z każdej strony. V którego trzeba mieć równą twardą banę/ Tak iżby mią mógł zawżdy kować gładko szynę.
I tego też trzeba strzec by młot równo chodził/ Tak aby w jedno miejsce każdy raz ugodził. Więc i koło niech będzie bierne a miąszy wał/ Któryby prędki pochop i zawód wielki miał.
Helza miąsza i mocna i buksze stalone Mają też być/ a w słupy zarówno wsadzone. Więc i Ryttel niech będzie miąszy i niemały/ I ramiona zarówne aby młot dziwgały.
Nakowalno też w które ciężko z góry bije Młot/ a na nim żelazo ustawicznie kuje/ Trzeba mieć gładkie/ całe/ dobrze ustalone/ A w pień
z káżdey strony. V ktorego trzebá mieć rowną twárdą banę/ Ták iżby mią mogł zawżdy kowáć głádko szynę.
Y tego też trzebá strzedz by młot rowno chodźił/ Ták áby w iedno mieysce kázdy raz vgodźił. Więc y koło niech będźie bierne á miąszy wał/ Ktoryby prędki pochop y zawod wielki miał.
Helzá miąsza y mocna y buksze stalone Máią też bydź/ á w słupy zárowno wsádzone. Więc y Ryttel niech będźie miąszy y niemáły/ Y rámioná zárowne áby młot dźiwgáły.
Nákowálno też w ktore ćiężko z gory biie Młot/ á ná nim żelázo vstáwicznie kuie/ Trzebá mieć głádkie/ cáłe/ dobrze vstalone/ A w pień
Skrót tekstu: RoźOff
Strona: I2v
Tytuł:
Officina ferraria
Autor:
Walenty Roździeński
Drukarnia:
Szymon Kempini
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
hutnictwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1612
Data wydania (nie wcześniej niż):
1612
Data wydania (nie później niż):
1612
co ostatnie się dystyluje/ za nic nie stoi. Tej wodki zranionym po cztery albo pięci łyżek pić dawać/ każdego dnia rano i na noc/ aż się rany zagoją. Może też tę wodkę z ziół suchych palić/ a ile Zimie/ gdy świeżych niesnadno dostać: Jeno połowicą mniej suchych trzeba wziąć/ a z miąsza przerazić/ a na to wody zimnej nalać/ jako się przed tym powiedziało: a trzy połgarncowki wodki z tego odjąć/ ostatek precz odrzucić/ jako niepotrzebne i nie użyteczne.
Albo też tak uczynić możesz: Weźmi połgarnca wodki Zanklowej/ włóż w nie Gruszczyczki garść/ Barwinku/ Tranku/ po pół garści. To wszystko
co ostátnie sie dystylluie/ zá nic nie stoi. Tey wodki zránionym po cztery álbo pięći łyżek pić dawáć/ káżdego dniá ráno y ná noc/ áż sie rány zágoią. Może też tę wodkę z źioł suchych palić/ á ile Zimie/ gdy świeżych niesnádno dostáć: Ieno połowicą mniey suchych trzebá wźiąć/ á z miąszá przeráźić/ á ná to wody źimney nálać/ iáko sie przed tym powiedźiáło: á trzy połgárncowki wodki z tego odiąć/ ostátek precz odrzućić/ iáko niepotrzebne y nie vżyteczne.
