trafia się często Dzieciom, ale i w podeszłym wieku ludziom pospolita, Dzieciom solą ścierają, gdy to niepomoże, puszczadłem otwierają. Gdy się zaś w podeszłym wieu trafi, (aby się wrzód nie obróciła) trzeba wziąć purgans, i krew z ręki puścić, gdy się nie rozejdzie; otworzyć ją puszczadłem, albo lancetem, osobliwie żyłki sine idące przez nią, gdy zaś będzie czarna, albo sina, nie trzeba jej tykać, tylko płokania na nią zażywać. O Chorobach Ust. Na język Paraliżem zarażony.
WEś Gorczyce białej, subtelno utartej, zmięszaj ją z Driakwią, nacieraj język często, przytym na koniec języka wpuszczaj olejku
trafia się często Dziećiom, ále y w podeszłym wieku ludźiom pospolita, Dziećiom solą śćieráią, gdy to niepomoże, pusczádłem otwieráią. Gdy się záś w podeszłym wieu tráfi, (áby się wrzod nie obroćiłá) trzebá wźiąć purgáns, y krew z ręki puśćić, gdy się nie rozeydźie; otworzyć ią pusczádłem, álbo lancetem, osobliwie żyłki sine idące przez nię, gdy záś będźie czarna, álbo śina, nie trzebá iey tykáć, tylko płokánia ná nię záżywáć. O Chorobách Ust. Ná ięzyk Páráliżem záráżony.
WEś Gorczyce białey, subtelno utártey, zmięszay ią z Dryakwią, náćieray ięzyk często, przytym ná koniec ięzyká wpusczay oleyku
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 77 (41)
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
, przydaj proszku z Galasu pułtora łota, Hałunu palonego ćwierć łota, zmięszawszy wymywaj Dziąsła. Służy na to i Tinctura Laccae. Na nabrzmiałość Dziąseł.
FIgę rozerznąć, i trzymać na Dziąsłach. Item. Warz Figę z Jęczmieniem, tę wodę przecedzoną trzymaj często w uściech, jeżeliby się jaki wrzód zebrał, otwórz go lancetem. Na wszelkie ust, Podniebienia, i Gardła afekcje.
WEś soku z babki, i Jeleniego języka równe części, płocz, przydawszy Diamoron, albo suche zioła warz. Jeżeliby podniebieni gniło, i ranki były, przydaj wodki rożanej, miodu Rożanego, powideł Kasiowych, Hałunu palonego, Wajsztynu, Gryszpanu potrosze,
, przyday proszku z Gálásu pułtorá łotá, Háłunu palonego ćwierć łotá, zmięszawszy wymyway Dźiąsłá. Służy na to y Tinctura Laccae. Ná nábrzmiáłość Dźiąseł.
FIgę rozerznąć, y trzymáć ná Dźiąsłách. Item. Warz Figę z Ięczmieniem, tę wodę przecedzoną trzymay często w uściech, ieżeliby się iáki wrzod zebrał, otworz go láncetem. Ná wszelkie ust, Podniebienia, y Gárdłá áffekcye.
WEś soku z babki, y Ieleniego ięzyká rowne częśći, płocz, przydawszy Diamoron, álbo suche źiołá warz. Ieżeliby podniebieni gniło, y ránki były, przyday wodki rożáney, miodu Rożánego, powideł Kássiowych, Háłunu palonego, Wáysztynu, Gryszpanu potrosze,
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 80
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
miodu prasnego, Oliwy, Cybule pieczonej, żółtek jajowy: Płokanie. Weś Hyssopu, Szałwij polnej, Driakwie, Nostrzeku po garści, przyłóż Album Graecum, warz w wodzie, przecedziwszy przydaj miodu prasnego, płocz tym często, jeżeli chory niemoże płokać, sprycuj. Jeżeliby wrzód wielki dusił chorego, otwórz go lancetem, jeżeli go dosiągnąć niemożesz, przywiąż lancet do drewna. Item. Płokanie. Weś Roży garść, Rozenków wielkich Fig, po 4. łoty, Lukrecyj dwa łoty, warz w mleku, przecedziwszy przydaj miodku Rożanego, Julepu fiałkowego co potrzeba, płocz tym, jeżeli niemożesz, sprycować trzeba. Jeżeli zapalenie
