się napospolitszy w ogrodach flancowany znajduje/ kwiatu błękitnego/ i rozmaicie farbistego Ten liścia jest Mieczykowego z obu stron kraje ścienczone i zaostrzone mając/ jeno więtszego/ szerszego/ grubszego/ przez wszystek list stryfy cienkie mając/ jako laskowanie jakie. To zaraz się na wiosnę z ziemie gęsto/ jako i innych Kosaców liście puszcza/ Kłącze albo pręt gładki/ obły/ kolankowaty/ z którego przy wierzchu odnószki pochodzą/ z tych każdej zosobna kwiat brónatny w samym wierzchu pochyły rozkwita/ jedne od drugiego jednostajne położenie mając/ w śrzodku rozmaicie farbiste/ żółto/ zielono/ z blada białe/ szarłatno/ błękitno. Tak iż od tej rozmaitości farb/ którą
śie napospolitszy w ogrodách fláncowány znáyduie/ kwiátu błękitnego/ y rozmáićie fárbistego Ten liścia iest Mieczykowego z obu stron kráie śćienczone y záostrzone máiąc/ ieno więtszego/ szerszego/ grubszego/ przez wszystek list stryfy ćienkie máiąc/ iáko laskowánie iákie. To záraz śie ná wiosnę z źiemie gęsto/ iáko y innych Kosacow liście puscza/ Kłącze álbo pręt głádki/ obły/ kolankowáty/ z którego przy wierzchu odnószki pochodzą/ z tych káżdey zosobná kwiát brónatny w sámym wierzchu pochyły rozkwita/ iedne od drugiego iednostáyne położenie máiąc/ w śrzodku rozmáićie fárbiste/ żółto/ źielono/ z bladá białe/ szárłatno/ błękitno. Ták iż od tey rozmáitośći farb/ ktorą
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 2
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
mięższejsze. Mylą się tedy którzy twierdzą/ żeby Kosaciec żadnego nasienia nie miał. Korzeń ma zupełny/ knodowaty/ biały/ od spodku drobne a cienkie korzonki puszczając na kształt włósków/ podobieństwem wielkiego Kozłka. Zapachu wdzięcznego/ a smaku gorzkawego. Zielnik D. Symona Syreniusza/ kosaciec błękitny Liście. himmel schwertel. Wegelwurtzel. Kłącze. Kwiat. Nasienie.
Temu Kosacu wszytkie inne/ zwłaszcza swojskie/ tak są podobne/ iż kto te zna/ snadnie wszytkie inne znać może/ a ile z kwiecia/ którym sobie są podobne/ okrom barwy/ i farb przyrodzonych: W liściu też mają niejaką miedzy sobą różność/ bo jeden więtsze i szersze/
mięższeysze. Mylą śie tedy ktorzy twierdzą/ żeby Kosaćiec żadnego naśienia nie miał. Korzeń ma zupełny/ knodowáty/ biały/ od spodku drobne á ćienkie korzonki pusczáiąc ná kształt włóskow/ podobienstwem wielkie^o^ Kozłká. Zapáchu wdźięcznego/ á smaku gorzkáwego. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ kosaćiec błękitny Liśćie. himmel schwertel. Wegelwurtzel. Kłącze. Kwiát. Naśienie.
Temu Kosacu wszytkie ine/ zwłasczá swoyskie/ ták są podobne/ iż kto té zna/ snádnie wszytkie ine znáć może/ á ile z kwiećia/ ktorym sobie są podobne/ okrom bárwy/ y farb przyrodzonych: W liśćiu też máią nieiáką miedzy sobą rożność/ bo ieden więtsze y szersze/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 2
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
w głębią ziemie/ ale poprzeć pod samym wierzchem się rozpuszcza/ od spodku gęsto włóskowaty albo włochaty/ wdzięcznie pachniący/ Białawy/ smaku ostrego/ a jako Galenus dokłada/ trochę gorzkiego. Ten dwojaki się znajduje jako inne zioła/ Samiec i Samica oboje jednakiego liścia. Samiec trochę przyrumienniejszym ma korzeń/ Samica biały. Ta kłącze/ albo pręt ma gładki/ od którego w samym wierzchu rósczki pochodzą/ na których kwiat rząse Leszczynowej albo Olszowej niejako podobnej wyrasta. I przeto Teofratus Tatarskie ziele kładzie miedzy te zioła/ które zaraz z nasieniem kwiat miewają. Miejsce/ Wybór/ i Czas.
