jest Helwecja albo Szajcary. Przedtym podlegała Książętom Austriackim, z pod których mocy w roku 1308. się wybiła. Najpierwszy Gwilhelm Tell zbuntował kanton swój Schwic albo Szwajsz, skąd Szajcarami są nazwani, i zmówiwszy się z innemi Kantonami, Austriaków wypędzili, Wojsko ich zbiwszy, i samego Książęcia Alberta zabili. I tak 13. Kantonów złączywszy się Rzeczpospolitą uformowało. Kantony albo Powiaty Szwajcarskie są te: Berna, Basilea, Friburg, Tigurum, Soludurum, Szweic, Zugh, Underwald, Ury, Glarys, Schafhaufen, Apenzell, Lucerna. Do konfederatów prżystąpiło Opactwo Z. Galla, i inne miasta. Nadto Prowincja Vallesia, Retia, albo Grizones, Vallis
iest Helwecya álbo Szaycary. Przedtym podlegałá Xiążętom Austryackim, z pod ktorych mocy w roku 1308. się wybiłá. Naypierwszy Gwilhelm Tell zbuntował kánton swoy Schwitz álbo Szwaysz, zkąd Szaycárámi są názwáni, y zmowiwszy się z innemi Kantonami, Austryakow wypędzili, Woysko ich zbiwszy, y sámego Xiążęciá Albertá zábili. I ták 13. Kantonow złączywszy się Rzeczpospolitą uformowało. Kántony álbo Powiáty Szwáycárskie są te: Berná, Básilea, Friburg, Tigurum, Soludurum, Szweitz, Zugh, Underwald, Uri, Gláris, Schafhaufen, Appenzell, Lucerná. Do konfederatow prżystąpiło Opactwo S. Gallá, y inne miastá. Nadto Prowincya Vallesia, Rhetia, álbo Grizones, Vallis
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: F4v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
ze wszystkim manierni, wolności swojej, aby w niczym nienaruszona zostawała, skrupulatnie przestrzegający, słowni, zacięci w swoich zdaniach, w wojsku karność z punktualnością zachowujący: w czym się pokazują ich przymioty bardzo zdatne do formowania dobrych Generałów, i dobrych żołnierzy. P. Jak się dzielą Szwajcarowie? O. Dzielą się na trzynaście Kantonów, i niektóre pobliższe Krainy z niemi sprzymierzone: co wszystko wyliczam z przyłączonemitu znakami: I. Kanton BERNEŃSKI. II. BAZYLIEŃSKI. III. ZURYCH. IV. SZAFHUS, wszystkie te cztery są Religii Protestanckiej. V. GLARYS. VI. APENZELsą po połowie Katolicy, po połowie Protestanci. VII. SOLOTURN. VIII
ze wszystkim manierni, wolności swoiey, aby w niczym nienaruszona zostawała, skrupulatnie przestrzegaiący, słowni, zacięci w swoich zdaniach, w woysku karność z punktualnością zachowuiący: w czym się pokazuią ich przymioty bardzo zdatne do formowania dobrych Generałow, y dobrych żołnierzy. P. Jak się dzielą Szwaycarowie? O. Dzielą się na trzynaście Kantonow, y niektore pobliższe Krainy z niemi sprzymierzone: co wszystko wyliczam z przyłączonemitu znakami: I. Kanton BERNENSKI. II. BAZYLIENSKI. III. ZURYCH. IV. SZAFHUS, wszystkie te cztery są Religii Protestanckiey. V. GLARIS. VI. APPENZELsą po połowie Katolicy, po połowie Protestanci. VII. SOLOTURN. VIII
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 55
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
Są te: a. Ren. b. Aar. c. Rodan. d. Inn. Te są zaś większe: e. Jezioro Geneweńskie. f. Jezioro Neuszatel, albo inaczej Iwerdun. g. Jez. Bieńskie. h. Jez. Toun. i. Jezioro Brienz. i. Jezioro czterech Kantonów. l. Jezioro Zurych albo Tugurskie. P. Jak się nazywają najwyższe góry w Szwajcarach? O. Alpes, które nie tylko otaczają Szwajcary, ale i napełniają: najwyższe z nich są te: ¤ Wielki Z. Bernard. ¤ Góra Z. Gotarda. P. Z kim graniczą Szwajcary? O. Na
