też nad warzonym korzeniu jego siedząc/ parę przez lijek wotwor łona puszczając. Od gadziny obrażonem
Od Gadziny jadowitej ukaszonym/ jakimkolwiek sposobem używany/ bądź zwierzchu plastrowany/ bądź trunkiem używany/ jest wielkim lekarstwem/ i przeto do Driakwie też wchodzi. W członkach boleniu.
Boleści w członkach/ w stawiech/ z zimnych Flusów Flegmistych/ tak przez usta używany/ jak zwierzchu przykładany/ nim je naparzając uśmierza. Wydymaniu w stolcu.
Wydymanie w stolcu z zimnej przyczyny leczy/ Proch korzenia jego z nasieniem Kopru Włoskiego/ w Trunku Polewki jego/ używany. Toż nać jego w winie warzona czyni/ nad nią się naparzając. A potym czopek
też nád wárzonym korzeniu iego śiedząc/ parę przez liiek wotwor łoná pusczáiąc. Od gádźiny obráżonem
Od Gádźiny iádowitey vkaszonym/ iákimkolwiek sposobem vżywány/ bądź zwierzchu plastrowány/ bądź trunkiem vżywány/ iest wielkim lekárstwem/ y przeto do Dryiakwie też wchodźi. W członkách boleniu.
Boleśći w członkách/ w stáwiech/ z źimnych Flusow Flegmistych/ tak przez vstá vżywány/ iák zwierzchu przykłádány/ nim ie náparzáiąc vśmierza. Wydymániu w stolcu.
Wydymánie w stolcu z zimney przyczyny leczy/ Proch korzenia iego z naśieniem Kopru Włoskiego/ w Trunku Polewki iego/ vżywány. Toż náć iego w winie wárzona czyni/ nád nią sie náparzáiąc. A potym czopek
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 24
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
bywają. Tab.
Jadem zarażonym/ korzeń miałko utarty/ kwintę albo pułtory/ z białym winem ciepło dać pić/ jest wielkim ratunkiem. Albowiem jad potem wywodzi i moczem.
Cuchnieniu z ust zapach przyjemny daje/ w uściech go trzymając.
Boleści zębów/ także w uściech trzymany i żuchany/ uśmierza/ bo wiele szlamowatości flegmistych wyciąga. Toż czyni w winie warzony/ i co nacieplej często i długo trzymany. Księgi jerwsze. Szkodzi.
Korzenie Oleśnikowe często używane/ czyni bolenie głowy/ dla zbytniej a surowej swej i gorącej wilgotności/ którą w kurzawy i w pary obraca/ a do głowy puszcza. (Gal: Egineta.) Olejek
bywáią. Tab.
Iadem záráżonym/ korzeń miáłko vtarty/ kwintę álbo pułtory/ z białym winem ćiepło dáć pić/ iest wielkim rátunkiem. Albowiem iad potem wywodźi y moczem.
Cuchnieniu z vst zapách przyiemny dáie/ w vśćiech go trzymáiąc.
Boleśći zębow/ tákże w vśćiech trzymány y żuchány/ vśmierza/ bo wiele szlámowátośći flágmistych wyćiąga. Toż czyni w winie wárzony/ y co náćiepley często y długo trzymány. Kśięgi ierwsze. Szkodźi.
Korzenie Oleśnikowe często vżywáne/ czyni bolenie głowy/ dla zbytniey á surowey swey y gorącey wilgotnośći/ ktorą w kurzáwy y w páry obráca/ á do głowy puscza. (Gal: Egineta.) Oleiek
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 24
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i dolegliwości wykorzenia/ by nastarsze.
Tymże sposobem. Ślezienie
Śleziony zawzięte zdawna/ i zastarzałe choroby/ a prawie zakamiałe leczy. Żołądkowi.
Żołądkowi oziębionemu z zbytnich wilgotności zimnych a grubych/ jest ratunkiem (Mesue.) Nyrkom.
W nyrkach boleści uśmierza. Także Pęcherzowi.
W Pęcherzu zamuliska i zatkania z wilgotności Flegmistych wychędażą. Mocz pędzi.
Mocz ciężko kąpanim odchodzący pędzi (Mesue) Owa chorobom wszelakim Flegmistym/ wielkim jest ratunkiem KONFEKT.
Ten Konfekt tak działają:
Biorą tego Ostyżu korzenia dwa łoty/ (acz tego Mesua nie kładzie/ ale prawdziwie ma być. Od tego abowiem Diacurcuma jest rzeczona/ a nie od Szafranu samego)
y dolegliwośći wykorzenia/ by nastársze.
Tymże sposobem. Sleźienie
Sleźiony záwźięte zdawná/ y zástárzáłe choroby/ á práwie zákámiáłe leczy. Zołądkowi.
