którego się wyobrażenie wyższej od nas położyło. Ten miedzy inne bywa poczytany/ listu daleko od innych mniejszego i węższego/ Kłącza ledwie na dłoń albo na kroczek zwysz/ i daleko krótszego/ a niżli liście jego/ na których kwiatki nie jedne po drugich/ jako u drugich Kosaców idą/ ale tylko na samym wierzchu Kłącza zosobna każdy na swym prąciku wyrasta. Te mają zapach jakoby Śliwa dojźrzała/ także i barwy nie jakokolwiek Śliwobrónatnej/ albo brónatno Fiołkowej/ jedno dobrze węższe niżli Kosacu pierwszego. Jednak kształtem są sobie podobne/ a ku dółu odwiesistsze. Korzonki we dwojnasób cieńsze niżli mały palec/ z wierzchu Lisowate i rumienne/ we wnątrz
ktorego śie wyobráżenie wysszey od nas położyło. Ten miedzy ine bywa poczytány/ listu dáleko od inych mnieyszego y węższego/ Kłącza ledwie ná dłoń álbo ná kroczek zwysz/ y dáleko krotszego/ á niżli liśćie iego/ ná których kwiatki nie iedne po drugich/ iáko v drugich Kosacow idą/ ále tylko ná sámym wierzchu Kłącza zosobná káżdy ná swym prąćiku wyrasta. Te máią zapách iákoby Sliwá doyźrzáłá/ tákże y bárwy nie iákokolwiek Sliwobrónatney/ álbo brónatno Fiołkowey/ iedno dobrze węższe niżli Kosacu pierwszego. Iednák kształtem są sobie podobne/ á ku dółu odwieśistsze. Korzonki we dwoynasob ćiensze niżli máły pálec/ z wierzchu Lisowáte y rumienne/ we wnątrz
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 15
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
sobie smak i wonność/ acz nie tak jako zaświeża/ wszakże jeszcze nie wywietrzałe.
Jest tedy Carpesium ziele Kozłkowi podobne rodzajem (dlaczegośmy go też Kozłkowem śladem nazwali) jeno potężniejsze/ zapach mając w sobie przyjemny. I mało potym przydaje: Ocinki albo odnożki jego (rozumie o korzeniu/ a nie o rozgach kłącza) są podobne ocinkom Cynamonowym. Rodzaj jego dwój/ jeden Laercki/ a drugi Poncki/ którego żem miał niemało/ przymieszowałem go do wielu lekarstw/ a zwłaszcza do których Kozłek miał wchodzić/ bo Carpesium Kozłkowi jest barzo podobne/ jeno mocniejsze/ i w skutkach potężniejsze/ i w którym/ jakom powiedział/
sobie smák y wonność/ ácz nie ták iáko záświeżá/ wszákże iescże nie wywietrzáłe.
Iest tedy Carpesium źiele Kozłkowi podobne rodzáiem (dlaczegosmy go też Kozłkowem śládem názwáli) ieno potężnieysze/ zapách máiąc w sobie przyiemny. Y máło potym przydáie: Oćinki álbo odnożki iego (rozumie o korzeniu/ á nie o rozgách kłącża) są podobne oćinkom Cynámonowym. Rodzay iego dwoy/ ieden Láercki/ á drugi Poncki/ ktorego żem miał niemáło/ przymieszowałem go do wielu lekarstw/ á zwłaszczá do ktorych Kozłek miał wchodźić/ bo Carpesium Kozłkowi iest bárzo podobne/ ieno mocnieysze/ y w skutkách potężnieysze/ y w ktorym/ iákom powiedźiał/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 56
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Panny Mariej Rożyczką/ albo Sowią Strzałą/ dwojakie jest. Wielka i Mała. Wielka korzenia jest długiego/ krzywego/ zdrzewiałego/ rumiennego: smaku cierpkiego i stwierdzającego. Liścia obdłużonego/ na szypułkach długich/ po piąci/ a niekiedy i po sześci/ z obu stron równo parą rozdzielenie pochodzącego/ około krajów drobno ząbkowanego: Kłącza na łokieć/ podczas na dwa zwysz/ za bujnością miejsca/ cienkiego/ obłego/ i rumiennego: wiele gałązek od siebie puszczając mszystych/ i miękko kosmatych: Na wierzchu kłącza miasto kwiecia/ wyrastają główki dzikawej albo ciemno rumiennej barwy/ łuskate/ pełno w sobie mając komorek/ albo dziurek: które się w Księżycu
