część/ albo połowica wina/ abo wody/ wywre/ a przecedziwszy/ znowu z cukrem przywarzyć/ i pić. Toż w konsekcie przerzeczonym używany czyni. Świnim wrzodom
Zauszne/ albo świnie wrzody/ które Łacinnicy Scrophulas zowią/ korzeń Kosacowy w Winie Włoskim warzony/ a z mąką Jęczmienną utarty/ ciepło plastrowany rozpędza. Gnilcu
Gnilec w uściech leczy/ z Mirrą w winie warzony/ a tym ciepło płokany. Żyłom suchym.
Żyły Flegmą gęstą a lipką ogarnione i zatkane/ otwiera korzeń Fiołkowy w winie warzony/ a trunkiem używany. Abowiem flusy gęste rozrzedza/ rozprawia i rozpędza. Z miodem też pitym używany do tegoż dobry/ jako
częsć/ álbo połowicá winá/ ábo wody/ wywre/ á przecedźiwszy/ znowu z cukrem przywárzyć/ y pić. Toż w konsekćie przerzeczonym vżywany czyni. Swinim wrzodom
Záuszne/ álbo świnie wrzody/ ktore Láćinnicy Scrophulas zowią/ korzeń Kosacowy w Winie Włoskim wárzony/ á z mąką Ięczmienną vtárty/ ćiepło plastrowany rospądza. Gnilcu
Gnilec w vśćiech leczy/ z Mirrhą w winie wárzony/ á tym ćiepło płokány. Zyłom suchym.
Zyły Flágmą gęstą á lipką ogárnione y zátkáne/ otwiera korzeń Fiołkowy w winie wárzony/ á trunkiem vżywány. Abowiem flusy gęste rozrzedza/ rospráwia y rospędza. Z miodem też pitym vżywány do tegoż dobry/ iáko
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 8
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
plastrowaniem. Miesięczną.
Miesięczną chorobę białogłowską zatrzymaną wzbudza i wywodzi/ przerzeczonym sposobem używany. (Gal:) Wrzodom plugawym/ i goić się nie chcącym.
Wrzody/ które dla zbytniej wilgotności goić się niechcą/ warzonego juchą przemywać dobrze/ a Prochem jego zasypować/ też do maści przymieszany osobliwie je wysusza i goi. Gnilcu i zawrzedziałości w uściech
Zawrzedziałości w uściech/ i Gnilec leczy/ płócząc je tą naprzód wodą/ w którejby był warzony/ a potym prochem jego zasypując wycierając. (Gal Eginera) A jako Damascenus pisze: z miodem umieszawszy/ tym namazując. Nyrkom Pęcherzom.
Nyrki zatkane.
Pęcherz zamulony. Żyłom zatkanym.
plastrowániem. Mieśięczną.
Miesięczną chorobę białogłowską zátrzymáną wzbudza y wywodźi/ przerzeczonym sposobem vżywány. (Gal:) Wrzodom plugáwym/ y goić sie nie chcącym.
Wrzody/ ktore dla zbytniey wilgotności goić sie niechcą/ wárzonego iuchą przemywáć dobrze/ á Prochem ieg^o^ zásypowáć/ też do máśći przymieszány osobliwie ie wysusza y goi. Gnilcu y záwrzedziáłośći w vśćiech
Záwrzedźiáłośći w vściech/ y Gnilec leczy/ płócząc ie tą naprzod wodą/ w ktoreyby był wárzony/ á potym prochem ieg^o^ zásypuiąc wyćieráiąc. (Gal Eginera) A iáko Damascenus pisze: z miodem vmieszawszy/ tym námázuiąc. Nyrkom Pęchyrzom.
Nyrki zátkáne.
Pęchyrz zámulony. Zyłom zatkánym.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 27
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Zielnik D. Simona Syrenniusza. Mdłości serdeczne. Mózg posila.
Mózg mdły i zaziębiony rozgrzewa i posila swym zapachem. Także jego proch w nozdrza puszczając. Toż czyni/ do ługu go kładąc/ a głowę przemywać.
Do Rheubarbarum moczonego bywa trochę korzenia jego przydano/ dla więtszej potężności w skutkach jego. Dziegnie. Gnilcu
Dzięgnę i
Gnilec w uściech leczy/ jego prochem zasypując je. Macice do płodu sposabia/ zimną rozgrzewa/ vilgotną wysusza/ plugawą wychędaża.
Macice do płodu sposobną czyni/ zaziębioną rozgrzewając/ wilgotną wysuszając/ zaplugawioną wychędażając czopek albo węzełek/ na kształt palca/ z jego prochu/ subtylnie utartego/ uczyniony/ w Olejku Piżmowym
Zielnik D. Simoná Syrenniuszá. Mdłośći serdeczne. Mozg posila.
