tam byli pobudowali 62. Zamków/ i także też wiele inszych miast: tamże mieszkał wielki ich Mistrz. Lecz rozdraźniwszy Polaki/ a nie mogąc się oprzeć potym sile Polskiej/ zostali hołdownikami Króla Kazimirza. Nakoniec gdy przyszło wielkie mistrzostwo w ręce Albertusa/ który był z domu Brandenburczyków/ namówił go brat jego Georgius do Luterstwa/ i zatym z wielkiego Mistrza/ został Książęciem Pruskim. Teraz ta Prowincja dzieli się na dwie części/ to jest na Królewską i na Książęcą. Królewską nazywają tę/ która jest pod samą koroną: a Książęcą tę/ która była dana za feudum Albertusowi i jego potomkom. W tamtej części kładą Mariemborg abo Malbork/
tám byli pobudowáli 62. Zamkow/ y tákże też wiele inszych miast: támże mieszkał wielki ich Mistrz. Lecz rozdraźniwszy Polaki/ á nie mogąc się oprzeć potym śile Polskiey/ zostáli hołdownikámi Krolá Káźimirzá. Nákoniec gdy przyszło wielkie mistrzostwo w ręce Albertusá/ ktory był z domu Brándeburczykow/ námowił go brát iego Georgius do Luterstwá/ y zátym z wielkiego Mistrzá/ został Kśiążęćiem Pruskim. Teraz tá Prouincia dźieli się ná dwie częśći/ to iest ná Krolewską y ná Kśiążęcą. Krolewską názywáią tę/ ktora iest pod sámą koroną: á Kśiążęcą tę/ ktora byłá dána zá feudum Albertusowi y iego potomkom. W támtey częśći kłádą Máriemborg ábo Málborg/
Skrót tekstu: BotŁęczRel_I
Strona: 121
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. I
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
też miedzy nie i ów Vbiquitatis, co twierdzą/ iż ciało Chrystusowe jest wszędy. Nie przestawali i za takim odmianami Luterani i Zwingliani/ traktować o ugodzie i o pokoju. Lecz iż Augustus Elektor Saski/ oglądając się na swe państwo/ i żeby się zostawał przy możności i potędze/ mając z sobą Luterany/ bronił Luterstwa; zaś Comes Palatinus, dla tychże respektów/ promowował wszystką siłą Kaluiństwo. A iż własna córka herezjej jest niezgoda/ nie mogli się przeto nigdy pogodzić/ ani w Zurycht w roku 1539. kędy wiele pracował o zgodę Martinus Bucerus; ani w Mulbunie/ w roku 1564. kędy Jacobus Śmidelinus publikował swe pisma
też miedzy nie y ow Vbiquitatis, co twierdzą/ iż ćiáło Chrystusowe iest wszędy. Nie przestawáli y zá tákim odmiánámi Lutherani y Zwingliani/ tráktowáć o vgodźie y o pokoiu. Lecz iż Augustus Elektor Sáski/ oglądáiąc się ná swe páństwo/ y żeby się zostawał przy możnośći y potędze/ máiąc z sobą Lutherany/ bronił Luterstwá; záś Comes Palatinus, dla tychże respektow/ promowował wszystką śiłą Káluiństwo. A iż własna corká haeresiey iest niezgodá/ nie mogli się przeto nigdy pogodźić/ áni w Zuricht w roku 1539. kędy wiele prácował o zgodę Martinus Bucerus; áni w Mulbunie/ w roku 1564. kędy Iacobus Smidelinus publikował swe pismá
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 8
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
/ żeby dobra kościelne raz odłączone/ nie mogły już więcej wracać się do Kościoła. Pomnażała się tam niezbożność bez pohamowania za sprawą Georgiusza Blandraty/ Medyka Joannis Scepusij Wojewody Siedmiogrodzkiego. Abowiem ten/ zwiodszy tamtego Pana (pod pretekstem dwu osób) jako młodego/ z gościńca prawego/ i przewiodszy go przez jednego Dionysiusa Aleksego do Luterstwa/ jeszcze się tym przecię nie kontentował. Lecz iż Aleksius nie dogadzał mu tak przespiecznie/ jako on po nim sobie życzył; odprawił tamtego/ a na jego miejsce wprawił Franciscum Dauidem, który Pana tego z Luterana uczynił Kaluinistę/ a potym (gdyż każda niecnota/ a osobliwie niezbożność/ zawsze jest niestateczna) Arrianem
/ żeby dobrá kośćielne raz odłączone/ nie mogły iuż więcey wrácáć się do Kośćiołá. Pomnażáłá się tám niezbożność bez pohámowánia zá spráwą Georgiuszá Blándráty/ Mediká Ioannis Scepusij Woiewody Siedmigrodzkiego. Abowiem ten/ zwiodszy támtego Páná (pod praetextem dwu osob) iáko młodego/ z gośćińcá práwego/ y przewiodszy go przez iednego Dionysiusá Alexego do Lutherstwá/ iescze się tym przećię nie kontentował. Lecz iż Alexius nie dogadzał mu ták przespiecznie/ iáko on po nim sobie życzył; odpráwił támtego/ á ná iego mieysce wpráwił Franciscum Dauidem, ktory Páná tego z Lutheraná vczynił Káluinistę/ á potym (gdyż káżda niecnotá/ á osobliwie niezbożność/ záwsze iest niestáteczna) Arrianem