Pánny Máryey Rożyczką/ álbo Sowią Strzáłą/ dwoiákie iest. Wielka y Máła. Wielka korzeniá iest długiego/ krzywego/ zdrzewiáłego/ rumiennego: smáku cierpkiego y stwierdzáiącego. Liśćia obdłużonego/ ná szypułkách długich/ po piąći/ á niekiedy y po sześći/ z obu stron rowno parą rozdźielenie pochodzącego/ około kráiow drobno ząbkowánego: Kłącża ná łokieć/ podczás ná dwá zwysz/ zá buynośćią mieyscá/ ćienkiego/ obłego/ y rumiennego: wiele gáłązek od śiebie pusczáiąc mszystych/ y miękko kosmátych: Ná wierzchu kłącza miásto kwiećia/ wyrastáią głowki dźikáwey álbo ćiemno rumienney bárwy/ łuskáte/ pełno w sobie máiąc komorek/ álbo dźiurek: ktore sie w Xiężycu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 80
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
na szypułkach długich/ po piąci/ a niekiedy i po sześci/ z obu stron równo parą rozdzielenie pochodzącego/ około krajów drobno ząbkowanego: Kłącza na łokieć/ podczas na dwa zwysz/ za bujnością miejsca/ cienkiego/ obłego/ i rumiennego: wiele gałązek od siebie puszczając mszystych/ i miękko kosmatych: Na wierzchu kłącza miasto kwiecia/ wyrastają główki dzikawej albo ciemno rumiennej barwy/ łuskate/ pełno w sobie mając komorek/ albo dziurek: które się w Księżycu Czerwcu otwierają i zieją/ puszczając z siebie kwiateczki zielone/ drobniuchne/ mając w środku jako włoski jakie żółte. Te gdy okwitną/ bywa z nich nasienie graniste/ szarawe/ z
ná szypułkách długich/ po piąći/ á niekiedy y po sześći/ z obu stron rowno parą rozdźielenie pochodzącego/ około kráiow drobno ząbkowánego: Kłącża ná łokieć/ podczás ná dwá zwysz/ zá buynośćią mieyscá/ ćienkiego/ obłego/ y rumiennego: wiele gáłązek od śiebie pusczáiąc mszystych/ y miękko kosmátych: Ná wierzchu kłącza miásto kwiećia/ wyrastáią głowki dźikáwey álbo ćiemno rumienney bárwy/ łuskáte/ pełno w sobie máiąc komorek/ álbo dźiurek: ktore sie w Xiężycu Czerwcu otwieráią y źieią/ pusczáiąc z śiebie kwiatecżki źielone/ drobniuchne/ máiąc w środku iáko włoski iákie żołte. Te gdy okwitną/ bywa z nich naśienie grániste/ száráwe/ z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 80
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ na kształt chmielowego/ około krajów ząbkowanego: miękkością Rozdzieńcowi podobne/ a żółtawe. Angelica magna Foemina. Maspeton, Sylphium. Gross Angelik weyble. Korzeń. Kłącze. Księgi Pierwsze. Liście.
ścią zielu Jaskołcego/ które Chelidonią zowiemy. Owo Lubczykowemu liściu kształtem i barwą napodobniejsze. Na końcu Maja/ z członków jego kłącza wyrastają/ jako jakie mieszeczki i tam i sam wijące. się/ z wierzchu styfiaste/ które za czasem otworzywszy się gałązki z siebie wydają. Nasienie Kopru ogródnemu podobne/ kwiatu żółtawego/ z którego nasienie Lubczykowemu równe. Kłącze. Nasienie. Kwiat. Miejsce.
ACzkolwiek wszędy ziemie lubi/ i w ogrodach Niemieckich/ Niderlandckich
/ ná kształt chmielowego/ około kráiow ząbkowáneg^o^: miękkośćią Rozdźieńcowi podobne/ á żołtáwe. Angelica magna Foemina. Maspeton, Sylphium. Gross Angelik weyble. Korzeń. Kłącze. Kśięgi Pierwsze. Liśćie.
śćią źielu Iáskołce^o^/ ktore Chelidonią zowiemy. Owo Lubsczykowemu liśćiu kształtem y bárwą napodobniejsze. Ná końcu Máiá/ z członkow iego kłącza wyrastaią/ iáko iákie mieszeczki y tám y sám wiiące. sie/ z wierzchu styfiáste/ ktore zá czásem otworzywszy sie gáłąski z śiebie wydáią. Náśienie Kopru ogrodnemu podobne/ kwiátu żołtáwego/ z ktorego naśienie Lubsczykowemu rowne. Kłącze. Naśienie. Kwiát. Mieysce.
ACzkolwiek wszędy źiemie lubi/ y w ogrodách Niemieckich/ Niderlándckich
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 103
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Księżyca. Wzroku.
Wzrok osłabiały ostrzy/ sposobem przerzeczonym używana. Magia.
