć a trunkiem dając. Może też być trunek tym sposobem przyprawiony do tego
Tenże sok ná słońcu w máchárzynie wysuszony/ bywa bárzo vżyteczny do chorob wysszey pomienionych/ vżywáiąc go Pigułámi/ ábo z Lektwarzmi pomieszány. Ránom świeżym
Sadzele y rány świeże leczy kwiát tego źiela vtárty/ przykłádáiąc. (Dios:) Końskiemu kászlu tákże bydłu rogátemu.
Koniom/ y bydłu rogátemu/ kászle leczy.
Tákże dycháwicę/ liśćie dáiąc im go do vżywánia. (Dios:) Wątrobie
Wątrobę oźiębłą y mdłą/ rozgrzewa y pośila. Zámuloną otwiera y wychędaża. (Dios.)
Od puchliny záchowywa/ sok z liśćia iego z sokiem Piołynowym pijąc. Abo liśćie wárzyć á trunkiem dáiąc. Może też bydź trunek tym sposobem przypráwiony do tego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 283
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
nieboga, niczemu nie godzi. Acz się na wiosnę rodzą jagnięta, koźlęta, Rodzą się też dziewczęta, rodzą się chłopięta, A przecię się od zimna ci nabiorą trwogi, Gdy wiosna jeszcze gołe i bose ma nogi. Bywają też choroby rozliczne na wiosnę: Dychawice, ból głowy i krościska sprosne. Na tę to dychawicę piszą doktorowie, Jedno chciej tak uczynić, zaraz najdziesz zdrowie: Zatocz wielki wóz wzgórę, obij dobrze śnice, Niech cię dyszel wpół trafi, zbędziesz dychawice. Na główny ból już pewne to lekarstwo macie: Obrączką głowę pobić, wnet pomoc uznacie. Na świerb zasię lekarstwo prawie doświadczone: Weneckim szkłem się natrzyj, niech
nieboga, niczemu nie godzi. Acz się na wiosnę rodzą jagnięta, koźlęta, Rodzą się też dziewczęta, rodzą się chłopięta, A przecię się od zimna ci nabiorą trwogi, Gdy wiosna jeszcze gołe i bose ma nogi. Bywają też choroby rozliczne na wiosnę: Dychawice, ból głowy i krościska sprosne. Na tę to dychawicę piszą doktorowie, Jedno chciej tak uczynić, zaraz najdziesz zdrowie: Zatocz wielki wóz wzgórę, obij dobrze śnice, Niech cię dyszel wpół trafi, zbędziesz dychawice. Na główny ból już pewne to lekarstwo macie: Obrączką głowę pobić, wnet pomoc uznacie. Na świerb zasię lekarstwo prawie doświadczone: Weneckim szkłem się natrzyj, niech
Skrót tekstu: ŻabKalBar_I
Strona: 113
Tytuł:
Kalendarz wieczny
Autor:
Jan Żabczyc
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
fraszki i epigramaty, pieśni
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1614
Data wydania (nie wcześniej niż):
1614
Data wydania (nie później niż):
1614
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Poeci polskiego baroku
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Jadwiga Sokołowska, Kazimiera Żukowska
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Warszawa
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Państwowy Instytut Wydawniczy
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1965
uszy ludzkie wnet on poznawają: oboje to złe pochodzi/ abo z obrażonych abo z wrzodziałych płuc/ które otwieraniem swoim oddech i dawają i zamykają w każdym zwierzęciu. Więtsza jednak i cięższa jest dychawica i trudniejsza do uleczenia niżli kaszel. Abowiem kaszel jest tylko przodojezdżym znakiem onej/ któremu gdy się wczas nie zabiega/ w dychawicę się obraca/ która z rzadka bez uprzedzającego kaszlu zwykła napadać: a gdy też zastarzeje/ tedy za zepsowaniem a gniciem wątroby sztukami z konia zwykła wypadać/ a zatym śmierć szkapie przynosić. Na oboje tedy/ gdyż z jednej wilgotności i przyczyny pochodzą/ jednakowych lekarstw zażywają/ według jednak wielkości choroby/ słabszych abo mocniejszych
vszy ludzkie wnet on poznawáią: oboie to złe pochodźi/ ábo z obráżonych ábo z wrzodźiáłych płuc/ ktore otwierániem swoim oddech y dawáią y zámykáią w kożdym źwierzęćiu. Więtsza iednák y ćięższa iest dycháwicá y trudnieysza do vleczenia niżli kászel. Abowiem kászel iest tylko przodoiezdżym znákiem oney/ ktoremu gdy się wczás nie zábiega/ w dycháwicę się obraca/ ktora z rzadká bez vprzedzáiącego kászlu zwykłá nápádáć: á gdy też zástárzeie/ tedy zá zepsowániem á gnićiem wątroby sztukámi z koniá zwykłá wypádáć/ á zátym śmierć szkápie przynośić. Ná oboie tedy/ gdyż z iedney wilgotnośći y przyczyny pochodzą/ iednákowych lekarstw záżywáią/ według iednák wielkośći choroby/ słábszych ábo mocnieyszych
Skrót tekstu: DorHip_II
Strona: Nv
Tytuł:
Hippica to iest o koniach księgi_II
Autor:
Krzysztof Dorohostajski
Drukarnia:
Andrzej Piotrkowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1603
Data wydania (nie wcześniej niż):
1603
Data wydania (nie później niż):
1603
na to dobra, tak się robi: Weźmi Cukru ćwierć funta, wlej do niego wodki Różowej trochę, smarz aż pocznie gęstnieć, zaraz wlej olejku Migdałowego świeżego dwa łoty, krochmalu utartego dwa łoty, umieszaj dobrze, dawaj choremu potrosze często. Plastry na piersiach noszone, także smarowania nieco dopomagają.