Albo też ták vczynić możesz: Weźmi połgárncá wodki Zánklowey/ włoż w nie Grusczyczki garść/ Bárwinku/ Tránku/ po poł gárśći. To wszystko
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 250
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
: a druga też rzeka idzie nie daleko niego. Ale Orno/ z pomocą następowania morzkiego/ przyprowadza tam od morza statki dosyć wielkie. Ma jeden Casztel na jazdę/ który poczytają za jednę fortecę z więtszych Francuskich: przetoż go też zlecają przednim książętom Francuskim. Jest też tam jedna wieża czworogranista/ dziwnie wysoka i miąsza: mając z boków cztery insze wielkie wieże/ i wały barzo głębokie. A we śrzodku tam tego Casztellu jest plac/ w którym do 6000. ludzi uszykowanych stanąć może. Acz Normandia pospolicie nie rodzi wina/ jednak przecię u Kaen znajduje się go nie mało: a w Argences też na trzy mile Niemieckie/ rodzi
: á druga też rzeká idźie nie dáleko niego. Ale Orno/ z pomocą nástępowánia morzkiego/ przyprowádza tám od morzá státki dosyć wielkie. Ma ieden Cásztel ná iezdę/ ktory poczytáią zá iednę fortecę z więtszych Fráncuskich: przetoż go też zlecáią przednim kśiążętom Fráncuskim. Iest też tám iedná wieżá czworogránista/ dźiwnie wysoka y miąsza: máiąc z bokow cztery insze wielkie wieże/ y wáły bárzo głębokie. A we śrzodku tám tego Cásztellu iest plác/ w ktorym do 6000. ludźi vszykowánych stánąć może. Acz Normándiá pospolićie nie rodźi winá/ iednák przećię v Kaen znáyduie się go nie máło: á w Argences też ná trzy mile Niemieckie/ rodźi
Skrót tekstu: BotŁęczRel_I
Strona: 40
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. I
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
. Nie wyrzucają nic więcej jeno 40. funt: żelaza, A ponieważ mniejszej Kalibry są, mniej też (dla uchronienia się pomienionego zbytniego kosztu) ważą, to jest pospolita polna Cartauna jest 18. Kalibr. długa, około komórki 7/8. około uszów 5/8. około szyje ¾ . pomienionej Kalibry miąsza i: wyrzuca 40. funt żelaza, 20. funt ptaszego albo 27. pospolitego prochu: waży 63. cent. i kilka funt: plus minus. Słabe są około komórki prochowej ¾ około uszów[...] około szyje 5/16 miąsze, wyrzucają też 40: fu. żelaza 17. fu. prochu ptaszego: ważą
. Nie wyrzucáią nic więcey ieno 40. funt: żelázá, A ponieważ mnieyszey Calibry są, mniey też (dla uchronienia śię pomienionego zbytniego kosztu) ważą, to iest pospolita polna Cartauna iest 18. Calibr. długa, około komorki 7/8. około uszow 5/8. około szyie ¾ . pomienioney Calibry miąsza i: wyrzuca 40. funt żelázá, 20. funt ptászego álbo 27. pospolitego prochu: waży 63. cent. y kilka fūnt: plus minus. Słábe są około komorki prochowey ¾ około uszow[...] około szyie 5/16 miąsze, wyrzucáią też 40: fū. żelázá 17. fū. prochu ptászego: ważą
Skrót tekstu: UffDekArch
Strona: 25
Tytuł:
Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie i o rzeczach do niej należących ...
Autor:
Diego Uffano
Tłumacz:
Jan Dekan
Drukarnia:
Daniel Vetterus
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1643
Data wydania (nie wcześniej niż):
1643
Data wydania (nie później niż):
1643
, na różnych miejscach na pamiątkę chowają, i w wielkim poważeniu są. Stoi jeszcze i podziś dzień w sławnym Zamku Antwerpskim z tych jedno, mianowicie Cartauna, która od zadu aż na przodek ma 18. Calib: w nabiciu, około rury, (jakom sam sznurkiem cienkim zmierzył) 8 ½ Calib: miąsza: wyrzuca 45. funt: żelaza, 22. funtami prochu ptaszego, waży 70. cent: i 40. funt: Oprócz tych dział (jako z memoriału od Sergenta tamecznego Jana de Holmado, Roku P. 1601. konsignowanym i mnie danym, daje się znać,) jeszcze ich więcej było, miedzy którymi
, ná roznych mieyscách ná pámiątkę chowáią, y w wielkim poważeniu są. Stoi ieszcze y podźiś dźień w sławnym Zamku Antwerpskim z tych iedno, miánowićie Cartauna, ktora od zádu áż ná przodek ma 18. Calib: w nábićiu, około rury, (iákom sam sznurkiem ćienkim zmierzył) 8 ½ Calib: miąsza: wyrzuca 45. funt: żelázá, 22. funtami prochu ptászego, waży 70. cent: y 40. funt: Oprocz tych dźiáł (iáko z memoryału od Sergenta támecznego Jana de Holmado, Roku P. 1601. consignowanym y mnie dánym, dáie śię znáć,) ieszcze ich więcey było, miedzy ktorymi
Skrót tekstu: UffDekArch
Strona: 28
Tytuł:
Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie i o rzeczach do niej należących ...
