okopuj, ratując, cheptę po pod nie wyrywając, kosząc. Prędką te drzewo zwykło albo całe, albo po części usychać, z racyj mnogości fruktów; ale je przerzedzić należy, i suche obcinać gałęzie, bo zdrowym szkodzą gałęziom. Owoc śliwczany żołądek odmiękcza, dlatego z senesem gotowane bywają na konstypację. Suszone na rożenkach kminem i anyżem przesypowane, na rozpędzenie służą wiatrów w żołądku. Zbytnie śliwek surowych jedzenie rozdyma, zaziębia. Pestki śliwiane wiele ich nazbierawszy, zdają się na wodkę: których pestek wiele jedząc, głowę zawracają, dlatego zdadzą się na gorzałkę. Powidła z nich dobre, ale w smażeniu dogodzić im należy, bzowych przymieszać jagód.
okopuy, ratuiąc, cheptę po pod nie wyrywaiąc, kosząc. Prędką te drzewo zwykło albo całe, albo po części usychać, z racyi mnogości fruktow; ale ie przerzedzić należy, y suche obcinać gałęzie, bo zdrowym szkodzą gałęziom. Owoc sliwczany żołądek odmiękcza, dlatego z senesem gotowane bywaią na konstypacyę. Suszone na rożenkach kminem y anyżem przesypowane, na rozpędzenie służą wiatrow w żołądku. Zbytnie sliwek surowych iedzenie rozdyma, zaziębia. Pestki sliwiane wiele ich nazbierawszy, zdaią się na wodkę: ktorych pestek wiele iedząc, głowę zawracaią, dlatego zdadzą się na gorzałkę. Powidła z nich dobre, ale w smażeniu dogodzić im należy, bzowych przymieszać iagod.
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 384
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
myszy wyjadania. Na PCHłY, które z konfederowawszy się z interesami, spać ludziom niedają. Ródzą się w prochu, w który samica ikrę wpuszcza. Sposób wygubienia ich ten jest: weź garnek, zakopaj równo z ziemią, nalej tłustości wołowej, albo krwie koźlej, tam się będą topić, Item warz wodę z kminem, i piołunem, albo zrutą; jak ostygnie przymieszaj żółci rybiej, i tą skrapiaj pokoje, izby, wodą. Item przez godzin 24 mocz w wodzie czarnuszkę, nią skrapiaj podłogę. Item wszytkie pchły na jednę zlizą się kupę, jak rozgę nasmarowawszy, sadłem jeżowym, lub lisim, na srzodku izby, utkwisz
myszy wyiadania. Na PCHłY, ktore z konfederowawszy się z interessami, spać ludziom niedaią. Rodzą się w prochu, w ktory samica ikrę wpuszcza. Sposob wygubienia ich ten iest: weź garnek, zakopay rowno z ziemią, naley tłustości wołowey, albo krwie koźley, tam się będą topić, Item warz wodę z kminem, y piołunem, albo zrutą; iak ostygnie przymieszay żołci rybiey, y tą skrapiay pokoie, izby, wodą. Item przez godzin 24 mocz w wodzie czarnuszkę, nią skrapiay podłogę. Item wszytkie pchły na iednę zlizą się kupę, iak rozgę nasmarowawszy, sadłem ieżowym, lub lisim, na srzodku izby, utkwisz
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 461
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
co wiatry podnoszące będą mogły tłumić i rozbijać/ na co zejdą się naprzód pokarmy suche/ i dobrego soku pieczyste/ abo warzone ptastwa/ byle polewek chory nie jadał. Napój ma być skromny/ jednakże spać idąc/ trunek wody gorącej ocukrowanej branej/ abo też miód dobrze odszymowany z cukrem/ i z utartym kramnym kminem zmieszawszy/ i uwarzony/ a spać idąc w uściech dostatkiem trzymany. Jeśliże krwie abo białego płynienia do góry się piącego kaszelby był/ krwie upuszczenie z mediany jest barzo potrzebne/ abo baniek małych kilka siekanych udom przystawione/ potym Rebarbarum żwać potrzeba/ aby tak to co do piersi scieka/ lżej i łatwiej wywiedziono
