zapach ma/ inej niemając w sobie obcej wonności albo zapachu/ taki jest/ który w Pardzie mieście Pamfiluskim/ i w Elidzie Achajskim czynią. Moc i skutki. Zastrupienie spędza.
Zastrupienie ciała/ po wypaleniu żelazem ognistym/ spądza/ i wychędaża pomazując. Wrzodom
Wrzody zagniłe i smrodliwe wychędaża i leczy. Macicy.
Macicznym wszelakim niedostatkom jest pożyteczny. Dios.
Przymioty ogniste/ Macicę i Lona białogłowskie leczy. Tenże
Lona otworu ściśnienie otwiera/ wolniejszym czyniąc/ za namazaniem. Także. Złotym żyłkom
Złote żyłki otwiera mażąc/ albo Klisterę z niego dając. Szumom w uszu.
Uszu dźwięk i szumienie uśmierza i układa/ z Octem/ z
zapách ma/ iney niemáiąc w sobie obcey wonnośći álbo zapáchu/ táki iest/ ktory w Párdźie mieśćie Pámphiluskim/ y w Elidźie Acháyskim czynią. Moc y skutki. Zástrupienie spędza.
Zástrupienie ćiáłá/ po wypaleniu żelázem ognistym/ spądza/ y wychędaża pomázuiąc. Wrzodom
Wrzody zágniłe y smrodliwe wychędaża y leczy. Máćicy.
Máćicznym wszelákim niedostátkom iest pożyteczny. Dios.
Przymioty ogniste/ Máćicę y Loná białogłowskie leczy. Tenże
Loná otworu ściśnienie otwiera/ wolnieyszym czyniąc/ zá námázániem. Tákże. Złotym żyłkom
Złote żyłki otwiera máżąc/ álbo Klisterę z niego dáiąc. Szumom w vszu.
Vszu dźwięk y szumienie vśmierzá y vkłáda/ z Octem/ z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 11
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
womity pobudzają. Dios. Flegmie w piersiach.
Flegmę w piersiach i w Płucach rozgrzewa/ cienczy/ rzedzi/ i rozprawuje/ a przez usta snadnie wywodzi. Mesua. Artetica.
W stawiech i w członkach boleści uśmierza namazując. Tenże. świnim wrzodom
Świnie wrzody za uszyma twarde odmiękcza/ także namazując nim. Macicy
Macicznym boleściom z zaziębienia/ jest osobliwym ratunkiem. Kurczom.
Kurczom/ i
Pokrzywionym jest lekarstwem nim nacierając. Dychawicznym
Dychawicznym dobrze go często ciepło gargaryzować. Nicol. Pleurze
Pleurze/ i niezmiernemu kłóciu w bokach dobry. Taber. Sen przywodzi.
Spanie przywodzi/ skronie nim namazując. Kolice
Kolice i darciu w trzewach/ z zimnych
womity pobudzáią. Dios. Flágmie w pierśiách.
Flegmę w pierśiách y w Płucách rozgrzewa/ ćienczy/ rzedźi/ y rospráwuie/ á przez vstá snádnie wywodźi. Mesua. Artetica.
W stáwiech y w członkách boleśći vśmierza námázuiąc. Tenże. świnim wrzodom
Swinie wrzody zá vszymá twárde odmiękcza/ tákże námázuiąc nim. Máćicy
Máćicznym boleśćiom z zaźiębienia/ iest osobliwym rátunkiem. Kurczom.
Kurczom/ y
Pokrzywionym iest lekárstwem nim náćieráiąc. Djcháwicznym
Dycháwicznym dobrze go często ćiepło gárgáryzowáć. Nicol. Pleurze
Pleurze/ y niezmiernemu kłoćiu w bokách dobry. Taber. Sen przywodźi.
Spánie przywodźi/ skronie nim námázuiąc. Kolice
Kolice y dárciu w trzewách/ z źimnych
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 12
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Upławy Panim białe zastanawia i leczy/ długi czas jej używając po trzy listy z winem/ rano i na noc.
Żołądkowi.
Wątrobie.
Nyrkom.
Pęcherzowi.
Przechodom moczu zamulonym i zaspanym jest osobliwym lekarstwem/ otwierając i wychędażając je.
Puchlinę z ciała wywodzi.
Żółtej niemocy jest lekarstwem.
Kolice i w Kiszkach morzeniu.
Macicznym rozmaitym dolegliwościam z zimnej przyczyny/ jest ratunkiem.
Kamień krzy/ i wywodzi moczem.
Moczu ciężkiemu odchodzeniu/ i tym wszytkim pomienionym dolegliwościom jest osobliwym lekarstwem/ po trzy łyżki jej na czczo z winem używając. Rozsądek.
