. Obróć sferę, i postaw indeks tejże sfery na tej godzinie która jest na zegarku regularnym. Tak ustawioną sferę Astronomiczną mieć będziesz podobną do pozycyj nieba gwiazdowego twemu miejscu służącej. Zaczym poznać możesz wszystkie konstelacje wszystkie gwiazdy nad Choryzontem zostające pod czas pogodnej nocy, biorąc proporcją sfery do Nieba. Według godzin zegarkowych obracając z indeksem sferę na tęż godzinę, poznasz na Niebie, które konstelacje której godziny wschodzą, które zachodzą, które w której stronie zostają. J tak powtórzywszy nieraz ciekawą obserwacją łatwo ci poznać będzie która konstelacja której godziny twemu miejscu, wschodzi, zachodzi, w której stronie zostaje. Łatwo i oprócz sfery będzie determinować które kiedy i gdzie
. Obroć sferę, y postaw index teyże sfery ná tey godzinie ktora iest ná zegarku regulárnym. Ták ustawioną sferę Astronomiczną mieć będziesz podobną do pozycyi nieba gwiazdowego twemu mieyscu służącey. Záczym poznáć możesz wszystkie konstellácye wszystkie gwiazdy nád Choryzontem zostáiące pod czas pogodney nocy, biorąc proporcyą sfery do Niebá. Według godzin zegárkowych obracáiąc z indexem sferę ná tęż godzinę, poznasz ná Niebie, ktore konstellacye ktorey godziny wschodzą, ktore záchodzą, ktore w ktorey stronie zostáią. J ták powtorzywszy nieraz ciekáwą obserwacyą łátwo ci poznáć będzie ktora konstellácya ktorey godziny twemu mieyscu, wschodzi, záchodzi, w ktorey stronie zostáie. Łátwo y oprocz sfery będzie determinowáć ktore kiedy y gdzie
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: M2
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
gradusów co uczyni 285 mil Niemieckich: bo pospolicie na jeden gradus rachuje się piętnaście mil Niemieckich. NAUKA O SFERZE.
GODZINĘ ZGADNĄĆ jaka jest w którym mieście; taki jest sposób: Obróć glób tak, aby miasto naprzykład Warszawa, pod mosieżny przyszło Merydian: na wierzchu globu masz Kompasik z wyrażonemi na kułku godzinami i indeksem, skieruj więc indeks na godzinę 12, która supponujemy jest w Warszawie, gdy to doświadczenie czynisz, abyś zgadł jaka na ten czas jest godzina w Wiedniu, w Paryżu, w Madrycie etc. glób obracaj, i uważaj jak miasto Wiedeń, albo Paryż, albo Madryt etc. przyidą pod Merydian mosiężny:
gradusow co uczyni 285 mil Niemieckich: bo pospolicie na ieden gradus rachuie się piętnaście mil Niemieckich. NAUKA O SFERZE.
GODZINĘ ZGADNĄĆ iaka iest w ktorym mieście; taki iest sposob: Obroć glob tak, aby miasto naprzykład Warszawa, pod mosieżny przyszło Merydian: na wierzchu globu masz Kompasik z wyrażonemi na kułku godzinami y indexem, skieruy więc index na godzinę 12, ktora supponuiemy iest w Warszawie, gdy to doświadczenie czynisz, abyś zgadł iaka na ten czas iest godzina w Wiedniu, w Paryżu, w Madrycie etc. glob obracay, y uważay iak miasto Wiedeń, albo Paryż, albo Madryt etc. przyidą pod Merydian mosiężny:
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 280
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
linią liczby. 85
Dnia 23 Aprilis. Po południu byłem in Galeria Servieri, pewnie, iż godnej, będącym w Lyonie forystierom, do widzenia, która ma wiele różnych curiositates piórem do wyrażenia niepodobnych, jednak, quae sunt quasi principaliora et faciliora ad exprimendum, namieniam.
Primo, jeden circulus na kształt zegara z indeksem, który in circulo ma pisane różne natury; za dotknieniem tedy indeksu palcem, zaraz ów indeks idzie et sistit in eo loco, kędy jest descriptio jego kompozycji natury, przez co łacno każdy pozna jaką ma praevalentem naturae compositionem.
Zegarów różnych inwencji konceptem niepojętych, niemało. Miedzy innymi, co w miskę wody nalawszy,
linią liczby. 85
Dnia 23 Aprilis. Po południu byłem in Galeria Servieri, pewnie, iż godnej, będącym w Lyonie forystierom, do widzenia, która ma wiele różnych curiositates piórem do wyrażenia niepodobnych, jednak, quae sunt quasi principaliora et faciliora ad exprimendum, namieniam.
