odwarz pięknie/ ochędoż; i uwarz w occie zasoliwszy/ pokraj potym w szatki drobno. Weźmij Wina/ Octu/ Limonią/ posiekaną/ Oliwy/ Pieprzu/ Cynamonu/ Rożenków drobnych/ zmieszaj to wszytko/ zalej/ a daj na Stół/ XCVIII. Kapłon Octem nalany żywcem.
Weźmij Kapłona żywego/ nalej mu lejkiem w gardło octu winnego/ a zawiąż/ i zawieś/ przez godzin pięć/ oskup pięknie/ ochędoż/ upiec zwyczajnie/ albo nagotuj jako chcesz. XCIX. Kapłon smażony z słoniną.
Weźmij Kapłona/ pięknie ochędożonego Kruchego/ rozbiez w członki/ nakraj drobno słoniny tlustej w kostkę/ smaż pospołu z Kapłonem/ a
odwarz pieknie/ ochędoż; y uwarz w occie zasoliwszy/ pokray potym w szatki drobno. Weźmiy Winá/ Octu/ Limonią/ pośiekaną/ Oliwy/ Pieprzu/ Cynámonu/ Rożenkow drobnych/ zmieszay to wszytko/ záley/ á day ná Stoł/ XCVIII. Kápłon Octem nalany żywcem.
Weźmiy Kápłona żywego/ naley mu leykiem w gardło octu winnego/ á záwiąż/ y zawieś/ przez godźin pięć/ oskup pieknie/ ochędoż/ vpiec zwyczáynie/ álbo nagotuy iáko chcesz. XCIX. Kápłon smáżony z słoniną.
Weźmiy Kápłona/ pięknie ochędożonego Kruchego/ rozbiez w członki/ nakray drobno słoniny tlustey w kostkę/ smaż pospołu z Kápłonem/ á
Skrót tekstu: CzerComp
Strona: 36
Tytuł:
Compendium ferculorum albo zebranie potraw
Autor:
Stanisław Czerniecki
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
kulinaria
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1682
Data wydania (nie wcześniej niż):
1682
Data wydania (nie później niż):
1682
/ wsadz a piecz/ a gdy się podpieka Pasztet/ Weźmij pieczenią Wołową miękką/ piecz bez soli a gdy dopiekasz/ wypuść z niej polewkę/ i rosołu dobrego przymieszaj/ zabiel żółtkami Jajecznemi/ przywarz mieszając/ żeby się nie zewrzało/ a gdy masz dawać Pasztet/ uczyń w sklepieniu dziurkę małą/ i wlej lejkiem ten Sapor/ a daj gorąco na Stół. Rozdział Trzeci. XXV. Pasztet Francuski na zimno.
Weźmij Jelenia albo Daniela/ Sarnę albo dzikiego Wieprża tak wiele ile chcesz całkiem/ albo w sztuki/ nakraj słoniny grubo i długo/ pośpikuj bez srzodek/ przez miejsca miesiste/ włóż w naczynie/ wlej Octu winnego/
/ wsadz á piecz/ á gdy się podpieka Pásztet/ Weźmiy pieczenią Wołową miękką/ piecz bez soli á gdy dopiekasz/ wypuść z niey polewkę/ y rosołu dobrego przymieszay/ zabiel żołtkami Iáiecznemi/ przywarz mieszáiąc/ żeby się nie zewrzáło/ á gdy masz dáwać Pásztet/ vczyń w sklepieniu dźiurkę máłą/ y wley leykiem ten Sapor/ á day gorąco ná Stoł. Rozdźiał Trzeći. XXV. Pásztet Fráncuski ná źimno.
