wyższymi dobrze utłuc na kaszę. Zażyć też syropu pigwowego/ mirtowego/ z ziela kurzej nogi z szczawiowego/ i inszych/ które ostrość zatłumiają/ z wodkami tychże ziół/ zaraz też trzeba żwać rebarbarum/ abo z rożą w cukrze/ abo z pigwowym konfektem przyłożywszy pierwej na pępek jabłko pieczone/ abo grzankę chlebową napojoną małmazją/ i posypaną prochy wyższemi/ i tak te leki powtarzać potrzeba/ aż płód podrośnie/ a womit ustanie. Jednakże jeśliby od tego wszytkiego nie był zahamowany/ krew z mediany bezpiecznie puścić trzeba/ gdyż ta wypuszczona wielką pomocą zawżdy bywa takiej chorej: co od wielu już nie raz jest doświadczono. P.
wyższymi dobrze vtłuc na kászę. Záżyć też syropu pigwowego/ mirthowego/ z źiela kurzey nogi z szczawiowego/ y inszych/ ktore ostrość zátłumiáią/ z wodkámi tychże źioł/ záraz też trzebá żwáć rhebárbárum/ ábo z rożą w cukrze/ ábo z pigwowym konfektem przyłożywszy pierwey ná pępek iábłko pieczone/ ábo grzankę chlebową napoioną máłmazyą/ y posypáną prochy wyższemi/ y ták te leki powtarzáć potrzeba/ áż płod podrośnie/ á womit vstánie. Iednákże ieśliby od tego wszytkiego nie był zahámowány/ krew z mediány bespiecznie puśćić trzebá/ gdyż tá wypuszczona wielką pomocą záwżdy bywa tákiey chorey: co od wielu iuż nie raz iest doświadczono. P.
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: C
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
drag: 1. z rożą w cukrze łotów dwu. Przytym wszytkim na pępek przywinąć coby płód z mocniło/ jako jabłko pieczone/ z driakwią/ z cynamonem/ gozdzikami/ mastyrem/ a jeśliby w żywocie gorącość była z prochem koralów/ mirtilów/ roży czerwonej/ diarrhod: abb: abo grząnkę z małmazją z prochy tymisz posypaną/ ale jeśliby ból wielki był/ to odprawiać/ co w wyższym rozdziale o bólu żywotnim napisało się/ a to jako naśpieszniej/ gdyż dla bólu skrutnego niebezpieczestwo płodu wielkie następuje/ gęstego używania klister wystrzegać się trzeba/ dla tego iż płód odwilżają/ jednakże ich zażyć możesz/ tych
drag: 1. z rożą w cukrze łotow dwu. Przytym wszytkim ná pępek przywinąć coby płod z mocniło/ iáko iábłko pieczone/ z dryakwią/ z cynámonem/ gozdźikámi/ mástyrem/ á ieśliby w żywoćie gorącość byłá z prochem koralow/ mirthilow/ roży czerwoney/ diarrhod: abb: ábo grząnkę z máłmazyą z prochy tymisz posypáną/ ále iesliby bol wielki był/ to odpráwiáć/ co w wyższym rozdźiale o bolu żywotnim nápisało się/ á to iáko naśpieszniey/ gdyż dla bolu skrutnego niebespieczestwo płodu wielkie nástępuie/ gęstego vżywánia klister wystrzegáć się trzebá/ dla tego iż płod odwilżáią/ iednákże ich záżyć możesz/ tych
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: D4
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
po łot: 1. z tłuczonym już przydaj bursztynu pół łota/ mąki jęczmiennej łt: dwa/ wina białego dobrego co trzeba. Abo weź ziemie Ormiańskiej Sanguinis draconis, thuris mastiksu po drag:dwu, acaciae, hippostididos, berberis, nucis cupressi, po drag: 1. mąki latającej młyńskiej łot 1. z małmazją i trochą soku babczanego/ abo wodą stalowaną abo z sokiem jabłecznym. Zm. na plastr/ do którego może przydać trochisc de carabe, de bolo armeno, de terra sigillata, co wszytko na pępek przyłożyć/ na żołądek zaś maść niższą. Weź prochu/ miętczanych listków pół łota/ goździków scrup: 4. gałki
po łot: 1. z tłuczonym iuż przyday bursztynu puł łotá/ mąki ięczmienney łt: dwá/ winá białego dobrego co trzebá. Abo weź źiemie Ormiáńskiey Sanguinis draconis, thuris mastixu po drag:dwu, acaciae, hippostididos, berberis, nucis cupressi, po drag: 1. mąki latáiącey młynskiey łot 1. z máłmázyą y trochą soku bábczánego/ ábo wodą stalowáną ábo z sokiem iábłecznym. Zm. ná plástr/ do ktorego moze przydáć trochisc de carabe, de bolo armeno, de terra sigillata, co wszytko ná pępek przyłożyć/ ná żołądek záś máść niższą. Weź prochu/ miętczanych listkow puł łotá/ gozdźikow scrup: 4. gałki