Primo, jeden circulus na kształt zegara z indeksem, który in circulo ma pisane różne natury; za dotknieniem tedy indeksu palcem, zaraz ów indeks idzie et sistit in eo loco, kędy jest descriptio jego kompozycjej natury, przez co łacno kożdy pozna jaką ma praevalentem naturae compositionem.
Zegarów różnych inwencji konceptem niepojętych, niemało. Miedzy innymi, co w miskę wody nalawszy,
Skrót tekstu: BillTDiar
Strona: 282
Tytuł:
Diariusz peregrynacji po Europie
Autor:
Teodor Billewicz
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy podróży, pamiętniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1677 a 1678
Data wydania (nie wcześniej niż):
1677
Data wydania (nie później niż):
1678
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Marek Kunicki-Goldfinger
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Warszawa
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Biblioteka Narodowa
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
2004
Zakonne Vota tu się znaczą.
KOMPAS Słoneczny, i Słońce cum Lemmate: Nil sine te. Tak nic bez BOGA, tak Król Polski bez Rzeczy Pospolitej, tak Wojsko bez Hetmana i Komendy. Inny Kompasowi przy Słońcu dał Lemma: Si Aspicis, aspicior. JUGLARES Wiktora Amadea Książęcia Sabaudii chwaląc klemencję, Kompas namalował z Indeksem żelaznym cień rzucającym cum Lemmate: Ferrea Virgá, umbratilis ictus. Niby straszy żelazem, a puszcza płazem. Nad Kompasem Henryk Engelgrave napisał: Uni Soli. Inny dał Gnomam. Comes Luminis umbra Inny napisał: Me Faebus, non Faebe. Niby mnie oświeca Słońce, nie Księżyca końce. Mógłby sobie to mówić,
Zakonne Vota tu się znaczą.
KOMPAS Słoneczny, y Słońce cum Lemmate: Nil sine te. Tak nic bez BOGA, tak Krol Polski bez Rzeczy Pospolitey, tak Woysko bez Hetmana y Kommendy. Inny Kompasowi przy Słońcu dáł Lemma: Si Aspicis, aspicior. IUGLARES Wiktora Amadea Xiążęcia Sabaudii chwaląc klemencyę, Kompas namalował z Indexem żelaznym cień rzucaiącym cum Lemmate: Ferrea Virgá, umbratilis ictus. Niby straszy żelazem, a puszcza płazem. Nad Kompasem Henryk Engelgrave napisał: Uni Soli. Inny dał Gnomam. Comes Luminis umbra Inny napisał: Me Phaebus, non Phaebe. Niby mnie oświeca Słońce, nie Xiężyca końce. Mogłby sobie to mowić,
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 1191
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
Gdy Gospodarz ochoczy, i z serca wesoły Jeśli zaś choć traktuje a zmarszczy swą minę: Nie smaczne i pasztety, jak byś jadł bocwinę
W kontach czterech tego Refektarza, były statuj cztery, wyrażające cztery części Świata, Ażyę, Europę. Afrykę, Amerykę cum suis insignibus,
Na suficje Refektarza jest namalowany kompas pokazujący indeksem cztery wiatry kardynalne a przy tych wiatrach cztery rzeczy ostatnie nas czzkające, to jest Śmierć Sąd, Piekło, Chwałę nieb eską. Na przód przy wietrze Eurus zwanym, albo wichodowym namalowana śmierć z kosą i te wierszyki.
Eurus przykry wiatr odwschodni Jest śmierć termin, życia, zbrodni.
Przy Wietrze Południowym Auster zwanym, namalowane
Gdy Gospodarz ochoczy, y z serca wesoły Iesli zas choc tráktuie a zmarszczy swą minę: Nie smaczne y pasztety, iak byś iadł bocwinę
W kontach czterech tego Refektarza, były statuy cztery, wyrażaiące cztery częsci Swiata, Ażyę, Europę. Afrykę, Amerykę cum suis insignibus,
Na sufficie Refektarza iest namalowany kompas pokazuiący indexem cztery wiátry kardynalne a przy tych wiatrach cztery rzeczy ostatnie nas czzkaiące, to iest Smierć Sąd, Piekło, Chwałę nieb eską. Na przod przy wietrze Eurus zwanym, albo wichodowym namalowana smierc z kosą y te wierszyki.
Eurus przykry wiatr odwschodni Iest smierc termin, życia, zbrodni.
