aby prawem natury Boskim i ludzkim się regulowała, służą do tego niektóre uniwersalne pryncypia podane czyli z wyroków Pisma Z. czyli Kościelnych Doktorów SS. czyli Statystów.
I. Wojna czyli pokoi chwalebniejszy? Pokoi zalecają następujące racje. Iż jako pokoi, spoczynek wieczny, uwolnienie od rebeli pasyj, humorów przeciwnych sobie, kwalitatyw nieprzyjaznych, jest Niebieskie człowieka błogosławieństwo. Tak ziemski Rai, pokoi. Dla tego Matt. 5. od Chrystusa między błogosławionych poczytani, którzy są Spokoini, albowiem oni Synami Boskiemi będą nazwani. Życzył Seneka aby spomiędzy ludzi dwa słowa tylko z nieść, to jest: Moje, twoje. A Niebo na ziemi będzie.
áby práwem nátury Boskim y ludzkim się regulowałá, służą do tego niektore uniwersalne pryncypia podane czyli z wyrokow Pisma S. czyli Kościelnych Doktorow SS. czyli Statystow.
I. Woina czyli pokoi chwalebnieyszy? Pokoi zálecaią nástępuiące racye. Jż iako pokoi, spoczynek wieczny, uwolnienie od rebelli passyi, chumorow przeciwnych sobie, kwalitatyw nieprzyiaznych, iest Niebieskie człowieka błogosławieństwo. Ták ziemski Rai, pokoi. Dla tego Matt. 5. od Chrystusa między błogosławionych poczytáni, ktorzy są Spokoini, álbowiem oni Synami Boskiemi będą názwani. Zyczył Seneka áby zpomiędzy ludzi dwa słowa tylko z nieść, to iest: Moie, twoie. A Niebo ná ziemi będzie.
Skrót tekstu: BystrzInfStat
Strona: M3v
Tytuł:
Informacja statystyczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
uciąża bardziej. Zaczym jeden element w swojej sytuacyj nad drugi górę braćby powinien. Przecięż ze wszystkiemi rzeczami sublunarnemi są te elementa pomieszane. Ziemia humorami i ekshalacjami wodnistemi napełniona, z ogniem i powietrzem podziemnym zmięszana. Aby służyła do generacyj i konserwacyj wszystkich rzeczy sublunarnych, oraz z innemi elementami, przez swoję i swoich kwalitatyw komunikacją.
II. Każdy z przerzeczonych element, dwie najmniej sobie własne ma kwalitatywy. J tak ogniowi własne jest ciepło i suchość. Gdyż eksperiencja uczy iż ogień grzeje i wysusza. Najpryncypalniejsze do niego są dyspozycje w jakiej materyj, na przykład w drewnie, aby się zajęło, suchość i ciepło. A jako przeciwne są
uciąża bardziey. Zaczym ieden element w swoiey sytuácyi nad drugi gorę braćby powinien. Przecięż ze wszystkiemi rzeczami sublunarnemi są te elementa pomięszane. Ziemia chumorami y exchalacyami wodnistemi napełniona, z ogniem y powietrzem podziemnym zmięszana. Aby służyła do generacyi y konserwacyi wszystkich rzeczy sublunarnych, oraz z innemi elementami, przez swoię y swoich kwalitatyw kommunikácyą.
