ich temperamentu pochodzą drugie. Ciepła własność jest, różne od siebie natury rozdzielać, a jednakowe jednoczyć, jedne rozrzadzać, drugie wysuszać. J tak lody, wosk topi. Drzewa i błota wysusza. Kruszce różne z sobą pomieszane, od siebie dzieli. Najmniejsze cząstki samego złota, lub innego metalu z sobą jednoczy. Ta kwalitatywa rodzi się, albo z elementu ognia. Lub z innego wrodzonego gorącym materiom ciepła. Lub przez gwałtowną atrycją: jaka jest w krzesaniu żelaza o krzemień, drewna suchego o drewno. Lub przez zbytnią agitacją jaka jest w zapaleniu zwierząt prędkim biegiem. Zimna własność jest sciągać, i zatwardzać rzeczy, tym bardziej im są rzeczy
ich temperamentu pochodzą drugie. Ciepłá własność iest, rożne od siebie nátury rozdzieláć, á iednakowe iednoczyć, iedne rozrzadzać, drugie wysuszać. J ták lody, wosk topi. Drzewa y błota wysusza. Kruszce rozne z sobą pomięszane, od siebie dzieli. Naymnieysze cząstki samego złota, lub innego metalu z sobą iednoczy. Tá kwalitatywa rodzi się, álbo z elementu ognia. Lub z innego wrodzonego gorącym materyom ciepła. Lub przez gwałtowną attrycyą: iáka iest w krzesaniu żelaza o krzemień, drewna suchego o drewno. Lub przez zbytnią agitacyą iáka iest w zapaleniu zwierząt prędkim biegiem. Zimna własność iest zciągáć, y zátwardzáć rzeczy, tym bardziey im są rzeczy
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: R
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
pochodzą, ani z nich inne, ale przez się niektórym substancjom służą. Jakie są ciężkość, ledkość, dźwiek, impuls, światłość, umbra, kolor, i tylość rzeczy jakiej. Ciężkość jest accidens takie, według którego rzeczy materialne uciążają na dół, ku centrum ziemi, które oraz jest centrum wszystkich ciężarów. Ta kwalitatywa iż jest różna od substancyj, okazuje się to w Eucharystyj. Gdzie znajduje się ciężkość własna chlebu, oprócz substancyj chleba. To w Uwielbionych Ciałach Świętych Pańskich po ich zmartwychwstaniu. Gdzie substancja ciała ludzkiego będzie, oprócz ciężkości własnej ciału. Ledkość jest accidens takie, według którego rzeczy materialne unoszą się w górę. Atoli nie
pochodzą, áni z nich inne, ále przez się niektorym substancyom służą. Jákie są ciężkość, ledkość, dzwiek, impuls, swiatłość, umbra, kolor, y tylość rzeczy iákiey. Ciężkość iest accidens tákie, według ktorego rzeczy máteryalne uciążáią ná doł, ku centrum ziemi, ktore oraz iest centrum wszystkich ciężarow. Ta kwalitatywa iż iest rożna od substancyi, okázuie się to w Eucharystyi. Gdzie znaiduie się ciężkość własna chlebu, oprocz substancyi chleba. To w Uwielbionych Ciałách Swiętych Pańskich po ich zmartwychwstaniu. Gdzie substancya ciała ludzkiego będzie, oprocz ciężkości własney ciáłu. Ledkość iest accidens tákie, według ktorego rzeczy materyalne unoszą się w gorę. Atoli nie
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: R2
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
do centrum ciężarów. J tak śniego, pierze, krople deszczu, lubo przez się ledkie: atoli ze cięższe a niżeli powietrze, którego miejsce zastępują, lecą na dół ku ziemi. Chmury zaś utrzymują się nad dolnym powietrzem, iż są leksze niż to powietrze, którego miejsce zastępują.
X. Ciężkość rzeczy ta jest kwalitatywa, która wielkiej jest uwagi u człowieka używającego rzeczy stworzonych na swoje dobro. Czyli bowiem kto cenę monety jakiej według akceptacyj ludzkiej uważą? Czyli wagę jakiej kupi? ta się estymuje według uciążania rzeczy jakiej. O czym traktuje Statica jedna z nauk Matematycznych. Czyli ciągnąć ciężar jaki po ziemi, lub w górę windować
do centrum ciężarow. J ták śniego, pierze, krople deszczu, lubo przez się ledkie: átoli ze cięższe á niżeli powietrze, ktorego mieysce zástępuią, lecą ná doł ku ziemi. Chmury zaś utrzymuią się nad dolnym powietrzem, iż są leksze niż to powietrze, ktorego mieysce zástępuią.