Mylą się niektórzy z Ziołopisów/ Leśnym go kminem nazywając/ albo też Czyscem/ który Czarnogłowym mianujemy.
Vpłáwy Pánim białe zástánawia y leczy/ długi czás iey vżywáiąc po trzy listy z winem/ ráno y ná noc.
Zołądkowi.
Wątrobie.
Nyrkom.
Pęchyrzowi.
Przechodom moczu zámulonym y záspánym iest osobliwym lekárstwem/ otwieráiąc y wychędażáiąc ie.
Puchlinę z ciáłá wywodźi.
Zołtey niemocy iest lekárstwem.
Kolice y w Kiszkách morzeniu.
Máćicznym rozmáitym dolegliwośćiam z źimney przyczyny/ iest rátunkiem.
Kámień krzy/ y wywodźi moczem.
Moczu ćięszkiemu odchodzeniu/ y tym wszytkim pomienionym dolegliwośćiom iest osobliwym lekárstwem/ po trzy łyszki iey ná czczo z winem vżywáiąc. Rozsądek.
Mylą się niektorzy z Ziołopisow/ Leśnym go kminem názywáiąc/ álbo też Czyscem/ ktory Czarnogłowym miánuiemy.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 25
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
otworzywszy ciężko i gwiżdżąc tchną/ barzo użyteczne. Piersiom.
Oziębłości piersi i płuc/ rozgrzewa. Kolice.
Pleurze i kłóciu w bokach dobre. Moczu.
Moczu zatrzymanemu nad przyrodzenie służy. Miesięcznej.
Miesięcznej chorobie/ także nad zwyczaj przyrodzony zatrzymałej Paniom/ pijąc/ jest lekarstwem. Oboje abowiem to wzbudza i wywodzi. Bolom macicznym.
Bole w macicy/ i gryzienie uśmierza/ i od tychże przypadków zachowuje.
Także tym wszystkim chorobom/ wyższej pomienionym/ którym sam korzeń służy/ wino to jest lekarstwem. 2.
Inni zaś biorą tegoż korzenia według upodobania/ jako chcą mieć wino Dzięgielowe mocne/ abo słabe/ wiele abo mało. I
otworzywszy ćiężko y gwiżdżąc tchną/ bárzo vżyteczne. Piersiom.
Oźiębłośći pierśi y płuc/ rozgrzewa. Kolice.
Pleurze y kłoćiu w bokách dobre. Moczu.
Moczu zátrzymánemu nád przyrodzenie służy. Mieśięczney.
Mieśięczney chorobie/ tákże nád zwyczay przyrodzony zátrzymáłey Paniom/ piiąc/ iest lekárstwem. Oboie ábowiem to wzbudza y wywodźi. Bolom máćicznym.
Bole w máćicy/ y gryźienie vśmierza/ y od tychże przypadkow záchowuie.
Tákże tym wszystkim chorobom/ wysszey pomienionym/ ktorym sam korzeń służy/ wino to iest lekárstwem. 2.
Ini záś biorą tegoż korzeniá według vpodobánia/ iáko chcą mieć wino Dźięgielowe mocne/ ábo słábe/ wiele ábo máło. Y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 95
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
rzeczy wyższej pomienionych/ jest użyteczna. Olejek Alchimiskim sposobem/ z tego ziela wyciągniony. Oleum.
Z nasienia polnej Laniejbroni olejek bywa wyciągniony obyczajem Alchimiskim/ jako z nasienia anyżowego. Ten Kolice.
Kolice i darciu w trzewach jest wielkim ratunkiem/ kropie albo pięć z winem białym/ albo z jejże wodką ciepło pijąc. Macicznym boleściom.
Macicznym boleściom znamienitym jest lekarstwem/ trzy albo cztery kropie/ dając go z trochą ciepłego wina/ albo z Rumienkową/ abo z tegoż ziela wodką.
Inym też wyższej pomienionym chorobom jest użyteczny. (Tab.) Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Rozsądek.
To ziele nazwiska u nas/ jako i u
rzeczy wysszey pomienionych/ iest vżyteczna. Oleiek Alchimiskim sposobem/ z tego źiela wyćiągniony. Oleum.
Z naśienia polney Lánieybroni oleiek bywa wyćiągniony obyczáiem Alchimiskim/ iáko z naśienia anyżoweg^o^. Ten Kolice.
Kolice y dárćiu w trzewách iest wielkim rátunkiem/ kropie álbo pieć z winem białym/ álbo z ieyże wodką ćiepło piiąc. Máćicznym boleściom.
Máćicznym boleśćiom známienitym iest lekárstwem/ trzy álbo cztery kropie/ dáiąc go z trochą ćiepłego winá/ álbo z Rumienkową/ ábo z tegoż źiela wodką.