Przy Wietrze Południowym Auster zwanym, namalowane
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 553
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
i Kwatery Miesiąca, 12. Znaków Zodiacznych, reprezentuje fideliter bez mankamentu, Godziny całego Zegara, i pół Zegara, co jedna ręka skazuje. Druga jest wielka Sfera mająca na sobie wyrażony Diariusz, albo Dni tygodniowych i Miesięcznych liczbę, aliàs quota Mensis jest którego dnia, które Anioł z boku stojący długą rozgą, albo Indeksem skazuje.
Tuż jest most z Londyńskim Comparandus dla wielkości i osobliwości: stoi na Mołdawie albo Motławie rzece, starą Pragę z Nową łączący, wszystek z kwadratowego kamienia, mający arkad, albo zasklepienia 24. na weściu samym i wyściu mający wieże, czyli bramy przechodnie. Długość Mostu jest na łokci 872. szerokość taka,
y Kwátery Miesiąca, 12. Znákow Zodyacznych, reprezentuie fideliter bez mankamentu, Godźiny całego Zegará, y puł Zegará, co iedná ręka skazuie. Druga iest wielka Sfera maiąca ná sobie wyrażony Dyariusz, albo Dni tygodniowych y Miesięcznych liczbę, aliàs quota Mensis iest ktorego dnia, ktore Anioł z boku stoiący długą rozgą, albo Indexem skazuie.
Tuż iest most z Londyńskim Comparandus dla wielkości y osobliwości: stoi ná Mołdawie albo Motławie rzece, starą Prágę z Nową łączący, wszystek z kwádratowego kamienia, maiący arkad, albo zásklepienia 24. ná weściu samym y wyściu maiący wieże, czyli brámy przechodnie. Długość Mostu iest ná łokci 872. szerokość táka,
Skrót tekstu: ChmielAteny_II
Strona: 225
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 2
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1746
Data wydania (nie wcześniej niż):
1746
Data wydania (nie później niż):
1746
świat cały/ Bo zły Brat/ niechciał by świat/ szedł był na dwa działy Więc im było powiedzieć/ iże są dwa światy/ By i dziesięć/ mało to/ kiedy na złe Braty. Zegarek Caroli V. Imper.
CHwalę Pierzcień/ chociaż w nim niebył drogi kamięń/ Prócz Zegarek/ z indeksem/ ato pismo na niem. Godzina bije/ słońca niepatrzaj Zachodu/ Któż wie/ czy nieostatnia twego periodu? Jak Dziatki/ tak i Dziadki/ maca śmierć po karku/ Niepytając/ którali będzie na Zegarku. Patres nostri comederunt vuam acerbam, et filiorum dentes obstupescunt.
JADĄM jakby rzekł/ jadąm/
świát cáły/ Bo zły Brát/ niechćiał by świát/ szedł był ná dwá dźiały Wienc im było powiedźieć/ ize są dwá świáty/ By y dźieśięć/ máło to/ kiedy ná złe Bráty. Zegárek Caroli V. Imper.
CHwalę Pierzćień/ choćiasz w nim niebył drogi kámięń/ Procz Zegárek/ z indexem/ áto pismo ná niem. Godźiná biie/ słońcá niepátrzay Zachodu/ Ktosz wie/ czy nieostátnia twego periodu? Iák Dźiatki/ ták y Dźiádki/ máca śmierć po kárku/ Niepytáiąc/ ktorali bendźie ná Zegárku. Patres nostri comederunt vuam acerbam, et filiorum dentes obstupescunt.