Na upartą i zastarzałą dychawicę najpewniejsze są Saliwatie, byle siły chorego były sposobne do nich, siarka wszelkim sposobem używana pomocna jest. O wielkiej chorobie.
WIelka choroba Epilepsiae zwana, różna bywa i z różnych przyczyn pochodzi, a osobliwie gdy będzie dziedziczna to jest od urodzenia, nad inne jest trudniejsza do leczenia. Sposoby leczenia Sposoby do leczenia.
GDy
ná to dobra, ták się robi: Weźmi Cukru ćwierć funtá, wley do niego wodki Rożowey trochę, smarz ász pocznie gęstnieć, záraz wley oleyku Migdałowego świeżego dwá łoty, krochmalu utártego dwá łoty, umieszay dobrze, daway choremu potrosze często. Plastry ná pierśiách noszone, tákże smárowánia nieco dopomagáią.
Ná upártą y zástárzáłą dycháwicę naypewnieysze są Saliwatie, byle śiły chorego były sposobne do nich, śiárká wszelkim sposobem używáná pomocná iest. O wielkiey chorobie.
WIelka chorobá Epilepsiae zwáná, rożná bywa y z rożnych przyczyn pochodźi, á osobliwie gdy będźie dźiedźiczná to iest od urodzenia, nád inne iest trudnieyszá do leczenia. Sposoby leczenia Sposoby do leczenia.
GDy
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 55
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
rzodkwie w owies nakrajać, i z obrokiem często dawać: tego też przestrzegać, żeby żymny zródłowej wody pić nie dawano koniom, ani śliskich bagnistych wód. Gdy konie z naczynia jakiego poić będą, przygarśnie przenicznej albo jęczmiennej mąki z wodą zakłocić, trochę do tego przymięszawszy saletry: to remedium chłodzi i czyści płuca. Na Dychawicę. WZiąć Oliwy dobrej pułgarca, węgorza dostawszy ziwego, włozyć go żywo w nowy garnek, oliwą napełniony pokrywką, aby nie wypadł, i aby nie wychodziła para, dobrze opatrzyć, i z wolna przez cały dzień warzyć, potym przez płótno przecedziwszy, i na trzy to razy rozdzieliwszy, obalonemu lać po grzeble w gardło
rzodkwie w owies nákráiáć, y z obrokiem często dawáć: tego teź przestrzegác, źeby żimny zrodłowey wody pić nie dawano koniom, áni śliskich bágnistych wod. Gdy konie z naczynia iákiego poić będą, przygarśnie przeniczney álbo ięczmienney mąki z wodą zákłoćić, trochę do tego przymięszawszy saletry: to remedium chłodźi y czyśći płucá. Ná Dycháwicę. WZiąć Oliwy dobrey pułgárca, węgorzá dostawszy źywego, włozyć go żywo w nowy garnek, oliwą napełniony pokrywką, áby nie wypadł, y áby nie wychodźiłá párá, dobrze opátrzyć, y z wolná przez cáły dźień wárzyć, potym przez płotno przecedźiwszy, y ná trzy to rázy rozdżieliwszy, obálonemu lać po grzeble w gárdło
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 48
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
