czego też same korzenie z miodem pitym używane/ jest użyteczne. Toż jucha jego czyni. Flegmę wywodzi
Taż jucha z korzenia warzonego w wodzie/ a miodem albo cukrem osłodzona/ na noc i poranu pijąc/ (oczym wyżej pomienieni Lekarze zgodnie świadczą) jest temuż kaszlowi wielkim ratunkiem. Kolerze.
Kolerę z Flegmą zmieszaną/ sok korzenia Kosacowego z Cukrem pożywany wywodzi.
Także kaszel flegmisty uśmieża. Kaszel uśmierza.
Albo tak. Wziąć korzenia Kosacowego/ co nasubtelniej utartego/ z siedm ćwierci łotu/ a z miodową sytą ciepło dać pić. Dios. Egine: Mesua/ Plin. Aben Mesua. sen przywodzi
Tym którzy
czego też sáme korzenie z miodem pitym vżywáne/ iest vżyteczne. Toż iuchá iego czyni. Flágmę wjwodzi
Táż iuchá z korzenia wárzonego w wodźie/ á miodem álbo cukrem osłodzona/ ná noc y poránu piiąc/ (oczym wyszey pomienieni Lekárze zgodnie świádczą) iest temuż kászlowi wielkim rátunkiem. Kolerze.
Kolerę z Flegmą zmieszáną/ sok korzenia Kosacowego z Cukrem pożywány wywodzi.
Tákże kaszel flágmisty vśmieża. Kászel vśmierza.
Albo ták. Wźiąć korzenia Kosacowego/ co nasubtelniey vtártego/ z śiedm czwierći łotu/ á z miodową sytą ćiepło dáć pić. Dios. Egine: Mesua/ Plin. Aben Mesua. sen przywodźi
Tym ktorzy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 6
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
: Kopytnik być przynależący/ do wywiedzienia flegmy i kolery z biodr/ z barków/ i z stawów/ tak stolcy/ jako i womitami. Jednak więcej flegmy/ niżli kolery wywodzi. O czym się też wyżej przypomniało: A to mocząc korzenie jego/ albo warząc/ abo go prochem w trunku używając. Flegmę i kolerę wywodzi. Wodka z Kopytniku. Aq̃a stillaticia. Oczom mdłym.
Wódka z Kopytniku wydystyllowana/ oczóm mdłym/ z Alenką w nie puszczając/ jest użyteczna. Febrom.
Febry wszelakie odpędza. Krew spaloną poletuje.
Krew koleryczną spaloną w wątrobie wychędaża. Olejek z Kopytniku. Oleum Phil:
Kopytnikowy Olejek tak bywa czyniony: Wziąć
: Kopytnik być przynależący/ do wywiedźienia flágmy y kolery z biodr/ z bárków/ y z stáwów/ ták stolcy/ iáko y womitámi. Iednák więcey flágmy/ niżli kolery wywodźi. O czym sie też wyszey przypomniáło: A to mocząc korzenie iego/ álbo wárząc/ ábo go prochem w trunku vżywáiąc. Flegmę y kolerę wywodźi. Wodká z Kopytniku. Aq̃a stillaticia. Oczom mdłym.
Wódká z Kopytniku wydystyllowána/ oczóm mdłym/ z Alenką w nie pusczáiąc/ iest vżyteczna. Febrom.
Febry wszelákie odpądza. Krew spaloną poletuie.
Kreẃ koleryczną spaloną w wątrobie wychędaża. Oleiek z Kopytniku. Oleum Phil:
Kopytnikowy Oleiek ták bywa czyniony: Wźiąć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 46
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. wątrobie Ślezionie Drżeniu. Opuchłem.
Żołądek: Wątrobę. Ślezionę: Oziębłym i zamulonym/ jest osobliwym ratunkiem/ pijąc go. Drżeniu.
Drżeniu i kołataniu serca/ dobre. Opuchłem.
Opuchłym jest lekarstwem/ moczem wodę zaskronią z nich wywodząc. (Tab) Żółtaczce.
Żółtą chorobę spądza. Flegmę i kolerę wywodzi.
Wilgotności Flegmiste i koleryczne moczem wywodzi. Mózg i głowę rozgrzewa.
Głowę i Mózg zaziębiony rozgrzewa. Szkodzi. Szkodzi. Paniom brzemiennym.
Tak sam Kopytnik/ jako jego Olejek i Wodka/ Paniom brzemiennym szkodzi/ bo swym używaniem płód z żywota wyciąga. Womity pobudza.
Womity czyni/ jako się wyżej powiedziało.
