Sadzeli/ i wrzodów wszelakich otworzystych/ zaplugawionych/ i do gojenia trudnych: Wziąć Gałbanu/ Żywice/ Jeleniego łoju/ po ośmnaście albo po szesnaście łotów/ wosku ośm łotów/ Petroleum/ albo Olejku skalnego łot/ Oliwy dwa łoty/ Terpentyny Mastyki/ Kadzidła białego/ Balsamu prawdziwego po łocie/ Krwie Smoczej pół łota/ Grynszpanu pół ćwierci od łota/ Żywice/ Jeleni łój/ Oliwę/ i Petroleum na ogniu rozpuścić/ i z Balsamem/ potym odstawiwszy z ognia/ Gałban w winie rozpuszczony przydać: Zaraz inne rzeczy/ miałko utłuczone/ zmieszać/ a koty potoczyć. Zielnik D. Simona Syrenniusa/ Kolice i darciu w kiszkach.
Kolikę i
Sádzeli/ y wrzodow wszelákich otworzystych/ záplugáwionych/ y do goienia trudnych: Wźiąć Gałbanu/ Zywice/ Ieleniego łoiu/ po ośmnaśćie álbo po szesnaśćie łotow/ wosku ośm łotow/ Petroleum/ álbo Oleyku skálnego łot/ Oliwy dwá łoty/ Terpentyny Mástyki/ Kádźidłá białego/ Balsamu práwdźiwego po łoćie/ Krwie Smoczey poł łotá/ Grynszpanu poł czwierći od łotá/ Zywice/ Ieleni łoy/ Oliwę/ y Petroleum ná ogniu rospuśćić/ y z Bálsamem/ potym odstáwiwszy z ogniá/ Gałban w winie rospusczony przydáć: Záraz ine rzeczy/ miáłko vtłuczone/ zmieszáć/ á koty potoczyć. Zielnik D. Simoná Syrenniusá/ Kolice y dárćiu w kiszkách.
Kolikę y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 215
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wespół tłuc/ a potym w Patelli na wolnym ogniu przysmażyć/ ażby się wszystka wilgotność ziół strawiła. Potym przecedziwszy/ i mocno wyprasowawszy przydać wosku jarzęcego dwanaście łotów/ Terpentyny sześć: To nad ogniem obyczajnie rozpuścić/ a gdy przechłodnieje/ przydać niżej pomienionych prochów do tego. To jest Mirry/ Mastyki/ Aleopatyku/ Grynszpanu Hiszpańskiego po połtoru łotu: Te wespół rękami dobrze umięszać/ i w łoty potoczyć/ a do potrzeb pomienionych chować. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Item.
Inny Plastr barzo osobliwy do tychże Ran: Wziąć lubczyku świeżozielonego szesnaście łotów/ Bukwice/ Lebiodki/ po dwanaście łotów/ Młodego bez soli Masła/ Jeleniego łoju
wespoł tłuc/ á potym w Pátelli ná wolnjm ogniu przysmáżyć/ áżby sie wszystká wilgotność źioł strawiłá. Potym przecedźiwszy/ y mocno wyprásowawszy przydać wosku iárzęceg^o^ dwanaśćie łotow/ Terpentyny sześć: To nád ogniem obyczáynie rospuśćić/ á gdy przechłodnieie/ przydáć niżey pomienionych prochow do tego. To iest Mirrhy/ Mástyki/ Aleopátyku/ Grynszpanu Hiszpáńskiego po połtoru łotu: Te wespoł rękámi dobrze vmięszáć/ y w łoty potoczyć/ á do potrzeb pomienionych chowáć. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Item.
Iny Plastr bárzo osobliwy do tychże Ran: Wźiąć lubsczyku świeżoźieloneg^o^ szesnaśćie łotow/ Bukwice/ Lebiodki/ po dwánaśćie łotow/ Młodego bez soli Másłá/ Ieleniego łoiu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 243
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
puszczać/ i tyle kroć/ tąż wodą z tych ziół warzonych/ otwór łona wymywać. końskiemu sadnu.
