hantaby, Światu kwiat, diabłu ciernie na ognisko, baby. Wyjąwszy świętych matron, coś nie barzo wiele, Które kwitnęły duchem, przestawszy na ciele; Bodaj ci różą szczykać, wprzód niż sama spadnie, Nim ją słońce opłowi abo wiatrem zbladnie. 93. EPITAFIUM RÓŻY
Leży róża, niestetyż, z swego spadszy kłącza: Rano kwitnie, wieczór ją z jej rózgą rozłącza. Wdzięczną jest barzo róża, cóż, gdy barzo słabą: Ranoś widział panienką, wieczór widzisz babą. Cóż jest podobniejszego do tak krewkiej róży, Jako człek w tego świata śmiertelnej podróży; Ach, częstoż mu zachodu, częstoż mu śmierć skora Nie
hantaby, Światu kwiat, diabłu ciernie na ognisko, baby. Wyjąwszy świętych matron, coś nie barzo wiele, Które kwitnęły duchem, przestawszy na ciele; Bodaj ci różą szczykać, wprzód niż sama spadnie, Nim ją słońce opłowi abo wiatrem zbladnie. 93. EPITAFIUM RÓŻY
Leży róża, niestetyż, z swego spadszy kłącza: Rano kwitnie, wieczór ją z jej rózgą rozłącza. Wdzięczną jest barzo róża, cóż, gdy barzo słabą: Ranoś widział panienką, wieczór widzisz babą. Cóż jest podobniejszego do tak krewkiej róży, Jako człek w tego świata śmiertelnej podróży; Ach, częstoż mu zachodu, częstoż mu śmierć skora Nie
Skrót tekstu: PotPoczKuk_III
Strona: 439
Tytuł:
Poczet herbów szlachty
Autor:
Wacław Potocki
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
herbarze
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1696
Data wydania (nie wcześniej niż):
1696
Data wydania (nie później niż):
1696
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Dzieła
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Leszek Kukulski
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Warszawa
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Państwowy Instytut Wydawniczy
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1987
na skałach i miejscasch kamienistych/ ogródnemu Kosacu we wszem podobny/ okrom tego/ że listu mniejszego/ i wszystek drobniejszy i subtelniejszy/ tak w Klączu/ jako w korzeniu. Drugi ma liście szersze i dłuższe/ a niżli ziele Mieczykowe/ korzeń cienki/ zdrewniały/ knodowaty/ Kusy/ albo przylisowatszym/ a bez zapachu Kłącza gładkiego a krótkiego/ kwiatu nad inne mniejszego: zapach mając Morelli/ z dziewiąci listków modrych złożony/ a po krajach ku wierzchu żółte stryfy mający. Zielnik D. Symona Syreniusza/ Miejsce
Pierwszy/ jako się naprzód powiedziało/ roście na górach i ziemiach skalistych/ a pospolicie na łąkach. Przyrodzenie
Rozgrzewają i ścienczają w pierwszym
ná skáłách y mieyscásch kámienistych/ ogrodnemu Kosacu we wszem podobny/ okrom tego/ że listu mnieyszego/ y wszystek drobnieyszy y subtelnieyszy/ ták w Klączu/ iáko w korzeniu. Drugi ma liśćie szersze y dłuższe/ á niżli źiele Mieczykowe/ korzeń ćienki/ zdrewniáły/ knodowáty/ Kusy/ álbo przylisowátszym/ a bez zapáchu Kłącza głádkiego á krotkiego/ kwiátu nád ine mnieyszego: zapách máiąc Morelli/ z dźiewiąći listkow modrych złożony/ á po kraiách ku wierzchu żółte stryfy máiący. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ Mieysce
Pierwszy/ iáko śie naprzod powiedźiáło/ roście ná górách y źiemiách skálistych/ á pospolićie ná łąkách. Przyrodzenie
Rozgrzéwáią y śćienczaią w pierwszym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 14
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
WIele się innych znajduje Kosaców dzikich/ tak brónatnych/ jako kwiatu żółtego: ale mało nie wszytkie są jednakich skutków: wszakoż nie tak potężnych/ jako ogródne.
Miedzy temi znajduje się Kosaciec poziemny/ którego się wyobrażenie wyższej od nas położyło. Ten miedzy inne bywa poczytany/ listu daleko od innych mniejszego i węższego/ Kłącza ledwie na dłoń albo na kroczek zwysz/ i daleko krótszego/ a niżli liście jego/ na których kwiatki nie jedne po drugich/ jako u drugich Kosaców idą/ ale tylko na samym wierzchu Kłącza zosobna każdy na swym prąciku wyrasta. Te mają zapach jakoby Śliwa dojźrzała/ także i barwy nie jakokolwiek Śliwobrónatnej/
.