. wątrobie Sleźionie Drżeniu. Opuchłem.
Zołądek: Wątrobę. Sleźionę: Oźiębłym y zámulonym/ iest osobliwym rátunkiem/ pijąc go. Drżeniu.
Drżeniu y kołátániu sercá/ dobre. Opuchłem.
Opuchłym iest lekárstwem/ moczem wodę zaskronią z nich wywodząc. (Tab) Zołtacce.
Zołtą chorobę spądza. Flágmę y kolerę wywodźi.
Wilgotnośći Flegmiste y kolerycżne moczem wywodźi. Mozg y głowę rozgrzewa.
Głowę y Mózg záźiębiony rozgrzewa. Szkodźi. Szkodźi. Pániom brzemiennym.
Ták sam Kopytnik/ iako iego Oleiek y Wodká/ Pániom brzemiennym szkodźi/ bo swym vżywániem płod z żywotá wyćiąga. Womity pobudza.
Womity czyni/ iáko sie wyszey powiedźiáło.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 46
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Drukarz/ to miejsce pomachalował: bo niepodobna rzecz/ żeby Galenus, tak Kopytniku/ jako ziela Tatarskiego przyrodzenia/ i własności znać i widzieć niemiał: gdyż w opisaniu Ziół Dioskoryda naśladował. Do tego baczemy/ że się w Tatarskim korzeniu/ albo zielu/ żadna moc purgowania nie znajduje/ jako w wywodzi z ciała Kolerę/ a Flegmę jeszcze lepiej/ tak górą/ jako i dołem/ równie jako Ciemierzyca biała. Nie może tedy być Kopytnik porównany w skutkach zielu Tatarskiemu. Księgi Pierwsze.
Niektórzy też/ tych czasów/ żadnej różnice w Aptekach niemają/ miedzy Kopytnikiem/ a miedzy wonną Obłapą/ którą Baccaram Łacinnicy zowią: i owszem
Drukarz/ to mieysce pomáchálował: bo niepodobna rzecz/ żeby Galenus, ták Kopytniku/ iáko źiela Tátárskiego przyrodzenia/ y własnośći znáć y widźieć niemiał: gdyż w opisániu Ziół Dioskorydá náśládował. Do tego baczemy/ że sie w Tátárskim korzeniu/ álbo źielu/ żadna moc purgowánia nie znáyduie/ iáko w wywodźi z ćiáłá Kolerę/ á Flegmę iescze lepiey/ ták górą/ iáko y dołem/ rownie iáko Ciemierzycá biała. Nie może tedy być Kopytnik porownány w skutkách źielu Tátárskiemu. Kśięgi Pierwsze.
Niektórzy też/ tych czásow/ żadney roznice w Aptekách niemáią/ miedzy Kopytnikiem/ á miedzy wonną Obłápą/ którą Baccaram Láćinnicy zowią: y owszem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 47
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ jeno więtszego i dłuższego. Rosczki. Zielnik D. Symona Syrenniusa. Kwiat. Korzonki Miejsce.
ROście to ziele pospolicie na górach/ a ile Omylnik polny. Ten drugi na stałach. Przyrodzenie.
ROzgrzewa i wysusza/ cieńczy/ rozrzedza/ otwiera/ i zlekka wyciera. Moc i skutki.
Melancholią i kolerę spaloną. Także Melancholią. Flegmą klejowatą wywodzi
Flegmę grubą/ klejowatą/ lipką/ i inne wilgotności zbytnie wywodzi dołem. Liście z korzeniem swym utarte miałko/ coby z ćwierć łota zaważyło/ z kwastowatym miodem albo z winem pijąc. (Mat:) Lamanie w stawach
Lamaniu w stawiech/ i darciu po kościach
/ ieno więtszego y dłuższeg^o^. Rosczki. Zielnik D. Symoná Syrenniusá. Kwiat. Korzonki Mieysce.
ROśćie to źiele pospolićie ná gorách/ á ile Omylnik polny. Ten drugi ná stáłách. Przyrodzenie.
ROzgrzewa y wysusza/ ćieńczy/ rozrzedza/ otwiera/ y zlekká wyćiera. Moc y skutki.
Melánkolią y kolerę spaloną. Tákże Melánkolią. Flágmą kliiowátą wywodźi
Flágmę grubą/ klijowátą/ lipką/ y ine wilgotnośći zbytnie wywodźi dołem. Liście z korzeniem swym vtárte miáłko/ coby z czwierć łotá záważyło/ z kwástowátym miodem álbo z winem pijąc. (Math:) Lamánie w stáwách
Lamániu w stáwiech/ y dárćiu po kościách
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 48
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
gdy się z ziemie puszcza/ warząc go miasto jarzyny/ z ynymi ziółmi/ jako z chmielem miodym/ z Jaskrem/ albo z Zabincem słodkim/ z pokrzywami młodymi/ albo z Szparagami/ które Gromowym korzeniem zowiemy Jednak/ mniej go zawsze go używania brać niżli innych/ boby stolcem zbytnie purgował. Purguje flegmę i Kolerę.