Mozg mdły y záźiębiony rozgrzewa y pośila swym zapáchem. Tákże iego proch w nozdrzá pusczáiąc. Toż cżyni/ do ługu go kłádąc/ á głowę przemywáć.
Do Rheubarbarum moczonego bywa trochę korzenia ie^o^ przydano/ dla więtszey potężnośći w skutkách iego. Dźiegnie. Gnilcu
Dźięgnę y
Gnilec w vśćiech leczy/ ieg^o^ prochem zásypuiąc ie. Mácice do płodu sposabia/ źimną rozgrzewa/ vilgotną wysusza/ plugáwą wychędaża.
Máćice do płodu sposobną czyni/ záźiębioną rozgrzewáiąc/ wilgotną wysuszáiąc/ záplugáwioną wychędażáiąc czopek álbo węzełek/ ná ksztáłt pálcá/ z iego prochu/ subtylnie vtártego/ vczyniony/ w Oleyku Piżmowym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 32
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Miodku Rożanego przydać/ octu winnego ze dwie łyżce/ i trochę przywarzyć/ tym ciepło usta często płokać/ i długo trzymać. Także gargaryzm albo płokanie garłu charkając czynić. Nad które niemasz nic lepszego w tym przypadku płokania. Item.
Toż Sok tego ziela czyni/ także nim często usta ciepło płocząc. Gnilcu w uściech.
Gnilec w uściech goi/ tak Sok/ jako i płokanie/ wyższej opisane. Tok z krwi z nosa.
Krew z nosa zbytnie ciekącą zastanawia/ prochem z niego uczynionym nozdrza zadmuchując. Toku krwi z ran.
Tok zbytni/ a nie pohamowany z ran zawściąga/ zasypując je nim. Języczku spadłemu
Języczek
Miodku Rożánego przydáć/ octu winnego ze dwie łyszce/ y trochę przywárzyć/ tym ćiepło vstá często płokáć/ y długo trzymáć. Tákże gárgáryzm álbo płokánie gárłu chárkáiąc czynić. Nád ktore niemász nic lepszeg^o^ w tym przypadku płokánia. Item.
Toż Sok tego źiela czyni/ tákże nim często vstá ćiepło płocząc. Gnilcu w vśćiech.
Gnilec w vśćiech goi/ ták Sok/ iáko y płokánie/ wyższey opisáne. Tok z krwi z nosá.
Kreẃ z nosá zbytnie ćiekącą zástánawia/ prochem z niego vczynionym nozdrzá zádmuchuiąc. Toku krwi z ran.
Tok zbytni/ á nie pohámowány z ran záwśćiąga/ zásypuiąc ie nim. Ięzyczku spádłemu
Ięzyczek
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 249
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wrzodom.
Krosty/ Wrzody/ Takowe w uściech leczy.
Liście warząc/ a tą wodą ciepło/ i często wymywając/ abo sokiem jego. Głowy boleniu.
Item, Sok z octen/ a z olejkiem rożanym zmieszany/ toż czyni ciepło płocząc/ głowy bolenie uśmierza tymże sokiem abo juchą liścia warzonego gargaryzm czyniąc. Gnilcu/ Kile.
Gnilec w uściech/ Kiłę/ Wrzodom ciało wyjadającym.
Wrzody złe ciało roziadające/ tak na miejscach skrytych i wstydliwych obojej płci/ goi/ często juchą tego ziela wymywając. Wnętrznościom zawrzedziałym i zranionym.
Wnętrznościom zawrzedziałym i zranionym. Urazom.
Urażonym/ Potłuczonym/
Potłuczonym w krzyżach/ Przerwanym/
Przerwanym w grzbiecie
wrzodom.
Krosty/ Wrzody/ Tákowe w vśćiech leczy.
Liśćie wárząc/ á tą wodą ćiepło/ y często wymywáiąc/ ábo sokiem iego. Głowy boleniu.
Item, Sok z octen/ á z oleykiem rożánym zmieszány/ toż czyni ćiepło płocząc/ głowy bolenie vśmierza tymże sokiem ábo iuchą liśćia wárzonego gárgáryzm czyniąc. Gnilcu/ Kile.
Gnilec w vśćiech/ Kiłę/ Wrzodom ćiáło wyiádáiącym.
Wrzody złe ćiáło roziádáiące/ ták ná mieyscách skrytych y wstydliwych oboiey płći/ goi/ często iuchą tego źiela wymywáiąc. Wnętrznościom záwrzedźiáłym y zránionym.
Wnętrznośćiom záwrzedźiáłym y zránionym. Vrazom.
Vráżonym/ Potłuczonym/
Potłuczonym w krzyżách/ Przerwánym/
Przerwánym w grzbiećie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 261
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
zagniłe. Ranom.
Rany stare zaplugawione. Fistułam.