II. Każdy z przerzeczonych element, dwie naymniey sobie własne ma kwalitatywy. J ták ogniowi własne iest ciepło y suchość. Gdyż experyencya uczy iż ogień grzeie y wysusza. Naypryncypalnieysze do niego są dyspozycye w iákiey máteryi, ná przykład w drewnie, áby się záięło, suchość y ciepło. A iáko przeciwne są
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: Q3v
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
wytrzymania tęgiego ognia. Iż jako ogniowi tak ziemi przyjażne jest ciepło, i suchość. Do tego nic bardziej niekonserwuje ognia jako gdy zarzyste węgle w popiele się grzebią. Te jednak cztery elementa nie są tak od siebie wydzielone i oddalone, aby jeden z drugim niemial kombinacyj, i jeden drugiego mniej więcej nie partycypował kwalitatyw. Ziemia wodnistych humorów powietrznych waporów, ognistych ekshalacyj pełna. Do wody mięszają się ziemne atomy, siarczyste saletrzyste, wapniste, słone, gorące ekshalacje. Cała powietrza Atmosfera napełniona wilgotnemi humorami, ognistemi ekshalacjami, ziemnemi atomami. Ogień także z dymem się łącząc, mieć musi po części ziemnych, powietrznych wodnistych partykuł. A to
wytrzymania tęgiego ognia. Jż iáko ogniowi ták ziemi przyiażne iest ciepło, y suchość. Do tego nic bardziey niekonserwuie ognia iáko gdy zarzyste węgle w popiele się grzebią. Te iednak cztery elementa nie są ták od siebie wydzielone y oddalone, áby ieden z drugim niemial kombinácyi, y ieden drugiego mniey więcey nie pártycypowáł kwálitatyw. Ziemia wodnistych chumorow powietrznych waporow, ognistych exchalácyi pełna. Do wody mięszaią się ziemne atomy, siarczyste saletrzyste, wapniste, słone, gorące exchalácye. Całá powietrza Atmosfera nápełniona wilgotnemi chumorami, ognistemi exchalacyámi, ziemnemi atomami. Ogien tákże z dymem się łącząc, mieć musi po części ziemnych, powietrznych wodnistych pártykuł. A to
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: Q4
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
ognistemi ekshalacjami, ziemnemi atomami. Ogień także z dymem się łącząc, mieć musi po części ziemnych, powietrznych wodnistych partykuł. A to dla sposobniejszej generacyj i konserwacyj czyli to meteorów na powietrzu, czyli minerałów w ziemi, czyli żywiołów na ziemi, i wszelkich mikstur partycypujących z tych 4. elementów, i własnych im kwalitatyw.
III Lubo wiele substancyj materialnych, składa się formalnie z elementów, miksturę z nich czyniąc. Jako się okazało w surowym drzewie, z zwierzętach, w kamieniach pod liczbą I. Sama nawet woda, powietrze, ogień, ziemia według teraźniejszej swojej konstytucyj nie są przez się same elementa, jako się rzekło w liczbie II
ognistemi exchalacyámi, ziemnemi atomami. Ogien tákże z dymem się łącząc, mieć musi po części ziemnych, powietrznych wodnistych pártykuł. A to dla sposobnieyszey generacyi y konserwacyi czyli to meteorow ná powietrzu, czyli minerałow w ziemi, czyli żywiołow ná ziemi, y wszelkich mixtur pártycypuiących z tych 4. elementow, y własnych im kwalitatyw.
III Lubo wiele substancyi materyalnych, składa się formalnie z elementow, mixturę z nich czyniąc. Jáko się okazało w surowym drzewie, z zwierzętach, w kámieniach pod liczbą I. Sama náwet woda, powietrze, ogień, ziemia według teraźnieyszey swoiey konstytucyi nie są przez się same elementa, iáko się rzekło w liczbie II
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: Q4
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
, ogień, ziemia według teraźniejszej swojej konstytucyj nie są przez się same elementa, jako się rzekło w liczbie II. ale formalnie jeden z drugim element pomieszany. Przecięż wiele innych substancyj materialnych się znajduje, które tylko co do ekwialencyj i w potencyj zamykają w sobie elementa. Iż przez altercją i generacją według dyspozycyj pierwszych kwalitatyw z tych substancyj ródżą się elementa. J tak lubo w drzewie najsuższym nieznaiduje się formalnie ogień. Boby od niego bez podpalania płonąć powinno. Przecięż drzewo suche o drzewo tarte usilnie, ogień z siebie wyda. Toż się dzieje, gdy gwałtownym obrotem koła wozowego oś się pali. Albo gdy stal o krzemień