Wziąć tego ziela drobno usiekanego garść/ Mąki Owsianej łyżkę/ to wespół warzyć w mięśnej polewce/ przynamniej z pół godziny/ trochę osoliwszy/ i to na czczo jeść albo pić bez chleba/ miasto lekarstwa godzinę albo cztery przed obiadem. Wywodzi z ciała flegmę/ i Kolerę stolcy/ równie jako nalepsze lekarstwo purgujące.
gdy sie z źiemie puscza/ wárząc go miásto iárzyny/ z ynymi źiołmi/ iáko z chmielem miodym/ z Iáskrem/ álbo z Zábincem słodkim/ z pokrzywámi młodymi/ álbo z Szpáragámi/ ktore Gromowym korzeniem zowiemy Iednák/ mniey go záwsze go vżywánia bráć niżli inych/ boby stolcem zbytnie purgował. Purguie flágmę y Kolerę.
Wźiąć tego źiela drobno vśiekánego garść/ Mąki Owśiáney łyszkę/ to wespoł wárzyć w mięśney polewce/ przynamniey z poł godźiny/ trochę osoliwszy/ y to ná cżczo ieść álbo pić bez chlebá/ miásto lekárstwá godźinę álbo cztery przed obiadem. Wywodźi z ćiáłá flagmę/ y Kolerę stolcy/ rownie iáko nalepsze lekárstwo purguiące.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 173
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
by stolcem zbytnie purgował. Purguje flegmę i Kolerę.
Wziąć tego ziela drobno usiekanego garść/ Mąki Owsianej łyżkę/ to wespół warzyć w mięśnej polewce/ przynamniej z pół godziny/ trochę osoliwszy/ i to na czczo jeść albo pić bez chleba/ miasto lekarstwa godzinę albo cztery przed obiadem. Wywodzi z ciała flegmę/ i Kolerę stolcy/ równie jako nalepsze lekarstwo purgujące. A to bez szkody/ obrazy/ i uprzykrzenia/ zwłaszcza którzy się zbytnie brzydzą Aptykarskimi lekarstwy/ albo ich dla odległości Aptek mieć nie mogą. Smaczną polewkę mięsną czyni.
Korzenie tego ziela z Mięsem warzone/ czyni polewkę barzo smakowitą/ której na czczo używając/ odmiękcza żywot stolcy
by stolcem zbytnie purgował. Purguie flágmę y Kolerę.
Wźiąć tego źiela drobno vśiekánego garść/ Mąki Owśiáney łyszkę/ to wespoł wárzyć w mięśney polewce/ przynamniey z poł godźiny/ trochę osoliwszy/ y to ná cżczo ieść álbo pić bez chlebá/ miásto lekárstwá godźinę álbo cztery przed obiadem. Wywodźi z ćiáłá flagmę/ y Kolerę stolcy/ rownie iáko nalepsze lekárstwo purguiące. A to bez szkody/ obrázy/ y vprzykrzenia/ zwłasczá ktorzy sie zbytnie brzydzą Aptykárskimi lekárstwy/ álbo ich dla odległośći Aptek mieć nie mogą. Smáczną polewkę mięsną czyni.
Korzenie tego źiela z Mięsem wárzone/ czyni polewkę bárzo smákowitą/ ktorey ná czczo vżywáiąc/ odmiękcza żywot stolcy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 173
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i purguje.
Żywot barzo lekko sprawnie/ i purguje pijąc go na początku obiadu dobry trunek. Po nim może potym inego wina dobrego wypić tak wiele. Gdzieby więc gnuśnie sprawowało/ może także drugi trunek do wieczerze siadając/ tegoż przyprawnego wina wypić. Albowiem Flag: lip.
Flegmę lipką/ klejowatą/ i Kolerę z ciała wywodzi/ bez wszelakiego gryzienia i uprzykrzenia. Kolero wywodzi. Eliksir vite. Elixir.
Misterstwem i sprawą Alchimijską bywa z tego ziela/ jako z innych wielu Eliksir/ To jest/ Zachowywaciel żywota/ albo zdrowia/ tym sposobem: Wziąć korzenia tego Niedźwiedziego pazuru/ albo Lapy suszonego/ gdy Miesiąc i Wenus/
y purguie.