X. Ciężkość rzeczy ta iest kwalitatywa, ktora wielkiey iest uwagi u człowieka używaiącego rzeczy stworzonych ná swoie dobro. Czyli bowięm kto cenę monety iákiey według acceptacyi ludzkiey uważą? Czyli wagę iákiey kupi? ta się estymuie według uciążania rzeczy iákiey. O czym traktuie Statica iedna z náuk Matematycznych. Czyli ciągnąć ciężar iáki po ziemi, lub w gorę windować
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: R2v
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
dźwięku.
XV. Do kwalitatyw trzeciej dywizyj należy dźwięk. Który pochodzi albo z kolizyj dwóch rzeczy brzmiących. Jako gdy we dzwon serce uderzy, smyczek w stronę natężoną, w szklenicę rzecz przytwardsza. Albo z rozrywania gwałtownego powietrza. Jako się dzieje w dęciu trąby, w wystrzeleniu działa, w uderzeniu piorunu, Taż kwalitatywa znajduje się w głosie ludzkim, w echu jako się rzekło w Cośmografii, w Muzyce. O pomnożeniu dźwięku i głosu natężeniu, ich naturze i propagacyj traktuje Phonurgia. O echu albo refleksyj i przez reperkussyą o intensyj dźwięku Phonocamptica: różne do tego podając instrumenta. O czym informacją dostateczną mieć możesz z Fonurgii X, Kirchera
dzwięku.
XV. Do kwalitatyw trzeciey dywizyi należy dzwięk. Ktory pochodzi álbo z kollizyi dwoch rzeczy brzmiących. Jáko gdy we dzwon serce uderzy, smyczek w stronę nátężoną, w szklenicę rzecz przytwardsza. Albo z rozrywania gwałtownego powietrza. Jáko się dzieie w dęciu trąby, w wystrzeleniu działá, w uderzeniu piorunu, Taż kwalitatywa znáiduie się w głosie ludzkim, w echu iáko się rzekło w Cosmografii, w Muzyce. O pomnożeniu dzwięku y głosu nátężeniu, ich náturze y propagácyi traktuie Phonurgia. O echu álbo reflexyi y przez reperkussyą o intensyi dzwięku Phonocamptica: rożne do tego podáiąc instrumenta. O czym informacyą dostateczną mieć możesz z Phonurgii X, Kirchera
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: R3v
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
świętymi refleksjami do dobrego i świętych afektów się pobudza. Inny zaś żartami do śmiechu, albo milącym się dyskursem do amorów. To wszystko pochodzi z komocyj różnych humorów, które tytyllacją serca i wellikacje różnych muszkułów części ciała czyniąc, przez uczucie żyjącej duszy, proporcjonalne wzbudza afekta w człowieku. O impulsie.
XVI. Impuls jest kwalitatywa od jakiej potencyj pochodząca, według której rzecz jaka popędzona, dąży w jaką stronę miejsca. Jaka się wydaje w kuli wystrzelonej z jakiej strzelby. W strzale wypuszczonej z łuku, w kamieniu wyrzuconym z procy lub ręki. Ta kwalitatywa różni się od ciężkości i ledkości. Gdyż te accydensa są wrodzone substancjom materialnym, według których
świętymi reflexyami do dobrego y świętych áffektow się pobudza. Jnny zaś żartami do smiechu, álbo milącym się dyskursem do amorow. To wszystko pochodzi z kommocyi rożnych chumorow, ktore tytyllacyą serca y wellikacye rożnych muszkułow części ciałá czyniąc, przez uczucie żyiącey duszy, proporcyonalne wzbudza áffekta w człowieku. O impulsie.
XVI. Jmpuls iest kwalitatywa od iákiey potencyi pochodząca, według ktorey rzecz iáka popędzona, dąży w iaką stronę mieysca. Jáka się wydáie w kuli wystrzeloney z iákiey strzelby. W strzale wypuszczoney z łuku, w kámieniu wyrzuconym z procy lub ręki. Ta kwalitatywa rożni się od ciężkości y ledkości. Gdyż te accydensa są wrodzone substancyom materyalnym, według ktorych
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: R4v
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
uczucie żyjącej duszy, proporcjonalne wzbudza afekta w człowieku. O impulsie.