Autor:
Diego Uffano
Tłumacz:
Jan Dekan
Drukarnia:
Daniel Vetterus
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1643
Data wydania (nie wcześniej niż):
1643
Data wydania (nie później niż):
1643
40. funt: Oprócz tych dział (jako z memoriału od Sergenta tamecznego Jana de Holmado, Roku P. 1601. konsignowanym i mnie danym, daje się znać,) jeszcze ich więcej było, miedzy którymi była jedna Cesarska Cartauna, na 17 ½ Calib: długa, na zadzie około nabicia 8. Kalibr. miąsza: wyrzucająca 48. funt: żelaza: i ważąca 70. cent. Item, jeszcze insza Cesarska Cartauna 17. Kalibr długa, i 7 ¾ na zadzie miąsza, wyrzucała 50. funt: żelaza, i ważyła 69. ce. i 80. funt: Przytym też jeszcze insze dwie Cartauny. Do tego
40. funt: Oprocz tych dźiáł (iáko z memoryału od Sergenta támecznego Jana de Holmado, Roku P. 1601. consignowanym y mnie dánym, dáie śię znáć,) ieszcze ich więcey było, miedzy ktorymi byłá iedná Cesárska Cartauna, ná 17 ½ Calib: długa, ná zádźie około nábićia 8. Calibr. miąsza: wyrzucáiąca 48. funt: żelázá: y ważąca 70. cent. Item, ieszcze insza Cesárska Cartauna 17. Calibr długa, y 7 ¾ ná zádźie miąsza, wyrzucáłá 50. funt: żelázá, y ważyłá 69. cē. y 80. funt: Przytym też ieszcze insze dwie Cartauny. Do tego
Skrót tekstu: UffDekArch
Strona: 28
Tytuł:
Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie i o rzeczach do niej należących ...
Autor:
Diego Uffano
Tłumacz:
Jan Dekan
Drukarnia:
Daniel Vetterus
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1643
Data wydania (nie wcześniej niż):
1643
Data wydania (nie później niż):
1643
,) jeszcze ich więcej było, miedzy którymi była jedna Cesarska Cartauna, na 17 ½ Calib: długa, na zadzie około nabicia 8. Kalibr. miąsza: wyrzucająca 48. funt: żelaza: i ważąca 70. cent. Item, jeszcze insza Cesarska Cartauna 17. Kalibr długa, i 7 ¾ na zadzie miąsza, wyrzucała 50. funt: żelaza, i ważyła 69. ce. i 80. funt: Przytym też jeszcze insze dwie Cartauny. Do tego jeszcze było inszych kilka umocnionych Cartaun, które Don Jean de Austria dał ulać, barzo pięknych i do używania sposobnych. Pierwsza była na 17. Calib: długa,
,) ieszcze ich więcey było, miedzy ktorymi byłá iedná Cesárska Cartauna, ná 17 ½ Calib: długa, ná zádźie około nábićia 8. Calibr. miąsza: wyrzucáiąca 48. funt: żelázá: y ważąca 70. cent. Item, ieszcze insza Cesárska Cartauna 17. Calibr długa, y 7 ¾ ná zádźie miąsza, wyrzucáłá 50. funt: żelázá, y ważyłá 69. cē. y 80. funt: Przytym też ieszcze insze dwie Cartauny. Do tego ieszcze było inszych kilká umocnionych Cartaun, ktore Don Jean de Austria dał ulać, bárzo pięknych y do używánia sposobnych. Pierwsza byłá ná 17. Calib: długa,
Skrót tekstu: UffDekArch
Strona: 28
Tytuł:
Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie i o rzeczach do niej należących ...
Autor:
Diego Uffano
Tłumacz:
Jan Dekan
Drukarnia:
Daniel Vetterus
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1643
Data wydania (nie wcześniej niż):
1643
Data wydania (nie później niż):
1643
. funt: żelaza, i ważyła 69. ce. i 80. funt: Przytym też jeszcze insze dwie Cartauny. Do tego jeszcze było inszych kilka umocnionych Cartaun, które Don Jean de Austria dał ulać, barzo pięknych i do używania sposobnych. Pierwsza była na 17. Calib: długa, na 9. miąsza, wyrzucała 40. funt: żelaza. 27. funt: ptaszego prochu: ważyła 72. cent: Druga była też 17. Calib: długa, na zadzie 9 ½ miąsza, wyrzucała 42. funt: żelaza: ważyła 74. cent: i 72. fu: Stała przy tych jeszcze jedna Cartauna 17.
