piołunem/ cynamonem/ spilką/ jeśli złe umiarkowanie zimne/ jeśli zaś gorące mazać olejkiem pigwowym/ mirhinowym/ przydawszy trochę olejku piołunowego/ i kropelek octu rożanego/ i prochu rożej czerwonej/ rogu Jeleniego przyprawnego/ koral: spe: diarrhod: z czego wszytkiego uczynisz i z trochą wosku mazanie/ abo plastr chlebowy przyłożysz z mastyką i pigwami/ abo pozad kasze idącą. Weź soku pigwowego łotów cztery/ soku gruszkowego/ sorborum, i jagód kwaśnych po łot: dwu/ octu białego z rożej łotów trzy: Zm. wszytko pospołu/ trochę mąki grząnkowej przydawszy/ to przyłożysz na dołek żołądkowy i stełu/ abo uczyn worek wziąwszy prochów zarówno diarrhod
piołunem/ cynámonem/ spilką/ ieśli złe vmiarkowánie źimne/ ieśli záś gorące mázáć oleykiem pigwowym/ mirhinowym/ przydawszy trochę oleyku piołunowego/ y kropelek octu rożánego/ y prochu rożey czerwoney/ rogu Ieleniego przypráwnego/ koral: spe: diarrhod: z czego wszytkiego vczynisz y z trochą wosku mázánie/ ábo plastr chlebowy przyłożysz z mástyką y pigwámi/ ábo pozad kásze idącą. Weź soku pigwowego łotow cztery/ soku gruszkowego/ sorborum, y iágod kwáśnych po łot: dwu/ octu białego z rożey łotow trzy: Zm. wszytko pospołu/ trochę mąki grząnkowey przydawszy/ to przyłożysz ná dołek żołądkowy y ztełu/ ábo vczyn worek wźiąwszy prochow zárowno diarrhod
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: B4v
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
Syreniusza/ Kaszlu.
Kaszlu suchemu/ albo z gorącej przyczyny pochodzącemu/ szodliwy. Żołądek Psuje.
Żołądkowi i innym wnętrzonościom/ tegoż Soku samego używanie/ jest obrazą. Przeto opatrzni Lekarze szczególnego nie mają przez usta dawać/ jeno z miodem/ a z trochą Szpikanardy/ albo z Serwatką/ abo z miodem a z Mastyką Smętne czyni.
Teskliwym a smętnym człowieka czyni swym używaniem szczególnym. Przeto z winem albo z miodem ma być dawany. Brzemiennym szkodzi.
Poronienie płodu czyni/ jako Mesue pisze/ gdzieby także sam przez się był używany/ tak Sok/ jako korzenie. Przeto Panie brzemienne mają się go wiarować nawet i zapachu jego.
Syreniuszá/ Kászlu.
Kászlu suchemu/ álbo z gorącey przyczyny pochodzącemu/ szodliwy. Zołądek Psuie.
Zołądkowi y innym wnętrzonośćiom/ tegoż Soku sámego vżywánie/ iest obrázą. Przeto opátrzni Lekárze sczegulnego nie máią przez vstá dawáć/ ieno z miodem/ á z trochą Szpikánárdy/ álbo z Serwatką/ ábo z miodem á z Mástyką Smętne czyni.
Teskliwym á smętnym człowieká czyni swym vżywániem sczegulnym. Przeto z winem álbo z miodem ma być dawány. Brzemiennym szkodźi.
Poronienie płodu czyni/ iáko Mesue pisze/ gdźieby tákże sam przez się był vżywány/ ták Sok/ iáko korzenie. Przeto Pánie brzemienne máią sie go wiarowáć náwet y zápáchu iego.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 10
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wilgotności pozbywa z ciała. Przeto nie rychło się w łaźni pocącym/ dobrze go z trunkiem wina białego/ albo w konfekcie używać. (Tabe.) Poty wzbudza. Żołądkowi.
Żołądek do trawienia sposobny czyni. Boleści w nim z zaziębienia/ albo z wietrzności zburzone układa/ zwłaszcza z nasienim Kopru Włoskiego/ a z Mastyką w winie warząc a pijąc/ (Plat:) Rzezaniu w męchyrzu.
W Pęcherzu rzezanie uśmierza/ wszelakie w niem niedostatki i dolegliwości układa/ zwłaszcza z flegmistych wilgotności zimnych pochodzące/ warząc a pijąc rano i na noc. (Matt:) Z oczu zmazy wszelakie zgania.
Zmazy wszelakie i zasłony na oczach/ które
wilgotnośći pozbywa z ćiáłá. Przeto nie rychło sie w łáźni pocącym/ dobrze go z trunkiem winá białego/ álbo w konfekćie vżywáć. (Tabe.) Poty wzbudza. Zołądkowi.
