choroby zabija? Przeciwko śmierci nie patrz w Ogrodzie ratunku. Przydziec umrzeć/ niż zniesiesz ziołami frasunku. Suche żyły utwierdza Szałwia zielona/ Toż i na drżenie ręku w pomoc doświadczona. Przez nie gorączka ciężka w mdłym ciele ustaje/ Toż ruszonem powietrzem znaczne zdrowie daje. Na którą też chorobę w ratunek gotowe/ Są/ Lawenda/ Rzeżucha/ i stroje Bobrowe. Tym że Paralitykum pomocna Bukwica/ Nakoż i Święto Jańska pomoże Bylica. Szałwia zgoła znosi wszelakie choroby/ Szałwia i śmiertelnej umniejsza żałoby.
O Rucie. Ruta czyni bystry wzrok/ i jej to własności/ Przyprowadzić źrzenice do pierwszej jasności: A jedziona i w zębach uznawa surowa Pomoc
choroby zabiia? Przećiwko śmierći nie pátrz w Ogrodźie rátunku. Przydźiec vmrzeć/ niż znieśiesz źiołámi frásunku. Suche żyły vtwierdza Szałwia źielona/ Toż y ná drżenie ręku w pomoc doświádczona. Przez nie gorączká ćiężka w mdłym ciele vstáie/ Toż ruszonem powietrzem znáczne zdrowie dáie. Ná ktorą też chorobę w rátunek gotowe/ Są/ Láwendá/ Rzeżuchá/ y stroie Bobrowe. Tym że Párálitykum pomocna Bukwicá/ Nákoż y Swięto Iáńska pomoże Bylicá. Szałwia zgołá znośi wszelákie choroby/ Szałwia y śmiertelney vmnieysza żałoby.
O Rućie. Rutá czyni bystry wzrok/ y iey to własnośći/ Przyprowádźić źrzenice do pierwszey iásnośći: A iedźiona y w zębách vznawa surowa Pomoc
Skrót tekstu: OlszSzkoła
Strona: C4v
Tytuł:
Szkoła Salernitańska
Autor:
Hieronim Olszowski
Drukarnia:
Walerian Piątkowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1640
Data wydania (nie wcześniej niż):
1640
Data wydania (nie później niż):
1640
ogródną/ albo Lawendę. A jeszcze barziej ci/ u których ten Nard^o^ naprzedniejszy w obfitości roście/ a miasto niego używają przedsię tejże Szpikanardy ogródnej/ albo Lawendy: gdyż te zioła i kształtem/ i inymi okolicznoćciami są od siebie daleko różne/ jako się może snadnie/ z opisania każdego z nich baczyć. Aczkolwiek Lawenda/ i Szpikanarda ogródna/ podług pospolitego zdania/ skutkami swymi blisko przystępuje do każdego Nadrusu. Jednak to zatym nie idzie/ aby Lawenda/ albo Szpikanaoda/ miała być Nardusem Celtyckim/ albo miasto niego do lekarstw miała być używana. Ale chociaż to jest niemały błąd i omyłka/ co się już powiedziało/ daleko jeszcze więtszy
ogrodną/ álbo Láwendę. A iescze bárziey ći/ v ktorych ten Nard^o^ naprzednieyszy w obfitośći rośćie/ á miásto nie^o^ vżywáią przedśię teyże Szpikánárdy ogrodney/ álbo Láwendy: gdyż te źiołá y kształtem/ y inymi okolicznoććiámi są od śiebie dáleko rozne/ iáko sie może snádnie/ z opisánia káżdego z nich báczyć. Aczkolwiek Láwendá/ y Szpikánárdá ogrodna/ podług pospolitego zdánia/ skutkámi swymi blisko przystępuie do káżdego Nádrusu. Iednák to zátym nie idźie/ áby Láwendá/ álbo Szpikánáodá/ miáłá być Nárdusem Celtyckim/ álbo miásto niego do lekarstw miáłá być vżywána. Ale choćiasz to iest niemáły błąd y omyłká/ co sie iuż powiedźiáło/ dáleko iescze więtszy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 36
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
że Szpikanardy ogródnej/ albo Lawendy: gdyż te zioła i kształtem/ i inymi okolicznoćciami są od siebie daleko różne/ jako się może snadnie/ z opisania każdego z nich baczyć. Aczkolwiek Lawenda/ i Szpikanarda ogródna/ podług pospolitego zdania/ skutkami swymi blisko przystępuje do każdego Nadrusu. Jednak to zatym nie idzie/ aby Lawenda/ albo Szpikanaoda/ miała być Nardusem Celtyckim/ albo miasto niego do lekarstw miała być używana. Ale chociaż to jest niemały błąd i omyłka/ co się już powiedziało/ daleko jeszcze więtszy tych/ którzy za tenże Nardus Celtycki/ Babi mur zielie/ który się pnie po drzewie/ i obtacza je prętem swym długim