XVI. Impuls jest kwalitatywa od jakiej potencyj pochodząca, według której rzecz jaka popędzona, dąży w jaką stronę miejsca. Jaka się wydaje w kuli wystrzelonej z jakiej strzelby. W strzale wypuszczonej z łuku, w kamieniu wyrzuconym z procy lub ręki. Ta kwalitatywa różni się od ciężkości i ledkości. Gdyż te accydensa są wrodzone substancjom materialnym, według których rzecz ciężka naturalnie dąży na dół do swego centrum: rzecz ledka do góry. Impuls zaś jest rzeczom przypadkowy, według którego w każdą stronę rzecz dąży, w którą impuls popędza, czyli w górę przeciwko konnaturalności rzeczom ciężkim, czyli
uczucie żyiącey duszy, proporcyonalne wzbudza áffekta w człowieku. O impulsie.
XVI. Jmpuls iest kwalitatywa od iákiey potencyi pochodząca, według ktorey rzecz iáka popędzona, dąży w iaką stronę mieysca. Jáka się wydáie w kuli wystrzeloney z iákiey strzelby. W strzale wypuszczoney z łuku, w kámieniu wyrzuconym z procy lub ręki. Ta kwalitatywa rożni się od ciężkości y ledkości. Gdyż te accydensa są wrodzone substancyom materyalnym, według ktorych rzecz ciężka naturalnie dąży ná doł do swego centrum: rzecz ledka do gory. Jmpuls zaś iest rzeczom przypadkowy, według ktorego w każdą stronę rzecz dąży, w ktorą impuls popędza, czyli w gorę przeciwko konnaturalności rzeczom ciężkim, czyli
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: R4v
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
według którego w każdą stronę rzecz dąży, w którą impuls popędza, czyli w górę przeciwko konnaturalności rzeczom ciężkim, czyli na dół, czyli choryzontalnie, w lewą lub w prawą. J im silniejsza jest potencja, tym większy od niej pochodzi impuls, i trwa dłużej. O światle i umbrze.
XVII. Światłość jest kwalitatywa wynikająca z elementu ognia lub jakiego luminarza, sporządzona od Autora natury dla oka ku widzeniu rzeczy materialnych kolorem nadanych. Jako się dostateczniej mówiło w informacyj Cośmograficznej o zmyśle widzenia. Umbra według niektórych Filozofów liczy się między negacjami, iż jest karencją światła, dla interpozycyj rzeczy ciemnej między światłem. którego zdania był Z. Augustyn mówiąc
według ktorego w każdą stronę rzecz dąży, w ktorą impuls popędza, czyli w gorę przeciwko konnaturalności rzeczom ciężkim, czyli ná doł, czyli choryzontalnie, w lewą lub w prawą. J im silnieysza iest potencya, tym większy od niey pochodzi impuls, y trwa dłużey. O swiatle y umbrze.
XVII. Swiatłość iest kwalitatywa wynikaiąca z elementu ognia lub iakiego luminarza, sporządzona od Autora nátury dla oka ku widzeniu rzeczy materyalnych kolorem nadanych. Jáko się dostateczniey mowiło w informácyi Cosmograficzney o zmyśle widzenia. Umbra według niektorych Filozofow liczy się między negacyami, iż iest karencyą swiatła, dla interpozycyi rzeczy cięmney między swiatłem. ktorego zdania był S. Augustyn mowiąc
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: R4v
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
są. Nie żeby coś były ciemności ale sama absencja światłości, są ciemności. Jako milczenie nie jest jakaś rzecz. Ale gdzie głosu niemasz, milczenie się zowie. J nagość nie jest rzecz jakaś. Ale ze na ciele odzienia niemasz, nagość się zowie.
Atoli fundamentalniej według innych Fizyków, umbra, jest kwalitatywa pochodząca od rzeczy przez się ciemnych, przeciwna świa- tłości. Gdyż umbra da się widzieć, mierzyć, w tę lub owę figurę się formuje, według figury rzeczy, która cień rzuca. Co służyć nie może negacyj albo karencyj rzeczy, która w sobie nic nie jest. A jako inne kwalitatywy, na przykład, ciepło
są. Nie żeby coś były ciemności ále sama absencya swiatłości, są ciemności. Jáko milczenie nie iest iákaś rzecz. Ale gdzie głosu niemasz, milczenie się zowie. J nagość nie iest rzecz iakaś. Ale ze ná ciele odzienia niemasz, nagość się zowie.