Fistuły. Kancer.
Kancer i inne plugawe i szkodliwe rany wychędaża/ i do gojenia sposobne czyni/ warząc go ze wszystkim w winie abo w wodzie/ i tą wodą ciepło a często wymywać/ a prochem z liścia i z korzenia jego zasypując. Księgi Pierwsze. Gnilcu w uściech.
W uściech rany i dziury w gardle. Rany i dziury w gardle.
Gnilec także z france leczy korzenie z liściem warzone/ w winie napoły z wodą/ a przecedziwszy do kwarty tej juchy miodku Rożanego z ośm łotów abo łyżek przylać/ i tym gargaryzmj sobie ciepło czynyć. Pleurze/ Bokom
zágniłe. Ránom.
Rány stáre záplugáwione. Fistułam.
Fistuły. Káncer.
Káncer y inne plugáwe y szkodliwe rány wychędaża/ y do goienia sposobne czyni/ wárząc go ze wszystkim w winie ábo w wodźie/ y tą wodą ćiepło á często wymywáć/ á prochem z liśćia y z korzeniá iego zásypuiąc. Kśięgi Pierwsze. Gnilcu w vśćiech.
W vśćiech rány y dźiury w gárdle. Rány y dźiury w gárdle.
Gnilec tákze z fráńce leczy korzenie z liśćiem wárzone/ w winie nápoły z wodą/ á przecedźiwszy do kwarty tey iuchy miodku Rożánego z ośm łotow ábo łyżek przylać/ y tym gárgáryzmj sobie ćiepło czjnyć. Pleurze/ Bokom
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 271
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
liścia po garści w kwarcie abo we czterydziestu łotów/ białęgo wina warzyć do połowice/ i tą juchą przecedziwszy często wychędażać Fistuły. Spanie przywodzi
Sen w nocy przywodzi/ tym którzy sypiać niemogą/ to ziele świeżo zielonej i z korzeniem warzyć/ utłuc i na głowę plastrować. Też samo ziele pod poduszki włożone czyni. Gnilcu i zawrzedziałości ust.
Gnilec w uściech i zawrzedziałość ich goi/ wziąć ze dwie garści tego ziela świeżego/ garść liścia z drzewa oliwnego/ pokrajawszy drobno warz w kwarcie wody/ przylawszy wina tak wiele/ aż trzecia część wywre/ a przecedziwszy/ Miodku Rożanego przydać siedm łotów/ abo łyżek. A tym co naczęściej ciepło
liśćia po gárści w kwarćie ábo we czterydźiestu łotow/ białęgo winá wárzyć do połowice/ y tą iuchą przecedźiwszy często wychędáżáć Fistuły. Spánie przywodźi
Sen w nocy przywodźi/ tym ktorzy sypiáć niemogą/ to źiele świeżo źieloney y z korzeniem wárzyć/ vtłuc y ná głowę plastrowáć. Też sámo źiele pod poduszki włożone czyni. Gnilcu y záwrzedźiáłośći vst.
Gnilec w vśćiech y záwrzedźiáłość ich goi/ wźiąć ze dwie gárśći tego źiela świeżego/ garść liśćia z drzewá oliwnego/ pokráiawszy drobno warz w kwarćie wody/ przylawszy winá ták wiele/ áż trzećia część wywre/ á przecedźiwszy/ Miodku Rożánego przydáć śiedm łotow/ ábo łyżek. A tym co naczęśćiey ćiepło
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 277
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
sposobem używana/ krew zepsowana w ciele poleruje. Także wszystkie inne przyrodzone wilgotności przechędaża. Febrze tercianie.
W trzeciacce/ i W czwartaczcę jest osobliwym lekarstwem. Kwartannie. Ślezionie nabrzmiałej.
Ślezionę zamuloną/ i nabrzmiałą/ otwiera i leczy. Ustom zepsowanym.
Ustom zawrzedziałym. Zranionym.
Rany i dziury w gardle Francowate leczy. Gnilcu.
Gnilcu/ i Dziąsłom opadającym jest wielkim lekarstem/ często a gęsto ciepło płocząc/ gargaryzmy/ abo charkanie z niej czyniąc. Co potężniej wszystko czyni/ szóstą część Rożanego miodku do niej przydawszy. Dziąsłom. Szkole Brainu.
Dziatkom małym języka/ dziąsły wszystkich usteczek zepsowanie. To jest szkole/ abo radniej szkodę i Brain
sposobem vżywána/ kreẃ zepsowána w ćiele poleruie. Tákże wszystkie ine przyrodzone wilgotnośći przechędaża. Febrze tercianie.
W trzećiacce/ y W czwartácce iest osobliwym lekárstwem. Quartannie. Sleźionie nábrzmiáłey.
Sleźionę zámuloną/ y nábrzmiáłą/ otwiera y leczy. Vstom zepsowánym.