Są te: a. Ren. b. Aar. c. Rodan. d. Inn. Te są zaś większe: e. Jezioro Geneweńskie. f. Jezioro Neüszatel, albo inaczey Iwerdun. g. Jez. Bieńskie. h. Jez. Thoun. i. Jezioro Brienz. i. Jezioro czterech Kantonow. l. Jezioro Zurych albo Tugurskie. P. Jak się nazywaią naywyższe gory w Szwaycarach? O. Alpes, ktore nie tylko otaczaią Szwaycary, ale y napełniaią: naywyższe z nich są te: ¤ Wielki S. Bernard. ¤ Gora S. Gotarda. P. Z kim graniczą Szwaycary? O. Na
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 58
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
przydał ębłędów, w sześciudziesiąt 8 Artykułach; podobnych Luterskim na Pseudo Synodzie Tiguryńskim vulgo Zurych, Mieście i Kantonie Szwajczarskim (skąd i Versio Tigurina Biblii ) Senatowi i Pospulstwu przez niego podanych, solennie przyjętych. A choć te błędy Konstancjeński refutował Biskup contra wydaną książką, nic lecącym in abyssum zguby nie pomogło. Wiele ęsię skonfederowało Kantonów, czyli Pokolenia przy Herszcie Zwingliusza, drugie przy katolickiej zostali wierze; potym à verbis przyszło ad verbera, z okazji jadowitego Zwingliusza ęwęża, przyszło do oręża; gdyż ęwojnę im wypowiedzieli Katolicy, cztery potyczki stoczyli z Heretykami, na ostatniej ich pokonali. Wódz ich Zwinglius raniony, schwytany, Sądowi oddany Katolickiemu, jako ognia
przydał ębłędow, w sześciudziesiąt 8 Artykułach; podobnych Luterskim na Pseudo Synodzie Tigurińskim vulgo Zurich, Mieście y Kantonie Szwayczarskim (zkąd y Versio Tigurina Biblii ) Senatowi y Pospulstwu przez niego podanych, solennie przyiętych. A choć te błędy Konstancyeński refutował Biskup contra wydaną ksiąszką, nic lecącym in abyssum zguby nie pomogło. Wiele ęsię skonfederowało Kantonow, czyli Pokolenia przy Hersżcie Zwingliusza, drugie przy katolickiey zostali wierze; potym à verbis przyszło ad verbera, z okazyi iadowitego Zwingliusza ęwęża, przyszło do oręża; gdyż ęwoynę im wypowiedzieli Katolicy, cztery potyczki stoczyli z Heretykami, na ostatniey ich pokonali. Wodz ich Zwinglius raniony, schwytany, Sądowi oddany Katolickiemu, iako ognia
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 703
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
sakryfikowali Wenerze, w bałwochwalnicach Venereum exercendo coitum: za co piorunami wybici. Leonicus Tomas lib 3 cap. 98.
TIGURYNI Szwarczarska Nacja w Kantonie Tigu ryńskim, Których Stolica Tigurum, vulgo Turych. nad jeziorem pięciu mil, Lacus Tigurynus od tego miejsca zwanym.
TUGENI lud także Helwecki, w Kantonie swego imienia z innych Kantonów najmniejszym. Miasto ich pryncypalne Tugium, vulgo Tug czyli Zug.
TUNGRI ludzie w Belgium olim, i teraz mieszkający między Księstwem Limburskim, i Leodyckim Biskupstwem. Miasto tegoż imienia Biskupie. Blisko jego zrzodło jest na febry i kamień pomocne.
TOANDRI ludzie w Belgium na Zeelandzkich Wysp ach do Holandii należących.
TRICASSES lud Francuski
sakryfikowali Wenerze, w bałwochwalnicach Venereum exercendo coitum: za co piorunami wybici. Leonicus Thomas lib 3 cap. 98.
TIGURINI Szwarczarska Nacya w Kantonie Tigu rynskim, Ktorych Stolica Tigurum, vulgo Turich. nad ieziorem pięciu mil, Lacus Tigurinus od tego mieysca zwanym.
TUGENI lud także Helwecki, w Kantonie swego imienia z innych Kantonow naymnieyszym. Miasto ich pryncypalne Tugium, vulgo Tug czyli Zug.
TUNGRI ludzie w Belgium olim, y teraz mieszkaiący między Xięstwem Limburskim, y Leodyckim Biskupstwem. Miasto tegoż imienia Biskupie. Blisko iego zrzodło iest na febry y kamień pomocne.
TOANDRI ludzie w Belgium na Zeelandzkich Wysp ach do Hollandii należących.