Zywot bárzo lekko spráwnie/ y purguie piiąc go ná początku obiádu dobry trunek. Po nim może potym inego winá dobrego wypić ták wiele. Gdźieby więc gnuśnie spráwowáło/ może tákże drugi trunek do wieczerze śiadáiąc/ tegoż przypráwnego winá wypić. Albowiem Flág: lip.
Flágmę lipką/ kliiowátą/ y Kolerę z ćiáłá wywodźi/ bez wszelákiego gryźienia y vprzykrzenia. Kolero wywodźi. Elixir vitae. Elixir.
Misterstwem y spráwą Alchimiyską bywá z tego źiela/ iáko z inych wielu Elixir/ To iest/ Záchowywáćiel żywotá/ álbo zdrowia/ tym sposobem: Wźiąć korzeniá tego Niedźwiedziego pázuru/ álbo Lápy suszonego/ gdy Mieśiąc y Venus/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 175
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
świadczy. Przeto barzo niebezpiecznie samego używać. Moc i skutki.
Sam tylko korzeń a Sok/ do potrzeb lekarskich pochodzi. Tak że i skorki które mają moc z ciała wyciągać plugastwa obiema końcoma/ dając po dwu częściach od kwinty na raz/ ile korzenia z midową sytą pić. Purguje obiema końcoma. Żółtą i czarną kolerę wywodzi.
Kolerę tak żółtą/ jako czarną wywodzi/ dając go pod przerzeczoną wagę/ ze trzema ćwiercioma łoty/ Kopru ogródnego nasienia: albo pół ćwierci Soku tego korzenia/ a mleka jego z szóstą częścią kwinty. A jeśliby go kto więcej nad tę wagę używał/ nie ujdzie wielkiego niebezpieczeństwa zdrowia.
Może go też brąć
świadczy. Przeto bárzo niebespiecznie samego vżywáć. Moc y skutki.
Sam tylko korzeń á Sok/ do potrzeb lekárskich pochodźi. Ták że y skorki ktore máią moc z ćiáłá wyćiągáć plugástwa obiemá końcomá/ dáiąc po dwu częśćiách od kwinty ná raz/ ile korzeniá z midową sytą pić. Purguie obiema końcomá. Zołtą y czarną kolerę wjwodźi.
Kolerę ták żołtą/ iáko czarną wywodźi/ dáiąc go pod przerzeczoną wagę/ ze trzemá ćwierciomá łoty/ Kopru ogrodnego náśienia: álbo poł ćwierći Soku tego korzenia/ á mleká iego z szostą częścią kwinty. A iesliby go kto wiecey nád tę wagę vżywał/ nie vydźie wielkiego niebespieczeństwá zdrowia.
Może go też brąć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 184
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
barzo niebezpiecznie samego używać. Moc i skutki.
Sam tylko korzeń a Sok/ do potrzeb lekarskich pochodzi. Tak że i skorki które mają moc z ciała wyciągać plugastwa obiema końcoma/ dając po dwu częściach od kwinty na raz/ ile korzenia z midową sytą pić. Purguje obiema końcoma. Żółtą i czarną kolerę wywodzi.
Kolerę tak żółtą/ jako czarną wywodzi/ dając go pod przerzeczoną wagę/ ze trzema ćwiercioma łoty/ Kopru ogródnego nasienia: albo pół ćwierci Soku tego korzenia/ a mleka jego z szóstą częścią kwinty. A jeśliby go kto więcej nad tę wagę używał/ nie ujdzie wielkiego niebezpieczeństwa zdrowia.
Może go też brąć z winem słodkim
bárzo niebespiecznie samego vżywáć. Moc y skutki.
Sam tylko korzeń á Sok/ do potrzeb lekárskich pochodźi. Ták że y skorki ktore máią moc z ćiáłá wyćiągáć plugástwa obiemá końcomá/ dáiąc po dwu częśćiách od kwinty ná raz/ ile korzeniá z midową sytą pić. Purguie obiema końcomá. Zołtą y czarną kolerę wjwodźi.
Kolerę ták żołtą/ iáko czarną wywodźi/ dáiąc go pod przerzeczoną wagę/ ze trzemá ćwierciomá łoty/ Kopru ogrodnego náśienia: álbo poł ćwierći Soku tego korzenia/ á mleká iego z szostą częścią kwinty. A iesliby go kto wiecey nád tę wagę vżywał/ nie vydźie wielkiego niebespieczeństwá zdrowia.
Może go też brąć z winem słodkim
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 184
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