Mistrzowie Zabobonów udają/ że kłącze tego ziela (gdzieby słońce w piętnastym Stopniu Panny/ bieg swój odprawiało. Co bywa około dwudziestego szóstego dnia Sierpnia) w trzecim członku od korzenia/ gdyby było urznione/ a potym drugie dwa członki tegoż kłącza żelazem długim były wzdłuż przewierciane/ żeby wszystek pręt piwa albo czegokolwiek inego był czesto używany od ślinogorzu/ i od bolączek w garle/ od zapuchnienia garła/ od omienienia i ochrapienia czyni wolne. Czopek wgarle spadający na swe miejsce przywodzi. Zapuchnienie garła.
Padającej chorobie/ i wszelakim inym niedostatkom w mózgu/ twierdzą być
Xiężycá. Wzroku.
Wzrok osłábiáły ostrzy/ sposobem przerzeczonym vżywána. Magia.
Mistrzowie Zabobonow vdáią/ że kłącze tego źiela (gdźieby słońce w piętnastym Stopniu Pánny/ bieg swoy odpráwiáło. Co bywa około dwudźiestego szostego dniá Sierpniá) w trzećim członku od korzeniá/ gdyby było vrznione/ á potym drugie dwá członki tegoż kłącza żelázem długim były wzdłuż przewierćiáne/ żeby wszystek pręt piwá álbo czeg^o^kolwiek inego był czesto vżywány od ślinogorzu/ y od bolączek w gárle/ od zápuchnienia gárłá/ od omienienia y ochrapienia czjni wolne. Czopek wgárle spadáiący ná swe mieysce przywodźi. Zápuchnienie gárłá.
Padáiącey chorobie/ y wszelákim injm niedostátkom w mozgu/ twierdzą bydź
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 105
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ bladoszarego/ barzo podobnego liściu polnej Rukwy/ albo Gorczycy płonnej. Kłącza i kwiecia jako w pierwszej. Smaku cierpkiego i zatwierdzającego. Liście. Kłącze. Kwiecie
Trzecia także korzenia cienkiego/ wąskiego/ a na trzy abo cztery łokcie długiego/ podczas dłuższego. Liścia także długiego/ wąskiego/ i na wiele części rozdzielonego/ Kłącza na chłopa wzwyż/ podczas wysszego/ jako pierwszej Rukwie/ jeno daleko więtszego/ także i kwiecie/ z których strączki na dół pod się nakrzywione/ czym od pierwszych dwu różna jest. Korzeń. Liście. Kłącze. Księgi Pierwsze. Kwiecie Miejsce.
Pierwsza mało nie wszędzie jest pospolita. W Niemczech jednak około Wormacjej/
/ bládoszárego/ bárzo podobnego liśćiu polney Rukwy/ álbo Gorczycy płonney. Kłącza y kwiećia iáko w pierwszey. Smáku ćierpkiego y zátwierdzáiącego. Liśćie. Kłącze. Kwiećie
Trzećiá tákże korzeniá ćienkiego/ wąskiego/ á ná trzy ábo cztery łokćie długiego/ podczás dłuższego. Liśćia tákże długiego/ wąskiego/ y ná wiele częśći rozdzielonego/ Kłącza ná chłopá wzwysz/ podczás wysszego/ iáko pierwszey Rukwie/ ieno dáleko więtszego/ tákże y kwiećie/ z ktorych strączki ná doł pod się nákrzywione/ czym od pierwszych dwu rozna iest. Korzeń. Liśćie. Kłącze. Kśięgi Pierwsze. Kwiećie Mieysce.
Pierwsza máło nie wszędźie iest pospolita. W Niemcech iednák około Wormácyey/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 126
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
drobne. Pręt. Nasienie. Księgi Pierwsze. Korzeń. Liście.
Wtóry także dwułokietnego wzrostu/ krzaczysty: Listeczki także z obu stron stopki/ po cztery mając/ Dzięgielowym podobne/ jeno więtsze/ i głębiej około krajów wykrawane/ do tego okrąglejsze i tępsze: Na końcu stopki osobno jedne listeczek labrzysty/ wszystkie ostre: Kłącza także ostrokośmatego: Na wierzchu tych w okołkach Nasienie ostre/ po parze pochodzące: Korzeń też niewielki i cienki. Kłącze. Nasienie. Korzeń. Miejsce.
W Naszych tu północnych stronach mało znajome. Także w Niemieckich jest gościem: Jednak że się w ziołach rozmaitych cudzoziemskich (więcej niżli naszy) kochają/ rychlej go w
drobne. Pręt. Nasienie. Kśięgi Pierwsze. Korzeń. Liśćie.