Inym też wysszey pomienionym chorobom iest vżyteczny. (Tab.) Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Rozsądek.
To źiele názwiská v nas/ iáko y v
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 131
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Oko/ albo czarny Jeleni Korzeń/ jeno mdlejszy. Przeto więcej to białej płci/ a ono męższczyznie służy. Oleum Olejek.
Olej/ który z korzenia bywa wyciągniony alchimiskim misterstwem/ żyłom/ które od żyły wielkiej pochodzą/ do inszych części ciała/ zwłaszcza w próg łona/ w krzyże/ jest użyteczny. Przeto Macicznym dolegliwości:
Wszelakim niedostatkom/ i dolegliwościom Macicznym/ z zimnej przyczyny pochodzącym/ albo z przyrodzonej Melancholii. Z kąd bywają zaśniaty/ i Poronienia/ jest ratunkiem/ używając go/ tac przez usta z inymi przynależącemi rzeczami/ jako nam zwirzchu mażąc: gdyż go i Panie brzemienne bezpiecznie/ bez wszelakiej szkody/ mogą używać/
Oko/ álbo czarny Ieleni Korzeń/ ieno mdleyszy. Przeto więcey to białey płci/ á ono mężsczyznie służy. Oleum Oleiek.
Oley/ ktory z korzeniá bywa wyćiągniony alchimiskim misterstwem/ żyłom/ ktore od żyły wielkiey pochodzą/ do inszych częśći ćiáłá/ zwłasczá w prog łoná/ w krzyże/ iest vżyteczny. Przeto Máćicznym dolegliwośći:
Wszelákim niedostátkom/ y dolegliwośćiom Máćicznym/ z źimney przyczyny pochodzącym/ álbo z przyrodzoney Melánkoliey. Z kąd bywáią zaśniaty/ y Poronienia/ iest rátunkiem/ vżywáiąc go/ tác przez vstá z inymi przynależącemi rzeczámi/ iáko nam zwirzchu máżąc: gdyż go y Pánie brzemienne bespiecznie/ bez wszelákiey szkody/ mogą vżywáć/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 133
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
mdlejszy. Przeto więcej to białej płci/ a ono męższczyznie służy. Oleum Olejek.
Olej/ który z korzenia bywa wyciągniony alchimiskim misterstwem/ żyłom/ które od żyły wielkiej pochodzą/ do inszych części ciała/ zwłaszcza w próg łona/ w krzyże/ jest użyteczny. Przeto Macicznym dolegliwości:
Wszelakim niedostatkom/ i dolegliwościom Macicznym/ z zimnej przyczyny pochodzącym/ albo z przyrodzonej Melancholii. Z kąd bywają zaśniaty/ i Poronienia/ jest ratunkiem/ używając go/ tac przez usta z inymi przynależącemi rzeczami/ jako nam zwirzchu mażąc: gdyż go i Panie brzemienne bezpiecznie/ bez wszelakiej szkody/ mogą używać/ rano i w wieczor/ po kwincie.
mdleyszy. Przeto więcey to białey płci/ á ono mężsczyznie służy. Oleum Oleiek.
Oley/ ktory z korzeniá bywa wyćiągniony alchimiskim misterstwem/ żyłom/ ktore od żyły wielkiey pochodzą/ do inszych częśći ćiáłá/ zwłasczá w prog łoná/ w krzyże/ iest vżyteczny. Przeto Máćicznym dolegliwośći:
Wszelákim niedostátkom/ y dolegliwośćiom Máćicznym/ z źimney przyczyny pochodzącym/ álbo z przyrodzoney Melánkoliey. Z kąd bywáią zaśniaty/ y Poronienia/ iest rátunkiem/ vżywáiąc go/ tác przez vstá z inymi przynależącemi rzeczámi/ iáko nam zwirzchu máżąc: gdyż go y Pánie brzemienne bespiecznie/ bez wszelákiey szkody/ mogą vżywáć/ ráno y w wieczor/ po kwinćie.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 133
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
a zwłaszcza którym z żołądka pary melancholiczne do mózgu pochodzą. Powietrz:
Powietrzem naruszonym. Pokurcz.
Pokurczonym i pokrzywionym. Mózgu.
Mózgu i Nerwom/ i Wszystkiej głowy niedostatkom/ z zimnych flusów pochodzącym. Kolice.
Kolice i Morzeniu albo gryzieniu w kiszkach z zimnych wiatrów/ z wilgotności zimnych. Także Maciczn: niedostat.
Macicznym niedostatkom zimnym są użyteczne. Miesięczną chorobę Białogłowską/ nad przyrodzenie zastanowioną wzbudza/ i wywodzi. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Miesięcznej . Pil: Faetide.