Weźmiy Ieleniá álbo Dánielá/ Sárnę álbo dźikiego Wieprżá tak wiele ile chcesz całkiem/ álbo w sztuki/ nákráy słoniny grubo y długo/ pośpikuy bez srzodek/ prżez mieysca mieśiste/ włoż w naczynie/ wley Octu winnego/
Skrót tekstu: CzerComp
Strona: 75
Tytuł:
Compendium ferculorum albo zebranie potraw
Autor:
Stanisław Czerniecki
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
kulinaria
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1682
Data wydania (nie wcześniej niż):
1682
Data wydania (nie później niż):
1682
dzień błazen; a kto tabakę, do śmierci i blady, i śmierdzi, hultajem pachnie. A kto by chciał cokolwiek robić, wina wielka; przyjdzie gospodarz z czeladzią i wezmą onego, wsadzą do więzienia miedzy kwapowe pierzyny, stamtąd już nie wychodzi, ani wstaje. Do jedzenia nawet nie musi, bo gospodarz z lejkiem do niego przychodzi i kontuzę leje mu w gębę z kapłuna i z cielęciny, potem kaszę drobna, rzadziuchna i gramatkę aż go nasycą. Potem lejkiem naleją mu w gardziel trunku aż zaśnie, gdzie dla much gospodyni go ogania. Jak się prześpi, to mu zaś jeść dadzą i tak, nie wstając, przez cztery
dzień błazen; a kto tabakę, do śmierci i blady, i śmierdzi, hultajem pachnie. A kto by chciał cokolwiek robić, wina wielka; przyjdzie gospodarz z czeladzią i wezmą onego, wsadzą do więzienia miedzy kwapowe pierzyny, stamtąd już nie wychodzi, ani wstaje. Do jedzenia nawet nie musi, bo gospodarz z lejkiem do niego przychodzi i kontuzę leje mu w gębę z kapłuna i z cielęciny, potem kaszę drobna, rzadziuchna i gramatkę aż go nasycą. Potem lejkiem naleją mu w gardziel trunku aż zaśnie, gdzie dla much gospodyni go ogania. Jak się prześpi, to mu zaś jeść dadzą i tak, nie wstając, przez cztery
Skrót tekstu: NowSakBad
Strona: 342
Tytuł:
Sakwy
Autor:
Cadasylan Nowohracki
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
utwory synkretyczne
Gatunek:
satyry
Poetyka żartu:
tak
Data wydania:
nie wcześniej niż 1649
Data wydania (nie wcześniej niż):
1649
Data wydania (nie później niż):
1650
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Polska satyra mieszczańska. Nowiny sowiźrzalskie
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Karol Badecki
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Kraków
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Polska Akademia Umiejętności
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1950
przyjdzie gospodarz z czeladzią i wezmą onego, wsadzą do więzienia miedzy kwapowe pierzyny, stamtąd już nie wychodzi, ani wstaje. Do jedzenia nawet nie musi, bo gospodarz z lejkiem do niego przychodzi i kontuzę leje mu w gębę z kapłuna i z cielęciny, potem kaszę drobna, rzadziuchna i gramatkę aż go nasycą. Potem lejkiem naleją mu w gardziel trunku aż zaśnie, gdzie dla much gospodyni go ogania. Jak się prześpi, to mu zaś jeść dadzą i tak, nie wstając, przez cztery niedziele owę ni(e)wolą cierpi. A potem wstawszy, gdyby śmiał co robić, to już mu dają cudzoziemskie wszytko z cukrem potrawy.
przyjdzie gospodarz z czeladzią i wezmą onego, wsadzą do więzienia miedzy kwapowe pierzyny, stamtąd już nie wychodzi, ani wstaje. Do jedzenia nawet nie musi, bo gospodarz z lejkiem do niego przychodzi i kontuzę leje mu w gębę z kapłuna i z cielęciny, potem kaszę drobna, rzadziuchna i gramatkę aż go nasycą. Potem lejkiem naleją mu w gardziel trunku aż zaśnie, gdzie dla much gospodyni go ogania. Jak się prześpi, to mu zaś jeść dadzą i tak, nie wstając, przez cztery niedziele owę ni(e)wolą cierpi. A potem wstawszy, gdyby śmiał co robić, to już mu dają cudzoziemskie wszytko z cukrem potrawy.