Zołądkowi oźiębionemu z zbytnich wilgotnośći źimnych á grubych/ iest rátunkiem (Mesue.) Nyrkom.
W nyrkách boleśći vśmierza. Tákże Pęchyrzowi.
W Pęchyrzu zámuliská y zátkánia z wilgotnośći Flegmistych wychędażą. Mocz pędźi.
Mocz ćiężko kąpánim odchodzący pędźi (Mesue) Owá chorobom wszelákim Flegmistym/ wielkim iest rátunkiem KONFEKT.
Ten Konfekt tak dźiáłáią:
Biorą teg^o^ Ostyżu korzenia dwá łoty/ (ácz te^o^ Mesua nie kłádźie/ ále prawdźiwie ma być. Od teg^o^ ábowiem Diacurcuma iest rzeczona/ á nie od Száfránu sámego)
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 29
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Krę leczy.
Krę/ albo twardość z nabrzmieniem jej/ jako i wątroby/ którą Scirhrum Grekowie zowią/ leczy/ przerzeczonym sposobem używając go. Nyrkom.
Nyrki. Męchyrzowi. Kolice. Febrze każdegodniowej.
Pęcherz posila i utwierdza. (Mesu)
Kolikę i darcie w żywocie uśmierza.
Zimnicę z Górączką każdegodniową/ z wilgotności flegmistych/ grubych/ odpędza/ liścia Kopytnikowego garść w winie/ albo w miodowej sycie warząc/ a poranu przez kilka dni pijąc/ przydawszy Cynamonu/ i Muszkatowego Kwiatu trochę. Od Bestii ukąszonem.
Od bestii jadowitych ukąszonym/ z winem Kopytniku dawać dobrze. (Fuchs) Rany i Wrzody wychędaża.
Rany wychędaża/ juchą
Krę leczy.
Krę/ álbo twárdość z nábrzmieniem iey/ iáko y wątroby/ ktorą Scirhrum Grekowie zowią/ leczy/ przerzeczonym sposobem vżywáiąc go. Nyrkom.
Nyrki. Męchjrzowi. Kolice. Febrze káżdegodniowey.
Pęchyrz pośila y vtwierdza. (Mesu)
Kolikę y dárćie w żywoćie vśmierza.
Zimnicę z Gorączką káżdeg^o^dniową/ z wilgotnośći flegmistych/ grubych/ odpądza/ liśćia Kopytnikowego garść w winie/ álbo w miodowey sycie wárząc/ á poránu przez kilká dni piiąc/ przydawszy Cynámonu/ y Muszkátowego Kwiátu trochę. Od Bestyy vkąszonem.
Od bestyy iádowitych vkąszonym/ z winem Kopytniku dawáć dobrze. (Fuchs) Rány y Wrzody wychędaża.
Rány wychędaża/ iuchą
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 45
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wzbudza. Żołądkowi.
Żołądek do trawienia sposobny czyni. Boleści w nim z zaziębienia/ albo z wietrzności zburzone układa/ zwłaszcza z nasienim Kopru Włoskiego/ a z Mastyką w winie warząc a pijąc/ (Plat:) Rzezaniu w męchyrzu.
W Pęcherzu rzezanie uśmierza/ wszelakie w niem niedostatki i dolegliwości układa/ zwłaszcza z flegmistych wilgotności zimnych pochodzące/ warząc a pijąc rano i na noc. (Matt:) Z oczu zmazy wszelakie zgania.
Zmazy wszelakie i zasłony na oczach/ które wzroku wadę czynią/ zaćmiewając go ściera i spądza: Wziąć korzenia Kozłkowego i z nacią ze dwie garści/ Podróżnikowego ziela i z kwiecim/ Bazyliki/ Barwinku/
wzbudza. Zołądkowi.
Zołądek do trawienia sposobny czyni. Boleśći w nim z záźiębienia/ álbo z wietrznośći zburzone vkłáda/ zwłaszczá z naśienim Kopru Włoskiego/ á z Mástyką w winie wárząc á pijąc/ (Plat:) Rzezániu w męchyrzu.
W Pęchyrzu rzezanie vśmierza/ wszelákie w niem niedostátki y dolegliwośći vkłáda/ zwłaszczá z flegmistych wilgotnośći źimnych pochodzące/ wárząc á pijąc ráno y ná noc. (Matth:) Z oczu zmázy wszelákie zgánia.
Zmázy wszelákie y zasłony ná oczách/ ktore wzroku wádę czynią/ záćmiewáiąc go śćiera y spądza: Wźiąć korzenia Kozłkowego y z naćią ze dwie gárśći/ Podrożnikowego źiela y z kwiećim/ Bázyliki/ Bárwinku/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 53
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Plec Bolenie.
W Plecach bole wnętrzne układa.
Także Krzyżom.