że Szpikánárdy ogrodney/ álbo Láwendy: gdyż te źiołá y kształtem/ y inymi okolicznoććiámi są od śiebie dáleko rozne/ iáko sie może snádnie/ z opisánia káżdego z nich báczyć. Aczkolwiek Láwendá/ y Szpikánárdá ogrodna/ podług pospolitego zdánia/ skutkámi swymi blisko przystępuie do káżdego Nádrusu. Iednák to zátym nie idźie/ áby Láwendá/ álbo Szpikánáodá/ miáłá być Nárdusem Celtyckim/ álbo miásto niego do lekarstw miáłá być vżywána. Ale choćiasz to iest niemáły błąd y omyłká/ co sie iuż powiedźiáło/ dáleko iescze więtszy tych/ ktorzy zá tenże Nardus Celtycki/ Bábi mur źielie/ ktory sie pnie po drzewie/ y obtacza ie prętem swym długim
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 36
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
jest daleko różna od Nardusa/ albo Spikanardy Indyjskiej/ Syrasteńskiej/ Celtyckiej/ i górnej/ nie tylko skutkami/ ale też wyobrażeniem i kształtem/ i zowią ją niektórzy Lawendą Samcem. Liścia szerszego/ dłuższego/ mięższejszego/ mocniejszego/ i bielszego niżli Samica. Ziele jest krzakowate/ mając liścia na sobie wiele/ jako i lawenda/ z którego śrzodku pochodzą prąciki czworogranowite cienkie/ dłuższe niżli na trzy dłonie na wierzchu/ których kłosiste kwiatki modre/ i tak barzo pachniące/ że swoją potnością przykrzy się nozdrzom/ mało nie wszystkich ziół kwiecie/ swą wonnością ostrą przewyższając. To ziele Zimie/ jako i Lecie zielone/ na końcu Wiosny siwieje/ jako
iest dáleko rozna od Nárdusá/ álbo Spikánárdy Indyiskiey/ Syrásteńskiey/ Celtyckiey/ y gorney/ nie tylko skutkámi/ ále też wyobráżeniem y kształtem/ y zowią ią niektorzy Láwendą Sámcem. Liśćia szyrszego/ dłuższego/ mięższeyszego/ mocnieyszego/ y bielszego niżli Sámicá. Ziele iest krzakowáte/ máiąc liśćia ná sobie wiele/ iáko y láwendá/ z ktorego śrzodku pochodzą prąćiki czworogránowite ćienkie/ dłuższe niżli ná trzy dłonie ná wierzchu/ ktorych kłośiste kwiátki modre/ y ták bárzo pachniące/ że swoią potnośćią przykrzy sie nozdrzom/ máło nie wszystkich źioł kwiećie/ swą wonnośćią ostrą przewyższáiąc. To źiele Zimie/ iáko y Lećie źielone/ ná końcu Wiosny śiwieie/ iáko
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 39
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z którego śrzodku pochodzą prąciki czworogranowite cienkie/ dłuższe niżli na trzy dłonie na wierzchu/ których kłosiste kwiatki modre/ i tak barzo pachniące/ że swoją potnością przykrzy się nozdrzom/ mało nie wszystkich ziół kwiecie/ swą wonnością ostrą przewyższając. To ziele Zimie/ jako i Lecie zielone/ na końcu Wiosny siwieje/ jako i Lawenda. W Czerwcu i w Lipcu obficie kwitnie. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Miejsce.
NAwięcej się kocha w Pagórkach/ w miejscach kamienistych i rumistych/ ku słońcu położonych. V nas w ogrodziech tylko bywa sadzona i flancowana. Indzie/ a ile w krainach ciepłych/ sama przez się roście/ na kamienistych wyspach.
z ktorego śrzodku pochodzą prąćiki czworogránowite ćienkie/ dłuższe niżli ná trzy dłonie ná wierzchu/ ktorych kłośiste kwiátki modre/ y ták bárzo pachniące/ że swoią potnośćią przykrzy sie nozdrzom/ máło nie wszystkich źioł kwiećie/ swą wonnośćią ostrą przewyższáiąc. To źiele Zimie/ iáko y Lećie źielone/ ná końcu Wiosny śiwieie/ iáko y Láwendá. W Czerwcu y w Lipcu obfićie kwitnie. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Mieysce.
