. 66. Koniowi wiele potrzeba jesć. 67. Zaś według pracej siła dawać Koniowi. 68. Konia jako długo zdrowego zachować. 69. W jakiej go wodzie poić dobrze. 70. Wpolu jako go wiązać aby nie uciekł. 71. Jako Konia pokazać. 72. Sierć jako poznać. 73. Wiek Koński jako długo dobry. 74. Jakie osiadanie najprzystojniejsze. 75. Jakie zaś szpetne osiadanie Konia. 76. Na niezwyczajnym Koniu jako siedzieć ma. 77. Stajnie zbudowanie. 78. Sposób stawiania Koni. 79. Jako na staniu długo stać mają. 80. Izba mastalerska na co potrzebna. 81. Sadno podróżnemu leczenie
. 66. Końiowi wiele potrzebá iesć. 67. Záś według pracey siłá dawáć Końiowi. 68. Końiá iáko długo zdrowego záchowáć. 69. W iákiey go wodźie poić dobrze. 70. Wpolu iako go wiązáć áby nie vćiekł. 71. Iáko Końiá pokazáć. 72. Sierć iáko poznáć. 73. Wiek Koński iáko długo dobry. 74. Iákie ośiadánie nayprzystoynieysze. 75. Iákie záś szpetne osiádánie Końiá. 76. Ná niezwyczáynym Końiu iáko śiedźieć ma. 77. Stáynie zbudowánie. 78. Sposob stáwiánia Końi. 79. Iáko ná staniu długo stać máią. 80. Izbá mástalerska ná co potrzebna. 81. Sadno podrożnemu leczenie
Skrót tekstu: PienHip
Strona: 5
Tytuł:
Hippika abo sposób poznania chowania i stanowienia koni
Autor:
Krzysztof Pieniążek
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1607
Data wydania (nie wcześniej niż):
1607
Data wydania (nie później niż):
1607
tę jedno do Woźników obierają. Ale tę obierać kto najwiętszą chęć do której ma/ siwa/ ta pospolicie dobra bywa/ ale siwym/ a białym nie jeżdżał Koniu/ nigdy na dobrym. A in Summa gdzie odmian namniej/ tam dobroci najwięcej. A gdzie wiele odmian/ tam trudno w tym dobrego potrafić. Wiek Koński/ każdy w siedemi lat do siebie przydzie. A drugą siedm może onę zupełną moc zachować. Ile tu zwłaszcza u nas dla miernego powietrza/ i zdrowej karmi/ i wody. A potym nadalej był żyw. Jeździec zaś na Konia gdy ma wsiadać w strzemię lewą niechaj włoży nogę/ jako tego już tryb jest pospolity
tę iedno do Woźnikow obieráią. Ale tę obieráć kto naywiętszą chęć do ktorey ma/ śiwa/ tá pospolicie dobra bywa/ ále śiwym/ a białym nie ieżdżał Koniu/ nigdy ná dobrym. A in Summa gdźie odmian namniey/ tam dobroći naywięcey. A gdźie wiele odmian/ tám trudno w tym dobrego potrafić. Wiek Koński/ káżdy w śiedemi lat do śiebie przydźie. A drugą śiedm może onę zupełną moc záchowáć. Ile tu zwłaszcza v nas dla miernego powietrza/ y zdrowey karmi/ y wody. A potym nadáley był żyw. Ieźdźiec záś ná Koniá gdy ma wśiádáć w strzemię lewą niechay włoży nogę/ iáko tego iuż tryb iest pospolity
Skrót tekstu: PienHip
Strona: 28
Tytuł:
Hippika abo sposób poznania chowania i stanowienia koni
Autor:
Krzysztof Pieniążek
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1607
Data wydania (nie wcześniej niż):
1607
Data wydania (nie później niż):
1607
miejsce niech będzie gdzie w chłodzie, a przynajmniej nie na wielkiej spiece słońca, i wiatrach, bo moc wszystka wywietrzeje. Drugie zrobić gnojowisko na gnój nowy, aby się gnój wnim uleżał, przegnił, ziarna, nasiona, z chepty wsobie strawił. Świeży gnój nie dobry, tylko długo na kupię macerowany. Koński gnój iż gorący i suchy, zda się tylko na mokrzawiny, wilgotne bardzo grunta; a na górzystych miejscach cheptę, nie zboże mnoży. Na grunt gliniany, piasku nawoź, sprawisz go: popiół zgnoju spalonego rozsiany pomaga roli, osobliwie Inowi: konopie cheptą zarastające pola czyszczą. Zimną wodą polewać grunta, pole,