W Krzyżach boleści uśmierza. Kamień.
Kamień Nyrkowy/ i w Pęcherzu krzy/ i moczem wywodzi. Nyrkom.
Nyrki zatkane i zamulone wychędaża. Pęcherzowi.
Przechody moczu wychędaża. Pleurze.
Pleurze i boleściom w bokach użyteczna. Męchyrz.
Męchyrz z wilgotności Flegmistych wychędaża/ z których się pospolicie kamień zamnaża i czyni. (Tabe) Księgi Pierwsze. Złomkom
Złomki wszelakie/ i zerwania wnętrzne leczy/ każdego dnia rano i na noc po sześci łyżek na raz pijąc/ Wino także nią do picia roztwarzając. Item.
Złomki w rękach i w nogach leczy/ tymże sposobem jej
. Plec Bolenie.
W Plecách bole wnętrzne vkłádá.
Tákże Krzyżom.
W Krzyżách boleśći vśmiérza. Kámień.
Kámień Nyrkowy/ y w Pęchyrzu krzy/ y moczem wywodźi. Nyrkom.
Nyrki zátkáne y zámulone wychędaża. Pęchyrzowi.
Przechody moczu wychędaża. Pleurze.
Pleurze y boleśćiom w bokách vżyteczna. Męchyrz.
Męchyrz z wilgotnośći Flegmistych wychędaża/ z ktorych sie pospolicie kámień zámnaża y czyni. (Tabe) Kśięgi Pierwsze. Złomkom
Złomki wszelákie/ y zerwánia wnętrzne leczy/ káżdego dniá ráno y ná noc po sześći łyżek ná raz piiąc/ Wino tákże nią do pićia rostwarzáiąc. Item.
Złomki w rękách y w nogách leczy/ tymże sposobem iey
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 54
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ a ile ludziom starym. Kaszlący.
Kaszłacym/ i w Piersiach duszność mającym: Korzenia Biedrzeńcowego z Imbierem a z Omanem/ drobno nakrajawszy/ na kształt siekanki/ albo Rzezanice/ po ćwierci łota/ na czczo i na noc dobrze pożywać. Piersiom oziębłym.
Piersi oziębłe rozgrzewa. Także
Kaszlom z zaziębienia/ albo z flegmistych i klejowatych wilgotności/ jest użyteczny/ miałko utłuczony/ z winem ciepło używany. Abowiem wolne odbycia czyni Flegmy z Piersi. Abo tym sposobem: Item.
Wziąć korzenia tego miałko utartego dwa łoty/ Nasienia Włoskiego Kopru/ Kminu kramnego/ nasienia Ruty/ Lakrycyjej/ po pół łociu każdego. To wszystko co namielej utłuc/
/ á ile ludźiom stárjm. Kászlący.
Kászłacym/ y w Pierśiách dusznosć máiącym: Korzenia Biedrzeńcowego z Imbierem á z Omanem/ drobno nákráiawszy/ ná kształt siekanki/ álbo Rzezánice/ po czwierći łotá/ ná czczo y ná noc dobrze pożywáć. Pierśiom oźiębłym.
Pierśi oźiębłe rozgrzewa. Tákże
Kászlom z záźiębienia/ álbo z flágmistych y kliiowátych wilgotnośći/ iest vżyteczny/ miáłko vtłuczony/ z winem ciepło vżywány. Abowiem wolne odbycia czyni Flágmy z Pierśi. Abo tym sposobem: Item.
Wźiąć korzenia tego miáłko vtártego dwá łoty/ Naśienia Włoskieg^o^ Kopru/ Kminu kramnego/ naśienia Ruty/ Lákrycyiey/ po poł łoćiu káżdego. To wszystko co namieley vtłuc/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 65
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ i do trawienia gnuśnemu/ dla zaplugawienia jego słamowitościami flegmistemi/ bardzo użyteczny: abowiem rozgrzewa/ rościeńcza w nim grube wilgotności/ i do trawienia sposobny czyni. Zielnik D. Symona Syrenniusa. Żołądkowi. Darcie w Żołądku.
Darcie i boleści tak w żołądku/ jako i we wszystkim żywocie uśmierza/ zwłaszcza zwilgotności zimnych flegmistych. W chorobach zimnych.
Przeto też w każdych chorobach/ z tych zimnych słamowatości pochodzących/ do używania jest użyteczny. Macice.
Paniom zaziębłość Maciće rozgrzewa. Czasu powietrza.
Z osobna czasu powietrza morowego jest barzo dobre/ rano i na noc/ po łocie/ albo po połowicy używając: Abowiem broni od zarazy jadowitej z
/ y do trawienia gnuśnemu/ dla záplugáwienia iego słámowitośćiámi flágmistemi/ bárdzo vżyteczny: ábowiem rozgrzewa/ rośćieńcza w nim grube wilgotnośći/ y do trawienia sposobny czyni. Zielnik D. Symoná Syrenniusá. Zołądkowi. Dárćie w Zołądku.