, ogień, ziemia według teraźnieyszey swoiey konstytucyi nie są przez się same elementa, iáko się rzekło w liczbie II. ále formalnie ieden z drugim element pomięszany. Przecięż wiele innych substancyi materyalnych się znaiduie, ktore tylko co do ekwialencyi y w potencyi zamykáią w sobie elementa. Jż przez áltercyą y generacyą według dyspozycyi pierwszych kwalitatyw z tych substancyi rodżą się elementa. J ták lubo w drzewie naysuszszym nieznaiduie się formalnie ogień. Boby od niego bez podpalania płonąć powinno. Przecięż drzewo suche o drzewo tarte usilnie, ogień z siebie wyda. Toż się dzieie, gdy gwałtownym obrotem kołá wozowego oś się pali. Albo gdy stal o krzemień
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: Q4
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
niego bez podpalania płonąć powinno. Przecięż drzewo suche o drzewo tarte usilnie, ogień z siebie wyda. Toż się dzieje, gdy gwałtownym obrotem koła wozowego oś się pali. Albo gdy stal o krzemień uderzy. Iż siarczyste ekshalacje z krzemienia na wolne powietrze wypadszy, i mając wszelką dyspozycą przez gorącość i suchość przyzwoitych kwalitatyw ogniowi, tenże element z siebie rodzą. Dopieroż w prochu strzelnicznym nie znajduje się formalnie ogień, boby spłonąć powinien. Jako za dotchnięciem najmniejszej skry płonie. Ani w proszku z otrąb pszenicznych i chałunu upalonym. Lubo bez żadnego ognia, od samego powietrza się zaimuje. Ale to pochodzi z natężonych dyspozycyj materyj
niego bez podpalania płonąć powinno. Przecięż drzewo suche o drzewo tarte usilnie, ogień z siebie wyda. Toż się dzieie, gdy gwałtownym obrotem kołá wozowego oś się pali. Albo gdy stal o krzemień uderzy. Jż siarczyste exchalacye z krzemienia ná wolne powietrze wypadszy, y máiąc wszelką dyspozycą przez gorącość y suchość przyzwoitych kwalitatyw ogniowi, tenże element z siebie rodzą. Dopieroż w prochu strzelnicznym nie znaiduie się formalnie ogień, boby zpłonąć powinien. Jáko zá dotchnięcięm naymnieyszey skry płonie. Ani w proszku z otrąb pszenicznych y chałunu upalonym. Lubo bez żadnego ognia, od samego powietrza się zaimuie. Ale to pochodzi z natężonych dyspozycyi materyi
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: Q4v
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
zmysł ludzki, dzieje się to nie według samej istoty i substancyj rzeczy, ale według przypadków im przyzwoitych. J tak oku się prezentują rzeczy według koloru oświeconego. Uchu według brzmienia, dźwieku, i głosu. Powonieniu według zapachu. Smakowaniu według smaku. Dotchnieniu według miętkości lub twardości. Uczuciu jaką częścią ciała, według kwalitatyw lub pierwszych: ciepła, zimna suchości i wilgoci. Lub drugich przez komikstyą pierwszych. Lub obojętnych jakie są ciężkość, ledkość, rzadkość gęstość. O których accydensach nietylko eksperiencja zmysłów uczy: ale i wiara. Gdyż w Eucharystyj zostają accydensa przyzwoite chlebu i winu bez substancyj chleba i wina: będąc pod tymi przypadkami utajona
zmysł ludzki, dzieie się to nie według samey istoty y substancyi rzeczy, ále według przypadkow im przyzwoitych. J ták oku się prezentuią rzeczy według koloru oswieconego. Uchu według brzmienia, dzwieku, y głosu. Powonieniu według zapáchu. Smakowaniu według smaku. Dotchnieniu według miętkości lub twardości. Uczuciu iáką częścią ciałá, według kwalitatyw lub pierwszych: ciepła, zimna suchości y wilgoci. Lub drugich przez kommixtyą pierwszych. Lub oboiętnych iákie są ciężkość, ledkość, rzadkość gęstość. O ktorych accydensach nietylko experyencya zmysłow uczy: ále y wiara. Gdyż w Eucharystyi zostáią accydensa przyzwoite chlebu y winu bez substancyi chleba y wina: będąc pod tymi przypadkámi utáiona
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: Q4v
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