mieysce niech będzie gdzie w chłodzie, á przynaymniey nie na wielkiey spiece słońca, y wiatrach, bo moc wszystka wywietrzeie. Drugie zrobić gnoiowisko na gnoy nowy, aby się gnoy wnim uleżał, przegnił, ziarna, nasiona, z chepty wsobie strawił. Swieży gnoy nie dobry, tylko długo na kupię macerowany. Koński gnoy iż gorący y suchy, zda się tylko na mokrzawiny, wilgotne bardzo grunta; á na gorzystych mieyscach cheptę, nie zboże mnoży. Na grunt gliniany, piasku nawoź, sprawisz go: popioł zgnoiu spalonego rozsiany pomaga roli, osobliwie Inowi: konopie cheptą zarastaiące pola czyszczą. Zimną wodą polewać grunta, pole,
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 415
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
ale pomiernie. 3. Drzewa rąbane od dnia 22. aż do dnia 22. Ianuarii dobre są do fabryki, i na ostatniej kwadrze. 4. Generalnie wiedzieć potrzeba, że które drzewa chcemy aby rosły, obcinać potrzeba na Nowiu, które zaś potrzeba aby nie od rosły, obcinać na schodzie Księżyca. 5. Koński gnój teraz wywieziony ostygnie i dobry będzie, i lepszy niżeli wlecie. 6. Na liszki teraz czas dobry polowania, iż włos wtedy mają delikatny; dobry i na dziki, bo są tłuste z żołędzi i ciężkie. 7. Lepiej teraz drzewa przesadzać, bo w korzeń się zmykają humory, niż na wiosnę,
ale pomiernie. 3. Drzewa rąbane od dnia 22. aż do dnia 22. Ianuarii dobre są do fabryki, y na ostatniey kwadrze. 4. Generalnie wiedzieć potrzeba, że ktore drzewa chcemy aby rosły, obcinać potrzeba na Nowiu, ktore zaś potrzeba aby nie od rosły, obcinać na schodzie Xiężyca. 5. Koński gnoy teraz wywieziony ostygnie y dobry będzie, y lepszy niżeli wlecie. 6. Na liszki teraz czas dobry polowania, iż włos wtedy maią delikatny; dobry y na dziki, bo są tłuste z żołędzi y cięsżkie. 7. Lepiey teraz drzewa przesadzać, bo w korzeń się zmykaią humory, niż na wiosnę,
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 424
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
pole, niż jednego roku nazbyt W zimie wozić gnoje nie radzą gospodarze, bo będąc z ziemią niezmieszany, ani stulony, zaraz na wiosnę zwietrzeje, i tłustość jego albo esencja z wodą śniegową spłynie, sama zostanie mierzwa. Zbyteczne też gnoju nawożenie, sprawuje to, iż chwast, zielska, na polu rosną. Gnój koński psuje na górach role, co ogródninie to pomaga. Owce na jednym miejscu w polu trzymane, byle nie zbyt długo, sprawują go. Gdy Księżyc na nowiu, w tedy w pole nie wożą gnoju, bo cheptą zarasta. Na wiosnę nie pierwej orać zaczynać, aż wilgoć śniegowa cale wyschnie; ani wtędy orać,
pole, niż iednego roku nazbyt W zimie wozić gnoie nie radzą gospodarze, bo będąc z ziemią niezmieszany, ani stulony, zaraz na wiosnę zwietrzeie, y tłustość iego albo essencya z wodą sniegową spłynie, sama zostanie mierzwa. Zbyteczne też gnoiu nawożenie, sprawuie to, iż chwast, zielska, na polu rosną. Gnoy koński psuie na gorach role, co ogrodninie to pomaga. Owce na iednym mieyscu w polu trzymane, byle nie zbyt długo, sprawuią go. Gdy Xiężyc na nowiu, w tedy w pole nie wożą gnoiu, bo cheptą zarasta. Na wiosnę nie pierwey orać zaczynać, áż wilgoć sniegowa cale wyschnie; ani wtędy orać,
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 441
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
niewielką, od Jelenia nogi kształtne i subtelne: aprżytym krzyż płaski, kark łabędzi, alias pięknie wykrzywiony (nietak długi) zgóry rześko stąpający, zwięzły jako kłąbek, z należytą całą symmetrią; bo taki pracowity, rogu twardego, biegu żartkiego, długo trwającego; nie ma być norowity, lękliwy, albo płochy. Koński pot jest żaraźliwy: z tąd nim strzały, szable zapawają ci, co chcą śmiertelnie zaszkodzić komu, w rany jeźdzca, aby nie zaszedł przestrzegać. Rosną konie do roku szóstego, a klacze do piątego, a potym grubieją. Wiek koński, ledwo nie z ludzkim się komparuje, ato dla ciepła naturalnego suficjencyj.