Dárćie y boleśći ták w żołądku/ iáko y we wszystkim żywoćie vśmierza/ zwłasczá zwilgotnośći źimnych flágmistych. W chorobách źimnych.
Przeto też w káżdych chorobách/ z tych źimnych słámowátośći pochodzących/ do vżywánia iest vżyteczny. Maćice.
Pániom záźiębłość Máciće rozgrzewa. Czásu powietrza.
Z osobna czásu powietrza morowego iest bárzo dobre/ ráno y ná noc/ po łoćie/ álbo po połowicy vżywáiąc: Abowiem broni od zárázy iádowitey z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 74
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
: Wziąć Dzięgielu korzenia przetłuczonego dwa łoty/ wina dobrego białego/ wodki z Izopu/ po kwarcie/ Cukru Lodowatego łotów dziesięć. To wszystko/ przerzeczonym obyczajem/ w kotle ukropu wrzącego warzyć /a po ośmi albo dziewiąci łyżek poranu i na noc ciepło pić.
Ten trunek wszelakie dolegliwości w piersiach/ z zimnych flusów flegmistych leczy. Pleurze i kłóciu w Piersiach
Pleurze i kłóciu jest ratunkiem. Bolączkom
Bolączki flegmiste także i krosty leczy Boleniu żołądka i zapaleniu w nim.
Bolenie Żołądka. I
Zapalenie wilgotności w nim gasi. Od powietrza morowego.
Wchodzi dzisiejszych czasów do wielkich i rozmaitych lekarstw: A zwłaszcza do tych/ które bywają przeciw morowemu powietrzu
: Wźiąć Dźięgielu korzeniá przetłuczonego dwá łoty/ winá dobrego białego/ wodki z Izopu/ po kwarćie/ Cukru Lodowátego łotow dźieśięć. To wszystko/ przerzeczonym obyczáiem/ w kotle vkropu wrząceg^o^ wárzyć /á po ośmi álbo dźiewiąći łyżek poránu y ná noc ćiepło pić.
Ten trunek wszelákie dolegliwośći w piersiách/ z źimnych flusow flágmistjch leczj. Pleurze y kłoćiu w Pierśiách
Pleurze y kłoćiu iest rátunkiem. Bolączkom
Bolączki flágmiste tákże y krosty leczy Boleniu żołądká y zápaleniu w nim.
Bolenie Zołądká. Y
Zápalenie wilgotnośći w nim gáśi. Od powietrza morowego.
Wchodźi dźiśieyszych czásow do wielkich y rozmáitych lekárstw: A zwłasczá do tych/ ktore bywáią przećiw morowemu powietrzu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 88
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i z wodą lodową z dawnych czasów zmarzłą na pył zmieszany: Okrutne bole Podagryczne uśmierza tym mażąc: Podagrze Chiragrze Scjatyce Artetyce jest wielkim i doświadczonym lekarstwem proch z korzenia tego ziela/ z małmazją szczerą/ a nie machlowaną plastrowany/ pierwej go w niej przez dziewięć dni mocząc. Ciężkie boleści układa/ zwłaszcza z zimnych a flegmistych flusów pochodzące. (Tur.) Podagrze Chyragrz Ściatyce. Artetyce. Księgi Pierwsze. Krwi oziębłej w nyrkach.
Krew w przerzeczonych członkach oziębłą: Także Żyły pięte/ albo Nerwy/ i inne Żyły oziębłe rozgrzewa/ przywracając im przyrodzone ciepło/ a precz z nich oddalając boleści. Wrzodów złym.
Wrzody złe płynące goi/
y z wodą lodową z dawnych czasow zmárzłą ná pył zmieszány: Okrutne bole Podágryczne vśmierza tym máżąc: Podágrze Chirágrze Scyátyce Artetyce iest wielkim y doświádczonym lekárstwem proch z korzeniá teg^o^ źielá/ z máłmázyą sczerą/ á nie máchlowáną plastrowány/ pierwey go w niey przez dźiewięć dni mocząc. Ciężkie boleśći vkłáda/ zwłasczá z źimnych á flegmistych flusow pochodzące. (Tur.) Podágrze Chyrágrz Sciátyce. Artetyce. Kśięgi Pierwsze. Krwi oźiębłey w nyrkách.
Kreẃ w przerzeczonych członkách oźiębłą: Tákże Zyły pięte/ álbo Nerwy/ y ine Zyły oźiębłe rozgrzewa/ przywracáiąc im przyrodzone ciepło/ á precz z nich oddaláiąc boleśći. Wrzodow złym.
Wrzody złe płynące goi/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 105
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