Zołądek do trawienia sposobny czyni. Boleśći w nim z záźiębienia/ álbo z wietrznośći zburzone vkłáda/ zwłaszczá z naśienim Kopru Włoskiego/ á z Mástyką w winie wárząc á pijąc/ (Plat:) Rzezániu w męchyrzu.
W Pęchyrzu rzezanie vśmierza/ wszelákie w niem niedostátki y dolegliwośći vkłáda/ zwłaszczá z flegmistych wilgotnośći źimnych pochodzące/ wárząc á pijąc ráno y ná noc. (Matth:) Z oczu zmázy wszelákie zgánia.
Zmázy wszelákie y zasłony ná oczách/ ktore
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 53
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ciepło długo trzymając. Kaduku.
Przeciwko Padającej niemocy/ zwłaszcza w dziatkach/ jest ratunkiem/ na szjice im go wieszając/ żeby zawsze na gołym ciele był. Także go woniać dobrze. (Macer.) Item.
Toż też i starszym w leciech od dzieci/ w tymże przypadku służy. Wziąwszy go z Mastyką zarówno utartych/ z woskiem umieszać/ i pigułki potoczyć/ na wielkość Wielogrochu/ a po jednej każdy poranek mastykować/ i długo żuchać. Tak wilgotności zimne z głowy nietylko ściągnie/ i przez usta wyrzuci/ ale i głowę na potym od podobnych flusów zachowa. Toż też Oczom płynącym.
Oczom płynącym/ i
ćiepło długo trzymáiąc. Káduku.
Przećiwko Padáiącey niemocy/ zwłásczá w dźiátkách/ iest rátunkiem/ ná szyice im go wieszáiąc/ żeby záwsze ná gołym ćiele był. Tákże go woniáć dobrze. (Macer.) Item.
Toż też y stárszym w lećiech od dźieći/ w tymże przypadku służy. Wźiąwszy go z Mástyką zárowno vtártych/ z woskiem vmieszáć/ y pigułki potoczyć/ ná wielkość Wielogrochu/ á po iedney káżdy poránek mástykowáć/ y długo żucháć. Ták wilgotnośći źimne z głowy nietylko śćiągnie/ y przez vstá wyrzući/ ále y głowę ná potym od podobnych flusow záchowa. Toż też Oczom płynącym.
Oczom płynącym/ y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 159
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
żołądkowi. Biegunkom.
Biegunkom białym żółtym. Womitom i niezatrzymaniu pokarmu.
Womitom i niestrzymaniu pokarmu. Temu wszystkiemu jest lekarstwem/ jedząc go z chlebem. Albo ususzonego po ćwierci łota miałko utarszy z Kanarem/ albo z winem korzennym/ z Małmazją dawać pić. Item.
Toż też czyni warząc go w winie/ z mastyką a Kramnym Kminem/ i trunkiem używając. Opuszen.
Opuszonym. Wątrobie. Ślezienie. Kiszkom. Nasienie Rozmarynowe z Pieprzem a z winem pijąc. Watrobie Ślezienie Kiszkom.
Albowiem nietylko ich oziębłość rozgrzewa/ albo nabrzmiałość scieńcza/ i zatkanie ich precz rumuje/ otwiera/ i wychędaża. Ale je też swą cierpkością posila i
żołądkowi. Biegunkom.
Biegunkom białym żołtym. Womitom y niezátrzjmániu pokármu.
Womitom y niestrzymániu pokármu. Temu wszystkiemu iest lekárstwem/ iedząc go z chlebem. Albo vsuszonego po ćwierći łotá miáłko vtárszy z Kánárem/ álbo z winem korzennym/ z Máłmázyą dawáć pić. Item.
Toż też czyni wárząc go w winie/ z mástyką á Krámnym Kminem/ y trunkiem vżywáiąc. Opuszen.
Opuszonym. Wątrobie. Sleźienie. Kiszkom. Naśienie Rozmárynowe z Pieprzem á z winem piiąc. Wátrobie Sleźienie Kiszkom.
Albowiem nietylko ich oźiębłość rozgrzewa/ álbo nábrzmiáłosć zćieńcza/ y zátkánie ich precz rumuie/ otwiera/ y wychędaża. Ale ie też swą ćierpkośćią pośila y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 168
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
kwiatków/ albo winem dobrym/ i jeszcze lepiej z Rozmarynowym/ albo syropem jego popijając. (Plat.) Żołądkowi zaziębionemu.