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: E3v
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
nim purgacją dasz/ abo niż krew puszczać będziesz/ płodowi trzeba poradzić owymi co na pępek przykładamy/ abyśmy go tak posielili/ jako jest pigwa/ abo jabłko pieczone z mastiksem/ cynamonem/ i koralami przyprawnymi posypawszy/ i trochą małmazji abo wina dobrego polawszy. Zraz też pieczeni przepiekłej z wyższemi prochami/ abo małmazją/ i z winem dobry: abo grząnkę chlebową winem polaną z prochem kwiatu muszkatowego/ cynamonem/ gozdzikami posypaną/ białejgłowy rumiano białej/ ręka namazana/ olejkiem niedoyźrzałej rożej i de styrace/ abo też worek pełen Angeliki/ gozdżyków/ mastiksu/ koralów/ kwiatu muszkatowego/ i tym podobne/ abo maść comitissae, abo z
nim purgácyą dasz/ ábo niż krew puszczáć będźiesz/ płodowi trzebá porádźić owymi co ná pępek przykłádamy/ ábysmy go ták pośielili/ iáko iest pigwá/ ábo iábłko pieczone z mástixem/ cynámonem/ y korálámi przypráwnymi posypawszy/ y trochą máłmázyey ábo winá dobrego polawszy. Zraz też pieczeni przepiekłey z wyższemi prochámi/ ábo máłmázyą/ y z winem dobry: ábo grząnkę chlebową winem polaną z prochem kwiátu muszkátowego/ cynámonem/ gozdźikámi posypáną/ białeygłowy rumiáno białey/ ręká námázána/ oleykiem niedoyźrzáłey rożey y de styráce/ ábo też worek pełen Angeliki/ gozdżikow/ mastixu/ koralow/ kwiátu muszkátowego/ y tym podobne/ ábo máść comitissae, ábo z
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: H2
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
i na teatrum znowu odkrył się, ukazał szkaradną bliznę zagojoną, którą mocno dłonią klepał, już go nie bolało. Jedzie z tą maścią po świecie, bo tu na nią słaby odbyt miał; gdyż lepsza na rany stara słonina.
Od P. Zebedeusza Piekierherlinga. Przyjechał w tych czasiech kupiec z Kafy do Bardyjowa z małmazją, którą zostawił na granicy, sam jachał ku Lwowu. Wiezie z sobą kobierce z indyjskiego pierza tak piękne, że się ich nie może napatrzyć; nie wielkie wprawdzie, ledwie na trzy łokcie jeden. Ale ceny wielkiej, zda mi się, jeden sto dukatów abo więcej; bo farby nigdy nie mienią, a może
i na teatrum znowu odkrył się, ukazał szkaradną bliznę zagojoną, którą mocno dłonią klepał, już go nie bolało. Jedzie z tą maścią po świecie, bo tu na nię słaby odbyt miał; gdyż lepsza na rany stara słonina.
Od P. Zebedeusza Piekierherlinga. Przyjechał w tych czasiech kupiec z Kaffy do Bardyjowa z małmazyą, którą zostawił na granicy, sam jachał ku Lwowu. Wiezie z sobą kobierce z indyjskiego pierza tak piękne, że się ich nie może napatrzyć; nie wielkie wprawdzie, ledwie na trzy łokcie jeden. Ale ceny wielkiej, zda mi się, jeden sto dukatów abo więcej; bo farby nigdy nie mienią, a może
Skrót tekstu: NowSakBad
Strona: 329
Tytuł:
Sakwy
Autor:
Cadasylan Nowohracki
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
utwory synkretyczne
Gatunek:
satyry
Poetyka żartu:
tak
Data wydania:
nie wcześniej niż 1649
Data wydania (nie wcześniej niż):
1649
Data wydania (nie później niż):
1650
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Polska satyra mieszczańska. Nowiny sowiźrzalskie
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Karol Badecki
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Kraków
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Polska Akademia Umiejętności
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1950
tam rzecz, kiedy tym bestiom grają na gajdach, to tańcują, to skaczą, to różne figle wymyślają. Powiadają to o nich, że mają tak długo żyć jako człowiek; jakoż podobieństwo, bo jeszcze żywe oboje, a drugie pozdychały.
