, ule nim smarując, do rojenia pszczół pomaga, aby z ulów nieuciekały broni, teste Syrenio.
WYTRYCH albo Klucz, Podkownik, Otwieracz, ziele, Zie Iników termi- o Ziołach osobliwych
nem Hedisarum equinum. Lunaria Maior, Securidaca Montana, Solea equina, smaku gorszkiego, w Maju kwitnące, na miejscach górzystych i kamienistych i chudych, rośnie na Podolu. Ma tę moc z żelazem Antypaticzną, że podkowy koniom oddziera, pęta otwiera żelazne, i kłodki, według Syreniusza,
BETONIKA po Polsku Bukwica, inaczej ją zowią Veronicam, Herbam Sacram; Rośnie w Lasach, na łąkach, Miejscach trawistych, cienistych, chłodnych. Natury jest rozgrzewającej,
, ule nim smaruiąc, do roienia pszczoł pomaga, aby z ulow nieuciekały broni, teste Syrenio.
WYTRYCH albo Klucz, Podkownik, Otwieracz, ziele, Zie Inikow termi- o Ziołach osobliwych
nem Hedisarum equinum. Lunaria Maior, Securidaca Montana, Solea equina, smaku gorszkiego, w Maiu kwitnące, na mieyscach gorzystych y kamienistych y chudych, rosnie na Podolu. Má tę moc z żelazem Antypatyczną, że podkowy koniom oddziera, pęta otwiera żelazne, y kłodki, według Syreniusza,
BETONIKA po Polsku Bukwica, ináczey ią zowią Veronicam, Herbam Sacram; Rosnie w Lasach, na łąkach, Mieyscach trawistych, cienistych, chłodnych. Natury iest rozgrzewaiącey,
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 646
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
czytelniku w Ekonomice: tam weżniesz niepoślednią o nich informacją: a ja od ziół, idę do kamieni osobliwszych. O Kamieniach osobliwych Historianaturalna. O KAMIENIACH OSOBLIWYCH ADDENDA.
LUbom o Kamieniach w części 1. Aten popisał multa scitu digna, jeszcze i curiositate non vanitate ductus, po krajach cudzych, po górach i miejscach kamienistych idę inoffenso pede; pewnie onich, jeśli nie zaostrzę, zaiste nie zatępię pióra: ani czytelnika obciąże kamieniami, któryby rad miał coronam de Lapide. Pompejusz wielki wojownik po trzecim z rozbójników morskich triumfie, miał zdwoch drogich kamieni szachownicę, czyli warcabnicę na trzy stopy szeroką u Pliniusza, nad których kamieni wielkość po
czytelniku w Ekonomice: tam weżniesz nieposlednią o nich informacyą: á ia od zioł, idę do kamieni osobliwszych. O Kamieniach osobliwych Historyanaturalna. O KAMIENIACH OSOBLIWYCH ADDENDA.
LUbom o Kamieniach w części 1. Aten popisał multa scitu digna, ieszcze y curiositate non vanitate ductus, po kraiach cudzych, po gorach y mieyscach kamienistych idę inoffenso pede; pewnie onich, ieśli nie zaostrzę, zaiste nie zatępię piora: ani czytelnika obciąże kamieniami, ktoryby rad miał coronam de Lapide. Pompeiusz wielki woiownik po trzecim z rozboynikow morskich tryumfie, miał zdwoch drogich kamieni szachownicę, czyli warcabnicę na trzy stopy szeroką u Pliniusza, nad ktorych kamieni wielkość po
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 340
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
do Korony przyłączone Roku 1430. w Roku potym 1434. Władysław III na Sejmie Koronacyj swojej, Szlachtę Podolską z Polską coaequavit. odtąd Wojewodę Podolskiego w Senacie posadziwszy. W Województwie tym o mil 5 od Kamienca za Smotryczem w Mynkowcach Dobrach I. W, Imci P. Rzewuskiego Wojewody Podlaskiego nad Uszycą rzeką w górach kamienistych są kule kamienne, jaką kręglowe i harmatne okrągłe, a rozbiwszy je, są jak promyki do centru się schodzące i w srzodku jak samym żelazo; zażywają ich białogłowy do chost zolenia. Sam cotopiszę, ledwie do kamienia jednę kulę rozbiłem obuchem silno uderzywszy. Formuje to natura ludens. Trudno mówić że z gliny do