Drugie Piguły/ które Faetide zowią. Te nie de Serapino/ ale od przykrego zapachu Faetide/ to jest/ śmierdzące zowią. Te służą. Flegmistej szlamowatości/ które
á zwłasczá ktorym z żołądká páry melánkoliczne do mozgu pochodzą. Powietrz:
Powietrzem náruszonym. Pokurcz.
Pokurczonym y pokrzywionym. Mozgu.
Mozgu y Nerwom/ y Wszystkiey głowy niedostátkom/ z źimnych flusow pochodzącym. Kolice.
Kolice y Morzeniu álbo gryźieniu w kiszkách z źimnych wiátrow/ z wilgotnośći źimnych. Tákże Máciczn: niedostát.
Máćicznym niedostátkom źimnym są vżyteczne. Mieśięczną chorobę Białogłowską/ nád przyrodzenie zástánowioną wzbudza/ y wywodźi. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Mieśięczney . Pil: Faetide.
Drugie Piguły/ ktore Faetide zowią. Te nie de Serapino/ ále od przykrego zapáchu Faetide/ to iest/ śmierdzące zowią. Te służą. Flágmistey szlámowátośći/ ktore
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 204
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
prochem korzenia tego zasypując je/ albo z miodem zaczyniony/ miasto maści wnie kładąc. Toż z winem tenże proch rozczyniony/ a w nie/ miasto maści puszczany/ czyni. Też ziele/ albo nać jego/ w wodzie albo w winie warząc/ tym je wymywać/ dobrze. Macicznem dolegliw:
Przeciwko Macicznym dolegliwościam/ z zimnej przyczyny/ dobry. Miesięcznej.
Miesięczną chorobę zastanowioną wzbudza/ warząc Liście i z Kłączem/ a parę w otwór łona lejkiem puszczając/ albo też po pas w niej siedząc/ ciepło się naparzając. Pokurczonym.
Pokurczonym. Przepukłym. Pleurze/ i boków w boleniu z kłociem. Gryzieniu w żywocie/
prochem korzeniá tego zásypuiąc ie/ álbo z miodem záczyniony/ miásto máśći wnie kłádąc. Toż z winem tenże proch rozczyniony/ á w nie/ miásto máśći pusczány/ czyni. Też źiele/ álbo nać iego/ w wodźie álbo w winie wárząc/ tym ie wymywáć/ dobrze. Máćicznem dolegliw:
Przećiwko Máćicznym dolegliwośćiam/ z źimney przyczyny/ dobry. Mieśięczney.
Mieśięczną chorobę zástánowioną wzbudza/ wárząc Liśćie y z Kłączem/ á parę w otwor łoná liykiem pusczáiąc/ álbo też po pás w niey śiedząc/ ćiepło sie náparzáiąc. Pokurczonym.
Pokurczonym. Przepukłym. Pleurze/ y bokow w boleniu z kłoćiem. Gryźieniu w żywoćie/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 229
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
stillatit: Laserpitii Europei
Ta w częstym używaniu w innych stronach bywa/ u nas nie tak. W Lipcu pospolicie bywa dystylowana/ którego czasu nalepiej się rozkwita/ wszytko ziele drobno usiekać/ z kwieciem/ z korzeniem/ z liściem/ i z kłączem/ a przez Balneum marys przeciągnąć/ a potym na słońcu wyzonować. Macicznym dolegliwości: po porodzeniu.
Maciczne boleści i strzekania po porodzeniu/ które często przypadają Sześćniedziałkom/ ta wodka uśmierza/ trzy albo cztery łyżki na raz jej biorąc ciepło. Krwi zsiadłej.
Krew zsiadłą w ciele rozprawuje/ i wywodzi.
Boleści przez kamień w ciele wzniecone układa/ i moczem wywodzi. Nyrkom.
Nyrki zamulone/
stillatit: Laserpitii Europei
Tá w częstym vżywániu w inych stronách bywa/ v nas nie ták. W Lipcu pospolićie bywa dystyllowána/ ktoreg^o^ czásu nalepiey sie roskwita/ wszytko źiele drobno vśiekáć/ z kwiećiem/ z korzeniem/ z liśćiem/ y z kłączem/ á przez Balneum maris przećiągnąć/ á potym ná słońcu wyzonowáć. Máćicznym dolegliwośći: po porodzeniu.
Máćiczne boleśći y strzekánia po porodzeniu/ ktore często przypadáią Sześćniedźiałkom/ tá wodká vśmierza/ trzy álbo cztery łyszki ná raz iey biorąc ciepło. Krwi zsiádłey.
Krew zśiádłą w ćiele rospráwuie/ y wywodźi.
Boleśći przez kámień w ćiele wzniecone vkłáda/ y moczem wywodźi. Nyrkom.
Nyrki zámulone/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 243
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