co wiátry podnoszące będą mogły tłumić y rozbiiáć/ ná co zeydą się naprzod pokármy suche/ y dobrego soku pieczyste/ ábo wárzone ptástwa/ byle polewek chory nie iadał. Napoy ma być skromny/ iednákże spáć idąc/ trunek wody gorącey ocukrowáney bráney/ ábo też miod dobrze odszymowány z cukrem/ y z vtártym kramnym kminem zmieszawszy/ y vwárzony/ á spáć idąc w vśćiech dostátkiem trzymány. Ieśliże krwie ábo białego płynienia do gory się piącego kászelby był/ krwie vpuszczenie z mediány iest bárzo potrzebne/ ábo bániek máłych kilká śiekánych vdom przystáwione/ potym Rhebárbárum żwáć potrzebá/ áby ták to co do pierśi zćieka/ lżey y łátwiey wywiedźiono
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: C3
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
lepiej pomaga esencja z nich wyciągniona, także Wodka z mrówek i miody wypalona jest dobra. Item. Weś Coloquintidy, Aloesu, Euforbij po pół łota, na proch subtelnej starszy, zmięszaj z żołcią krowią, porób kołaczki, ususz je, roztworzaj sokiem Rozdkwianym, wpuszczaj w ucho ciepło. Item. Chleb pieczony z Kminem, z Bobkiem, z Jałowcem, z Gałką Muszkatową, z pieca prosto gorący na dwoje rozkroić, i przez chustke przyłożyć na uszy. Item. Na węgle rzucać gwoździki kramne, dym w ucho przez lijek wpuszczaj potym zaraz wpuścić w ucho Olejek z Migdałów gorżkich z Olejkiem Rucianym zmięszawszy. Item. Weś Cebulę wielką
lepiey pomaga essencya z nich wyćiągniona, tákże Wodká z mrowek y miody wypalona iest dobra. Item. Weś Coloquintidy, Aloesu, Euphorbij po puł łotá, ná proch subtelney ztárszy, zmięszay z żołćią krowią, porob kołáczki, ususz ie, roztworzay sokiem Rozdkwiánym, wpuszczay w ucho ćiepło. Item. Chleb pieczony z Kminem, z Bobkiem, z Iáłowcem, z Gałką Muszkátową, z piecá prosto gorący ná dwoie rozkroić, y przez chustke przyłożyć ná uszy. Item. Ná węgle rzucáć gwozdźiki kramne, dym w ucho przez liiek wpuszczay potym záraz wpuścić w ucho Oleiek z Migdałow gorżkich z Oleykiem Rućiánym zmięszawszy. Item. Weś Cebulę wielką
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 54
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
, smasz aż zgęśnieje twardo, przydaj proszku z ciemierzyce czarnej skrup. 1. uczyń czopek. Item. Weś polewki grochowej, zapraw jajem masłem, i mąką, przecedziwszy pij na czczo, śliwki warzone, osobliwie Damasceny jedząc odwilżają żywot, także rosół z cukrem z rana zażyty; toż czyni i piwo ciepłe z kminem, z imbierem, z Masłem; wodka też wypalona z skorek bzowych wnętrznych zielonych pijąc na czczo wolno purguje; także kofekt z brzoskwiniowego kwiecia jest bardzo dobry, także Cremor. Tartari z rosołem z rana zażyte; także Ródzenki purgujące. Item. Krycia na proch tarta, w rosole albo w piwie zażyta; także kąpiel
, smasz áż zgęśnieie twárdo, przyday proszku z ciemierzyce czárney skrup. 1. uczyń czopek. Item. Weś polewki grochowey, zápraw iáiem másłem, y mąką, przecedźiwszy piy na czczo, śliwki wárzone, osobliwie Dámásceny iedząc odwilżáią żywot, tákże rosoł z cukrem z ráná záżyty; toż czyni y piwo ćiepłe z kminem, z imbierem, z Másłem; wodká też wypalona z skorek bzowych wnętrznych źielonych piiąc ná czczo wolno purguie; tákże kofekt z brzoskwiniowego kwiećia iest bárdzo dobry, tákże Cremor. Tartari z rosołem z ráná záżyte; tákże Rodzenki purguiące. Item. Kryciá ná proch tártá, w rosole álbo w piwie záżytá; tákże kąpiel
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 218
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
niemocy jest lekarstwem.
Kolice i w Kiszkach morzeniu.
Macicznym rozmaitym dolegliwościam z zimnej przyczyny/ jest ratunkiem.
Kamień krzy/ i wywodzi moczem.
Moczu ciężkiemu odchodzeniu/ i tym wszytkim pomienionym dolegliwościom jest osobliwym lekarstwem/ po trzy łyżki jej na czczo z winem używając. Rozsądek.
