/ zaraz ocknie/ i choremu spać nie dopuści/ swym sczmieniem gorącym Czerwiu w uszach.
Chrobactwo w uszu zaległe/ sok świeżego korzenia w nie puszczany/ morzy i wypadza. Upławom.
Upławy zbytnie/ po porodzeniu Paniom gdyby przyszły/ tylko korzeń Miarzów dać w garść/ żeby go dobrą chwilę trzymała/ zaraz zastanawia. Gruczołom
Zołzy i Gruczoły twarde/ z zimnych a flegmistych wilgotności zebrane/ tłukąc ziele i z korzeniem świeżo/ a plastrując rozpędza. Chiragrze Podagrze Scjatyce Artetice.
Toż plastrowanie Chyragrze/ Podagrze/ Scjatyce/ Artetyce z Flusów flegmistych/ jest osobliwym lekarstwem. Mosznom końskim opuchłym.
Koniom gdyby Korzeń albo moszna opuchły/ suchym je korzeniem
/ záraz ocknie/ y choremu spáć nie dopuśći/ swym sczmieniem gorącym Czerwiu w vszách.
Chrobáctwo w vszu záległe/ sok świeżego korzeniá w nie pusczány/ morzy y wypadza. Vpłáwom.
Vpłáwy zbytnie/ po porodzeniu Pániom gdyby przyszły/ tylko korzeń Miarzow dáć w garść/ zeby go dobrą chwilę trzymáłá/ záraz zástánawia. Gruczołom
Zołzy y Gruczoły twárde/ z źimnych á flegmistych wilgotnośći zebráne/ tłukąc źiele y z korzeniem świeżo/ á plástruiąc rospądza. Chirágrze Podágrze Scyátyce Artetice.
Toż plástrowánie Chyrágrze/ Podágrze/ Scyátyce/ Artetyce z Flusow flágmistych/ iest osobliwym lekárstwem. Mosznom końskim opuchłym.
Koniom gdyby Korzeń álbo moszná opuchły/ suchym ie korzeniem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 119
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
złe znim wywodzi. (Tab.) Kolice.
W kolice i srogiemu w kiszkach morzysku/ jest użytecznym lekarstwem/ korzenie/ nasienie/ liście/ jakokolwiek używane/ zwłaszcza płonnego/ bo ta zawsze jest potężniejszych skutków w lekarstwie/ a niżli ogródna. Ślinogorzu.
Wrzód w garle/ który ślinogorzem zowią/ leczy. Gruczołom na szyj.
Gruczoły na szyj rozpędza/ korzeń z solą a z winem plastrowany. (Tab.) Planom.
Plany wszelkie na ciele wyciera/ korzeń w wodzie warzony i plastrowany. (Aetins.) Od bestii obrażonem
Od bestii jakichkolwiek jadowitych obrażonym jest ratunkiem znacznym/ tak potrawą/ jako też lekarstwem często używany.
złe znim wywodźi. (Tab.) Kolice.
W kolice y srogiemu w kiszkách morzysku/ iest vżytecznym lekárstwem/ korzenie/ naśienie/ liśćie/ iákokolwiek vżywáne/ zwłasczá płonnego/ bo tá záwsze iest potężnieyszych skutkow w lekárstwie/ á niżli ogrodna. Slinogorzu.
Wrzod w gárle/ ktory slinogorzem zowią/ leczy. Gruczołom ná szyi.
Gruczoły ná szyi rospądza/ korzeń z solą á z winem plastrowány. (Tab.) Plánom.
Plány wszelkie ná ćiele wyćiera/ korzeń w wodźie wárzony y plastrowány. (Aetins.) Od bestiy obráżonem
Od bestiy iákichkolwiek iádowitych obráżonym iest rátunkiem znácznym/ ták potráwą/ iáko też lekárstwem często vżywány.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 131
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
innych.
Uszczknionym od niedźwiadka/ i innych bestii jadowitych/ Korzeń w trunku wina dawany/ bywa im wielkim ratunkiem. Złotem żyłkom zbytnie pijącym.
Złote żyłki/ które Hemoroidami zowią/ zbytnie płynące/ zastanawia/ prochem tego korzenia zasypując. Zapaleniu kiszki stolcowej
Kiszki stolcowej zapaleniu/ jest lekarstwem/ tymże ją prochem zasypując. Gruczołom
Gruczoły twarde zmiękcza/ w otok i w ropę obraca/ potym wychędażą i goi. Wietrznościom.
Wietrzności w kiszkach zawarte rozpędza. Także Morzysku
Morzysko/ gryzienie i darcie w nich/ uśmierza/ ziele z korzeniem i z nasieniem w wodzie warząc/ a klisterą dając: z winem też korzenie jego pijąc/ dobrze czyni.
inych.