Atoli fundamentalniey według innych Phizykow, umbra, iest kwalitatywa pochodząca od rzeczy przez się ciemnych, przeciwna swia- tłości. Gdyż umbra da się widzieć, mierzyć, w tę lub owę figurę się formuie, według figury rzeczy, ktora cień rzuca. Co służyć nie może negácyi álbo karencyi rzeczy, ktora w sobie nic nie iest. A iáko inne kwalitatywy, ná przykład, ciepło
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: R4v
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
prętem na piędzi wydzielonym umbrę od wysokości jakiej rzuconą. J uczyń regułę proporcyj mówiąc: jak się ma wymiar umbry od laski rzucony do wysokości laski trzyłokciowej: tak się ma wymiar umbry od wysokości tej, lub owej rzuconej do wymiaru jej, czwarta tedy liczba okaże wymiar wysokości jakiej. O kolorze.
XIX. Kolor jest kwalitatywa oku do widzenia rzeczy służąca przy kooperacyj światła. Widzenia albowiem objectum, jest szczególnie kolor oświecony. Kolory jedne są tylko na pozór, łudzące oko ludzkie. Które pochodzą z promieni słonecznych lub innego światła różną refrakcją swoją czyniących pozór i miniaturę rzeczy, która nie jest wrodzona samej rzeczy lecz przypadkowa. Jakie kolory się wydają w
prętem ná piędzi wydzielonym umbrę od wysokości iákiey rzuconą. J uczyń regułę proporcyi mowiąc: iák się ma wymiar umbry od láski rzucony do wysokości laski trzyłokciowey: tak się ma wymiar umbry od wysokości tey, lub owey rzuconey do wymiaru iey, czwarta tedy liczba okaże wymiar wysokości iákiey. O kolorze.
XIX. Kolor iest kwalitatywa oku do widzenia rzeczy służąca przy kooperacyi swiatła. Widzenia álbowiem objectum, iest szczegulnie kolor oswiecony. Kolory iedne są tylko ná pozor, łudzące oko ludzkie. Ktore pochodzą z promieni słonecznych lub innego swiatła rożną refrakcyą swoią czyniących pozor y miniaturę rzeczy, ktora nie iest wrodzona samey rzeczy lecz przypadkowa. Jákie kolory się wydaią w
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: S
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
miksturę pokazuje figura następująca: w której linijki pochodzące od pierwszych kolorów okazują jaki z nich wynika kolor.
Popielaty Wodnisty. Śniady. Cielisty. Zielony. Ceglasty. Płowy. Złocisty. Purpurowy. Modrawy. Biały. Żółty. Czerwony. Modry. Czarny. O tylości rzeczy.
XX. Quantitas albo tylość rzeczy materialnych jest kwalitatywa, według której ma rzecz jaka części jedne, oprócz innych, czyniąc ekstensyą, podpadając wymiarowi w szerz, w zdłuż, i w głębią: zaczym jest fundamentem impenetracyj. J dla tegoć dusza ludzka, Anioł, ze jest duch, któremu nie jest własna quantitas, przenika rzeczy materialne. Przeciwnym sposobem dwie substancje materialne tą
mixturę pokázuie figura nástępuiąca: w ktorey liniiki pochodzące od pierwszych kolorow okázuią iáki z nich wynika kolor.
Popielaty Wodnisty. Sniady. Cielisty. Zielony. Ceglasty. Płowy. Złocisty. Purpurowy. Modrawy. Biały. Zołty. Czerwony. Modry. Czarny. O tylości rzeczy.
XX. Quantitas álbo tylość rzeczy materyalnych iest kwalitatywa, według ktorey ma rzecz iáka części iedne, oprocz innych, czyniąc extensyą, podpadáiąc wymiarowi w szerz, w zdłuż, y w głębią: záczym iest fundamentem impenetracyi. J dla tegoć dusza ludzka, Anioł, ze iest duch, ktoremu nie iest własna quantitas, przenika rzeczy materyalne. Przeciwnym sposobem dwie substancye materyalne tą
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: S2
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