TRICASSES lud Francuzki
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 164
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
, namieniony Gwilelm Fell, kazał Gyślerus jabłko na głowie Syna własnego ustrzelić, co szczęśliwie choć uczynił, jednak inkarcerowany, przeciesz uszedłszy, swój Kanton Schwic zbuntował i skonfederował z Ury i Underwaldem Kantonami; w krótce z innemi się zniósłszy, Austriaków wypędzili Wojska, ich 20 tysięcy znieśli, Alberta Książęcia trupem położywszy. Wkrótce 13 Kantonów się zebrało, i 13. Respublicas ufundowali od siebie independentes, ale wraz Confederatas, z których Kantonów 6 jest Luterskich, to Kalwińskich; a 7 Katolickich. Wszystkie też Respublicae różne mają formas Rządów. O ingruen- całego Świata, praecipue o Niemczech
cyj Nieprzyjaciela dają sobie znać, przez kagańce zapalone po górach. Szlachcić,
, namieniony Gwilelm Fell, kázał Gyslerus iabłko na głowie Syná własnego ustrzelić, co szczęśliwie choć uczynił, iednak inkarcerowany, przeciesż uszedłszy, swoy Kanton Schwitz zbuntował y skonfederował z Ury y Underwaldem Kantonami; w krotce z innemi się zniosłszy, Austryakow wypędzili Woyska, ich 20 tysięcy znieśli, Alberta Xiążęcia trupem położywszy. Wkrotce 13 Kantonow się zebrało, y 13. Respublicas ufundowali od siebie independentes, ale wraz Confederatas, z ktorych Kantonow 6 iest Luterskich, to Kalwinskich; á 7 Kátolickich. Wszystkie też Respublicae rożne maią formas Rządow. O ingruen- całego Swiata, praecipuè o Niemczech
cyi Nieprzyiaciela daią sobie znać, przez kagańce zapalone po gorach. Szlachcić,
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 249
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
jednak inkarcerowany, przeciesz uszedłszy, swój Kanton Schwic zbuntował i skonfederował z Ury i Underwaldem Kantonami; w krótce z innemi się zniósłszy, Austriaków wypędzili Wojska, ich 20 tysięcy znieśli, Alberta Książęcia trupem położywszy. Wkrótce 13 Kantonów się zebrało, i 13. Respublicas ufundowali od siebie independentes, ale wraz Confederatas, z których Kantonów 6 jest Luterskich, to Kalwińskich; a 7 Katolickich. Wszystkie też Respublicae różne mają formas Rządów. O ingruen- całego Świata, praecipue o Niemczech
cyj Nieprzyjaciela dają sobie znać, przez kagańce zapalone po górach. Szlachcić, Mieszczanin, Chłop zawsze są gotowi. Konfederację swoję byli poprzysięgli na lat 10, a potym skosztowawszy quám
iednak inkarcerowany, przeciesż uszedłszy, swoy Kanton Schwitz zbuntował y skonfederował z Ury y Underwaldem Kantonami; w krotce z innemi się zniosłszy, Austryakow wypędzili Woyska, ich 20 tysięcy znieśli, Alberta Xiążęcia trupem położywszy. Wkrotce 13 Kantonow się zebrało, y 13. Respublicas ufundowali od siebie independentes, ale wraz Confederatas, z ktorych Kantonow 6 iest Luterskich, to Kalwinskich; á 7 Kátolickich. Wszystkie też Respublicae rożne maią formas Rządow. O ingruen- całego Swiata, praecipuè o Niemczech
cyi Nieprzyiaciela daią sobie znać, przez kagańce zapalone po gorach. Szlachcić, Mieszczanin, Chłop zawsze są gotowi. Konfederácyę swoię byli poprzysięgli na lat 10, á potym skosztowawszy quám
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 249
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
nad rzeką Sitter wykłada się Abbatis Colla że wtym mieście Opaci Klasztoru Z. Galla mieszkiwali. Ten Kanton wystawi Ludzi na 50 tysięcy na potrzebę wojenną. 13 Kanton Lucerna Miasto, przy jeziorze Lucerna nazwanym od latarni tam erygowanej dla żeglujących, jest Miasto w murach. Dzieli Miasto na dwie części rzeka Russa Do tych 13. Kantonów Szwajczarskich przyłączyło się Opactwo S. Galla alias Gawła obszerne od dwóch rządzone, alias od Opata, i od Rządu Miejskiego, Opactwo te nie co innego jest, tylko olim wsławione miejsce, przez Galla Szlachcica Szkockiego, Roku 630, tu na puszczę zaszłego: którego wiele osób tu naśladowało, aż Dagobertus Król Avstrazyj nadał mu