do Korony przyłączone Roku 1430. w Roku potym 1434. Władysław III na Seymie Koronacyi swoiey, Szlachtę Podolską z Polską coaequavit. odtąd Woiewodę Podolskiego w Senacie posadziwszy. W Woiewodztwie tym o mil 5 od Kamienca za Smotryczem w Mynkowcach Dobrach I. W, Imci P. Rzewuskiego Woiewody Podlaskiego nad Uszycą rzeką w gorach kamienistych są kule kamienne, iaką kręglowe y harmatne okrągłe, a rozbiwszy ie, są iak promyki do centrū się schodzące y w srzodku iak samym żelazo; zażywaią ich białogłowy do chost zolenia. Sam cotopiszę, ledwie do kamienia iednę kulę rozbiłem obuchem silno uderzywszy. Formuie to natura ludens. Trudno mowić że z gliny do
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 347
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
Przetoż baczymy/ iż rzemiosła wszelakie nigdy tak nie kwitnęły w Grecji/ jako za Aleksandra wielkiego; ani w Rzymie/ jako za Augusta Cesarza. Urosły za możnością państw/ rzemiosła/ przemysły/ nauki i mądrości: jako bowiem zioła nie mogą się zielenić i kwitnąć/ ani drzewa zacniejsze czynić pożytku na miejscach górzystych i kamienistych; abo też barzo wilgotnych: i kto szczepi sad na suchym gruncie/ znać że nie ma rozumu: tak też zabawy uczciwe/ nie mogą się ani wprowadzić/ ani zatrzymać/ tylko pod cieniem i łaską panów wielkich i możnych. I stądci poszło ono dziwowanie Eneaszowe/ kiedy możność i dostatki Dydony odmieniała szopy w pałace
Przetoż baczymy/ iż rzemiosłá wszelákie nigdy ták nie kwitnęły w Graeciey/ iáko zá Alexándrá wielkiego; áni w Rzymie/ iáko zá Augustá Cesárzá. Vrosły zá możnośćią państw/ rzemiosłá/ przemysły/ náuki y mądrośći: iáko bowiem źiołá nie mogą się źielenić y kwitnąć/ áni drzewá zacnieysze czynić pożytku ná mieyscách gorzystych y kámienistych; ábo też bárzo wilgotnych: y kto sczepi sad ná suchym grunćie/ znáć że nie ma rozumu: ták też zabáwy vczćiwe/ nie mogą się áni wprowádźić/ áni zátrzymáć/ tylko pod ćieniem y łáską pánow wielkich y możnych. Y ztądći poszło ono dźiwowánie AEneaszowe/ kiedy możność y dostátki Didony odmieniáłá szopy w páłace
Skrót tekstu: BotŁęczRel_V
Strona: 19
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. V
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
z kwiecia/ niżli z korzenia/ uczy go czynić. O Kosacach Leśnych. Iris Syluestris maior Grosschwertel. Kosaciec Leśny/ Więtszy. Iris Syluestris minor odora Klein Feldehimel schwertel. Kosaciec Leśny/ Mniejszy wonny. Iris Syluestris. Wild Simmelschwertel.
KOsaciec także polny albo dziki/ dwojaki się najduje: Jeden na skałach i miejscasch kamienistych/ ogródnemu Kosacu we wszem podobny/ okrom tego/ że listu mniejszego/ i wszystek drobniejszy i subtelniejszy/ tak w Klączu/ jako w korzeniu. Drugi ma liście szersze i dłuższe/ a niżli ziele Mieczykowe/ korzeń cienki/ zdrewniały/ knodowaty/ Kusy/ albo przylisowatszym/ a bez zapachu Kłącza gładkiego a krótkiego/
z kwiećia/ niżli z korzenia/ vczy go czynić. O Kosacách Leśnych. Iris Syluestris maior Grosschwertel. Kosaćiec Leśny/ Więtszy. Iris Syluestris minor odora Klein Feldehimel schwertel. Kosaćiec Leśny/ Mnieyszy wonny. Iris Syluestris. Wild Simmelschwertel.
KOsaćiec także polny álbo dźiki/ dwoiáki śie náyduie: Ieden ná skáłách y mieyscásch kámienistych/ ogrodnemu Kosacu we wszem podobny/ okrom tego/ że listu mnieyszego/ y wszystek drobnieyszy y subtelnieyszy/ ták w Klączu/ iáko w korzeniu. Drugi ma liśćie szersze y dłuższe/ á niżli źiele Mieczykowe/ korzeń ćienki/ zdrewniáły/ knodowáty/ Kusy/ álbo przylisowátszym/ a bez zapáchu Kłącza głádkiego á krotkiego/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 13
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
że swoją potnością przykrzy się nozdrzom/ mało nie wszystkich ziół kwiecie/ swą wonnością ostrą przewyższając. To ziele Zimie/ jako i Lecie zielone/ na końcu Wiosny siwieje/ jako i Lawenda. W Czerwcu i w Lipcu obficie kwitnie. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Miejsce.