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 35
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
w takim poważeniu Religia/ acz niezbożna i niecnotliwa/ ani Ewangelia ich acz cielesna i ziemska. Ale się wzmagają cieniem tylo a farbą Religii/ i pisma ś. aby zasłonili oczy ludziom/ i żeby pokryli w sobie/ jedni ambicją/ drudzy łakomstwo/ drudzy zaś insze namiętności: jakośmy się teraz przypatrzyli na wprowadzeniu Luterstwa do Szwecji i do Gotcji/ przez Gostawa i Henryka.
Szwecja tedy (pod którą tu zamkniemy Gotcją/ i insze prowincje poddane tej Koronie) rządziły się przedtym/ jako i więtsza część królestw północych/ wolnie: abowiem Koronę podawano/ nie względem krwie/ ale za obieraniem od stanów/ aż do tego czasu/ kiedy
w tákim poważeniu Religia/ ácz niezbożna y niecnotliwa/ áni Ewángelia ich ácz ćielesna y źiemska. Ale się wzmagáią ćieniem tylo á fárbą Religiey/ y pismá ś. áby zásłonili oczy ludźiom/ y żeby pokryli w sobie/ iedni ámbitią/ drudzy łákomstwo/ drudzy záś insze namiętnośći: iákosmy się teraz przypátrzyli ná wprowádzeniu Lutherstwá do Szweciey y do Gotthiey/ przez Gostáwá y Henriká.
Szwecia tedy (pod ktorą tu zámkniemy Gotthią/ y insze prouincie poddáne tey Koronie) rządźiły się przedtym/ iáko y więtsza część krolestw pułnocnych/ wolnie: ábowiem Koronę podawano/ nie względem krwie/ ále zá obierániem od stanow/ áż do tego czásu/ kiedy
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 60
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
był potym od Henryka/ który po nim nastąpił/ do więzienia/ i ze dwiema syny/ oprócz trzeciego/ gdzie i pomarli: tak iż z onego domu barzo sławnego po wszytkim kraju północym/ nie zostaje dziś tylko jeden syn/ i to z małą nadzieją potomstwa. Obróciwszy potym Gostaw animusz do umocnienia i do rozszerzenia Luterstwa/ które wprowadził do królestwa/ postarał się/ żeby szkoły i Akademie Koronne Katolickie/ wygnawszy samych Katolików/ podane były Mistrzom i Ministrom Luterskim; kazał popalić Biblioteki stare/ i naprowadzić do swego królestwa dostatek ksiąg heretyckich zaraźliwych/ i przełożyć na język pospolity Biblią ś. przydając Postillę i wykłady pełne niezbożności i jadu. O
był potym od Henriká/ ktory po nim nástąpił/ do więźienia/ y ze dwiemá syny/ oprocz trzećiego/ gdźie y pomárli: ták iż z onego domu bárzo sławnego po wszytkim kraiu pułnocnym/ nie zostáie dźiś tylko ieden syn/ y to z máłą nádźieią potomstwá. Obroćiwszy potym Gostaw ánimusz do vmocnienia y do rozszerzenia Lutherstwá/ ktore wprowádźił do krolestwá/ postárał się/ żeby szkoły y Akádemie Koronne Kátholickie/ wygnawszy sámych Kátholikow/ podáne były Mistrzom y Ministrom Lutherskim; kazał popálić Bibliotheki stáre/ y náprowádźić do swego krolestwá dostátek kśiąg haeretyckich záráźliwych/ y przełożyć ná ięzyk pospolity Biblią ś. przydáiąc Postillę y wykłady pełne niezbożnośći y iádu. O
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 68
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
/ żeby był bez żadnej ochrony karany. Na ten czas/ gdy jeden szlachcic możny Zbąski w wielkiej Polsce/ przyjął był 5. Ministrów z Czech Hussytów/ i chował ich u siebie/ Biskup Poznański/ najachał go i wydarł mu je gwałtem/ i w Poznaniu dał je we śrzód rynku popalić. Lecz na początku Luterstwa/ iż młodź Polska jeździli na naukę do Lipska i do Wittembergu/ częścią aby się tam byli uczyli języka Niemieckiego przy inszych naukach; częścią z dworności/ (a zwłaszcza iż w królestwie tym nie było Akademii tak sławnej) i wracali się do domów/ abo zgoła heretykami/ abo mniejszymi katolikami/ niż byli wprzód.