Vsczknionym od niedźwiadká/ y inych bestyy iádowitych/ Korzeń w trunku winá dawány/ bywa im wielkim rátunkiem. Złotem żyłkom zbytnie pijącym.
Złote żyłki/ ktore Hemoroidámi zowią/ zbytnie płynące/ zástánawia/ prochem tego korzeniá zásypuiąc. Zapaleniu kiszki stolcowey
Kiszki stolcowey zápaleniu/ iest lekárstwem/ tymże ią prochem zásypuiąc. Gruczołom
Gruczoły twárde zmiękcza/ w otok y w ropę obráca/ potym wychędażą y goi. Wietrznośćiom.
Wietrznośći w kiszkách záwárte rozpądza. Tákże Morzjsku
Morzysko/ gryźienie y dárćie w nich/ vśmierza/ źiele z korzeniem y z naśieniem w wodźie wárząc/ á klisterą dáiąc: z winem też korzenie ieg^o^ piiąc/ dobrze czyni.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 163
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Rutą ogródną/ zarówno ziele rozetrzeć/ i przyłożyć. (Dioscor:) Kram.
Twardości nabrzmiałe w bokach/ które krami zowią pospolicie/ tak na wątrobie/ jako na Ślezionie/ zmiękcza i rozpędza. Zatwardz macice.
Macice zatwardziałość odmiękcza/ ziele z korzeniem swym plastrując próg łona i Boki. Zołzom.
Zołzy. I Gruczołom
Gruczołj twarde a bolejące uksramia/ wziąwszy go dwie garści/ Slazu małego i wysokiego/ liścia fiołków Marcowych/ Powoju/ ziela/ które Dzień i Noc zowią/ Bielunu/ po garści. To wszystko posiekać drobno/ i w Moździerzu utłuc: Przydać Mąki Pszenicznej cztery łoty: Do tego starego wieprzowego sadła/ albo smalcu dwanaście
Rutą ogrodną/ zárowno źiele rozetrzec/ y przyłożyć. (Dioscor:) Kram.
Twárdośći nabrzmiáłe w bokách/ ktore krámi zowią pospolićie/ ták ná wątrobie/ iáko ná Sleźionie/ zmiękcza y rozpądza. Zátwárdz mácice.
Máćice zátwárdźiáłość odmiękcza/ źiele z korzeniem swym plástruiąc prog łoná y Boki. Zołzom.
Zołzy. Y Gruczołom
Gruczołj twárde á boleiące vksramia/ wźiąwszy go dwie gárśći/ Slazu máłego y wysokiego/ liśćia fiołkow Márcowych/ Powoiu/ źiela/ ktore Dźień y Noc zowią/ Bielunu/ po gárśći. To wszystko pośiekáć drobno/ y w Możdżerzu vtłuc: Przydáć Mąki Pszeniczney cztery łoty: Do tego stárego wieprzowego sádłá/ álbo smálcu dwánaśćie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 174
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Ogorzelinie. Węgrowatości.
Węgrowatość/ i inne zmazy i Plany gdziekolwiek na ciele będące/ ściera/ korzeniem jego/ z miodem roztartym/ abo z Sokiem namazując. (Dios.) Ostrości ciała.
Ostrość ciała gładzi. Trędu i trętwiałości.
Trądy i Trędowatość tymże namazując spądza. Jeszcze lepiej z siarką zmieszany. Gruczołom
Gruczoły i Narośliny twarde rozpędza. Świerzb.
Świerzb/ i krosty wszelakie. Liszaje
Liszaje także każde/ z miodem ściera. Maść członki czyni miąższe.
Maść z korzenia tego ziela/ nietylko członek wstydliwy męski/ ale każdy/ gdzie by był plastrowany/ miąższy czyni. Ciała/ a ile w białej płci/
. Ogorzelinie. Węgrowátośći.
Węgrowátość/ y ine zmázy y Plány gdźiekolwiek ná ćiele będące/ śćiera/ korzeniem iego/ z miodem rostártym/ ábo z Sokiem námázuiąc. (Dios.) Ostrośći ćiáłá.
Ostrość ćiáłá głádźi. Trędu y trętwiáłośći.
Trądy y Trędowátość tymże námázuiąc spądza. Iescze lepiey z śiárką zmieszány. Gruczołom
Gruczoły y Nárośliny twárde rospądza. Swierzb.
Swierzb/ y krosty wszelákie. Liszáie
Liszáie tákże káżde/ z miodem śćiera. Maść członki czyni miąższe.