WIele śie inych znáyduie Kosacow dźikich/ ták brónatnych/ iáko kwiátu żółtego: áłe máło nie wszytkie są iednákich skutkow: wszákoż nie ták potężnych/ iáko ogrodne.
Miedzy temi znáyduie śie Kosaćiec poźiemny/ ktorego śie wyobráżenie wysszey od nas położyło. Ten miedzy ine bywa poczytány/ listu dáleko od inych mnieyszego y węższego/ Kłącza ledwie ná dłoń álbo ná kroczek zwysz/ y dáleko krotszego/ á niżli liśćie iego/ ná których kwiatki nie iedne po drugich/ iáko v drugich Kosacow idą/ ále tylko ná sámym wierzchu Kłącza zosobná káżdy ná swym prąćiku wyrasta. Te máią zapách iákoby Sliwá doyźrzáłá/ tákże y bárwy nie iákokolwiek Sliwobrónatney/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 15
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Lilgen. Trachen wurtz Acker wurtz. wasser schwertel. Gel wasser gilgen. Zielnik D. Symona Syreniusza.
KOsaciec płonny kwiatu żółtego/ który drudzy żółtym Kosacem wodnym mianują. Drudzy fałszywym i omylnym. Inni Koińskim korzeniem: Liście ma prawdziwego Kosacu podobne/ jeno dłuższe i węższe. Ziobra albo grzbietu z obu stron wyniesionego. Kłącza gładkiego/ nie różnego od Kosacu własnego/ dwułokietny/ na tym bywa kwiecia niemało żółtego/ jako na innych Kosacach. Tylko że listeczki ma u wierzchu małe i drobne farb nie mienionych jako u własnego Kosacu kwiecie/ ale żółte. Jednak jakożkolwiek kwiatu Kosacowemu jakimiś znakami/ zda się być podobny/ z którego potym strącze trzy
Lilgen. Trachen wurtz Acker wurtz. wasser schwertel. Gel wasser gilgen. Zielnik D. Symoná Syreniuszá.
KOsaćiec płonny kwiátu żółtego/ ktory drudzy żółtym Kosacem wodnym miánuią. Drudzy fałszywym y omylnym. Ini Koińskim korzeniem: Liście ma prawdźiwego Kosacu podobne/ ieno dłuższe y węższe. Ziobrá álbo grzbietu z obu stron wynieśionego. Kłącza głádkiego/ nie róznego od Kosacu własnego/ dwułokietny/ ná tym bywá kwiećiá niemáło żółtego/ iáko ná inych Kosacách. Tylko że listeczki ma v wierzchu máłe y drobne farb nie mienionych iáko v własnego Kosacu kwiećie/ ále żółte. Iednák iákożkolwiek kwiátu Kosacowemu iákimiś znakámi/ zda śie bydź podobny/ z ktorego potym strącze trzy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 16
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
jest też fałszywy/ o którym Plinius zmiankę czyni w 17. Księgach/ w Rozdziale 13. Ostyż Indyjski. Rozdział 5.
Curcuma, Cyperus Indicus. Terra merita. Crocus Indicus. Eilbwurtz/ Geelsuchr wurtzel.
Indyjski Ostryż/ który my Zołcienie Indiańskim/ abo Szafrańcem zowiemy/ jest Ziele cudzoziemskie/ liścia stulonego/ kłącza liścianego/ korzeń podobny kształtemimbirowem/ także zapachem i smakiem/ jednak póki świeży/ niema żadnej w sobie gorzkości i ostrości/ dla zbytniej swej wilgotności. Ale suchy ostrzejszy/ wszakoż nie tak barzo/ jako Imbier. Ten Aptekarze/ Maurów naśladując/ Curcumą zowią/ przeto że Curcuma ma w sobie wszystkie okoliczności i
iest też fałszywy/ o ktorym Plinius zmiánkę czyni w 17. Kśięgách/ w Rozdźiale 13. Ostyż Indyiski. Rozdźiał 5.
Curcuma, Cyperus Indicus. Terra merita. Crocus Indicus. Eilbwurtz/ Geelsuchr wurtzel.
INdyiski Ostryż/ ktory my Zołćienie Indiáńskim/ ábo Száfráńcem zowiemy/ iest Ziele cudzoźiemskie/ liśćia stulonego/ kłączá liśćiánego/ korzeń podobny kształtemimbirowem/ tákże zapáchem y smákiem/ iednák poki świeży/ niema żadney w sobie gorzkośći y ostrośći/ dla zbytniey swey wilgotnośći. Ale suchy ostrzeyszy/ wszákoż nie ták bárzo/ iáko Imbier. Ten Aptekárze/ Maurow náśláduiąc/ Curcumą zowią/ przeto że Curcuma ma w sobie wszystkie okolicżnośći y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 28
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
drudzy z tąd przyśli w różne mniemania/ o tych rzeczach. Zielnik D. Symona Syrenniusa. Oman/ Rozdział 16.