Naprzedniejsze i nawyborniejsze miedzy inemi/ które w Poncie roście/
w głębią źiemie/ ále poprzec pod sámym wierzchem śie rozpuscza/ od spodku gęsto włóskowáty álbo włocháty/ wdźięcznie pachniący/ Biáłáwy/ smáku ostrego/ á iáko Galenus dokłáda/ trochę gorzkiego. Ten dwoiaki śię znáyduie iáko ine źiołá/ Sámiec y Sámicá oboie iednákiego liśćia. Sámiec trochę przyrumiennieyszym ma korzen/ Sámicá biały. Tá kłącze/ álbo pręt ma głádki/ od ktorego w sámym wierzchu rósczki pochodzą/ ná ktorych kwiát rząse Lesczynowey álbo Olszowey nieiáko podobney wyrasta. Y przeto Theophratus Tátárskie źiele kłádźie miedzy te źiołá/ ktore záraz z naśieniem kwiát miewáią. Mieysce/ Wybor/ y Czás.
Naprzednieysze y nawybornieysze miedzy inemi/ ktore w Ponćie rośćie/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 19
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
oszukali/ i innych zwodzą. O Wonnym Ostrzyżu/ Rozdział 4.
GOdny Ostrzyż wonny/ który Erisisceptrum Grekowie/ to jest Koszowym albo Koszykowym zielem/ drudzy polnym albo dzikim Gałganem/ zowia. Dwojaki jest. Jeden okrągłego/ drugi obdłużonego korzenia/ Liście ma na kształt Luczka ogródnego/ jeno cieńsze i dłuższe: Pręt albo kłącze nieco podobne wonnemu Situ: którzy Herbularze naszy Rajską/ albo Wielbłądową trawą i sianem zowią: Od ziemie na łokieć wzwyż/ albo wyższej wyrasta/ granowity/ we wnątrz mają drzeń biały/ jako Syt/ albo Bez/ w wierzchu którego kisteczki wąskie/ drobne/ na kształt Promieniów gwazdecznych rozpuszczające się. Miedzy któremi nasienie kłosowate
oszukáli/ y inych zwodzą. O Wonnym Ostrzyżu/ Rozdźiał 4.
GOdny Ostrzyż wonny/ ktory Erisisceptrum Grekowie/ to iest Koszowym álbo Koszykowym źielem/ drudzy polnym álbo dźikim Gáłganem/ zowia. Dwoiáki iest. Ieden okrągłego/ drugi obdłużonego korzenia/ Liśćie ma ná kształt Luczká ogrodnego/ ieno ćieńsze y dłuższe: Pręt álbo kłącze nieco podobne wonnemu Situ: ktorzy Herbularze nászy Ráyską/ álbo Wielbłądową trawą y śiánem zowią: Od źiemie na łokieć wzwysz/ álbo wyższey wyrasta/ gránowity/ we wnątrz máią drzeń biały/ iáko Syth/ álbo Bez/ w wierzchu ktorego kisteczki wąskie/ drobne/ ná kształt Promieniow gwazdecznych rospusczáiące sie. Miedzy ktoremi nasienie kłosowáte
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 25
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Celticher Nard.
NARDUS Celtycki/ Francuski/ abo Rzymski/ dwojaki się znajduje. Pierwszy który zowiemy Francuskim/ albo Rzymskim. Wtóry kwiatem Mariej Magdaleny mianują/ obojga figury/ albo wyobrażenie/ tusmy położyli. Pierwszy roście nisko i krzewisto. Listeczki ma obdłużne żółtawe. Kwiatki w okołku oganistym rzadkim/ na długim prąciku. Tego kłącze a korzenie tylko do używania lekarskiego przychodzi/ i to tylko samo dwoje zalecenie ma/ dla osobliwej a wdzięcznej woniej. Bywa pod czas w nim fałsz/ gdy miasto niego udają inne ziele/ jemu barzo podobne/ które Hyrculus/ to jest koziełek/ dla przykrego jego zapachu zowią/ drudzy go Piżmarią nazywają. Ale ten
Celticher Nard.
NARDVS Celtycki/ Fráncuski/ ábo Rzymski/ dwoiáki sie znáyduie. Pierwszy ktory zowiemy Fráncuskim/ álbo Rzymskim. Wtory kwiátem Máryey Mágdáleny miánuią/ oboygá figury/ álbo wyobráżenie/ tusmy położyli. Pierwszy rośćie nisko y krzewisto. Listeczki ma obdłużne żołtáwe. Kwiatki w okołku ogánistym rzadkim/ ná długim prąćiku. Tego kłącze á korzenie tylko do vżywánia lekárskie^o^ przychodźi/ y to tylko sámo dwoie zálecenie ma/ dla osobliwey á wdźięczney woniey. Bywa pod czás w nim fałsz/ gdy miásto niego vdáią ine źiele/ iemu bárzo podobne/ ktore Hyrculus/ to iest koźiełek/ dla przykre^o^ iego zapáchu zowią/ drudzy go Pizmárią názywáią. Ale ten
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 34
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
NARDUS Górny/ albo Skalny/ rózgi i liście ma podobnieństwem Mikołajkowego/ jeno mniejszy/ i nie kolący/ jako Mikołajek: korzonki dwa/ pod czas więcej pod nim się najdują/ czarnawe i pachniące/ mające kształt Złotogłowu/ jeno mniejsze i cieńsze. Nie przychodzi do potrzeby lekarskiej/ ani kwiat tego Nardusu/ ani kłącze/ ani nasienie/ tylko korzenie i z liściem. Tych skutków i mocy jest/ których Nardusa Celtyckiego korzenie/ jeno mdlejszy. Miejsce.