Z Merkurego Gallobelga. W Insubryjej jest rzeka biała jak mleko, a małmazją pachnie; skoro jej skosztujesz, woda jako i druga; a żadnej ryby w niej nie masz, tylko węgorze na trzy łokcie, chude i do jedzenia niesmaczne, i zgoła ich nie jedz ; robią z tych węgorzy korbacze i batogi na konie. Kramarz jeden przywiózł ich był do Przeszburgu, ale mu zamokły, że
tam rzecz, kiedy tym bestyom grają na gajdach, to tańcują, to skaczą, to różne figle wymyślają. Powiadają to o nich, że mają tak długo żyć jako człowiek; jakoż podobieństwo, bo jeszcze żywe oboje, a drugie pozdychały.
Z Merkurego Gallobelga. W Insubryjej jest rzeka biała jak mleko, a małmazyą pachnie; skoro jej skosztujesz, woda jako i druga; a żadnej ryby w niej nie masz, tylko węgorze na trzy łokcie, chude i do jedzenia niesmaczne, i zgoła ich nie jedz ; robią z tych węgorzy korbacze i batogi na konie. Kramarz jeden przywiózł ich był do Przeszburgu, ale mu zamokły, że
Skrót tekstu: NowSakBad
Strona: 338
Tytuł:
Sakwy
Autor:
Cadasylan Nowohracki
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
utwory synkretyczne
Gatunek:
satyry
Poetyka żartu:
tak
Data wydania:
nie wcześniej niż 1649
Data wydania (nie wcześniej niż):
1649
Data wydania (nie później niż):
1650
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Polska satyra mieszczańska. Nowiny sowiźrzalskie
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Karol Badecki
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Kraków
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Polska Akademia Umiejętności
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1950
a tym nogi podagryczne namazować/ pierwej je chustami rozgrzawszy. Item.
Sok z nasienia/ z naci/ i z korzenia wyżęty/ i z wodą lodową z dawnych czasów zmarzłą na pył zmieszany: Okrutne bole Podagryczne uśmierza tym mażąc: Podagrze Chiragrze Scjatyce Artetyce jest wielkim i doświadczonym lekarstwem proch z korzenia tego ziela/ z małmazją szczerą/ a nie machlowaną plastrowany/ pierwej go w niej przez dziewięć dni mocząc. Ciężkie boleści układa/ zwłaszcza z zimnych a flegmistych flusów pochodzące. (Tur.) Podagrze Chyragrz Ściatyce. Artetyce. Księgi Pierwsze. Krwi oziębłej w nyrkach.
Krew w przerzeczonych członkach oziębłą: Także Żyły pięte/ albo Nerwy/ i
á tym nogi podágryczne námázowáć/ pierwey ie chustámi rozgrzawszy. Item.
Sok z naśienia/ z náći/ y z korzeniá wyżęty/ y z wodą lodową z dawnych czasow zmárzłą ná pył zmieszány: Okrutne bole Podágryczne vśmierza tym máżąc: Podágrze Chirágrze Scyátyce Artetyce iest wielkim y doświádczonym lekárstwem proch z korzeniá teg^o^ źielá/ z máłmázyą sczerą/ á nie máchlowáną plastrowány/ pierwey go w niey przez dźiewięć dni mocząc. Ciężkie boleśći vkłáda/ zwłasczá z źimnych á flegmistych flusow pochodzące. (Tur.) Podágrze Chyrágrz Sciátyce. Artetyce. Kśięgi Pierwsze. Krwi oźiębłey w nyrkách.
Kreẃ w przerzeczonych członkách oźiębłą: Tákże Zyły pięte/ álbo Nerwy/ y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 104
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ po piąci albo sześci łyżek/ pijąc/ jest osobliwym ratunkiem. Trawieniu wilgotnemu.
Żołądek zimny rozgrzewa i posila/ a do trawienia sposobny czyni. Także wilgotności w nim zdawna zagniłe/ trawi z winem/ albo jakim inym sposobem korzeń używany.
Z solą korzeń trzy godziny przed obiadem biorąc/ toż czyni.
Z małmazją go pijąc/ boleści i kłocia z zimnych wietrzności w nim układa. Macicy zadusz.
Macicę zaduszoną oczerstwia/ dawając tego korzenia z ciepłym winem cierpkim pić od ćwierci łota/ aż do całego. Przeto Niepłód: dla zim: brać.
Niepłodnym białymgłowym/ dla zaziębionej Macice/ jest barzo użyteczny/ z winem albo z
/ po piąći álbo sześći łyżek/ piiąc/ iest osobliwym rátunkiem. Trawieniu wilgotnemu.