Máść z korzeniá tego źiela/ nietylko członek wstydliwy męski/ ále káżdy/ gdźie by był plastrowány/ miąższy czyni. Ciáłá/ á ile w białey płći/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 184
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
Głos czyni gładki/ i krzykliwy używając Kłącza młodego i z liście mpoki w twarde i w chwastowate nie wyroście/ z kwaśnym miodkiem (Ozimel zowią/ który z miodu a z octu warzonego bywa.) Toż też używanie/ Głos stracony przywraca.
Liścia używając do szałaty/ a ile póki młode/ miasto gorczyce. Gruczołom.
Zołży i Gruczoły rozpędza z octem/ i z woskiem miasto plastru przykładany korzeń. Dymienicom.
Dymienice twarde i inne bolączki leczy. Pęgi na ciele.
Pęgi na ciele/ i zasiniałości z bicia/ rozgania/ nacieranim swym/ abo plastrowaniem/ korzeń z Oliwą. Scjatyce.
Scjatykę/ z olejkiem Kosaćowym abo Cyprisowym/
.
Głos czyni głádki/ y krzykliwy vżywáiąc Kłącza młodego y z liśćie mpoki w twárde y w chwastowáte nie wyrośćie/ z kwáśnym miodkiem (Oźimel zowią/ ktory z miodu á z octu wárzone^o^ bywa.) Toż też vżywánie/ Głos strácony przywráca.
Liścia vżywáiąc do száłáty/ á ile poki młode/ miásto gorczyce. Gruczołom.
Zołży y Gruczoły rospądza z octem/ y z woskiem miásto plastru przykłádány korzeń. Dymienicom.
Dymienice twárde y ine bolączki leczy. Pęgi ná ćiele.
Pęgi ná ciele/ y záśiniáłośći z bićia/ rozgania/ náćieránim swym/ ábo plastrowániem/ korzeń z Oliwą. Scyátyce.
Scyátykę/ z oleykiem Kosaćowym ábo Cyprisowym/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 189
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
albo dzikich/ po dwu łoty/ Olejku korzenia Fiołkowego/ cztery łyżki albo łoty. Rozpuścić na wolnym ogniu Terpentynę/ Wosk z Olejkiem Fiołkowego korzenia/ potym popioły wmieszać/ i Gałban w winie rozpuszczony. To mięszać/ aż ochłodnie/ i plastować ciepło na Wolą/ i na twarde Gruczoły zołzowate. Zołzom. Wolom. Gruczołom twardym. Chrobactwu/ które psuje winne latoro
Chrobactwo/ które winne latorośli obiada/ albo kwiat/ także gronka młode/ zatraca/ podkurzając je tym Sokiem. Dymienicom twardym.
Dymienice twarde zmiękcza i goi/ wziąwszy Gałbanu/ Żywice Sosnowej/ Wosku/ Liścia Biełunowego/ Wieprzowego sadła świeżego bez soli. To spuścić przy węglistym ogniu
álbo dźikich/ po dwu łoty/ Oleyku korzeniá Fiołkowego/ cztery łyszki álbo łoty. Rospuśćić ná wolnym ogniu Terpentynę/ Wosk z Oleykiem Fiołkowego korzeniá/ potym popioły wmieszáć/ y Gáłban w winie rospusczony. To mięszáć/ áż ochłodnie/ y plastowáć ćiepło ná Wolą/ y ná twárde Gruczoły zołzowáte. Zołzom. Wolom. Gruczołom twárdjm. Chrobáctwu/ ktore psuie winne látoro
Chrobáctwo/ ktore winne látorośli obiada/ álbo kwiát/ tákże gronká młode/ zátráca/ podkurzáiąc ie tym Sokiem. Dymienicom twárdym.
Dymienice twárde zmiękcza y goi/ wźiąwszy Gáłbanu/ Zywice Sosnowey/ Wosku/ Liśćia Biełunoweg^o^/ Wieprzowego sádłá świeżego bez soli. To spuśćić przy węglistym ogniu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 213
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
go używając. Tenże Puchlinie wodnej.
Puchlinę wodnistą z ciała wywodzi/ w trunku go używając/ albo też zwierzchu nim plastrując. Dymienic:
Dymienice twarde zbiera/ zmiękcza. Zołzom.
Zołzy gdziekolwiek będące. Świnim wrzodom.
Wrzody świnie za uszyma. Bolączkom twardym.
Bolączki twarde by nawiętsze do zebrania trudne przywodzi. Gruczołom twardym.
Guzy twarde na członkach i na stawach zakamiałe rozpędza/ Armoniak z miodem/ albo z Smołą twardą zaczynony a plastrowany. (Dios.) (Plat.) Też sam Armoniak toż czyni/ plastrem go przykładając. Albo tak: wziąć Armoniaku/ Soli oczkowatej/ Saletry/ Soku z Sianty/ a wosku/
go vżywáiąc. Tenże Puchlinie wodney.