/ żeby był bez żadney ochrony karány. Ná ten czás/ gdy ieden szláchćic możny Zbąski w wielkiey Polscze/ przyiął był 5. Ministrow z Czech Hussytow/ y chował ich v śiebie/ Biskup Poznáński/ náiáchał go y wydárł mu ie gwałtem/ y w Poznániu dał ie we śrzod rynku popálić. Lecz ná początku Luterstwá/ iż młodź Polska ieźdźili ná náukę do Lipská y do Wittembergu/ częśćią áby się tám byli vczyli ięzyká Niemieckiego przy inszych náukách; częśćią z dwornośći/ (á zwłasczá iż w krolestwie tym nie było Akádemiey ták sławney) y wrácáli się do domow/ ábo zgołá haeretykámi/ ábo mnieyszymi kátholikámi/ niż byli wprzod.
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 110
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
Za pomienionym zamieszaniem/ odstąpił od wiary Albertus Brandenburski: bo za namowami Henryka i Jerzego braciej swej/ został Luteranem: i z Wielkiego Mistrzostwa Krzyżaków Pruskich/ wstąpił na Księstwo/ i otrzymał nie małą część Pruskiej ziemie tej/ którą dziś nazywają Książęcą/ a głową jej jest Królewiec. Za przykładem Pana swego snadnie się chwycili Luterstwa Prusacy pod książęciem będący: skąd się też rozchodziło i po królewskiej części/ chyba kędy się zastawiała żarzliwość i czujność Biskupów. Miedzy którymi bez wątpienia odniósł dank Jego M. X. Stanisław Osius Biskup Varmieński/ Kardynał wielce godny kościoła Rzymskiego. Tez za pilnością i za pieczołowaniem dziwnym sprawił to/ iż sekty niezbożnych nie mogły
Zá pomienionym zámieszániem/ odstąpił od wiáry Albertus Brándeburski: bo zá namowámi Henryká y Ierzego bráćiey swey/ został Lutheranem: y z Wielkiego Mistrzostwá Krzyżakow Pruskich/ wstąpił ná Kśięstwo/ y otrzymał nie máłą część Pruskiey źiemie tey/ ktorą dźiś názywáią Kśiążęcą/ á głową iey iest Krolewiec. Zá przykłádem Páná swego snádnie się chwyćili Luterstwá Prusacy pod kśiążećiem będący: zkąd się też rozchodźiło y po krolewskiey częśći/ chybá kędy się zástáwiáłá żarzliwość y czuyność Biskupow. Miedzy ktorymi bez wątpienia odniosł dánk Ie^o^ M. X. Stánisław Osius Biskup Vármieński/ Kárdynał wielce godny kośćiołá Rzymskiego. Tez zá pilnośćią y zá pieczołowániem dźiwnym spráwił to/ iż sekty niezbożnych nie mogły
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 111
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
Polską/ przywiódł swe poddane do chrztu ś. I acz mniej schodzi im na nauce i na pilności około ćwiczenia ich/ jednak wielkość i dzikość tej krainy/ mieszanina z Rusią (która/ oprócz herezjej z odszczepieństwa/ wpadła w tak wiele zabobonów jako i Moskwa/ iż końca im niemasz) niedostatek robotników/ przeszkoda Luterstwa/ i inszych teraźniejszych herezyj/ były i są przyczyną/ iż ta winnica nie mogła być przystojnie sprawowana. Abowiem w Litwie i w Żmudzi/ pokazują się jeszcze na wielu miejscach ostatki balwochwalstwa. W niektórych kątach chwalą tam bożki domowe/ których nazywają Dymnypan/ to jest/ Pan dymu/ abo pieca: i ofiarują mu
Polską/ przywiodł swe poddáne do chrztu ś. Y ácz mniey schodźi im ná náuce y ná pilnośći około ćwiczenia ich/ iednák wielkość y dzikość tey kráiny/ mieszániná z Ruśią (ktora/ oprocz haerezyey z odsczepieństwá/ wpádłá w ták wiele zabobonow iáko y Moskwá/ iż końcá im niemász) niedostátek robotnikow/ przeszkodá Luterstwá/ y inszych teráznieyszych haeresiy/ były y są przyczyną/ iż tá winnicá nie mogłá bydź przystoynie spráwowána. Abowiem w Litwie y w Zmudźi/ pokázuią się iescze ná wielu mieyscách ostátki bálwochwálstwá. W niektorych kątách chwalą tám bożki domowe/ ktorych názywáią Dymnypan/ to iest/ Pán dymu/ ábo piecá: y ofiáruią mu