Zołądek źimny rozgrzewa y pośila/ á do trawienia sposobny czyni. Tákże wilgotnośći w nim zdawná zágniłe/ trawi z winem/ álbo iákim inym sposobem korzeń vżywány.
Z solą korzeń trzy godźiny przed obiádem biorąc/ toż czyni.
Z máłmázyą go piiąc/ boleśći y kłoćia z źimnych wietrznośći w nim vkłáda. Máćicy zádusz.
Máćicę záduszoną oczerstwia/ dawáiąc tego korzeniá z ćiepłym winem ćierpkim pić od ćwierći łotá/ áż do cáłego. Przeto Niepłod: dla źim: bráć.
Niepłodnym białymgłowym/ dla záźiębioney Máćice/ iest bárzo vżyteczny/ z winem álbo z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 117
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
go pijąc/ boleści i kłocia z zimnych wietrzności w nim układa. Macicy zadusz.
Macicę zaduszoną oczerstwia/ dawając tego korzenia z ciepłym winem cierpkim pić od ćwierci łota/ aż do całego. Przeto Niepłód: dla zim: brać.
Niepłodnym białymgłowym/ dla zaziębionej Macice/ jest barzo użyteczny/ z winem albo z małmazją go pijąc. Morowemu pów:
Przeciwko morowemu powietrzu/ korzeń gryźć abo z winem go pijąc na czczo dobrze. W konfekcie używany/ toż czyni. Albo Driakwie dobrej wziąć ćwierć łota/ a korzenia tego miałko utartego pół ćwierci z piącią albo sześcią łyżek/ z tegoż ziela wodką dać pić/ i co nalepiej godzinę
go piiąc/ boleśći y kłoćia z źimnych wietrznośći w nim vkłáda. Máćicy zádusz.
Máćicę záduszoną oczerstwia/ dawáiąc tego korzeniá z ćiepłym winem ćierpkim pić od ćwierći łotá/ áż do cáłego. Przeto Niepłod: dla źim: bráć.
Niepłodnym białymgłowym/ dla záźiębioney Máćice/ iest bárzo vżyteczny/ z winem álbo z máłmázyą go piiąc. Morowemu pow:
Przećiwko morowemu powietrzu/ korzeń gryść ábo z winem go piiąc ná czczo dobrze. W konfekćie vżywány/ toż czyni. Albo Dryákwie dobrey wźiąć ćwierć łotá/ á korzeniá tego miáłko vtártego poł ćwierći z piąćią álbo sześćią łyżek/ z tegoż źiela wodką dać pić/ y co nalepiey godźinę
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 117
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Kopru Włoskiego/ Anyżu/ Świeczek/ albo kwiatków ich po pół łota/ Rajskich ziarnek/ Kubeb/ Kwiatu muszkatowego/ Gwoździków kramnych po pół ćwierci łota. To wszytko co namielej utłuc/ a po ćwierci łota każdy dzień dwa kroć/ godzinę przed obiadem i wieczerzą/ bądź w winie białym ciepłym/ bądź na grzance/ Małmazją ciepłą polanej/ dawać. Kaszlu zastarzałemu.
Kaszlu zastarzałemu/ z ustawicznych flegmistych spadków na Płuca/ jest pewnym i rychłym ratunkiem: tak nasienie/ jako korzenie tego ziela w miodowej sycie warząc/ a rano i na noc po kwaterce pijąc. Abowiem Flegmę grubą/ lipką/ i klejowatą rozgrzewa/ rzedzi/ a z Płuc
Kopru Włoskiego/ Anyżu/ Swieczek/ álbo kwiátkow ich po poł łota/ Ráyskich źiarnek/ Kubeb/ Kwiátu muszkátowego/ Gwoźdźikow kramnych po poł czwierći łotá. To wszytko co namielej vtłuc/ á po ćwierći łotá káżdy dźień dwá kroć/ godźinę przed obiadem y wieczerzą/ bądź w winie biáłym ćiepłym/ bądź ná grzance/ Máłmázyą ćiepłą polaney/ dawáć. Kászlu zástárzáłemu.
Kászlu zástárzáłemu/ z vstáwicznych flegmistych spadkow ná Płucá/ iest pewnym y rychłym rátunkiem: ták naśienie/ iáko korzenie tego źiela w miodowey syćie wárząc/ á ráno y ná noc po kwaterce piiąc. Abowiem Flágmę grubą/ lipką/ y kliiowátą rozgrzewa/ rzedźi/ á z Płuc
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 139
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