miodu prasnego, Oliwy, Cybule pieczoney, żołtek iáiowy: Płokanie. Weś Hyssopu, Szałwij polney, Dryakwie, Nostrzeku po garśći, przyłoż Album Graecum, warz w wodzie, przecedźiwszy przyday miodu prásnego, płocz tym często, ieżeli chory niemoże płokáć, zprycuy. Ieżeliby wrzod wielki duśił chorego, otworz go láncetem, ieżeli go dośiągnąć niemożesz, przywiąż láncet do drewná. Item. Płokánie. Weś Roży garść, Rozenkow wielkich Fig, po 4. łoty, Lukrecyi dwá łoty, warz w mleku, przecedźiwszy przyday miodku Rożánego, Iulepu fiałkowego co potrzebá, płocz tym, ieżeli niemożesz, sprycowáć trzebá. Ieżeli zápalenie
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 81
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
. Już ja połowę Ojczystej mojej uroniłem substancyjej. Już nieraz wiadomo to jest Całemu Wojsku i Wodzowi memu nie skąpo dla Ojczyzny utoczyło się krwie już bym się tez zgodził bene meritorum choć Regestr zawirać a przecię niedostało mi się i wielu inszym odemnie zasłużonym tego pokosztować chleba. A tak ich wiele widzę którzy Lancetem Francuskiem mediannę otworzywszy krew rozlewali, albo ich Cyrulik nieostrożnie golił. A przecię do chleba Bene meritorum najbardziej się cisną niepracując nań najpierwej go jeść, Panem z Niego zostać a potym uboższych opprimere et Bene meritos . Na sejmach i sejmikach Insulty robić i w zasługach od siebie Lekce wazyć. Rzeczpospolita i Majestaty jaki z
. Iuz ia połowę Oyczystey moiey uroniłęm substancyiey. Iuz nieraz wiadomo to iest Całęmu Woysku y Wodzowi memu nie skąpo dla Oyczyzny utoczyło się krwie iuz bym się tez zgodził bene meritorum choc Regestr zawirać a przecię niedostało mi się y wielu inszym odemnie zasłuzonym tego pokosztować chleba. A tak ich wiele widzę ktorzy Lancetem Francuskięm medyannę otworzywszy krew rozlewali, albo ich Cyrulik nieostroznie golił. A przecię do chleba Bene meritorum naybardziey się cisną niepracuiąc nąn naypierwey go ieść, Panem z Niego zostać a potym uboszszych opprimere et Bene meritos . Na seymach y seymikach Insulty robić y w zasługach od siebie Lekce wazyć. Rzeczpospolita y Maiestaty iaki z
Skrót tekstu: PasPam
Strona: 133
Tytuł:
Pamiętniki
Autor:
Jan Chryzostom Pasek
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
pamiętniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1656 a 1688
Data wydania (nie wcześniej niż):
1656
Data wydania (nie później niż):
1688
zaś phrenytis lub szaleństwo samo przez się chorobą jest zrozpalenia błonków (co medyci morbum idyopathicum nazywają) a nie z żadnej innej przyczyny, co obficie krew z ręki puścić pożyteczna i potrzebna; niemniej zżyły czołowej i spód języka krwi puszczenie skutek sprawuje: a kto do cieczenia krwi z nosa łatwy i skłonny, to obyczajem Egipcjanów lancetem nożdrze posiekać może. 2do. Jeżeli zaś kogo aktualnie szaleństwo opanuję; to krwi puszczenie spód języka jak dla zabrania szalonego trudne, tak szkodliwe ponieważ śmiertelnego krwi płynienia przyczyną bywa.
3tio. Niektórży rekomendują w takiej okoliczności mocne purganse z ostrych słonych i popędzających gwałtownie lekarstw. Gdy tedy choroba (jak rzekłem) z samego
zaś phrenytis lub szalenstwo samo przez się chorobą iest zrozpalenia błonkow (co medici morbum idyopathicum nazywaią) a nie z żadney inney przyczyny, co obficie krew z ręki puśćić pożyteczna y potrźebna; niemniey zżyły cżołowey y zpod ięzyka krwi puszczenie skutek sprawuie: a kto do cieczenia krwi z nosa łatwy y skłonny, to obyczaiem Egipcyanow lancetem nożdrze posiekać może. 2do. Jeżeli zaś kogo aktualnie szalenstwo opanuię; to krwi puszczenie zpod ięzyka iak dla zabrania szalonego trudne, tak szkodliwe ponieważ smiertelnego krwi płynienia przyczyną bywa.