NAwięcej się kocha w Pagórkach/ w miejscach kamienistych i rumistych/ ku słońcu położonych. V nas w ogrodziech tylko bywa sadzona i flancowana. Indzie/ a ile w krainach ciepłych/ sama przez się roście/ na kamienistych wyspach. Przyrodzenie.
NAsza Spikanarda Ogródna jest przyrodzenia rozgrzewającego/ i wysuszającego/ na końcu wtórego stopnia/ albo na początku trzeciego/ otwiera/ ścieńcza/
że swoią potnośćią przykrzy sie nozdrzom/ máło nie wszystkich źioł kwiećie/ swą wonnośćią ostrą przewyższáiąc. To źiele Zimie/ iáko y Lećie źielone/ ná końcu Wiosny śiwieie/ iáko y Láwendá. W Czerwcu y w Lipcu obfićie kwitnie. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Mieysce.
NAwięcey się kocha w Págorkách/ w mieyscách kámienistych y rumistych/ ku słońcu położonych. V nas w ogrodźiech tylko bywa sádzona y fláncowána. Indźie/ á ile w kráinách ćiepłych/ sámá przez śię rośćie/ ná kámienistych wyspách. Przyrodzenie.
NAszá Spikánárdá Ogrodna iest przyrodzenia rozgrzewáiącego/ y wysuszáiącego/ ná końcu wtorego stopniá/ álbo ná pocżątku trzećiego/ otwiera/ śćieńcza/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 40
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
jako i Lawenda. W Czerwcu i w Lipcu obficie kwitnie. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Miejsce.
NAwięcej się kocha w Pagórkach/ w miejscach kamienistych i rumistych/ ku słońcu położonych. V nas w ogrodziech tylko bywa sadzona i flancowana. Indzie/ a ile w krainach ciepłych/ sama przez się roście/ na kamienistych wyspach. Przyrodzenie.
NAsza Spikanarda Ogródna jest przyrodzenia rozgrzewającego/ i wysuszającego/ na końcu wtórego stopnia/ albo na początku trzeciego/ otwiera/ ścieńcza/ trawi/ mając cząstki w sobie subtelne i przenikające. Moc i skutki.
Mózgu wszelakim dolegliwościom z zimna pochodzącym jest użyteczna. Jako Nerwom albo Piętym żyłom. Mózgu niedostatkom z
iáko y Láwendá. W Czerwcu y w Lipcu obfićie kwitnie. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Mieysce.
NAwięcey się kocha w Págorkách/ w mieyscách kámienistych y rumistych/ ku słońcu położonych. V nas w ogrodźiech tylko bywa sádzona y fláncowána. Indźie/ á ile w kráinách ćiepłych/ sámá przez śię rośćie/ ná kámienistych wyspách. Przyrodzenie.
NAszá Spikánárdá Ogrodna iest przyrodzenia rozgrzewáiącego/ y wysuszáiącego/ ná końcu wtorego stopniá/ álbo ná pocżątku trzećiego/ otwiera/ śćieńcza/ trawi/ máiąc cząstki w sobie subtelne y przenikáiące. Moc y skutki.
Mozgu wszelákim dolegliwośćiom z źimná pochodzącym iest vżyteczna. Iáko Nerwom álbo Piętym żyłom. Mozgu niedostatkom z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 40
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
) O Lawendzie/ Rozdział 11.
LAwenda Podobna jest Spikanardzie/ jeno że listu węższego i krótszego/ do tego cieńszego/ mając kwiateczki blado błękitne/ kłosiste ziające i rozłożyste/ zapachu nie tak przykrego/ jako Spikanarda/ ani tak ostrego/ ale wdzięcznego. Miejsce.
ROście sama przez się w ciepłych stronach/ na pagórkach kamienistych/ a ku słońcu wyłożonych/ unas w Ogrodziech tylko bywa sadzona i flancowana. Lauenda. Lauendula. Saliunca Pli. Pseudo Nardus. Foemmia. Láwendel. Zielnik D. Simona Syrenniusa. Przyrodzenie.
ROzgrzewa Lawenda/ wysusza i ściencza/ ale lżej niżli Spikanarda/ we wtórym stopniu. Moc i skutki. Mózgu zbytnie
) O Láwendźie/ Rozdźiał 11.