Mylą się niektórzy z Ziołopisów/ Leśnym go kminem nazywając/ albo też Czyscem/ który Czarnogłowym mianujemy. Drudzy go chcą mieć Rozmarynem własnym. Nie tym/ z którego wieńce wiją/ ale inym Cudzoziemskim. Inni Jelenim korzeniem/ który Tordilium Łacinnicy zówią. Ale się ci wszyscy w mniemaniu swym oszukali/ i innych zwodzą. O Wonnym Ostrzyżu/ Rozdział 4.
GOdny Ostrzyż
niemocy iest lekárstwem.
Kolice y w Kiszkách morzeniu.
Máćicznym rozmáitym dolegliwośćiam z źimney przyczyny/ iest rátunkiem.
Kámień krzy/ y wywodźi moczem.
Moczu ćięszkiemu odchodzeniu/ y tym wszytkim pomienionym dolegliwośćiom iest osobliwym lekárstwem/ po trzy łyszki iey ná czczo z winem vżywáiąc. Rozsądek.
Mylą się niektorzy z Ziołopisow/ Leśnym go kminem názywáiąc/ álbo też Czyscem/ ktory Czarnogłowym miánuiemy. Drudzy go chcą mieć Rozmárynem własnym. Nie tym/ z ktorego wieńce wiią/ ále inym Cudzoźiemskim. Ini Ielenim korzeniem/ ktory Tordilium Láćinnicy zówią. Ale się ći wszyscy w mniemániu swym oszukáli/ y inych zwodzą. O Wonnym Ostrzyżu/ Rozdźiał 4.
GOdny Ostrzyż
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 25
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
naśladowców ich/ Seseli nazwane: Jednak z przysadą miejsca i krainy/ gdzie które z nich nawyborniejsze roście: a to dla rozeznania ich różności. V nas każde z nich ma swe własne imię i nazwisko. Naprzykład. To co Grekowie i Łacinnicy Seseli Massiliense zowią/ my Czarnogłowem/ Lanim Czyscem/ i wielkim kminem. Które Seseli AEthiopicum: my Smłodem czarnym. Także Seseli Peloponese, my Zielem Postawnym. Zaś Seseli Creticum, nam Jeleni korzeń rzeczone. Z tych każde z osobna/ z swej postaci i wyobrażenia/ swego przyrodzenia i skutków/ za Boską pomocą i błogosławieństwem/ opisanie od nas odniesie. A naprzód: Księgi Pierwsze.
náśládowcow ich/ Seseli názwáne: Iednák z przysadą mieyscá y kráiny/ gdźie ktore z nich nawybornieysze rośćie: á to dla rozeznánia ich roznośći. V nas káżde z nich ma swe własne imię y názwisko. Náprzykład. To co Grekowie y Lácinnicy Seseli Massiliense zowią/ my Czarnogłowem/ Lánim Czyscem/ y wielkim kminem. Ktore Seseli AEthiopicum: my Smłodem czarnym. Tákże Seseli Peloponese, my Zielem Postáwnym. Záś Seseli Creticum, nam Ieleni korzeń rzeczone. Z tych káżde z osobná/ z swey postáći y wyobráżenia/ swego przyrodzenia y skutkow/ zá Boską pomocą y błogosłáwieństwem/ opisanie od nas odnieśie. A naprzod: Kśięgi Pierwsze.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 137
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
uspokają/ warząc nasienie/ albo korzenie w winie napoły z wodą/ a tego przez trzy dni ciepło po piąci łyżek pić dając. Toż Członkom ułomnym
Członki ułomne posila. Niezatrzymaniu Moczu.
Moczu niezatrzymaniu ćwierć łota nasienia z winem daj trunkiem. Kamień z Nerek.
Kamień z nerek wywodzi nasienie/ dając go z Kminem polnym/ z białym Imbierem/ z Gwoździkami kramnym/ z nasienim Włoskiego Kopru/ i Pietruszczanym/ i z Lakrycją skrobaną po łocie. To wszystko miałko utłuc przydawszy Cynamonu/ Anyżu/ Bobku ochędożonego także po łocie/ Cukru białego łotów dziesięć/ i po pół łota z białym winem pic. Truciźnie z Świniej wsze.
Przeciwko
vspokáią/ wárząc naśienie/ álbo korzenie w winie nápoły z wodą/ á tego przez trzy dni ćiepło po piąći łyżek pić dáiąc. Toż Członkom vłomnym
Członki vłomne pośila. Niezátrzymániu Moczu.
Moczu niezátrzymániu czwierć łotá naśienia z winem day trunkiem. Kámień z Nyrek.