3tio. Niektorży rekommenduią w takiey okolicznośći mocne purganse z ostrych słonych y popędzaiących gwałtownie lekarstw. Gdy tedy choroba (iak rzekłem) z samego
Skrót tekstu: BeimJelMed
Strona: 123
Tytuł:
Medyk domowy
Autor:
Samuel Beimler
Tłumacz:
Jan Jerzy Jelonek
Drukarnia:
Michał Wawrzyniec Presser
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1749
Data wydania (nie wcześniej niż):
1749
Data wydania (nie później niż):
1749
ż gardło.
Item na płokanie. Weźmi Hizopu, polnej Driakwie, Szałwiej, po garści, psiego łajna suchego białego, warz w wodzie, przecedziwszy, osłodź miodem, tym płocz, a jeżeli chory nie może, sprycuj.
Jeżeliby wrzód znaczny był, i niechcąc się otworzyć, chorego dusił, otwórz go lancetem, przywiązawszy do dręwienka. O głuchocie i innych afekcjach uszu.
NA głuchotę, wetrzyj Piżmo w bawełnę, i włóż w ucho, niech tam zawsze będzie, młoda biała płeć nie ma tego sposobu zażywać z pewnej przyczyny.
Item weźmi myszy młodych z gniazda jeszcze gołych, posiekaj je i usmarz w oliwie, przecedź
ż gárdło.
Item ná płokánie. Weźmi Hizopu, polney Dryakwie, Szałwiey, po garśći, pśiego łáyná suchego białego, warz w wodźie, przecedźiwszy, osłodź miodem, tym płocz, á ieżeli chory nie może, sprycuy.
Ieżeliby wrzod znáczny był, y niechcąc się otworzyć, chorego dusił, otworz go láncetem, przywiązawszy do dręwienka. O głuchocie y innych áffekcyách uszu.
NA głuchotę, wetrzyi Pizmo w báwełnę, y włoż w ucho, niech tám záwsze będźie, młoda biała płeć nie ma tego sposobu záżywáć z pewney przyczyny.
Item weźmi myszy młodych z gniazdá ieszcze gołych, posiekay ie y usmarz w oliwie, przecedź
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 100
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
śmietany, zgrzej i okładaj.
Item weźmi świeży krowieniec przylej mleka, zagrzej dobrze i okładaj.
A jeżeliby się na wrzód zabierało, jako się często przytrafia, na ten czas przykładać się ma plaster odmiękczający, albo kataplazma z prosa, siemienia Lnianego, z Slazu, warząc w mleku, jak się zbierze, otworzyć lancetem nie w środku, ale od spodu, co zawsze obserwować potrzeba, aby materia łatwie odchodziła. Na zbytni pokarm.
UTłucz Kmin polny, warz go w occie i przykładaj.
Item naskrób rzodkwi sporo, usmarksa w oliwie, i przykładaj, jest rzecz pewna.
Item weźmi jajec trzy, przydaj wosku i Szafranu, uczyń
śmietány, zgrzey y okłáday.
Item weźmi świeży krowieniec przyley mleká, zagrzey dobrze y okłáday.
A ieżeliby się ná wrzod zábieráło, iáko się często przytráfia, ná ten czás przykłádáć się ma plaster odmiękczáiący, álbo kátáplázmá z prosa, śiemieniá Lniánego, z Slazu, wárząc w mleku, iák się zbierze, otworzyć láncetem nie w środku, ále od spodu, co záwsze obserwowáć potrzebá, áby máterya łátwie odchodźiłá. Ná zbytni pokarm.
VTłucz Kmin polny, warz go w octćie y przykłáday.
Item náskrob rzodkwi sporo, usmárxa w oliwie, y przykłáday, iest rzecz pewna.
Item weźmi jájec trzy, przyday wosku y Száfránu, uczyń
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 115
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
, co się najczęściej przydaje, na ten czas przykładać plaster odmiękczający i chłodzący, obacz go w Aptece domowej, albo przykładaj tę kataplasma: Weźmi nasienia lnianego, Faenum graecum, Prosa, kwiatu Bzowego, Rumienkowego, Slazu, każdego zarówno, utłucz na proch, warz w mleku i przykładaj, jak się zbierze, otwórz lancetem, albo upiecz Figę, rozerzni, posyp połowkę Mirą utartą, i przyłóż tam gdzie najmiękczej.