LAwendá Podobna iest Spikánárdźie/ ieno że listu węższego y krotszego/ do tego ćienszego/ máiąc kwiateczki bládo błękitne/ kłośiste źiáiące y rozłożyste/ zapáchu nie ták przykrego/ iáko Spikánárdá/ áni ták ostrego/ ále wdźięcznego. Mieysce.
ROśćie sáma przez śię w ćiepłych stronách/ ná págorkách kámienistych/ á ku słońcu wyłożonych/ vnas w Ogrodźiech tylko bywa sádzona y fláncowána. Lauenda. Lauendula. Saliunca Pli. Pseudo Nardus. Foemmia. Láwendel. Zielnik D. Simoná Syrenniusá. Przyrodzenie.
ROzgrzewa Láwendá/ wysusza y śćiencza/ ále lżey niżli Spikánárdá/ we wtorym stopniu. Moc y skutki. Mozgu zbytnie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 31
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Welscher bibernellen. Groß undkle in. blut kránt. Groß kolber kráut. Groß vndkle in blut róssen. Wurm wurc. Miejsce.
WIętrza roście na Ląkach/ na Pastwiskach/ i ziemiach wyprawnych. Mniejsza na rolach długo odłogiem leżących: W sadach i w ogrodach trawnych: na pagórkach trawistych/ słońcu wyłożystych/ a zwłaszcza kamienistych. Bywa też ta mniejsza w ogrodziech sadzona i siana/ dla przyjemności jej/ i do używania w Sałatach/ w polewkach: Koście i na ziemiach piaszczystych. Przyrodzenie.
KOrzenie obojej/ które do potrzeb lekarskich pospolicie przychodzi/ rozgrzewa. Drudzy twierdzą/ że miernie chłodzi/ i wysusza na końcu wtórego stopnia/ albo na
Welscher bibernellen. Groß undkle in. blut kránt. Groß kolber kráut. Groß vndkle in blut róssen. Wurm wurtz. Mieysce.
WIętrza rośćie ná Ląkách/ ná Pástwiskách/ y źiemiách wypráwnych. Mnieysza ná rolách długo odłogiem leżących: W sádách y w ogrodách trawnych: ná págorkách trawistych/ słońcu wyłożystych/ á zwłasczá kámienistych. Bywa też tá mnieysza w ogrodźiech sádzona y śiána/ dla przyiemnośći iey/ y do vżywánia w Sáłatách/ w polewkách: Kośćie y ná źiemiách piasczystych. Przyrodzenie.
KOrzenie oboiey/ ktore do potrzeb lekárskich pospolićie przychodźi/ rozgrzewa. Drudzy twierdzą/ że miernie chłodźi/ y wysusza ná końcu wtorego stopniá/ álbo ná
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 81
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ a do Mirhy podobnego smaku/ tak iż jedno miasto drugiego uchodzi. Korzeń także pachniący/ ostropieprzny usta rozpalający/ i sczmiący/ miękki/ Soku pełny: Z wierzchu poczerniały/ we wnątrz białawy/ niekiedy bladożołtawy. Liście. Nasienie. Korzeń Miejsce. Zielnik D. Simona Syrenniusa/
ROście na górach skalistych i kamienistych/ na pagórkach/ Miedzach/ i granicach. Bywa też w ogrodach siany i sadzony z korzenia. Przyrodzenie.
TEgoż przyrodzenia jest/ którego/ jako Galenus świadczy/ Opich albo Pietruszka/ jakoż go też w Cyliciej Pietruszką nazywają. Jednak w rozgrzewaniu cieplejszy/ niżli Opich/ a słabszy niżli Pietruszka. Owa rozgrzewa
/ á do Mirhy podobnego smáku/ ták iż iedno miásto drugiego vchodźi. Korzeń tákże pachniący/ ostropieprzny vstá rospaláiący/ y sczmiący/ miękki/ Soku pełny: Z wierzchu poczerniáły/ we wnątrz biáłáwy/ niekiedy bládożołtáwy. Liśćie. Naśienie. Korzeń Mieysce. Zielnik D. Simoná Syrenniusá/
ROśćie ná gorách skálistych y kámienistych/ ná págorkách/ Miedzách/ y gránicách. Bywa też w ogrodách śiany y sadzony z korzenia. Przyrodzenie.
TEgoż przyrodzenia iest/ ktoreg^o^/ iáko Galenus świadczy/ Opich álbo Pietruszká/ iákoż go też w Cyliciey Pietruszką názywáią. Iednák w rozgrzewániu ćiepleyszy/ niżli Opich/ á słábszy niżli Pietruszká. Owa rozgrzewá
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 100
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