Vstom záwrzedźiáłym. Zránionym.
Rány y dźiury w gárdle Fráncowáte leczy. Gnilcu.
Gnilcu/ y Dźiąsłom opadáiącym iest wielkim lekárstem/ często á gęsto ćiepło płocząc/ gárgárjzmy/ ábo chárkánie z niey czyniąc. Co potężniey wszystko czyni/ szostą część Rożánego miodku do niey przydawszy. Dźiąsłom. Szkole Bráinu.
Dźiatkom máłym ięzyká/ dźiąsły wszystkich vsteczek zepsowánie. To iest szkole/ ábo rádniey szkodę y Bráin
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 279
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ krew zepsowana w ciele poleruje. Także wszystkie inne przyrodzone wilgotności przechędaża. Febrze tercianie.
W trzeciacce/ i W czwartaczcę jest osobliwym lekarstwem. Kwartannie. Ślezionie nabrzmiałej.
Ślezionę zamuloną/ i nabrzmiałą/ otwiera i leczy. Ustom zepsowanym.
Ustom zawrzedziałym. Zranionym.
Rany i dziury w gardle Francowate leczy. Gnilcu.
Gnilcu/ i Dziąsłom opadającym jest wielkim lekarstem/ często a gęsto ciepło płocząc/ gargaryzmy/ abo charkanie z niej czyniąc. Co potężniej wszystko czyni/ szóstą część Rożanego miodku do niej przydawszy. Dziąsłom. Szkole Brainu.
Dziatkom małym języka/ dziąsły wszystkich usteczek zepsowanie. To jest szkole/ abo radniej szkodę i Brain leczy:
/ kreẃ zepsowána w ćiele poleruie. Tákże wszystkie ine przyrodzone wilgotnośći przechędaża. Febrze tercianie.
W trzećiacce/ y W czwartácce iest osobliwym lekárstwem. Quartannie. Sleźionie nábrzmiáłey.
Sleźionę zámuloną/ y nábrzmiáłą/ otwiera y leczy. Vstom zepsowánym.
Vstom záwrzedźiáłym. Zránionym.
Rány y dźiury w gárdle Fráncowáte leczy. Gnilcu.
Gnilcu/ y Dźiąsłom opadáiącym iest wielkim lekárstem/ często á gęsto ćiepło płocząc/ gárgárjzmy/ ábo chárkánie z niey czyniąc. Co potężniey wszystko czyni/ szostą część Rożánego miodku do niey przydawszy. Dźiąsłom. Szkole Bráinu.
Dźiatkom máłym ięzyká/ dźiąsły wszystkich vsteczek zepsowánie. To iest szkole/ ábo rádniey szkodę y Bráin leczy:
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 279
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
od muliska piaszczystego. Od bladości i cery złej. Od zakażenia krwie/ i innych wilgotności przyrodzonych zagnicia. Rannym jest trunkiem zdrowym. Także Starym sadzelom Fistułom. Kancer. Żółtaczce. Chudnieniu. Puchlinie/ Kamieniu Bladości. Krwie w ciele zakażeniu. Rannym sadzelom. Fistułom/ Kancer. Szorbochu.
W szorbochu/ i w gnilcu/ jest osobliwym lekarstwem/ używając go przy stole miasto trunku pospolitego. Ślezionie. 2.
Ślezienie zamulonej i nabrzmiałej/ tym sposobem wino może przyprawić/ wziąć Rzepiku ziela suszonego funt kupiecki/ Jelenich języków/ Stonogowcu/ Paprotnice/ po szesnaście łotów/ to drobno pokrajawszy włożyć miedzy heblowane trzasczki Jesionowego drzewa w ósmy garncową baryłkę mosztu
od muliská piasczyste^o^. Od bládosći y cery złey. Od zákáżenia krwie/ y innych wilgotnośći przyrodzonych zágnićia. Ránnym iest trunkiem zdrowym. Tákże Stárym sádzelom Fistułom. Káncer. Zołtacce. Chudnieniu. Puchlinie/ Kámieniu Bládośći. Krwie w ćiele zákáżeniu. Ránnym sadzelom. Fistułom/ Káncer. Szorbochu.
W szorbochu/ y w gnilcu/ iest osobliwym lekárstwem/ vżywáiąc go przy stole miásto trunku pospolitego. Sleźionie. 2.
Sleźienie zámuloney y nábrzmiáłey/ tym sposobem wino może przypráwić/ wźiąć Rzepiku źiela suszonego funt kupiecki/ Ielenich ięzykow/ Stonogowcu/ Páprotnice/ po szesnaśćie łotow/ to drobno pokraiawszy włożyć miedzy heblowáne trzasczki Ieśionowego drzewá w osmy gárncową báryłkę mosztu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 279
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