Wtory tákże dwułokietnego wzrostu/ krzaczysty: Listeczki tákże z obu stron stopki/ po cztery máiąc/ Dźięgielowym podobne/ ieno więtsze/ y głębiey około kráiow wykrawáne/ do tego okrągleysze y tępsze: Ná końcu stopki osobno iedne listecżek lábrzysty/ wszystkie ostre: Kłącza tákże ostrokosmáte^o^: Ná wierzchu tych w okołkách Naśienie ostre/ po parze pochodzące: Korzeń też niewielki y ćienki. Kłącze. Naśienie. Korzeń. Mieysce.
W Nászych tu połnocnych stronách máło znáiome. Tákże w Niemieckich iest gośćiem: Iednák że sie w źiołách rozmáitych cudzoźiemskich (więcey niżli nászy) kocháią/ rychley go w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 142
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
więtszego/ szerszego/ lśniącego/ i wzrostu wyższego. Smakiem /zapachem/ pierwszemu równy. 3.
Trzeci Opich Jeleni jest czarny/ mając korzeni długie/ miąższe i czarne/ a na wierzchu szczęciasty mając okrążek jako pierwszy/ Liścia drobniejszego od pierwszego/ wodnemu Opichu barzo podobnego/ jednak trochę więtsze a niż Pietruszczane. Kłącza podczas łokietnego/ podczas wyższego/ podczas też mięższego i krótszego/ gałęzistego. Na wierzchu tych oganiste okołki. Polnemu Pasternaku podobne/ jeno pełniejsze i gęstsze/ zapachu/ jako i korzeń/ Kadzidła kramnego i miodowego/ smaku gorzkiego. Księgi Pierwsze. Liście. Kłącze. Miejsce.
TE wszystkie trzy/ pospolicie rady rosne na
więtszego/ szerszego/ lśniącego/ y wzrostu wyższego. Smákiem /zapáchem/ pierwszemu rowny. 3.
Trzeći Opich Ieleni iest czarny/ máiąc korzeni długie/ miąższe y czarne/ a ná wierzchu sczęćiásty máiąc okrążek iáko pierwszy/ Liścia drobnieyszego od pierwszego/ wodnemu Opichu bárzo podobnego/ iednák trochę więtsze á niż Pietrusczáne. Kłącza podczás łokietneg^o^/ podczás wyższego/ podcżás też mięższego y krotszego/ gáłęźistego. Ná wierzchu tych ogániste okołki. Polnemu Pásternaku podobne/ ieno pełnieysze y gęstsze/ zápáchu/ iáko y korzeń/ Kádźidłá kramnego y miodowego/ smáku gorzkiego. Kśięgi Pierwsze. Liśćie. Kłącze. Mieysce.
TE wszystkie trzy/ pospolićie rády rosne ná
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 166
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
trzecim go Miarzem mienią/ krom zapachu/ który ma przyjemniejszy. Mocy i skutków słabszych. Korzenia bielszego łokietnego/ w kilka odnóg/ takież jako i sam miąższych rozdzielny. Liścia Labrzystego/ więtszego/ dłuższego/ i szerszego/ Jaworowemu barzo podobnego/ po piąci na jednej stopce. Ciemno zielone/ i ostro wełniste. Kłącza na półtora łokcia wzwyż/ we wnątrz czczego/ tucznego rumiennego/ laskowanego/ albo stryfiastego/ kolankowatego/ z którego Liście na swych stopkach/ jako skrzydła jakie wyrasta. Korzeń Soku pełny żółtawego/ lipkiego/ jako Żywica wodnista/ równie jako w Lubczykowym/ albo w Miarzowym korzeniu. Smaku korzennego/ i sczmiączeego/ Zapachu przyjemnego
trzećim go Miarzem mienią/ krom zápáchu/ ktory ma przyiemnieyszy. Mocy y skutkow słábszych. Korzeniá bielszego łokietnego/ w kilká odnog/ tákież iáko y sam miąższych rozdźielny. Liśćia Labrzystego/ więtszego/ dłuższego/ y szyrszego/ Iáworowemu bárzo podobnego/ po piąći ná iedney stopce. Ciemno źielone/ y ostro wełniste. Kłącza ná połtorá łokćiá wzwysz/ we wnątrz czczego/ tucznego rumiennego/ laskowánego/ álbo stryfiástego/ kolankowátego/ z ktorego Liśćie ná swych stopkách/ iáko skrzydłá iákie wyrasta. Korzeń Soku pełny żołtáwego/ lipkiego/ iáko Zywicá wodnista/ rownie iáko w Lubsczykowym/ álbo w Miarzowym korzeniu. Smáku korzennego/ y sczmiączeego/ Zapáchu przyiemnego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 172
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