Item trafia się często lubo to z klęczenia częstego, lubo z innej przyczyny opuchnienie kolana tak wielkie, że podczas będzie jak bochem chleba, a nie bolejące ani zapalone, taką nabrzmiałość z razu nim się zastarzeje, może rozpędzić
, co się nayczęśćiey przydáie, ná ten czás przykłádáć plaster odmiękczáiący y chłodzący, obacz go w Aptece domowey, álbo przykłáday tę kátáplásma: Weźmi naśienia lniánego, Faenum graecum, Prosa, kwiátu Bzowego, Rumienkowego, Slazu, káżdego zárowno, utłucz ná proch, warz w mleku y przykłáday, iák się zbierze, otworz láncetem, álbo upiecz Figę, rozerzni, posyp połowkę Mirą utártą, y przyłoż tám gdźie naymiękczey.
Item tráfia się często lubo to z klęczenia częstego, lubo z inney przyczyny opuchnienie kolana ták wielkie, że podczás będźie iák bochem chlebá, á nie boleiące ani zápalone, táką nábrzmiałość z rázu nim się zástarzeie, może rozpędźić
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 166
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
, Jęczmienia, każdego zarówno utłucz na mąkę, tę mąkę warz w wodzie, jeszcze lepiej w mleku, i przykładaj na chustach.
Item warz kaszę Jęczmienną w serwatcce, albo lepiej w mleku, aż się zaklij, przydaj śmietany, albo masła, Tabaki miałko utartej, zmieszaj i przykładaj, jak się zbierze, otwórz lancetem, albo jeżeli nie chcesz otwierać, upiecz figę suchą, obwinąwszy ją w papier zmoczony, rozerzni, potrząśnij jednę połowę Mirą utartą, i przyłóż tam gdzie się zbiera na otworzenie. Na Dyminice.
DYminice, Bubones zwane, zwykły się wydawać pod czas powietrza, także w Dworskiej chorobie, lecz oprócz tego i same lubo
, Ięczmięnia, káżdego zárowno utłucz ná mąkę, tę mąkę warz w wodźie, ieszcze lepiey w mleku, y przykłáday ná chustách.
Item warz kászę Ięczmięnną w serwatcce, álbo lepiey w mleku, ász się zaklij, przyday śmietány, álbo másłá, Tábáki miáłko utártey, zmieszay y przykłáday, iák się zbierze, otworz láncetem, álbo ieżeli nie chcesz otwieráć, upiecz figę suchą, obwinąwszy ią w papier zmoczony, rozerzni, potrząśnij iednę połowę Mirą utártą, y przyłoż tám gdźie się zbiera ná otworzenie. Ná Dyminice.
DYminice, Bubones zwáne, zwykły się wydawáć pod czás powietrza, tákże w Dworskiey chorobie, lecz oprocz tego y same lubo
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 180
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
do leczenia.
WEźmi korzenia Slazowego, siemienia Lnianego, Faenum graecum, warz w wodzie długo, przebij przez sito, włóż gąszcz na rynkę, przydaj Oliwy, Wosku, Żywice, smaż do gęstości, na końcu przydaj ziela polnej Driakwi na proch utartego, ile będziesz rozumiał, umieszaj i przykładaj, gdy się zbierze otwórz lancetem.
Item weźmi siemienia Lnianego, Jagieł, utłucz na proch, przydaj kwiatu Bzowego, Rumienku, polnej Driakwi, na proch utartych , mąki Jęczmiennej, Owcych łajen utartych na proch, zmieszaj wszystko na kupę, warz ten proch w mleku jak kaszę, przykładaj na chustach.
Item warz Rzepę suchą jak najdłużej całkiem, rozwierć
do leczenia.
WEźmi korzenia Slazowego, śiemieniá Lniánego, Faenum graecum, warz w wodźie długo, przebiy przez sito, włoż gąszcz ná rynkę, przyday Oliwy, Wosku, Zywice, smaż do gęstośći, ná końcu przyday źiela polney Dryakwi ná proch utártego, ile będźiesz rozumiał, umieszay y przykłáday, gdy się zbierze otworz láncetem.
Item weźmi śiemieniá Lniánego, Jágieł, utłucz ná proch, przyday kwiátu Bzowego, Rumienku, polney Dryakwi, ná proch utártych , mąki Jęczmienney, Owcych łáien utártych ná proch, zmieszay wszystko ná kupę, warz ten proch w mleku iák kászę, przykłáday ná chustách.
Item warz Rzepę suchą iák naydłużey cáłkiem, rozwierć
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 183
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