Skrót tekstu: NowSakBad
Strona: 342
Tytuł:
Sakwy
Autor:
Cadasylan Nowohracki
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
utwory synkretyczne
Gatunek:
satyry
Poetyka żartu:
tak
Data wydania:
nie wcześniej niż 1649
Data wydania (nie wcześniej niż):
1649
Data wydania (nie później niż):
1650
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Polska satyra mieszczańska. Nowiny sowiźrzalskie
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Karol Badecki
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Kraków
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Polska Akademia Umiejętności
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1950
aż co namiękcej rozewre/ potym mocno wyżąć albo wyprasować/ i tym ułomne członki/ za dawną chorobą/ każdego dnia/ rano i na noc/ nacierać. (Tabe.) Miesięcznemu czyścieniu.
Miesięczne Panióm czyścienie/ nad przyrodzenie zawściągnione/ wzbudza i wywodzi/ korzenie jego posiekawszy warzyć/ a parę ciepłą w otwór łona lejkiem puszczać. Też kąpanie po pas z niego czynić dobrze. Macicy zaziębionej.
Macicę wilgotną wysusza/ zaziębłą rozgrzewa/ w wodzie warząc/ a próg łona naparzając: albo się w nim kąpiąc. Toż też. Niepłodnym.
Niepłodnym Panióm/ dla pomienionych Macicznych niedostatków/ jest użyteczne nagrzewanie i naparzanie.
Także proch z korzenia
áż co namiękcey rozewre/ potym mocno wyżąć álbo wyprásowáć/ y tym vłomne członki/ zá dawną chorobą/ káżdego dniá/ ráno y ná noc/ náćieráć. (Tabe.) Mieśięcznemu czyścieniu.
Mieśięczne Pánióm czyśćienie/ nád przyrodzenie záwściągnione/ wzbudza y wywodźi/ korzenie ieg^o^ pośiekawszy wárzyć/ á párę ćiepłą w otwor łoná leykiem pusczáć. Też kąpánie po pás z niego czynić dobrze. Máćicy záźiębioney.
Máćicę wilgotną wysusza/ záźiębłą rozgrzewa/ w wodźie wárząc/ á próg łoná náparzáiąc: álbo sie w nim kąpiąc. Toż też. Niepłodnym.
Niepłodnym Pánióm/ dla pomienionych Máćicznych niedostátkow/ iest vżyteczne nágrzewánie y náparzánie.
Tákże proch z korzenia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 53
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
maść/ i tym co nacieplej plastrować. Miesięcznej.
Paniam chorobę Miesięczną/ nad przyrodzenie zahamowaną/ wzbudza i wywodzi/ Nasienie albo Korzeń w winie słodkim/ albo w małmazji warząc nawet w piwie albo w wodzie/ a po ośmi łyżek ciepło rano i na noc pijąc.
Toż czyni nad parą ciepłą siedząc/ a lejkiem w otwór ją łona puszczając. Także Macicy zaplugawionej i zaziębłej/ a do płodu niesp:
Macicę z szlamowatości sprosnych wychędaża i wysusza/ ziele warząc w wodzie/ a lejkiem w otwór łona parę puszcząjąc. Albo prochu tegoż nasienia/ i korzenia w potrawach i w trunkach przez jaki czas używając. Tak abowiem z zimna
máść/ y tym co naćiepley plastrowáć. Mieśięczney.
Pániam chorobę Mieśięczną/ nád przyrodzenie záhámowáną/ wzbudza y wywodźi/ Naśienie álbo Korzeń w winie słodkim/ álbo w máłmázyey wárząc náwet w piwie álbo w wodźie/ á po ośmi łyżek ćiepło ráno y na noc piiąc.