niewielką, od Ielenia nogi kształtne y subtelne: aprżytym krzyż płaski, kark łabędzi, alias pięknie wykrzywiony (nietak długi) zgory rzesko stąpáiący, zwięzły iako kłąbek, z należytą całą symmetryą; bo taki pracowity, rogu twardego, biegu żartkiego, długo trwaiącego; nie má bydź norowity, lękliwy, albo płochy. Koński pot iest żaraźliwy: z tąd nim strzały, szable zapawaią ci, co chcą smiertelnie zászkodzić komu, w rany iezdzca, aby nie zaszedł przestrzegać. Rostą konie do roku szostego, á klacze do piątego, á potym grubieią. Wiek koński, ledwo nie z ludzkim się komparuie, ato dla ciepła naturalnego sufficiencyi.
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 474
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
żartkiego, długo trwającego; nie ma być norowity, lękliwy, albo płochy. Koński pot jest żaraźliwy: z tąd nim strzały, szable zapawają ci, co chcą śmiertelnie zaszkodzić komu, w rany jeźdzca, aby nie zaszedł przestrzegać. Rosną konie do roku szóstego, a klacze do piątego, a potym grubieją. Wiek koński, ledwo nie z ludzkim się komparuje, ato dla ciepła naturalnego suficjencyj. Według sentymentu Arystotelesa, żyją jedne konie do lat 40 do lat 70 według Pliniusza. Albertus Magnus widział konia u żołnierza, który koń także miał lat 70 i jeszcze w okazjach dobrze służył Panu swemu. Bucefał koń Filipowi i Aleksandrowi Macedońskim Królom
żartkiego, długo trwaiącego; nie má bydź norowity, lękliwy, albo płochy. Koński pot iest żaraźliwy: z tąd nim strzały, szable zapawaią ci, co chcą smiertelnie zászkodzić komu, w rany iezdzca, aby nie zaszedł przestrzegać. Rostą konie do roku szostego, á klacze do piątego, á potym grubieią. Wiek koński, ledwo nie z ludzkim się komparuie, ato dla ciepła naturalnego sufficiencyi. Według sentymentu Arystotelesa, żyią iedne konie do lat 40 do lat 70 według Pliniusza. Albertus Magnus widział konia u żołnierza, ktory koń także miał lat 70 y ieszcze w okazyach dobrze służył Panu swemu. Bucefał koń Filipowi y Alexandrowi Mácedońskim Krolom
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 474
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
przez rybaków. Nie masz się zaś czym brzydzić żabą, bo i to animal aquatile, należy doryb, Włosi je jedzą Jak sny złe straszne oddalić?
Nie jednego sny inkomodują, ile tego, który jest grubych humorów pełny dla takich Cardanus Medyk radzi, aby na szyj, albo lewym ramieniu, zawieszony nofili ząb koński, samca, nie samicy. Żeby weśnie cudne widziałeś rzeczy.
Pisze Cardánus że ktoby skronie sobie na noc nasmarował krwią dudka ptaka będzie miał we śnie cudowne Spectacu[...] a Żeby kto był wolny od strachów, i Fantazmatów.
Potrzeba w ręku trzymać pokrzywę i ziele pięciornik, ani strachu ani widowisk nocnych nie o
przez rybakow. Nie masz się zaś czym brzydzić żábą, bo y to animal aquatile, należy doryb, Włosi ie iedzą Iak sny złe straszne oddalić?