W Syriej i w Cylicjej ten Nardus naoficjej roście: w naszych krainach nie znajomy/ jednak najduje się na górach Charwackich. Przyrodzenie.
PIsze Galenus w ośmych Księgach o ziołach/ że
.
NARDVS Gorny/ álbo Skálny/ rozgi y liśćie ma podobnieństwem Mikołáykowe^o^/ ieno mnieyszy/ y nie kolący/ iáko Mikołáiek: korzonki dwá/ pod czás więcey pod nim sie náyduią/ czárnáwe y pachniące/ máiące kształt Złotogłowu/ ieno mnieysze y ćieńsze. Nie przychodźi do potrzeby lekárskiey/ áni kwiát teg^o^ Nárdusu/ áni kłącże/ áni naśienie/ tylko korzenie y z liśćiem. Tych skutkow y mocy iest/ ktorych Nárdusá Celtyckiego korzenie/ ieno mdleyszy. Mieysce.
W Syryey y w Cylicyey ten Nardus naofićiey rośćie: w nászych kráinách nie znáiomy/ iednák náyduie sie ná gorách Chárwáckich. Przyrodzenie.
PIsze Galenus w osmych Kśięgách o źiołách/ że
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 38
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
owocach/ albo nasieniach/ żadnej wzmianki przytym nie czynią/ jako tu o Capresium i Kubebach. I tak potym drudzy z tąd przyśli w różne mniemania/ o tych rzeczach. Zielnik D. Symona Syrenniusa. Oman/ Rozdział 16.
Helenium. Enula Campana. Inula Campana. Aland. Alandwurtz. Liście. Kłącze.
OMan jest ziele/ liście do Dziewanny węższej mając podobne/ jeno ostrzejsze i dłuższe/ na niektórych miejscach bez kłącza/ w naszych ziemiach kłącze z siebie wydaje miąższe/ kosmate/ wzwyż na łokieć na dwa/ niekiedy wyższe granowite/ kwiatu żółtego niemałego/ w nim Nasienie Dziewannowemu podobne/ które za dotknieniem ciała żwierz wzburza
owocách/ álbo naśieniách/ żadney wzmianki przytym nie czynią/ iáko tu o Capresium y Kubebách. Y ták potym drudzy z tąd przyśli w rozne mniemánia/ o tych rzeczách. Zielnik D. Symoná Syrenniusá. Oman/ Rozdźiał 16.
Helenium. Enula Campana. Inula Campana. Aland. Alandwurtz. Liśćie. Kłącze.
OMan iest źiele/ liśćie do Dźiewánny węższey máiąc podobne/ ieno ostrzeysze y dłuższe/ ná niektorych mieyscách bez kłącza/ w nászych źiemiách kłącze z śiebie wydáie miąższe/ kosmáte/ wzwysz ná łokieć ná dwá/ niekiedy wyższe gránowite/ kwiátu żołtego niemáłego/ w nim Naśienie Dźiewánnowemu podobne/ ktore zá dotknieniem ćiáłá żwierz wzburza
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 58
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
w różne mniemania/ o tych rzeczach. Zielnik D. Symona Syrenniusa. Oman/ Rozdział 16.
Helenium. Enula Campana. Inula Campana. Aland. Alandwurtz. Liście. Kłącze.
OMan jest ziele/ liście do Dziewanny węższej mając podobne/ jeno ostrzejsze i dłuższe/ na niektórych miejscach bez kłącza/ w naszych ziemiach kłącze z siebie wydaje miąższe/ kosmate/ wzwyż na łokieć na dwa/ niekiedy wyższe granowite/ kwiatu żółtego niemałego/ w nim Nasienie Dziewannowemu podobne/ które za dotknieniem ciała żwierz wzburza/ korzeń we wnątrz biały/ zwierzchu rumiany/ wielki/ miąższy/ miękki dla slozowatości/ przy ostrzejszym/ pachniący/ z tego wyrastają korzonki
w rozne mniemánia/ o tych rzeczách. Zielnik D. Symoná Syrenniusá. Oman/ Rozdźiał 16.