. funt: żelázá, y ważyłá 69. cē. y 80. funt: Przytym też ieszcze insze dwie Cartauny. Do tego ieszcze było inszych kilká umocnionych Cartaun, ktore Don Jean de Austria dał ulać, bárzo pięknych y do używánia sposobnych. Pierwsza byłá ná 17. Calib: długa, ná 9. miąsza, wyrzucáłá 40. funt: żelázá. 27. funt: ptászego prochu: ważyłá 72. cent: Druga byłá też 17. Calib: długa, ná zádźie 9 ½ miąsza, wyrzucáłá 42. funt: żelázá: ważyłá 74. cent: y 72. fu: Stáłá przy tych ieszcze iedná Cartauna 17.
Skrót tekstu: UffDekArch
Strona: 29
Tytuł:
Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie i o rzeczach do niej należących ...
Autor:
Diego Uffano
Tłumacz:
Jan Dekan
Drukarnia:
Daniel Vetterus
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1643
Data wydania (nie wcześniej niż):
1643
Data wydania (nie później niż):
1643
Don Jean de Austria dał ulać, barzo pięknych i do używania sposobnych. Pierwsza była na 17. Calib: długa, na 9. miąsza, wyrzucała 40. funt: żelaza. 27. funt: ptaszego prochu: ważyła 72. cent: Druga była też 17. Calib: długa, na zadzie 9 ½ miąsza, wyrzucała 42. funt: żelaza: ważyła 74. cent: i 72. fu: Stała przy tych jeszcze jedna Cartauna 17. Kalibr długa, 5/6 około komórki prochowej miąsza: wyrzucająca 41. funt: żelaza: ważyła 73. cent: i 74. funt: Oprócz tych, były też tam
Don Jean de Austria dał ulać, bárzo pięknych y do używánia sposobnych. Pierwsza byłá ná 17. Calib: długa, ná 9. miąsza, wyrzucáłá 40. funt: żelázá. 27. funt: ptászego prochu: ważyłá 72. cent: Druga byłá też 17. Calib: długa, ná zádźie 9 ½ miąsza, wyrzucáłá 42. funt: żelázá: ważyłá 74. cent: y 72. fu: Stáłá przy tych ieszcze iedná Cartauna 17. Calibr długa, 5/6 około komorki prochowey miąsza: wyrzucáiąca 41. funt: żelázá: ważyłá 73. cent: y 74. funt: Oprocz tych, były też tám
Skrót tekstu: UffDekArch
Strona: 29
Tytuł:
Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie i o rzeczach do niej należących ...
Autor:
Diego Uffano
Tłumacz:
Jan Dekan
Drukarnia:
Daniel Vetterus
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1643
Data wydania (nie wcześniej niż):
1643
Data wydania (nie później niż):
1643
. funt: ptaszego prochu: ważyła 72. cent: Druga była też 17. Calib: długa, na zadzie 9 ½ miąsza, wyrzucała 42. funt: żelaza: ważyła 74. cent: i 72. fu: Stała przy tych jeszcze jedna Cartauna 17. Kalibr długa, 5/6 około komórki prochowej miąsza: wyrzucająca 41. funt: żelaza: ważyła 73. cent: i 74. funt: Oprócz tych, były też tam dwiem Angielskie Cartauny w Cales dobyte, jednę zwano Z. Mateusz, była 17. Calib: długa 1/5 około komórki prochowej miąsza, wyrzucała 56. funt: żelaza 28. funtami
. funt: ptászego prochu: ważyłá 72. cent: Druga byłá też 17. Calib: długa, ná zádźie 9 ½ miąsza, wyrzucáłá 42. funt: żelázá: ważyłá 74. cent: y 72. fu: Stáłá przy tych ieszcze iedná Cartauna 17. Calibr długa, 5/6 około komorki prochowey miąsza: wyrzucáiąca 41. funt: żelázá: ważyłá 73. cent: y 74. funt: Oprocz tych, były też tám dwiem Angielskie Cartauny w Cales dobyte, iednę zwano S. Matheusz, byłá 17. Calib: długa 1/5 około komorky prochowey miąsza, wyrzucáłá 56. funt: żelázá 28. funtami
Skrót tekstu: UffDekArch
Strona: 29
Tytuł:
Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie i o rzeczach do niej należących ...
Autor:
Diego Uffano
Tłumacz:
Jan Dekan
Drukarnia:
Daniel Vetterus
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1643
Data wydania (nie wcześniej niż):
1643
Data wydania (nie później niż):
1643