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 117
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
i przyniewalać poddane ku zachowaniu onejże sekty/ którąby Panowie ich trzymali. Zaczym/ iż nie powiem o inszych/ czasów naszych w Państwie Comesa Palatina Renu/ widzieliśmy cztery odmiany z jednej sekty w drugą: bo oni nędzni ludzie/ będąc Luterany/ przymuszeni byli do Kalwiństwa/ a potym z Kalwiństwa do Luterstwa: znowu zaś od tego do owego/ bez końca/ akomodując swe sumnienie ku wolej Pana swego. i tego roku 1591. Chrystianus książę Saskie zagubił w Państwach swych Luterstwo/ które tam trzymał ociec jego wszystką mocą/ i wprowadził Kalwiństwo/ które jednak nie długo się tu zostoi: a jednak Luterani i Kalwinistowie poczynają swoję
y przyniewáláć poddáne ku záchowániu oneyże sekty/ ktorąby Pánowie ich trzymáli. Záczym/ iż nie powiem o inszych/ czásow nászych w Páństwie Comesá Pálátiná Renu/ widźielismy cztery odmiány z iedney sekty w drugą: bo oni nędzni ludźie/ będąc Lutherany/ przymuszeni byli do Kálwiństwá/ á potym z Kálwiństwá do Luterstwá: znowu zás od tego do owego/ bez końcá/ áccommoduiąc swe sumnienie ku woley Páná swego. y tego roku 1591. Christianus kśiąze Sáskie zágubił w Páństwách swych Luterstwo/ ktore tám trzymał oćiec iego wszystką mocą/ y wprowádźił Kálwiństwo/ ktore iednák nie długo się tu zostoi: á iednák Luterani y Kálwinistowie poczynáią swoię
Skrót tekstu: BotŁęczRel_III
Strona: 20
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. III
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
, przywiódł swe poddane do Chrztu Z. I acz mniej schodzi, Im na Nauce i na pilności około ćwiczenia ich, jednak wielkość i dzikość tej krainy, mieszanina z Rusią (która oprócz herezyj z odszczepieństwa, wpadła w tak wiele zabobonów w jako i Moskwa, iż końca im nie masz) niedostatek robotników, przeszkoda Luterstwa, i inszych teraźniejszych herezyj, były i są przyczyną, iż ta winnica nie mogła być przystojnie sprawowana Są też tam i Mahometani: abowiem Witołd Książę Litewskie w Roku 1396. pojmawszy na Wojnie jednę Ordę Tatarów, zaprowadził ich tam, i osadził nad rzeką waką dwie mili od Wilna, i dał im dzierżawy: i
, przywiodł swe poddáne do Chrztu S. Y ácz mniey schodźi, Im ná Náuce y ná pilnośći około ćwiczenia ich, iednák wielkość y dźikość tey kráiny, mieszániná z Ruśią (ktora oprocz herezyi z odsczepieństwá, wpádłá w ták wiele zabobonow w iáko y Moskwá, iż konca im nie masz) niedostátek robotnikow, przeszkodá Luterstwá, y inszych teráznieyszych herezyi, były y są przyczyną, iż tá winnicá nie mogłá być przystoynie spráwowána Są też tám y Máchometani: ábowiem Witołd Kśiążę Litewskie w Roku 1396. poimawszy ná Woynie iednę Ordę Tátárow, záprowádźił ich tám, y osádźił nád rzeką waką dwie mili od Wilná, y dał im dźierżáwy: y
Skrót tekstu: MurChwałPam
Strona: R4
Tytuł:
Pamiętnik albo Kronika Pruskich Mistrzów i Książąt Pruskich
Autor:
Mikołaj Chwałkowski
Drukarnia:
Jan Tobiasz Keller
Miejsce wydania:
Poznań
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
kroniki
Tematyka:
geografia, historia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1712
Data wydania (nie wcześniej niż):
1712
Data wydania (nie później niż):
1712