Sadna/ sadzele/ i rany końskie leczy/ juchą tegoż ziela warzonego wymywając czterykroć każdego dnia. Koniom w ranach dziwe mięso trawi.
Koniom dziwe mięso w ranach trawi. Przywrotu wziąć ze cztery łoty. Grynszpanu dwa łoty. To wszystko co namielej utrzeć/ a tym zasypować. Wodka z Przywrotniku wyciagniona. Aqua Alchimillae.
W Czerwcu/ abo gdy kwiatu pełnego jest/ czas do styllowania tej wodki naprzystojniejszy bywa; biorąc ziele to ze wszystkim/ to jest/ z liściem/ z korzeniem/ z kłączem/ z kwieciem/ i
pusczáć/ y tyle kroć/ tąż wodą z tych źioł wárzonych/ otwor łoná wymywáć. końskiemu sádnu.
Sádná/ sadzele/ y rány końskie leczy/ iuchą tegoż źiela wárzonego wymywáiąc czterykroć káżdego dniá. Koniom w ránách dźiwe mięso trawi.
Koniom dźiwe mięso w ránách trawi. Przywrotu wźiąć ze cztery łoty. Grynszpanu dwá łoty. To wszystko co namieley vtrzeć/ á tym zásypowáć. Wodká z Przywrotniku wyćiagniona. Aqua Alchimillae.
W Czerwcu/ ábo gdy kwiátu pełnego iest/ czás do styllowánia tey wodki naprzystoynieyszy bywa; biorąc źiele to ze wszystkim/ to iest/ z liśćiem/ z korzeniem/ z kłączem/ z kwieciem/ y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 328
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
możesz/ jedno ogniem. Weźmi tedy żelazo na to z uprzejma urobione/ a opal skorę około onej kostki/ także potym i na wierzchu ją przepal/ postrzegając żebyś nigdziej nie dotknął żyły suchej żelazem: zasypże ten raz przepalony Grynszpanem/ a obwinąwszy/ nie ruszaj do trzeciego dnia. Potym uczyń maść: Weźmi Grynszpanu łotów cztery/ zgęstwieje jako maść/ a tym mu przykładaj obwijając/ póki się kostka wyrznie abo wygryzie/ zatym goj mu ten raz jako ranę pospolitą. Insze.
Jeśli też palić nie będziesz chciał/ ogol sierść na kostce co najlepiej: weźmi płótno surowe/ trzy onym tę martwą kostkę/ aż się dobrze zaczerwienieje/
możesz/ iedno ogniem. Weźmi tedy żelázo ná to z vprzeymá vrobione/ á opal skorę około oney kostki/ tákże potym y ná wierzchu ią przepal/ postrzegáiąc żebyś nigdźiey nie dotknął żyły suchey żelázem: zásypże ten raz przepalony Grynszpanem/ á obwinąwszy/ nie ruszay do trzećiego dniá. Potym vczyń máść: Weźmi Grynszpanu łotow cztery/ zgęstwieie iáko máść/ á tym mu przykłáday obwiiáiąc/ poki się kostká wyrznie ábo wygryźie/ zátym goy mu ten raz iáko ránę pospolitą. Insze.
Iesli też palić nie będźiesz chćiał/ ogol śierść ná kostce co naylepiey: weźmi płotno surowe/ trzy onym tę martwą kostkę/ áż się dobrze záczerwienieie/
Skrót tekstu: DorHip_II
Strona: Oiv
Tytuł:
Hippica to iest o koniach księgi_II
Autor:
Krzysztof Dorohostajski
Drukarnia:
Andrzej Piotrkowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1603
Data wydania (nie wcześniej niż):
1603
Data wydania (nie później niż):
1603
przyłożże na to miejsce zarazem Gorczyce tartej ze czczymi ślinami/ rozmazawszy hrubo na chustce/ czyniąc to do trzech dni/ żeby przegryzło aż do świeżego mięsa/ abo miasto Gorczyce możesz używać rzeczy mocniejszych/ jako wapna niegaszonego z miodem zmieszanego/ abo soli z miodem zmieszanej jako ciasto/ a w nowym garncu upalonej/ także i Grynszpanu/ które wszytkie mają moc przegryzywającą/ i trawiącą nieczyste mięsisko. A gdy się przegryzie/ tedy tą maścią gdy do ostatka: Weźmi żywice/ wosku/ olejku Bobkowego zarówno/ rozpuść pospołu a przykładaj. Księgi Insze.