nad rzeką Sitter wykłada się Abbatis Colla że wtym mieście Opaci Klasztoru S. Galla mieszkiwali. Ten Kanton wystawi Ludzi na 50 tysięcy ná potrzebę woienną. 13 Kanton Lucerná Miasto, przy ieziorze Lucerna nazwanym od látárni tam erigowaney dla żegluiących, iest Miasto w murach. Dzieli Miasto na dwie części rzeka Russa Do tych 13. Kantonow Szwayczarskich przyłączyło się Opàctwo S. Galla alias Gawła obszerne od dwoch rządzone, alias od Opata, y od Rządu Mieyskiego, Opactwo te nie co innego iest, tylko olim wsławione mieysce, przez Galla Szlachcica Szkockiego, Roku 630, tu ná puszczę zaszłego: ktorego wiele osob tu naśladowało, aż Dagobertus Krol Avstrazyi nadał mu
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 251
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
Galla nazwane, z obszernemi posessjami. Przy tym Klasztorze jest Miasto Z. Gallus piękne i ludne, połową do Opata, a połową do Rzeczypospolitej należy. Opactwo te jest Reguły Z. Benedykta: Opat brzydząc się mnóstwem wtym Mieście, ma swą rezydencją w Wyle. Jest Printeps Z. R. J. Do Helweckich Kantonów skonfederowanych to amore libertatis, to orężem przycisnieni przystąpili też kraje Vallesia Retia albo Gryzones alias szarży, Vallis Telina, Geneva vulgo Genf, Z. Maurycy Miasteczko u Łacinników Agaunum, gdzie Z. Maurycy Wódz Tebeiczyków Chrześcijan zamęczony z całym pułkiem 6666 żołnierza inkludującym. Zygmunt Król Burgundii Kościół i Klasztor fundował. Teraz tam Kanonici Regulares
Galla nazwane, z obszernemi possessyami. Przy tym Klasztorze iest Miasto S. Gallus piękne y ludne, połową do Opatá, a połową do Rzeczypospolitey należy. Opactwo te iest Reguły S. Benedykta: Opat brzydząc się mnostwem wtym Mieście, ma swą rezydencyą w Wyle. Iest Printeps S. R. J. Do Helweckich Kantonow skonfederowanych to amore libertatis, to orężem przycisnieni przystąpili też kraie Vallesia Rhetia albo Gryzones alias szarży, Vallis Telina, Geneva vulgo Genf, S. Maurycy Miasteczko u Łacinnikow Agaunum, gdzie S. Maurycy Wodz Thebeiczykow Chrześcian zamęczony z cáłym pułkiem 6666 zołnierza inkluduiącym. Zygmunt Krol Burgundii Kościoł y Klasztor fundował. Teraz tam Canonici Regulares
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 251
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
, Komisarza, Audytorów. 5. Praefectus Signaturae Iustitiae Kardynał. EUROPA. Dwór Papieżów.
6. Najwyższy Generał Wojsk, i Fortec Papieskich Komendant.
Tuż należą NUNCJUSZE albo Legati Apostolici Ordynaryjni do Cesarskiego, Hiszpańskiego, Lusitańskiego, Francuskiego Polskiego Dworów, item do Bawaryj, ad Palatinum Rheni, do Weneckiej Rzeczipospolitej, i do Kantonów Szwajczarskiej Rzeczypospolitej posłani, i naznaczeni. Drudzy bywają Nuntii et Legati Extraordinarii w interesach Kościoła Bożego ekspedyowani, a wszyscy ze skarbu OJCA Świętego, plus vel minus pro distantia loci Salariati. SECUNDy ORDyNIS OFICJALISTOWIE OJCA Świętego.
1. Czterech Magistrów Ceremoniarum obligowanych mieć dozór obrządków Duchownych i manier Dworskich, je według Rubryk, lub zwyczajów
, Kommisarza, Auditorow. 5. Praefectus Signaturae Iustitiae Kardynał. EUROPA. Dwor Papieżow.
6. Naywyższy Generáł Woysk, y Fortec Papieskich Kommendant.
Tuż nálezą NUNCYUSZE albo Legati Apostolici Ordynaryini do Cesarskiego, Hiszpańskiego, Lusitańskiego, Francuskiego Polskiego Dworów, item do Bawáryi, ad Palatinum Rheni, do Weneckiey Rzecźypospolitey, y do Kantonow Szwayczarskiey Rzeczypospolitey posłani, y náznaczeni. Drudzy bywáią Nuntii et Legati Extraordinarii w interesach Kościoła Bożego expedyowáni, á wszyscy ze skarbu OYCA Swiętego, plus vel minus pro distantia loci Salariati. SECUNDI ORDINIS OFFICYALISTOWIE OYCA Swiętego.
1. Czterech Magistrow Ceremoniarum obligowánych mieć dozor obrządkow Duchownych y manier Dworskich, ie według Rubryk, lub zwyczaiow
Skrót tekstu: ChmielAteny_II
Strona: 165
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 2
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1746
Data wydania (nie wcześniej niż):
1746
Data wydania (nie później niż):
1746