Helenium. Enula Campana. Inula Campana. Aland. Alandwurtz. Liście. Kłącze.
OMan jest ziele/ liście do Dziewanny węższej mając podobne/ jeno ostrzejsze i dłuższe/ na niektórych miejscach bez kłącza/ w naszych ziemiach kłącze z siebie wydaje miąższe/ kosmate/ wzwyż na łokieć na dwa/ niekiedy wyższe granowite/ kwiatu żółtego niemałego/ w nim Nasienie Dziewannowemu podobne/ które za dotknieniem ciała żwierz wzburza/ korzeń we wnątrz biały/ zwierzchu rumiany/ wielki/ miąższy/ miękki dla slozowatości/ przy ostrzejszym/ pachniący
drudzy z tąd przyśli w rozne mniemánia/ o tych rzeczách. Zielnik D. Symoná Syrenniusá. Oman/ Rozdźiał 16.
Helenium. Enula Campana. Inula Campana. Aland. Alandwurtz. Liśćie. Kłącze.
OMan iest źiele/ liśćie do Dźiewánny węższey máiąc podobne/ ieno ostrzeysze y dłuższe/ ná niektorych mieyscách bez kłącza/ w nászych źiemiách kłącze z śiebie wydáie miąższe/ kosmáte/ wzwysz ná łokieć ná dwá/ niekiedy wyższe gránowite/ kwiátu żołtego niemáłego/ w nim Naśienie Dźiewánnowemu podobne/ ktore zá dotknieniem ćiáłá żwierz wzburza/ korzeń we wnątrz biały/ zwierzchu rumiány/ wielki/ miąższy/ miękki dla slozowátośći/ przy ostrzeyszym/ pachniący
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 58
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Pęcherzowy krzy/ i Piasek z nich moczem wywodzi/ z jakiejkolwiek przyczyny zamnożony/ pijąc go na czczo. Członki lekkie i wolne czyni.
Członki/ nim namazane/ czyni lekkie i wolne. (Raimundulus.) Oleum dystillatum Olej z Biedrzeńcu/ Alchimiskim sposobem dystylowany.
Alchimistowie dystylują z Biedrzeńcowego korzenia/ z liścia/ z kłącza/ z nasienia. Owa ze wszystkiego całego/ suchego Biedrzeńcom/ Olejek właśnie jako z Bielunu/ albo z Dzięgielu/ barzo użyteczny. Księgi Pierwsze. Chorobom wszelakim
Wszelakim wnętrznym chorobom i niedostatkom tym/ którym sam Biedrzeniec służy. Sposób używania
Tego po dwiem i po trzy kropie/ ze dwiema albo ze trzema łyżkoma/ wodki
Pęchyrzowy krzy/ y Piasek z nich moczem wywodźi/ z iákieykolwiek przyczyny zámnożony/ piiąc go ná czczo. Członki lekkie y wolne czyni.
Członki/ nim námázáne/ czyni lekkie y wolne. (Raimundulus.) Oleum distillatum Oley z Biedrzeńcu/ Alchimiskim sposobem dystyllowány.
Alchimistowie dystylluią z Biedrzeńcowego korzenia/ z liśćia/ z kłącza/ z naśienia. Owa ze wszystkiego cáłego/ suchego Biedrzeńcom/ Oleiek właśnie iáko z Bielunu/ álbo z Dźięgielu/ bárzo vżyteczny. Kśięgi Pierwsze. Chorobom wszelákim
Wszelákim wnętrznym chorobom y niedostátkom tym/ ktorym sam Biedrzeniec służy. Sposob vżjwánia
Teg^o^ po dwiem y po trzy kropie/ ze dwiemá álbo ze trzemá łyszkomá/ wodki
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 75
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
okrywa/ Peritoneum zowią/ z jaką drugą maścią zmieszany/ jest użyteczny/ mażąc zwierzchu: Także go przez usta dając. (Para:) Pęcherzowi.
W pęcherzowych dolegliwościach jest wielkim ratunkiem. (Para:) Sól z Biedrzeńca.
Sól z całego ziela/ to jest / z korzenia/ z liścia/ z kłącza/ z kwiecia/ i z nasienia suchego/ a na popiół spalonego/ bywa robiona/ tym właśnie sposobem/ jako z Piołunu/ i z innych ziół. Przeciw morowemu powietrzu.