Toż czyni nád párą ćiepłą śiedząc/ á liykiem w otwor ią łoná pusczáiąc. Tákże Máćicy záplugáwioney y záźiębłey/ á do płodu niesp:
Mácicę z szlámowátośći sprosnych wychędaża y wysusza/ źiele wárząc w wodźie/ á leykiem w otwor łoná párę puscząiąc. Albo prochu tegoż naśienia/ y korzeniá w potráwách y w trunkách przez iáki czas vżywáiąc. Ták ábowiem z źimna
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 140
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
warząc nawet w piwie albo w wodzie/ a po ośmi łyżek ciepło rano i na noc pijąc.
Toż czyni nad parą ciepłą siedząc/ a lejkiem w otwór ją łona puszczając. Także Macicy zaplugawionej i zaziębłej/ a do płodu niesp:
Macicę z szlamowatości sprosnych wychędaża i wysusza/ ziele warząc w wodzie/ a lejkiem w otwór łona parę puszcząjąc. Albo prochu tegoż nasienia/ i korzenia w potrawach i w trunkach przez jaki czas używając. Tak abowiem z zimna rozgrzewa/ zaplugawioną wychędaża/ a do płodu sposobną czyni. Potom.
Ziele to do Potów wzbudzenia jest przynależące/ parą/ warzonego nagrzewając ciało Pokrzywionym.
Przeto członkom ułomnym/
wárząc náwet w piwie álbo w wodźie/ á po ośmi łyżek ćiepło ráno y na noc piiąc.
Toż czyni nád párą ćiepłą śiedząc/ á liykiem w otwor ią łoná pusczáiąc. Tákże Máćicy záplugáwioney y záźiębłey/ á do płodu niesp:
Mácicę z szlámowátośći sprosnych wychędaża y wysusza/ źiele wárząc w wodźie/ á leykiem w otwor łoná párę puscząiąc. Albo prochu tegoż naśienia/ y korzeniá w potráwách y w trunkách przez iáki czas vżywáiąc. Ták ábowiem z źimna rozgrzewa/ záplugáwioną wychędaża/ á do płodu sposobną czyni. Potom.
Ziele to do Potow wzbudzenia iest przynależące/ párą/ wárzonego nágrzewáiąc ćiáło Pokrzywionym.
Przeto członkom vłomnym/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 140
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ godzinę przed społecznym zejściem/ być go barzo użytecznym do płodu. Także do lekkiego rodzenia. Księgi Pierwsze. Kaduku.
Padającej niemocy/ warzyć go w winie/ a pić dawać. Macicy.
Macicę zaduszoną/ i wzgórę zstąpioną/ Korzeń/ Ziele/ i Nasienie w winie warzone/ na swe miejsce przywodzi/ parę lejkiem w otwór łona puszczając/ albo się po pas w tym kąpiąc. Miesięcz.
Choroba Miesięczną Paniom/ dla wilgotności zimnych/ grubych/ i klejowatych zatrzymana/ wzbudza/ i wywodzi. Niepłodnym.
Niepłodne białegłowy do płodu sposobne czyni/ pijąc/ i parę lejkiem w otwór łona z niego puszczając. Płodu w żywocie się długo
/ godźinę przed społecznym ześćiem/ być go bárzo vżytecznym do płodu. Tákże do lekkiego rodzenia. Kśięgi Pierwsze. Káduku.
Padáiącey niemocy/ wárzyć go w winie/ á pić dawáć. Máćicy.
Máćicę záduszoną/ y wzgorę zstąpioną/ Korzeń/ Ziele/ y Naśienie w winie wárzone/ ná swe mieysce przywodźi/ párę leykiem w otwor łoná pusczáiąc/ álbo sie po pás w tym kąpiąc. Miesięcz.
Chorobá Mieśięczną Pániom/ dla wilgotnośći źimnych/ grubych/ y kliiowátych zátrzymána/ wzbudza/ y wywodźi. Niepłodnym.