więcej w się nabiera. Twardość wspak więcej partycypuje z suchości niż wilgoci. Dla tego jaje im dłużej warzone twardnieje, iż ciepło wysusza wilgoć jaja. Słońce lub mróz albo wiatr twardzi błoto wilgoć z niego wyciagając. Tłustość Ma wilgoć z suchością pomiarkowaną, oraz gorącą libką ekshalacją. Sapor także się redukuje do mikstury z pierwszych kwalitatyw. Gdyż substancyje materialne inaczej smakują gotowane, lub pieczone, inaczej surowe: inaczej zimne, inaczej zagrzane. Zapach patrycypuje z suchości lub wilgoci i ciepła. J dla tego gorące kraje bardziej obfitują w perfumy. Lecie wydaje ziemia woniejące kwiaty i frukta. Atoli Avicenna i inni Fizycy te drugie kwalitatywy różne być sądzą od kwalitatyw
więcey w się nabiera. Twardość wspak więcey pártycypuie z suchości niż wilgoci. Dla tego iaie im dłużey warzone twardnieie, iż ciepło wysusza wilgoć iaia. Słońce lub mroz álbo wiatr twardzi błoto wilgoć z niego wyciagáiąc. Tłustość Má wilgoć z suchością pomiarkowaną, oraz gorącą libką exchalácyą. Sapor tákże się redukuie do mixtury z pierwszych kwalitátyw. Gdyż substancyie materyalne ináczey smakuią gotowane, lub pieczone, ináczey surowe: ináczey zimne, ináczey zágrzane. Zapach pátrycypuie z suchości lub wilgoci y ciepła. J dla tego gorące kraie bardziey obfituią w perfumy. Lecie wydáie ziemia wonieiące kwiaty y frukta. Atoli Avicenna y inni Fizycy te drugie kwalitátywy rożne być sądzą od kwalitatyw
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: R2
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
kwalitatyw. Gdyż substancyje materialne inaczej smakują gotowane, lub pieczone, inaczej surowe: inaczej zimne, inaczej zagrzane. Zapach patrycypuje z suchości lub wilgoci i ciepła. J dla tego gorące kraje bardziej obfitują w perfumy. Lecie wydaje ziemia woniejące kwiaty i frukta. Atoli Avicenna i inni Fizycy te drugie kwalitatywy różne być sądzą od kwalitatyw pierwszych, nie z ich mikstury pochodzące, ale przez się różnicę od nich i między sobą mające.
IX. Trzeciej dywizyj kwalitatywy są, które ani z innych pochodzą, ani z nich inne, ale przez się niektórym substancjom służą. Jakie są ciężkość, ledkość, dźwiek, impuls, światłość, umbra, kolor,
kwalitátyw. Gdyż substancyie materyalne ináczey smakuią gotowane, lub pieczone, ináczey surowe: ináczey zimne, ináczey zágrzane. Zapach pátrycypuie z suchości lub wilgoci y ciepła. J dla tego gorące kraie bardziey obfituią w perfumy. Lecie wydáie ziemia wonieiące kwiaty y frukta. Atoli Avicenna y inni Fizycy te drugie kwalitátywy rożne być sądzą od kwalitatyw pierwszych, nie z ich mixtury pochodzące, ále przez się rożnicę od nich y między sobą maiące.
IX. Trzeciey dywizyi kwalitatywy są, ktore áni z innych pochodzą, áni z nich inne, ále przez się niektorym substancyom służą. Jákie są ciężkość, ledkość, dzwiek, impuls, swiatłość, umbra, kolor,
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: R2
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
by zaś była za racja przemożenia ciężaru tymi machinami? kontrowertują w swojej Machice Gaspar Schot, Honoratus Fabri Zucchi, Cassati. Solski dostateczną tę być sądzi. Iż jako drąg ciężar wali na postawek, tak wszystkie machiny mając własność drąga, nieco tylko zostawując potencyj żyjącej ciężaru, władnącej machiną. O dźwięku.
XV. Do kwalitatyw trzeciej dywizyj należy dźwięk. Który pochodzi albo z kolizyj dwóch rzeczy brzmiących. Jako gdy we dzwon serce uderzy, smyczek w stronę natężoną, w szklenicę rzecz przytwardsza. Albo z rozrywania gwałtownego powietrza. Jako się dzieje w dęciu trąby, w wystrzeleniu działa, w uderzeniu piorunu, Taż kwalitatywa znajduje się w głosie ludzkim
by zaś byłá zá racya przemożenia ciężaru tymi máchinami? kontrowertuią w swoiey Máchice Gaspar Schoth, Honoratus Fabri Zucchi, Cassati. Solski dostateczną tę być sądzi. Jż iáko drąg ciężar wáli ná postáwek, ták wszystkie machiny maiąc własność drąga, nieco tylko zostáwuiąc potencyi żyiącey ciężaru, władnącey máchiną. O dzwięku.
XV. Do kwalitatyw trzeciey dywizyi należy dzwięk. Ktory pochodzi álbo z kollizyi dwoch rzeczy brzmiących. Jáko gdy we dzwon serce uderzy, smyczek w stronę nátężoną, w szklenicę rzecz przytwardsza. Albo z rozrywania gwałtownego powietrza. Jáko się dzieie w dęciu trąby, w wystrzeleniu działá, w uderzeniu piorunu, Taż kwalitatywa znáiduie się w głosie ludzkim
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: R3v
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