Nie iednego sny inkommoduią, ile tego, ktory iest grubych humorow pełny dla takich Cardanus Medyk radzi, aby na szyi, albo lewym ramieniu, zawieszony nofili ząb koński, samca, nie samicy. Zeby weśnie cudne widziałeś rzeczy.
Pisze Cardánus że ktoby skronie sobie na noc nasmarował krwią dudka ptaka będzie miał we snie cudowne Spectacu[...] a Zeby kto był wolny od strachow, y Fantazmatow.
Potrzeba w ręku trzymać pokrzywę y ziele pięciornik, ani strachu ani widowisk nocnych nie o
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 516
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
. Filiżanka. czareczka gliniana. Flety. instrument muzyczny. Flota. zgromadzenie okrętów na morze, alias wojsko wodne. Furwach. straż graniczna. Furie. jędze piekielne, biorą się za gniew i zawziętość.
G. Galery. statki wodne wojenne. Galeria. sala, albo wystawa na wolny prospekt. Galop. bieg koński większy od kłosu, mierniejszy od cwału. Giaur, u Turków, to co poganin. Gimia. statek wodny nakształt małego okrętu. Goniec przed Wielkim Posłem był J. P. Goltsz Generał Wojsk J. K. M. Goniec nazywa się i poseł w rzeczach mniejszych alias posłannik. jednak w rzeczach jakiej importancyj
. Filiżanka. czareczka gliniána. Flety. instrument muzyczny. Flota. zgromádzenie okrętow ná morze, alias woysko wodne. Furwach. straz grániczna. Furye. iędze piekielne, biorą się za gniew y zawźiętość.
G. Gálery. státki wodne woienne. Gálerya. sala, albo wystáwa ná wolny prospekt. Galop. bieg koński większy od kłosu, miernieyszy od cwału. Giaur, u Turkow, to co poganin. Gimia. státek wodny nakształt małego okrętu. Goniec przed Wielkim Posłem był J. P. Goltsz Generał Woysk J. K. M. Goniec nazywa się y poseł w rzeczách mnieyszych alias posłánnik. iednák w rzeczach iakiey importáncyi
Skrót tekstu: GośPos
Strona: 352
Tytuł:
Poselstwo wielkie [...] Stanisława Chomentowskiego [...] od Augusta II [...] do Achmeta IV
Autor:
Franciszek Gościecki
Drukarnia:
Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
relacje
Tematyka:
egzotyka, polityka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1732
Data wydania (nie wcześniej niż):
1732
Data wydania (nie później niż):
1732
miąższy/ a wzwyż na łokieć wyrasta/ puszczając z siebie gałązki w wierzchu/ tych kwiecie żółte/ po których okwitnieniu trzy graniste strącze wyrasta podobne strączu Piwoniej samice: w tych nasienie na kształ bobowego/ okrągłe/ plaskate/ rumienne/ i ostro gorzkie/ korzeń dosyć miąższy/ podługowaty/ a gęsto knodowaty/ jako koński korzeń/ barwy lisowatej/ wiele odnóżek od siebie nie barzo cienkich wydając. Zielnik D. Symona Syreniusza/ Miejsce.
Roście w wodzie/ w stawiech/ i przy groblach w bagniskach/ Jeziorach stojących na miejscach wilgotnych. Przyrodzenie.
Galenus w siódmych księgach o ziołach pisze/ że ma w sobie cząstki subtelne i przenikające/
miąższy/ á wzwysz ná łokieć wyrasta/ pusczáiąc z śiebie gáłąski w wierzchu/ tych kwiećie żółte/ po ktorych okwitnieniu trzy grániste strącze wyrasta podobne strączu Piwoniey sámice: w tych naśienie ná kształ bobowego/ okrągłe/ pláskáte/ rumienne/ y ostro gorzkie/ korzeń dosyć miąższy/ podługowáty/ á gęsto knodowáty/ iáko koński korzeń/ bárwy lisowátey/ wiele odnóżek od śiebie nie bárzo ćienkich wydáiąc. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ Mieysce.
Rośćie w wodźie/ w stáwiech/ y przy groblách w bágniskách/ Ieźiorách stoiących ná mieyscách wilgotnych. Przyrodzenie.
Galenus w śiodmych kśiegách o źiołách pisze/ że ma w sobie cząstki subtelne y przenikaiące/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 18
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