Niepłodne białegłowy do płodu sposobne czyni/ piiąc/ y párę liykiem w otwor łoná z niego pusczáiąc. Płodu w zywoćie sie długo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 148
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i Nasienie w winie warzone/ na swe miejsce przywodzi/ parę lejkiem w otwór łona puszczając/ albo się po pas w tym kąpiąc. Miesięcz.
Choroba Miesięczną Paniom/ dla wilgotności zimnych/ grubych/ i klejowatych zatrzymana/ wzbudza/ i wywodzi. Niepłodnym.
Niepłodne białegłowy do płodu sposobne czyni/ pijąc/ i parę lejkiem w otwór łona z niego puszczając. Płodu w żywocie się długo bawiącemu
Płód w żywocie Macierzyńskim/ po odeściu wody/ która jest znakiem bliskiego już rodzenia gdzieby się nad zwyczaj zatrzymawał. Także Ciężkiemu rozdzeniu.
Ciężkiemu rodzeniu/ Korzeń ochędożony w otwór łona tylko włożyć/ zaraz bez bólu wywiedzie. Łożysku.
Tymże sposobem
y Naśienie w winie wárzone/ ná swe mieysce przywodźi/ párę leykiem w otwor łoná pusczáiąc/ álbo sie po pás w tym kąpiąc. Miesięcz.
Chorobá Mieśięczną Pániom/ dla wilgotnośći źimnych/ grubych/ y kliiowátych zátrzymána/ wzbudza/ y wywodźi. Niepłodnym.
Niepłodne białegłowy do płodu sposobne czyni/ piiąc/ y párę liykiem w otwor łoná z niego pusczáiąc. Płodu w zywoćie sie długo báwiącemu
Płod w żywoćie Máćierzyńskim/ po odeśćiu wody/ ktora iest znákiem bliskiego iuż rodzenia gdźieby sie nád zwyczay zátrzymawał. Tákże Ciężkiemu rozdzeniu.
Cięszkiemu rodzeniu/ Korzeń ochędożony w otwor łoná tylko włożyć/ záraz bez bolu wywiedźie. Łożysku.
Tymże sposobem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 148
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i na noc pijąc. Też kąpiel sobie z niego po pas czyniąc/ toż czyni. Mleka mamkom obgitość daje.
Mleka Mamkom obfitość Opichu czarnego liście daje/ po ćwierci łota na raz go w trunku biorąc. Paniom Miesięczną chorobę wzbudzają i wywodzą/ wszytkie Jelenie Opichy/ i każdy zosobna/ warząc w wodzie a lejkiem parę w otwór łona ciepło puszczając. Też kąpanie z nich po pas czyniąc/ toż bywa. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Miesięcznej. Scjatyce.
Scjatyce takoważ z nich kąpiel jest użyteczna/ zwłaszcza z zimnej przyczyny. Item. Ranom.
Rany także: Wrzody: Wrzodom Sadzele.
Sadzele plugawe i zagniłe wychędaża/
y ná noc piiąc. Też kąpiel sobie z niego po pás czyniąc/ toż czyni. Mleká mamkom obgitość daie.
Mleká Mámkom obfitość Opichu czarnego liśćie dáie/ po czwierći łotá ná raz go w trunku biorąc. Pániom Mieśięczną chorobę wzbudzáią y wywodzą/ wszytkie Ielenie Opichy/ y káżdy zosobná/ wárząc w wodźie á leykiem párę w otwor łoná ćiepło pusczáiąc. Też kąpánie z nich po pás czyniąc/ toż bywa. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Mieśięczney. Scjátyce.
Scyátyce tákoważ z nich kąpiel iest vżyteczna/ zwłasczá z źimney przyczyny. Item. Ránom.
Rány tákże: Wrzody: Wrzodom Sádzele.
Sádzele plugáwe y zágniłe wjchędaża/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 167
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