IADĄM iákby rzekł/ iadąm/
Skrót tekstu: KochProżnEp
Strona: 57
Tytuł:
Epigramata polskie
Autor:
Wespazjan Kochowski
Drukarnia:
Wojciech Górecki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
fraszki i epigramaty
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1674
Data wydania (nie wcześniej niż):
1674
Data wydania (nie później niż):
1674
. Nago jako ją Me urodziła, niech wsiada do Galionu mojego, gdyż tejże godziny przypłynąwszy do pożądanego portu, według mej ustroić ją rozkażę fantasiej. T. I życzy Wmść, aby ją tak nago widzieć mieli naOkręcie Marynarze? Panie mój pomnij Wmć na to iż każdy z nich porwawszy Kompas, pomykać będzie Indeksem po mapie waszej, dla wyrozumienia i pojęcia wiele mil na godzinę ubieżeć okręt może Wiatrem północym, albo Południowym. B. Powiesz, iż w Neqpelmi jest skład mój własny, zróżnemi materiami honorów i sławy mojej nabytej po różnych Prowincjach świata tego w które ustroję ukochaną Metressę, jakom przedtym stroił, Asyryiskie, Perskie,
. Nágo iáko ią Máe vrodźiłá, niech wśiada do Gálionu moiego, gdyż teyze godźiny przypłynąwszy do pożądánego portu, według mey ustroić ią roskażę phántásiey. T. Y życży Wmść, áby ią tak nágo widzieć mieli náOkręćie Márynarze? Pánie moy pomniy Wmć ná to iż káżdy z nich porwawszy Compas, pomykáć będźie Indexem po máppie wászey, dla wyrozumienia y poięćia wiele mil ná godźinę vbieżeć okręt może Wiátrem pułnocnym, álbo Południowym. B. Powiesz, iż w Neqpelmi iest skład moy własny, zroznemi materiámi honorow y sławy moiey nábytey po rożnych Prowincyách świátá tego w ktore vstroię vkocháną Metressę, iákom przedtym stroił, Assyryiskie, Perskie,
Skrót tekstu: AndPiekBoh
Strona: 113
Tytuł:
Bohatyr straszny
Autor:
Francesco Andreini
Tłumacz:
Krzysztof Piekarski
Drukarnia:
Mikołaj Aleksander Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
dramat
Gatunek:
dialogi
Poetyka żartu:
tak
Data wydania:
1695
Data wydania (nie wcześniej niż):
1695
Data wydania (nie później niż):
1695
VII. Instrument okazujący w którym gradusie jednego dnia nad drugi jest większa lub mniejsza suchość, i wilgoć powietrza, nazywany Hygroscopium: w ten sposób być może sporządzony. Na tablicy wydzielonej na równe części, jednym końcem przywiąz baranią stronę, na drugim ciężar jaki pomierny, na przykład pół albo Ćwierć funtową ołowną kulę z indeksem. Tę tablicę perpendykularnie zawieś na wolnym powietrzu, w cieniu. Pod czas suchej eryj kurcząc się strona, a pod czas wilgotnej wyciągając, w którym gradusie którego dnia większa i mniejsza będzie suchość, i wilgoć powietrza, swoim indeksem kula oznaczy na tablicy. Franciscus Doile inny sposób podaje. Na szalkach należytych, które
VII. Jnstrument okazuiący w ktorym gradusie iednego dnia nad drugi iest większa lub mnieysza suchość, y wilgoć powietrza, názywany Hygroscopium: w ten sposob być może sporządzony. Ná tablicy wydzieloney ná rowne części, iednym końcem przywiąz baranią stronę, ná drugim cięzar iáki pomierny, ná przykład puł álbo cwierć funtową ołowną kulę z indexem. Tę tablicę perpendykularnie záwieś ná wolnym powietrzu, w cieniu. Pod czas suchey aeryi kurcząc się strona, á pod czas wilgotney wyciągáiąc, w ktorym gradusie ktorego dnia większa y mnieysza będzie suchość, y wilgoć powietrza, swoim indexem kula oznáczy ná tablicy. Franciscus Doile inny sposob podáie. Ná szalkách należytych, ktore
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: Rv
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
stronę, na drugim ciężar jaki pomierny, na przykład pół albo Ćwierć funtową ołowną kulę z indeksem. Tę tablicę perpendykularnie zawieś na wolnym powietrzu, w cieniu. Pod czas suchej eryj kurcząc się strona, a pod czas wilgotnej wyciągając, w którym gradusie którego dnia większa i mniejsza będzie suchość, i wilgoć powietrza, swoim indeksem kula oznaczy na tablicy. Franciscus Doile inny sposób podaje. Na szalkach należytych, które wariacją najmniejszą esów pokazują do równej wagi zawieś gębkę. Ta wilgotne w siebie biorąc powietrze więcej ważyć będzie, a niżeli gdy jest suche. Siłą tedy esami którego dnia przeważać będzie, tylą esami wilgotniejsze powietrze będzie. Strzec się zaś
stronę, ná drugim cięzar iáki pomierny, ná przykład puł álbo cwierć funtową ołowną kulę z indexem. Tę tablicę perpendykularnie záwieś ná wolnym powietrzu, w cieniu. Pod czas suchey aeryi kurcząc się strona, á pod czas wilgotney wyciągáiąc, w ktorym gradusie ktorego dnia większa y mnieysza będzie suchość, y wilgoć powietrza, swoim indexem kula oznáczy ná tablicy. Franciscus Doile inny sposob podáie. Ná szalkách należytych, ktore waryácyą naymnieyszą esow pokázuią do rowney wagi záwieś gębkę. Ta wilgotne w siebie biorąc powietrze więcey ważyć będzie, á niżeli gdy iest suche. Siłą tedy esami ktorego dnia przeważáć będzie, tylą esami wilgotnieysze powietrze będzie. Strzedz się zaś
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: Rv
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