Częstokroć się takowa kostka martwa zwykła nie tylo na goleniach/ ale i na głowie narastać/ a czasem
przyłożże ná to mieysce zárázem Gorczyce tártey ze czczymi ślinámi/ rozmázawszy hrubo ná chustce/ czyniąc to do trzech dni/ żeby przegryzło áż do świeżego mięsá/ ábo miásto Gorczyce możesz vżywáć rzeczy mocnieyszych/ iáko wapná niegászonego z miodem zmieszánego/ ábo soli z miodem zmieszáney iáko ćiásto/ á w nowym gárncu vpaloney/ tákże y Grynszpanu/ ktore wszytkie máią moc przegryzywáiącą/ y trawiącą nieczyste mięśisko. A gdy się przegryźie/ tedy tą máśćią gdy do ostátká: Weźmi żywice/ wosku/ oleyku Bobkowego zárowno/ rospuść pospołu á przykłáday. Kśięgi Insze.
Częstokroć się tákowa kostká martwa zwykłá nie tylo ná goleniách/ ále y ná głowie nárastáć/ á czásem
Skrót tekstu: DorHip_II
Strona: Oivv
Tytuł:
Hippica to iest o koniach księgi_II
Autor:
Krzysztof Dorohostajski
Drukarnia:
Andrzej Piotrkowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1603
Data wydania (nie wcześniej niż):
1603
Data wydania (nie później niż):
1603
o przeworzynę/ abo o co może: ktemu jeśli namacasz na ogonie guzy jakie twarde. Co gdy tak będzie/ zwięzysz mu także ogon nad i pod krzczycami: gdy guzy krwią nacieką/ takież je żelazem przepal/ a rany zasyp Grynszpanem. Abo stłucz końską kosę na proch/ a przymieszawszy do niego Siarki i Grynszpanu/ zasypuj przemywając po razu na dzień wodą warzoną z Polejem. Abo natłucz Siarki/ Grynszpanu/ lnianego nasienia zarówno/ a to z starym sadłem zmieszawszy/ okładaj póki się zgoi. Maść na wszelakie pomienione razy, gdyby się goić niechciały.
Weźmi z Apteki/ co zową Litargirium aeris, Mirrhy, Aloe, każdego
o przeworzynę/ ábo o co może: ktemu iesli námácasz ná ogonie guzy iákie twárde. Co gdy ták będźie/ zwięzysz mu tákże ogon nád y pod krzczycámi: gdy guzy krwią náćieką/ tákież ie żelázem przepal/ á rány zásyp Grynszpanem. Abo stłucz końską kosę ná proch/ á przymieszawszy do niego Siárki y Grynszpanu/ zásypuy przemywáiąc po rázu ná dźień wodą wárzoną z Poleiem. Abo nátłucz Siárki/ Grynszpanu/ lniánego naśienia zárowno/ á to z stárym sádłem zmieszawszy/ okłáday poki się zgoi. Máść ná wszelákie pomienione rázy, gdyby się goić niechćiáły.
Weźmi z Apteki/ co zową Litargirium aeris, Mirrhy, Aloe, kożdego
Skrót tekstu: DorHip_II
Strona: Pij
Tytuł:
Hippica to iest o koniach księgi_II
Autor:
Krzysztof Dorohostajski
Drukarnia:
Andrzej Piotrkowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1603
Data wydania (nie wcześniej niż):
1603
Data wydania (nie później niż):
1603
Co gdy tak będzie/ zwięzysz mu także ogon nad i pod krzczycami: gdy guzy krwią nacieką/ takież je żelazem przepal/ a rany zasyp Grynszpanem. Abo stłucz końską kosę na proch/ a przymieszawszy do niego Siarki i Grynszpanu/ zasypuj przemywając po razu na dzień wodą warzoną z Polejem. Abo natłucz Siarki/ Grynszpanu/ lnianego nasienia zarówno/ a to z starym sadłem zmieszawszy/ okładaj póki się zgoi. Maść na wszelakie pomienione razy, gdyby się goić niechciały.
