jest rzeczą prawdziwą bo wszelaki jad przychodniem będąc w przybytku człowieczym oto się stara/ aby ciepło przyrodzone nasze mógł w swój jad obrócić (oczym nieco nasze księgi powietrzne w Zamościu wydane mają) a nie mogąc wskok i zaraz/ pomału rozmaite według przyrodzenia człowieczego i wilgotności w częściach wierzchnych ludzkich abo wewnętrznych choroby to Kołtunowe to francowate sprawuje/ jednych susząc drugich niepenie tucząc abo radniej przez puchlinę (której zaraz na początku zabiegać trzeba) umarzając abo też oddech sobie jakby w kominie w głowie uczyniwszy włosy kręci/ lepi/ klej/ po kościach łamie/ suszy/ guzy żebra/ wysadza i niższe z stawów kości aż i nakoniec uwędzonego ziemi oddawa.
iest rzeczą prawdźiwą bo wszeláki iad przychodniem będąc w przybytku człowieczym oto się stára/ áby ćiepło przyrodzone násze mogł w swoy iad obroćić (oczym nieco násze kśięgi powietrzne w Zamośćiu wydáne máią) á nie mogąc wskok y záraz/ pomáłu rozmáite według przyrodzenia człowieczego y wilgotnośći w częśćiách wierzchnych ludzkich ábo wewnętrznych choroby to Kołtunowe to fráncowáte spráwuie/ iednych susząc drugich niepenie tucząc ábo rádniey przez puchlinę (ktorey záraz na początku zábiegáć trzeba) vmarzáiąc ábo też oddech sobie iákby w kominie w głowie vczyniwszy włosy kręći/ lepi/ kliy/ po kośćiách łamie/ suszy/ guzy źiebrá/ wysadza y niższe z stáwow kośći aż y nákoniec vwędzonego źiemi oddawa.
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: D2v
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
czynił do gojenia sposobne/ korzeń na szyj nosząc/ albo miedzy szaty zaszyty: ale ta prawda i wiara przy nich. Czary.
Czary dla nierządnej miłości odpędza. Od powietrza.
Od zarazy morowego powietrza zachowuje. Krosty.
Krosty/ jako jagły po ciele/ zowią Łacinnicy Herpes miliaris. Item.
Także krosty i wrzody Francowate leczy.
W zapachu jego Konie/ Psi/ Kotowie/ i inne bestie barzo się kochają.
Lekarstwom silnym i gwałtownie purgującym/ jako zamorskiemu jabłku Ciemierzycy/ Sosnce/ abo Romanowemu zielu/ Kurzemu zielu: i innym tym podobnym gdzieby było przydane/ zwłaszcza pod ten czas zbierane/ gdy znak Niedźwiadka Niebieskiego wchodzi/ nie
czynił do goienia sposobne/ korzeń ná szyi nosząc/ álbo miedzy száty zászyty: ále tá prawdá y wiárá przy nich. Czáry.
Czáry dla nierządney miłośći odpądza. Od powietrza.
Od zárázy morowego powietrza záchowuie. Krosty.
Krosty/ iáko iágły po ćiele/ zowią Láćinnicy Herpes miliaris. Item.
Tákże krosty y wrzody Fráncowáte leczy.
W zapáchu iego Konie/ Pśi/ Kotowie/ y inne bestyie bárzo sie kocháią.
Lekárstwom śilnym y gwałtownie purguiącym/ iáko zamorskiemu iábłku Ciemierzycy/ Sosnce/ ábo Románowemu źielu/ Kurzemu źielu: y innym tym podobnym gdźieby było przydáne/ zwłasczá pod ten czás zbieráne/ gdy znák Niedźwiadká Niebieskiego wchodźi/ nie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 79
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
przysmak stołowy/ z octem dobrym Rożanym/ trzecią część przydawszy gorczyce. Albowiem to samo dziąsła ogniłe/ zdrowym i rumiennym mięsem narosłe czyni. Zębom osłabiałym
Zęby przytym chwirocące i osłabiałe umacnia.
Zagniłości wszelakie odgania/ a ile w uściech/ Zapach im przyjemny dając. Krostom francowatym.
Złe krosty i wrzody śliwiące/ tak francowate/ jak i inne/ goi/ namazując je olejkiem wyższej opisanym. Liszajom złym.
Liszaje ciało szpecące psujące. Także Krostom ciało roziadającym
Krosty/ które ostrością swą skore na ciele otwierają/ spądza/ Sól w wódce Przetarznice roztarta/ tym je każdego dnia dwakroć namazując/ rano i na noc. Paprzyskom.
Paprzyska na głowie
przysmák stołowy/ z octem dobrym Rożánym/ trzećią część przydawszy gorczyce. Albowiem to sámo dźiąsłá ogniłe/ zdrowym y rumiennym mięsem nárosłe czyni. Zębom osłábiáłym
Zęby przytym chwirocące y osłábiáłe vmacnia.