NAwięcey się kocha w Págorkách/ w mieyscách kámienistych y rumistych/ ku słońcu położonych. V nas w ogrodźiech tylko bywa sádzona y fláncowána. Indźie/ á ile w kráinách ćiepłych/ sámá przez śię rośćie/ ná kámienistych wyspách.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 39
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ ani tak ostrego/ ale wdzięcznego. Miejsce.
ROście sama przez się w ciepłych stronach/ na pagórkach kamienistych/ a ku słońcu wyłożonych/ unas w Ogrodziech tylko bywa sadzona i flancowana. Lauenda. Lauendula. Saliunca Pli. Pseudo Nardus. Foemmia. Láwendel. Zielnik D. Simona Syrenniusa. Przyrodzenie.
ROzgrzewa Lawenda/ wysusza i ściencza/ ale lżej niżli Spikanarda/ we wtórym stopniu. Moc i skutki. Mózgu zbytnie zimnemu.
Mózg z zimnych wilgotności wysusza/ kładąc Lawendę w ług/ z Szaiwią i z Majeranem/ tym głowę przemywając. Głowie ustawicznie bolejącej.
Głowie mdłej a ustawicznie bolejącej/ uczynić woreczek/ albo radniej czapeczkę z
/ áni ták ostrego/ ále wdźięcznego. Mieysce.
ROśćie sáma przez śię w ćiepłych stronách/ ná págorkách kámienistych/ á ku słońcu wyłożonych/ vnas w Ogrodźiech tylko bywa sádzona y fláncowána. Lauenda. Lauendula. Saliunca Pli. Pseudo Nardus. Foemmia. Láwendel. Zielnik D. Simoná Syrenniusá. Przyrodzenie.
ROzgrzewa Láwendá/ wysusza y śćiencza/ ále lżey niżli Spikánárdá/ we wtorym stopniu. Moc y skutki. Mozgu zbytnie zimnemu.
Mozg z źimnych wilgotnośći wysusza/ kłádąc Láwendę w ług/ z Szaiwią y z Máieranem/ tym głowę przemywáiąc. Głowie vstáwicznie boleiącey.
Głowie mdłey á vstáwicznie boleiącey/ vczynić woreczek/ álbo rádniey czapeczkę z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 32
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ albo radniej czapeczkę z kitajki/ i napełnić ją kwiecim Lawendowym. Agdzieby go do tego niemógł mieć dosyć/ tedy przydać Rozmarynu/ Majeranu/ kwiatków Rumienkowych/ Szałwiej i z kwieciem. To wszystko miałko utłukszy/ Bawełnę tym nabić/ i w woreczku zaszyć/ a na głowie ustawicznie nosić. Kaduku.
Padającej chorobie Lawenda jest barzo użyteczna/ tak trunkiem używana/ jako na głowie/ a zwłaszcza w tyle przerzeczonym sposobem noszona. Wzroku mdłemu.
Kto wzroku mdłego/ dobrze mu jej ustawicznie waniać. Mocz pędzi.
Kwiat Lawendowy/ jako i Spikanardowy w winie warzony i pity/ Mocz pędzi. Żołądek posila.
Żołądek posila/ a do zakażenia
/ álbo rádniey czapeczkę z kitáyki/ y nápełnić ią kwiećim Láwendowym. Agdźieby go do tego niemogł miec dosyć/ tedy przydáć Rozmárynu/ Máieranu/ kwiatkow Rumienkowych/ Szałwiey y z kwiećiem. To wszystko miáłko vtłukszy/ Báwełnę tym nábić/ y w woreczku zászyć/ á na głowie vstáwicznie nośić. Káduku.
Pádáiącey chorobie Láwendá iest bárzo vżyteczna/ ták trunkiem vżywána/ iáko ná głowie/ á zwłaszczá w tyle przerzeczonym sposobem noszona. Wzroku mdłemu.
Kto wzroku mdłego/ dobrze mu iey vstáwicznie waniáć. Mocz pędźi.