Weźmi z Apteki/ co zową Litargirium aeris, Mirrhy, Aloe, każdego pół łota/ maści Bobkowej łotów ośm/ śrebra żywego śliną człowieczą umorzonego drachmę 1. uczyń
Co gdy ták będźie/ zwięzysz mu tákże ogon nád y pod krzczycámi: gdy guzy krwią náćieką/ tákież ie żelázem przepal/ á rány zásyp Grynszpanem. Abo stłucz końską kosę ná proch/ á przymieszawszy do niego Siárki y Grynszpanu/ zásypuy przemywáiąc po rázu ná dźień wodą wárzoną z Poleiem. Abo nátłucz Siárki/ Grynszpanu/ lniánego naśienia zárowno/ á to z stárym sádłem zmieszawszy/ okłáday poki się zgoi. Máść ná wszelákie pomienione rázy, gdyby się goić niechćiáły.
Weźmi z Apteki/ co zową Litargirium aeris, Mirrhy, Aloe, kożdego puł łotá/ máśći Bobkowey łotow ośm/ śrebrá żywego śliną człowieczą vmorzonego dráchmę 1. vczyń
Skrót tekstu: DorHip_II
Strona: Pij
Tytuł:
Hippica to iest o koniach księgi_II
Autor:
Krzysztof Dorohostajski
Drukarnia:
Andrzej Piotrkowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1603
Data wydania (nie wcześniej niż):
1603
Data wydania (nie później niż):
1603
rozżarzonym/ żeby się rozszerzyła/ a chocia i do krwie/ nic nie wadzi/ zalewajże ten raz olejkiem siarczanym/ a w niedostatku samą siarką zaskwarz/ a łojem zamazuj: dobrej też i olejek z Terpentyny abo z żywice prostej domowej. To uczyniwszy używajże tych rzeczy. Maść po paleniu abo otworzeniu rany.
Grynszpanu tłuczonego zmieszaj z miodem przaśnym/ i z białkiem jajowym/ a przykładaj tylko póki się wyczyści miejsce ode krwie/ i zbieleje. Insze.
Weźmi korzenia ślazu leśnego/ Althea zową/ uwarz w wodzie/ żeby był miękki/ potym roztłucz go z sadłem wieprzowym świeżym niesłonym/ a napychaj w onę rozpadlinę i przywijaj zwierzchu
rozżarzonym/ żeby się rozszerzyłá/ á choćia y do krwie/ nic nie wádźi/ zálewayże ten raz oleykiem śiárczánym/ á w niedostátku sámą śiárką záskwarz/ á łoiem zámázuy: dobrey też y oleiek z Terpentyny ábo z żywice prostey domowey. To vczyniwszy vżywayże tych rzeczy. Máść po paleniu ábo otworzeniu rány.
Grynszpanu tłuczonego zmieszay z miodem przasnym/ y z białkiem iáiowym/ á przykłáday tylko poki się wyczyśći mieysce ode krwie/ y zbieleie. Insze.
Weźmi korzenia ślazu leśnego/ Althea zową/ vwarz w wodźie/ żeby był miękki/ potym rostłucz go z sádłem wieprzowym świeżym niesłonym/ á nápychay w onę rospádlinę y przywiiay zwierzchu
Skrót tekstu: DorHip_II
Strona: Piij
Tytuł:
Hippica to iest o koniach księgi_II
Autor:
Krzysztof Dorohostajski
Drukarnia:
Andrzej Piotrkowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1603
Data wydania (nie wcześniej niż):
1603
Data wydania (nie później niż):
1603
i z wierzchu. A postrzegając żeby kopyta nie obmoczył/ i w pracy nie był: łacno i prędko oprócz inszych lekarstw wygoić się może. Możesz też oliwy z woskiem jarzęcym wziąć/ i maści Topolowej zarówno/ zmieszaj/ a tym pomazuj wszytko kopyto po dwa razy na dzień. Księgi Insze.