Tej Skrupuł/ to jest/ trzecią część kwinty z wodką Dzięgielową daną/ od powietrza morowego zachowuje/ a zarażone do zdrowia przywraca: gdzie
okrywa/ Peritoneum zowią/ z iáką drugą máśćią zmieszány/ iest vżyteczny/ máżąc zwierzchu: Także go przez vstá dáiąc. (Para:) Pęchyrzowi.
W pęchyrzowych dolegliwośćiách iest wielkim rátunkiem. (Para:) Sol z Biedrzeńcá.
Sol z cáłego źiela/ to iest / z korzenia/ z liśćia/ z kłącza/ z kwiećia/ y z naśienia suchego/ a ná popioł spalonego/ bywa robiona/ tym właśnie sposobem/ iáko z Piołunu/ y z inych źioł. Przećiw morowemu powietrzu.
Tey Skrupuł/ to iest/ trzećią część kwinty z wodką Dźięgielową dáną/ od powietrza morowego záchowuie/ á záráżone do zdrowia przywraca: gdźie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 75
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
inne Dzięgiele/ i dłuższego z wielą odnóżek: wszakże nie tak gęsto jako ogródny. Zapachu przyjemnego/ smaku także nie tak ostrego/ jako inne. Liścia więtszego/ szerszego/ ciemnozielonego/ po ziemi się rozkładającego. Od spodku szarobłękitne/ jako liście Cynowodu/ albo Orlikowe: a na Wiosnę z ziemię pokazuje się rumianawe. Kłącza miąższego/ czczego/ kolankowatego/ jako trzcina/ wzwyż na trzy łokcie/ rumienne: wiele także odnóg i gałązek/ jako i pierwszy z siebie wydając. I Na tych jako na kłączu samym/ oganiste okołki sowite/ kwiecia żółtego/ niekiedy białego/ z których potym nasienie płaskoszerokie/ cienkie: jednak mięższejsze niżli Dzięgielu ogródnego
inne Dźięgiele/ y dłuższego z wielą odnożek: wszákże nie ták gęsto iáko ogrodny. Zapáchu przyiemnego/ smáku tákże nie ták ostrego/ iáko inne. Liśćia więtszego/ szyrszego/ ćiemnoźielonego/ po źiemi sie roskłádáiącego. Od spodku szárobłękitne/ iáko liśćie Cynowodu/ álbo Orlikowe: á ná Wiosnę z źiemię pokázuie sie rumiánáwe. Kłącza miąższego/ czczego/ kolankowátego/ iáko trzćiná/ wzwysz ná trzy łokcie/ rumienne: wiele tákże odnog y gáłązek/ iáko y pierwszy z śiebie wydáiąc. Y Ná tych iáko ná kłączu sámym/ ogániste okołki sowite/ kwiećia żołtego/ niekiedy białego/ z ktorych potym naśienie płáskoszerokie/ ćienkie: iednák mięższeysze niżli Dźięgielu ogrodnego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 98
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
DZięgiel Włoski albo Arabski/ (bo tak my pospolicie zioła cudzoziemskie zowiemy Włoskiemi.) Kłącze ma Opichowemu podobne/ jeno Soku pełniejsze/ i obfitsze/ rosochate i gałęziste/ czerstwe. Liścia szerszego/ mocnego/ miąższego/ lipkiego/ a ku ziemi odwisłego: Zapachu ostrokorzennego /wdzięcznego. Barwy z żółta zielonej. Na wirzchu kłącza okołek jako u swojskiego kopru. Nasienie kapustnemu podobne/ okrągłe/ czarne/ ostrego i przykrego/ a do Mirhy podobnego smaku/ tak iż jedno miasto drugiego uchodzi. Korzeń także pachniący/ ostropieprzny usta rozpalający/ i sczmiący/ miękki/ Soku pełny: Z wierzchu poczerniały/ we wnątrz białawy/ niekiedy bladożołtawy. Liście
DZięgiel Włoski álbo Arábski/ (bo ták my pospolićie źiołá cudzoźiemskie zowiemy Włoskiemi.) Kłącże ma Opichowemu podobne/ ieno Soku pełnieysze/ y obfitsze/ rosocháte y gáłęźiste/ czerstwe. Liśćia szerszego/ mocnego/ miąższego/ lipkiego/ á ku źiemi odwisłego: Zapáchu ostrokorzennego /wdźięcznego. Bárwy z żołtá źieloney. Ná wirzchu kłącza okołek iáko v swoyskiego kopru. Naśienie kápustnemu podobne/ okrągłe/ czarne/ ostrego y przykrego/ á do Mirhy podobnego smáku/ ták iż iedno miásto drugiego vchodźi. Korzeń tákże pachniący/ ostropieprzny vstá rospaláiący/ y sczmiący/ miękki/ Soku pełny: Z wierzchu poczerniáły/ we wnątrz biáłáwy/ niekiedy bládożołtáwy. Liśćie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 99
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