Kwiát Láwendowy/ iáko y Spikánárdowy w winie wárzony y pity/ Mocz pędźi. Zołądek pośila.
Zołądek pośila/ á do zákáżenia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 32
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ to jest/ od spania głębokiego/ nad przyrodzenie zbudza/ pod nosem ją trzymając. Paraliżowi.
Slakiem albo powietrzem naruszonym jest użyteczna. Mdłość serdeczną
Mdłość serdeczną odpędza/ pić ją dając/ i na pulsy przykładając. Głowę wysusza.
Flusy zbytnie w głowie wysusza i trawi/ myjąc głowę ługiem/ w którymby długo Lawenda/ Bukowica/ Bobkowe liście/ i Czarnucha moknęła. Księgi Pierwsze. Od Molów szat broni.
Od molów szaty zachowuje/ kładać ją miedzy nie (Tabe)
Owa tym wszystkim niedostatkom i chorobom/ z zimnych wilgotności pochodzącym służy/ którym Spikanarda. Mózgu i Nerwom.
A zwłaszcza mózgu i Nerwom od niego pochodzącym/ wziąwszy
/ to iest/ od spánia głębokiego/ nád przyrodzenie zbudza/ pod nosem ią trzymáiąc. Páráliżowi.
Slákiem álbo powietrzem náruszonym iest vżyteczna. Mdłość serdeczną
Mdłość serdeczną odpądza/ pić ią dáiąc/ y ná pulsy przykłádáiąc. Głowę wysusza.
Flusy zbytnie w głowie wysusza y trawi/ myiąc głowę ługiem/ w ktorymby długo Láwendá/ Bukowicá/ Bobkowe liśćie/ y Czárnuchá moknęłá. Kśięgi Pierwsze. Od Molow szat broni.
Od molow száty záchowuie/ kłádác ią miedzy nie (Tabe)
Owa tym wszystkim niedostátkom y chorobom/ z źimnych wilgotnośći pochodzącym służy/ ktorym Spikánárdá. Mozgu y Nerwom.
A zwłasczá mozgu y Nerwom od niego pochodzącym/ wźiawszy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 33
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
frukt wywodzą, jak przy żyznym lecie. Tu Roża, tu Lilia, rozwija swe liście; Tam Narcys, tu Jacynt kwitną oczywiście. Tam Fiołki barwiste, owdzie Tulipany Pieszczone; tam bronatne Modrki na przemiany Z Sosenkami. Z tąd rzuca Rozmaryn z oczony Swą z Bożemdrzewkiem wonią, a z owąd zielony Majeran, i Lawenda. Wdzięczne Szpikanardy Po wszytkich stronach pachną, i przyziemne Nardy, I inne wonne Drzewka z Ziółmi. owo zgoła Za nic Hymetskie z Hyblą zachw’alone zioła. Drzewa jedne, owoce wydają kosztowne, Na pozór, i na zapach przyjemny cudowne. Drugie się drzewa kwieciem ozdobnym odziały, A insze pokazują owoc niedojżrzały:
frukt wywodzą, iák przy żyznym lećie. Tu Roża, tu Lilia, rozwiia swe liśćie; Tám Nárcys, tu Iácynth kwitną oczywiśćie. Tám Fiiołki bárwiste, owdźie Tulipany Pieszczone; tám bronatne Modrki ná przemiány Z Sosenkámi. Z tąd rzuca Rozmáryn z oczony Swą z Bożemdrzewkiem wonią, á z owąd źielony Máieran, y Láwendá. Wdźięczne Szpikánárdy Po wszytkich stronách pachną, y przyziemne Nárdy, Y inne wonne Drzewká z Ziołmi. owo zgołá Zá nic Hymetskie z Hyblą záchw’alone źiołá. Drzewá iedne, owoce wydáią kosztowne, Ná pozor, y ná zapách przyiemny cudowne. Drugie się drzewá kwiećiem ozdobnym odźiały, A insze pokázuią owoc niedoyżrzáły:
Skrót tekstu: DamKuligKról
Strona: 231
Tytuł:
Królewic indyjski
Autor:
Jan Damasceński
Tłumacz:
Mateusz Ignacy Kuligowski
Drukarnia:
Mikołaj Aleksander Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
epika
Gatunek:
żywoty świętych
Tematyka:
religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1688
Data wydania (nie wcześniej niż):
1688
Data wydania (nie później niż):
1688