Zágniłośći wszelákie odgania/ á ile w vśćiech/ Zápách im przyiemny dáiąc. Krostom fráncowátym.
Złe krosty y wrzody śliwiące/ ták fráncowáte/ iák y ine/ goi/ námázuiąc ie oleykiem wyższey opisánym. Liszaiom złym.
Liszáie ćiáło szpecące psuiące. Tákże Krostom ćiáło roziadáiącjm
Krosty/ ktore ostrośćią swą skore ná ćiele otwieráią/ spądza/ Sol w wodce Przetarznice rostárta/ tym ie káżdego dniá dwákroć námázuiąc/ ráno y ná noc. Páprzyskom.
Páprzyská ná głowie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 136
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
w połgarncu wina/ a w kwiarcie wody/ w Cynowej flaszy/ w kotle wrzącego ukropu/ warzyć przez godzin cztery/ a na czczo i na noc po trunku ciepło dawać pić/ zwłaszcza tym/ którzy rany sztychowe/ albo z postrzelenia mają. Francowatym/ sadzelom i ranom w garle i w uściech.
Rany złe francowate w uściech i w garle leczy: a zwłaszcza gdy w mazaniu usta osurowieją/ i owrzedzieją: Zęby osłabieją: w garle rany się poczynią/ to płokanie tak z niego czynić: Wziąć tego ziela z korzeniem/ Gruszczyczki/ Krwawniku/ Babki i z korzeniem. To w winie cierpkim/ albo w wodzie/ do trzeciej
w połgárncu winá/ á w kwiarćie wody/ w Cynowey flászy/ w kotle wrzącego vkropu/ wárzyć przez godźin cztyry/ á ná czczo y ná noc po trunku ćiepło dawáć pić/ zwłasczá tym/ ktorzy rány sztychowe/ álbo z postrzelenia máią. Fráncowátym/ sadzelom y ránom w gárle y w vśćiech.
Rány złe fráncowáte w vśćiech y w gárle leczy: á zwłasczá gdy w mázániu vstá osurowieią/ y owrzedźieią: Zęby osłábieią: w gárle rány sie poczynią/ to płokánie ták z niego czynić: Wźiąć tego źiela z korzeniem/ Grusczyczki/ Krwáwniku/ Bábki y z korzeniem. To w winie ćierpkim/ álbo w wodźie/ do trzećiey
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 249
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Tak tym sposobem używana/ krew zepsowana w ciele poleruje. Także wszystkie inne przyrodzone wilgotności przechędaża. Febrze tercianie.
W trzeciacce/ i W czwartaczcę jest osobliwym lekarstwem. Kwartannie. Ślezionie nabrzmiałej.
Ślezionę zamuloną/ i nabrzmiałą/ otwiera i leczy. Ustom zepsowanym.
Ustom zawrzedziałym. Zranionym.
Rany i dziury w gardle Francowate leczy. Gnilcu.
Gnilcu/ i Dziąsłom opadającym jest wielkim lekarstem/ często a gęsto ciepło płocząc/ gargaryzmy/ abo charkanie z niej czyniąc. Co potężniej wszystko czyni/ szóstą część Rożanego miodku do niej przydawszy. Dziąsłom. Szkole Brainu.
Dziatkom małym języka/ dziąsły wszystkich usteczek zepsowanie. To jest szkole/ abo radniej
. Ták tym sposobem vżywána/ kreẃ zepsowána w ćiele poleruie. Tákże wszystkie ine przyrodzone wilgotnośći przechędaża. Febrze tercianie.
W trzećiacce/ y W czwartácce iest osobliwym lekárstwem. Quartannie. Sleźionie nábrzmiáłey.
Sleźionę zámuloną/ y nábrzmiáłą/ otwiera y leczy. Vstom zepsowánym.
Vstom záwrzedźiáłym. Zránionym.
Rány y dźiury w gárdle Fráncowáte leczy. Gnilcu.
Gnilcu/ y Dźiąsłom opadáiącym iest wielkim lekárstem/ często á gęsto ćiepło płocząc/ gárgárjzmy/ ábo chárkánie z niey czyniąc. Co potężniey wszystko czyni/ szostą część Rożánego miodku do niey przydawszy. Dźiąsłom. Szkole Bráinu.
Dźiatkom máłym ięzyká/ dźiąsły wszystkich vsteczek zepsowánie. To iest szkole/ ábo rádniey
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 279
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
gojenia czyni sposobne. Także samej/ abo z winem mieszanej w trunku używając. Dziury w uściech i w gardle.
W uściech i w gardle rany i dziury leczy. Gnilec.
Także/ Gnilec i opadania dziąsł/ często nią usta ciepło płocząc/ i charkanie czyniąc. Kyły i wrzody francowate.