Helenium. Enula Campana. Inula Campana. Aland. Alandwurtz. Liśćie. Kłącze.
OMan iest źiele/ liśćie do Dźiewánny węższey máiąc podobne/ ieno ostrzeysze y dłuższe/ ná niektorych mieyscách bez kłącza/ w nászych źiemiách kłącze z śiebie wydáie miąższe/ kosmáte/ wzwysz ná łokieć ná dwá/ niekiedy wyższe gránowite/ kwiátu żołtego niemáłego/ w nim Naśienie Dźiewánnowemu podobne/ ktore zá dotknieniem ćiáłá żwierz wzburza/ korzeń we wnątrz biały/ zwierzchu rumiány/ wielki/ miąższy/ miękki dla slozowátośći/ przy ostrzeyszym/ pachniący/ z tego wyrastáią korzonki
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 58
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
we wnątrz czczą: kolankowata i mocna. Liścia Labrzystego/ i głęboko wykrawanego: a do środku listu prawie zielone/ na stopkach równo parą pochodzące: zapachu wdzięcznego: Na wierzchu rózg okołki pełne kwiecia białego/ jako na Kminie: W Lipcu/ i w Sierpniu kwitnie. Z tych potym nasienie podobne Pietrusczanemu. Korzeń Korzeń Kłącze. Rózga. Liście. Kwiat. Nasienie. Miejsce.
TO ziele mało nie wszędy roście/ jednak w pustych miejscach i niewyprawnych: a w wyschłych i w piaszczystych barzo się kocha/ miedzy inemi ziółmi. Księgi Pierwsze. Przyrodzenie.
ROzgrzewającego jest przyrodzenia/ w wtórym stopniu/ wysuszającego w pierwszym. Czas kopania i zbierania
we wnątrz czczą: kolankowáta y mocna. Liśćia Lábrzystego/ y głęboko wykrawánego: á do środku listu práwie źielone/ ná stopkách rowno parą pochodzące: zapáchu wdźięcznego: Ná wierzchu rozg okołki pełne kwiećia białego/ iáko ná Kminie: W Lipcu/ y w Sierpniu kwitnie. Z tych potym naśienie podobne Pietruscżánemu. Korzeń Korzeń Kłącze. Rozgá. Liśćie. Kwiát. Naśienie. Mieysce.
TO źiele máło nie wszędy rośćie/ iednák w pustych mieyscách y niewypráwnych: á w wyschłych y w piasczystych bárzo sie kocha/ miedzy inemi źiołmi. Kśięgi Pierwsze. Przyrodzenie.
ROzgrzewáiącego iest przyrodzenia/ w wtorym stopniu/ wysuszáiącego w pierwszym. Czás kopánia y zbieránia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 78
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
łuskate/ pełno w sobie mając komorek/ albo dziurek: które się w Księżycu Czerwcu otwierają i zieją/ puszczając z siebie kwiateczki zielone/ drobniuchne/ mając w środku jako włoski jakie żółte. Te gdy okwitną/ bywa z nich nasienie graniste/ szarawe/ zlekka wełniste: Z którego potym znowu wschodzi na wiosnę. Kłącze Kwiat Księgi Pierwsze. Nasienie. Korzeń.
Druga mniejsza/ korzenia drobniejszego/ blado żółtego: jednak nie mniej usta ściągającego/ jako i pierwsza gryziona. Więtszej Rożycce/ tak korzeniem/ jako liściem/ nasieniem/ i kwiatem podobna/ jeno we wszytkim mniejsza i drobniejsza/ do pozoru wdzięczniejsza. Oboja zapachu jest ogurczanego/ jednak
łuskáte/ pełno w sobie máiąc komorek/ álbo dźiurek: ktore sie w Xiężycu Czerwcu otwieráią y źieią/ pusczáiąc z śiebie kwiatecżki źielone/ drobniuchne/ máiąc w środku iáko włoski iákie żołte. Te gdy okwitną/ bywa z nich naśienie grániste/ száráwe/ zlekká wełniste: Z ktorego potym znowu wschodźi ná wiosnę. Kłącze Kwiát Kśięgi Pierwsze. Naśienie. Korzeń.
Druga mnieysza/ korzeniá drobnieyszego/ bládo żołtego: iednák nie mniey vstá śćiągáiącego/ iáko y pierwsza gryźiona. Więtszey Rożycce/ ták korzeniem/ iáko liśćiem/ náśieniem/ y kwiátem podobna/ ieno we wszytkim mnieysza y drobnieysza/ do pozoru wdźięcznieysza. Oboiá zapáchu iest ogurczánego/ iednák
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 81
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