Kámień z nyrek wywodźi naśienie/ dáiąc go z Kminem polnym/ z białym Imbierem/ z Gwoźdźikámi kramnym/ z naśienim Włoskiego Kopru/ y Pietrusczánym/ y z Lákrycyą skrobáną po łoćie. To wszystko miáłko vtłuc przydawszy Cynámonu/ Anyżu/ Bobku ochędożonego tákże po łoćie/ Cukru białego łotow dźieśięć/ y po poł łotá z białym winem pic. Trućiźnie z Swiniey wsze.
Przećiwko
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 140
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
że Żołądkowi
Żołądkowi. i Ślezienie
Ślezienie zimnymi wilgotnościami i wietrznościami nabrzmiałym i nadętym/ toż nagrzewanie/ jest ratunkiem.(Tab.) Wino. Vinum.
Tych wszystkich pomienionych członków dolegliwościom/ wino z tym nasieniem przyprawione/ jest barzo użyteczne/ które może być czynione tym sposobem/ jako z Pietruszczanym nasienim/ albo z Kminem. Rozsądek.
Są którzy to ziele rozumieją być Miernikiem/ albo Mirrą ziele. Ale jako prawdziwie/ to snadnie każdy rozumieć może/ który się pilnie obojga wyobrażeniu i opisaniu przypatrzy. Zielnik D. Simona Syrenniusa/ Olszeniec/ Olszownik/ Olszenik/ Rozdział 45.
Daucus Alnocyminum. Elsenach. Erlach.
OLszeniec/ albo Olszownik
że Zołądkowi
Zołądkowi. y Sleźienie
Sleźienie źimnymi wilgotnośćiámi y wietrznośćiámi nabrzmiáłym y nádętym/ toż nágrzewánie/ iest rátunkiem.(Tab.) Wino. Vinum.
Tych wszystkich pomienionych członkow dolegliwośćiom/ wino z tym naśieniem przypráwione/ iest bárzo vżyteczne/ ktore może być czynione tym sposobem/ iáko z Pietrusczánym naśienim/ álbo z Kminem. Rozsądek.
Są ktorzy to źiele rozumieią być Miernikiem/ álbo Mirrhą źiele. Ale iáko prawdziwie/ to snadnie każdy rozumieć może/ ktory sie pilnie oboygá wyobrażeniu y opisániu przypátrzy. Zielnik D. Simoná Syrenniusá/ Olszeniec/ Olszownik/ Olszenik/ Rozdział 45.
Daucus Alnocyminum. Elsenach. Erlach.
OLszeniec/ álbo Olszownik
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 150
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
Biegunkom białym żółtym. Womitom i niezatrzymaniu pokarmu.
Womitom i niestrzymaniu pokarmu. Temu wszystkiemu jest lekarstwem/ jedząc go z chlebem. Albo ususzonego po ćwierci łota miałko utarszy z Kanarem/ albo z winem korzennym/ z Małmazją dawać pić. Item.
Toż też czyni warząc go w winie/ z mastyką a Kramnym Kminem/ i trunkiem używając. Opuszen.
Opuszonym. Wątrobie. Ślezienie. Kiszkom. Nasienie Rozmarynowe z Pieprzem a z winem pijąc. Watrobie Ślezienie Kiszkom.
Albowiem nietylko ich oziębłość rozgrzewa/ albo nabrzmiałość scieńcza/ i zatkanie ich precz rumuje/ otwiera/ i wychędaża. Ale je też swą cierpkością posila i utwierdza. (
.
Biegunkom białym żołtym. Womitom y niezátrzjmániu pokármu.
Womitom y niestrzymániu pokármu. Temu wszystkiemu iest lekárstwem/ iedząc go z chlebem. Albo vsuszonego po ćwierći łotá miáłko vtárszy z Kánárem/ álbo z winem korzennym/ z Máłmázyą dawáć pić. Item.
Toż też czyni wárząc go w winie/ z mástyką á Krámnym Kminem/ y trunkiem vżywáiąc. Opuszen.
Opuszonym. Wątrobie. Sleźienie. Kiszkom. Naśienie Rozmárynowe z Pieprzem á z winem piiąc. Wátrobie Sleźienie Kiszkom.
Albowiem nietylko ich oźiębłość rozgrzewa/ álbo nábrzmiáłosć zćieńcza/ y zátkánie ich precz rumuie/ otwiera/ y wychędaża. Ale ie też swą ćierpkośćią pośila y vtwierdza. (
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 168
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