Kiły/ i wrzody Francowate na wstydliwych członkach/ obojej płci/ goi/ wychędażając i wymywając je nią ciepło/ abo chustki i flejtuszki maczając na nią kładąc/ rychło goi. Syrop Sadców. Syropus Auice. de Eupatorio.
Bywa z tego ziela/ z soku/ syrop w Aptekach czyniony/ ten zowią Syropum de Eupatorio. Auicen. Jedno baczę
goienia czyni sposobne. Także sámey/ ábo z winem mieszáney w trunku vżywáiąc. Dźiury w vśćiech y w gárdle.
W vśćiech y w gárdle rány y dźiury leczy. Gnilec.
Tákże/ Gnilec y opadánia dźiąsł/ często nią vstá ćiepło płocząc/ y chárkánie czyniąc. Kyły y wrzody fráncowáte.
Kiły/ y wrzody Fráncowáte ná wstydliwych członkách/ oboiey płći/ goi/ wychędażáiąc y wymywáiąc ie nią ćiepło/ ábo chustki y fleytuszki maczáiąc ná nię kłádąc/ rychło goi. Syrop Sadcow. Syropus Auice. de Eupatorio.
Bywa z tego źiela/ z soku/ syrop w Aptekách czyniony/ ten zowią Syropum de Eupatorio. Auicen. Iedno baczę
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 284
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Oczom ciemnym po kropi abo trzy w nie puszczając/ barzo jest użyteczna. Dziwnie abowiem wysusza w nich wilgotności/ które wzrok ćmią. Także chusteczkę chędogą sowitą obmoczawszy na nie przykładać. Gnilcu.
Gnilcu. Dzięgnie.
Dzięgnie i opadaniu mięsa z dziąsł. Ranom w gardle.
Rany i dziury w gardle złe/ i Francowate leczy. Brainu.
Brainu/ i Szkole.
Szkole/ abo szkodzie w usteczkach dziatkom małym służy. Ociekłości języczka.
Języczku w gardle ociekłości zbytnich flusów do niego nagarnionych/ także jest osobliwym ratunkiem/ ciepło a często nią płocząc. Kile.
Kiły i zawrzedziałości/ abo dziury w wstydliwych miejscach/ obojej płci/ wychędaża i
Oczom ćiemnym po kropi ábo trzy w nie pusczáiąc/ bárzo iest vżyteczna. Dźiwnie abowiem wysusza w nich wilgotnośći/ ktore wzrok ćmią. Tákże chusteczkę chędogą sowitą obmoczawszy ná nie przykłádáć. Gnilcu.
Gnilcu. Dźięgnie.
Dźięgnie y opadániu mięsá z dźiąsł. Ránom w gárdle.
Rány y dźiury w gárdle złe/ y Fráncowáte leczy. Bráinu.
Bráinu/ y Szkole.
Szkole/ ábo szkodźie w vsteczkách dźiatkom máłym służy. Oćiekłośći ięzyczká.
Ięzyczku w gárdle oćiekłośći zbytnich flusow do niego nágárnionych/ tákże iest osobliwym rátunkiem/ ćiepło á często nią płocząc. Kile.
Kiły y záwrzedźiáłośći/ ábo dźiury w wstydliwych mieyscách/ oboiey płći/ wychędaża y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 293
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Żołądku.
Kolerę/ ziebienim swym tłumi/ gasi/ i chłodzi. Przeto żoładkom kolerycznym sok jest barzo przystojny/ pijać go. Uszom bolącym.
Uszom bolejącym jest lekarstwem/ puszczając go w nie. Abo z sadłem kapłunim/ abo kokoszym utarty/ okładając je ciepło. (Dios.) Kile.
Kiłę/ i wrzody francowate/ na członkach wstydliwszych obojej płci wyciera/ chędoży/ i goi sok tego ziela/ z winem warzony/ miodu trochę przydawszy/ mazać i flejtuchy w tym maczać/ a przykładać. (Dios.) Kancer.
Wrzodom kancerowatym i pomykającym się. Ciało psującym/ służy Sporysz/ abo liście jego tłukąc a przykładając. (
Zołądku.
Kolerę/ źiebienim swym tłumi/ gáśi/ y chłodźi. Przeto żoładkom kolerycznym sok iest bárzo przystoyny/ piiác go. Vszom bolącym.
Vszom boleiącym iest lekárstwem/ pusczáiąc go w nie. Abo z sádłem kápłunim/ ábo kokoszym vtárty/ okładáiąc ie ćiepło. (Dios.) Kile.
Kiłę/ y wrzody fráncowáte/ ná członkách wstydliwszych oboiey płći wyćiera/ chędoży/ y goi sok tego źielá/ z winem wárzony/ miodu trochę przydawszy/ mázáć y fleytuchy w tym maczáć/ á przykłádáć. (Dios.) Káncer.
Wrzodom káncerowátym y pomykáiącym się. Ciáło psuiącym/ służy Sporysz/ ábo liśćie ieg^o^ tłukąc á przykłádáiąc. (
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 323
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