Puchlinę wodnistą z ćiáłá wywodźi/ w trunku go vżywáiąc/ álbo też zwierzchu nim plastruiąc. Djmienic:
Dymienice twárde zbiera/ zmiękcza. Zołzom.
Zołzy gdźiekolwiek będące. Swinim wrzodom.
Wrzody świnie zá vszymá. Bolączkom twárdym.
Bolączki twárde by nawiętsze do zebránia trudne przywodźi. Gruczołom twárdym.
Guzy twárde ná członkách y ná stáwách zakámiáłe rospądza/ Armoniák z miodem/ álbo z Smołą twárdą záczynony á plastrowány. (Dios.) (Plat.) Też sam Armoniak toż czyni/ plastrem go przykłádáiąc. Albo ták: wźiąć Armoniaku/ Soli oczkowátey/ Sáletry/ Soku z Siánty/ á wosku/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 218
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
) (Plat.) Też sam Armoniak toż czyni/ plastrem go przykładając. Albo tak: wziąć Armoniaku/ Soli oczkowatej/ Saletry/ Soku z Sianty/ a wosku/ to z octem winnym zaczynić/ a mazać/ albo plastrem przykładać. (Plat.) Toż też Podagrze gruczołowatej.
Podagrze/ Guzowatej/ albo Gruczołom Podagrycznym/ jest rozpędzającym lekarstwem. Ślezienie
Ślezienie nabrzmiałej i opuchłej/ Wolom na szyj.
Wolu na szyj usiadłemu/ toż plastrowanie jest użyteczne. Podagrykom flegmistym.
Podagrykom flegmistym barzo służy/ ćwierć łota z jakąkolwiek polewką używany. (Aben Mesua.) Artetice.
Artetyce i łamaniu w członkach. Scjatyce
Scjatyce/ albo boleniu
) (Plat.) Też sam Armoniak toż czyni/ plastrem go przykłádáiąc. Albo ták: wźiąć Armoniaku/ Soli oczkowátey/ Sáletry/ Soku z Siánty/ á wosku/ to z octem winnym záczynić/ á mázáć/ álbo plastrem przykłádáć. (Plat.) Toż też Podágrze gruczołowátey.
Podágrze/ Guzowátey/ álbo Gruczołom Podágrycznym/ iest rospądzaiącym lekárstwem. Sleźienie
Sleźienie nábrzmiáłey y opuchłey/ Wolom ná szyi.
Wolu ná szyi vśiádłemu/ toż plastrowánie iest vżyteczne. Podágrykom flegmistym.
Podágrjkom flegmistym bárzo służy/ czwierć łotá z iákąkolwiek polewką vżywány. (Aben Mesua.) Artetice.
Artetyce y łamániu w członkách. Scyátyce
Scyátyce/ álbo boleniu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 218
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ Kadzidła białego kramnego ćwierć łota i pół albo połtory ćwierci łota/ Gałbanu/ Arseniku/ po ćwierci łota. Amoniak w occie rozpuścić/ i z inymi rzeczami pomieszawszy na Bolączkę przykładać/ w krótkim czasie otworzy ją. Nogom twardopuchniącym.
Puchlinę w nogach twardą rozpędza/ Armoniak w occie rozczyniony/ i na chuście plastrowany. Gruczołom
Gruczoły i twarde zołzy rozpędza/ i inne bolączki twarde zmiękcza/ Amoniak z woskiem a z Smołą umięszany i plastrowany. Scjatyce
W Lędźwiach i w biodrach boleściom/ które Scjatyką zowią/ układa: Wziąć Amoniaku trzy łoty/ Serapinum/ Żywice/ albo Soku Panakowego korzenia/ abo Opoponacum po trzy ćwierci łota/ Bdelium trzy ćwierci
/ Kádźidłá białego kramnego czwierć łotá y poł álbo połtory czwierći łotá/ Gáłbanu/ Arseniku/ po czwierći łotá. Amoniak w ocćie rospuśćić/ y z inymi rzeczámi pomięszawszy ná Bolączkę przykłádáć/ w krotkim czáśie otworzy ią. Nogom twardopuchniącym.
Puchlinę w nogách twárdą rospądza/ Armoniak w ocćie rozczyniony/ y ná chuśćie plastrowány. Gruczołom
Gruczoły y twárde zołzy rospądza/ y ine bolączki twárde zmiękcza/ Ammoniak z woskiem á z Smołą vmięszány y plastrowány. Scyátyce
W Lędźwiách y w biodrách boleśćiom/ ktore Scyátyką zowią/ vkłáda: Wźiąć Ammoniaku trzy łoty/ Serapinum/ Zywice/ álbo Soku Pánakowego korzeniá/ ábo Opoponacum po trzy czwierći łotá/ Bdelium trzy czwierći
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 221
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