Weźmi Modrzejowej żywice/ Grynszpanu/ Hałunu/ oleju lnianego/ wszytkiego zarówno/ usmaż to wespół/ a napoiwszy bawełnę/ abo zgrzebie lniane miękkie/ napuszczaj w rozpadlinę. Insze.
Oliwy/ soki/ wina/ octu weźmi zarówno/ przyłóż ktemu łajna końskiego świeżego/ a uwarz gęsto/ i przywijaj na zły raz. Kopyta schnienie, stwardzenie, i
y z wierzchu. A postrzegáiąc żeby kopytá nie obmoczył/ y w pracy nie był: łácno y prędko oprocz inszych lekarstw wygoić się może. Możesz też oliwy z woskiem iárzęcym wźiąć/ y máśći Topolowey zárowno/ zmieszay/ á tym pomázuy wszytko kopyto po dwá rázy ná dźień. Kśięgi Insze.
Weźmi Modrzeiowey żywice/ Grynszpanu/ Háłunu/ oleiu lniánego/ wszytkiego zárowno/ vsmaż to wespoł/ á nápoiwszy báwełnę/ ábo zgrzebie lniáne miękkie/ nápuszczay w rospádlinę. Insze.
Oliwy/ soki/ winá/ octu weźmi zárowno/ przyłoż ktemu łayná końskiego świeżego/ á vwarz gęsto/ y przywiiay ná zły raz. Kopytá schnienie, stwárdzenie, y
Skrót tekstu: DorHip_II
Strona: Piijv
Tytuł:
Hippica to iest o koniach księgi_II
Autor:
Krzysztof Dorohostajski
Drukarnia:
Andrzej Piotrkowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1603
Data wydania (nie wcześniej niż):
1603
Data wydania (nie później niż):
1603
róg ciepło/ a odejmując dla przykładania świeżego naparzaj gębką/ abo chustą zwinioną/ wodą w którejby wrzał ślaz z rumieniem. Abo weźmi otrąb pszenicznych/ usmaż z oliwą/ abo z łojem przetapianym jakimkolwiek/ a przywijaj ciepło. Gdzieby się też ropa pokazowała w rance/ tę przemywaj octem z solą/ zasypawszy trochą Grynszpanu/ abo hałunem spalonym/ żeby się nie szerzyło a wychędożało: i łojem kozłowym zaskwarzając prędko się zgoi/ tylko żeby nie był z miejsca ruszany. Księgi Insze.
Weźmi oliwy/ Jeleniego abo kozłowego łoju po pół funta/ żywice z modrzewiny trzy łoty/ a w niedostatku Terpentyny/ rozpuść przy ogniu/ a uczyniwszy jako
rog ćiepło/ á odeymuiąc dla przykłádánia świeżego náparzay gębką/ ábo chustą zwinioną/ wodą w ktoreyby wrzał ślaz z rumieniem. Abo weźmi otrąb pszenicznych/ vsmaż z oliwą/ ábo z łoiem przetapiánym iákimkolwiek/ á przywiiay ćiepło. Gdźieby się też ropá pokázowáłá w ránce/ tę przemyway octem z solą/ zásypawszy trochą Grynszpanu/ ábo háłunem spalonym/ żeby się nie szerzyło á wychędożáło: y łoiem kozłowym záskwarzáiąc prędko się zgoi/ tylko żeby nie był z mieyscá ruszány. Kśięgi Insze.
Weźmi oliwy/ Ieleniego ábo kozłowego łoiu po puł funtá/ żywice z modrzewiny trzy łoty/ á w niedostátku Terpentyny/ rospuść przy ogniu/ á vczyniwszy iáko
Skrót tekstu: DorHip_II
Strona: Pivv
Tytuł:
Hippica to iest o koniach księgi_II
Autor:
Krzysztof Dorohostajski
Drukarnia:
Andrzej Piotrkowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1603
Data wydania (nie wcześniej niż):
1603
Data wydania (nie później niż):
1603