Żołądkowi z zaziębienia osłabiałemu/ i w trawieniu pokarmu/ i chęci do jedzenia utraconej/ przerzeczony konfekt barzo użyteczny bywa. Samego przez się/ albo z winem/ w którymby kwiecie jego z Mastyką było warzone/ każdego dnia na czczo pijąc/ przez kilka dni. Też z wierzchu nim naparzając/ dobrze. Wino Rozmarynowe. Vinum Rośmaryn:
Wino Rozmarynowe/ tym sposobem bywa przyprawione/ jako i Piołynowe/ albo z innego ziela Mosztu bądź surowego/ bądź przewarzonego/ i chędogo odwarzonego nań nalawszy. To we wszystkich
kwiátkow/ álbo winem dobrym/ i iescze lepiey z Rozmárynowym/ álbo syropem iego popiiáiąc. (Plat.) Zołądkowi záźiębionemu.
Zołądkowi z záźiębienia osłábiáłemu/ y w trawieniu pokármu/ y chęći do iedzenia vtráconey/ przerzeczony konfekt bárzo vżyteczny bywa. Sáme^o^ przez się/ álbo z winem/ w ktorymby kwiećie iego z Mástyką było wárzone/ káżdego dniá ná czczo piiąc/ przez kilká dni. Też z wierzchu nim náparzáiąc/ dobrze. Wino Rozmárynowe. Vinum Rosmarin:
Wino Rozmárynowe/ tym sposobem bywa przypráwione/ iáko y Piołynowe/ álbo z innego źiela Mosztu bądź surowego/ bądź przewárzonego/ y chędogo odwárzoneg^o^ nań nálawszy. To we wszystkich
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 169
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
się/ mocząc go/ naprzód w Olejku Migdałów słodkich przez dzień/ potym w Cytrynowym jabłku pieczony. Tak dopiero przez usta może go dać do wywiedzienia wodności z ciała/ także i flegmy. A niema być więcej dawany nad sześć gran/ abo ziarn Jęczmiennych/ albo Piepzowych/ a nawięcej ośm z Cynamonem/ z Mastyką/ i szpiką/ Fern:) Od trzeciej części kwinty/ aż do połczwierci łotu. Aben Mes:) Waga i miara. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Oczom płynącym.
Oczom ciekącym. Błonkom zaszłym.
Oczom Błonką zaszłym/ z miodem utarty/ i tym pomazować/ jest wielkim ratunkiem/ albowiem wilgotności w
sie/ mocząc go/ naprzod w Oleyku Migdałow słodkich przez dźień/ potym w Cytrynowym iábłku pieczony. Ták dopiero przez vstá może go dáć do wywiedźienia wodnośći z ciáłá/ tákże y flágmy. A niema bydź więcey dáwány nád sześć gran/ ábo źiarn Ięczmiennych/ álbo Piepzowych/ á nawięcey ośm z Cynámonem/ z Mástyką/ y szpiką/ Fern:) Od trzećiey częśći kwinty/ áż do połczwierći łotu. Aben Mes:) Wagá y miárá. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Oczom płynącym.
Oczom ćiekącym. Błonkom zászłym.
Oczom Błonką zászłym/ z miodem vtárty/ y tym pomázowáć/ iest wielkim rátunkiem/ álbowiem wilgotnośći w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 206
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
gorącego przyrodzenia/ Euforbium jest szkodliwe/ Bo im serce/ żołądek i wątrobę barzo obraża Sercu i wątr: żoł: Ludziom zimnego przyrodzenia.
Zaś ludziom zimnego przyrodzenia i wilgotnego/ albo flegmistego/ którzy z tychże wilgotności rozmaite choroby miewają jest użyteczne. Ale potrzeba/ żeby był dawane z Bdelium/ z Tragacantem/ z Mastyką/ z Nardusem Indyjskim/ Sytą miodową popijając/ albo z Migdałową polewką. Albo też z Lakrycją/ i z Cynamonem/ a popić Ptisaną z miodem/ albo z Grucaną polewką. Rozsądek.
Iż Euforbium tak szkodliwe jest swym zbytnim rozgrzewaniem/ zwłaszcza przez usta używane/ że nietylko (jako się wyższej namieniło) usta
gorącego przyrodzenia/ Euforbium iest szkodliwe/ Bo im serce/ żołądek y wątrobę bárzo obraża Sercu y wątr: żoł: Ludźiom źimnego przyrodzenia.
Záś ludźiom źimnego przyrodzenia y wilgotnego/ álbo flegmistego/ ktorzy z tychże wilgotnośći rozmáite choroby miewáią iest vżyteczne. Ale potrzebá/ żeby był dawáne z Bdelium/ z Trágacantem/ z Mástyką/ z Nárdusem Indiyskim/ Sytą miodową popiiáiąc/ álbo z Migdałową polewką. Albo też z Lákrycyą/ y z Cynámonem/ á popić Ptisáną z miodem/ álbo z Grucáną polewką. Rozsądek.
Iż Euforbium ták szkodliwe iest swym zbytnim rozgrzewániem/ zwłasczá przez vstá vżywáne/ że nietylko (iáko sie wyższey námieniło) vstá
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 208
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
