albo na początku lata/ a ochędożony ma być przez trzy dni na słońcu suszony/ Potym w cieniu na miejscu suchym chowany. Ktemu który z Syrycy/ albo z Cylicjej świeżo przywożą/ może być do dwu lat zachowany w swej mocy i w porze. Ale nasz/ albo i Włoski/ że jest w skutkach swych mdlejszy/ tylko do roku. Wybór.
NAlepszy gładki nie sękowaty ani biały/ albo szary/ albo blady/ nie kruchy. Bo jako piszą/ że takowy do lekarstw nie może wchodzić/ tylko który jest gęsty/ pełny/ smaku ostrego i korzennego/ zapachu przyjemnego z niejaką korzennością. We wnątrz żoławy/ a do przetłuczenia
álbo ná pocżątku látá/ á ochędożony ma być przez trzy dni ná słońcu suszony/ Potym w ćieniu ná mieyscu suchym chowány. Ktemu ktory z Syrycy/ álbo z Cylicyey świeżo przywożą/ może być do dwu lat záchowány w swey mocy y w porze. Ale nász/ álbo y Włoski/ że iest w skutkách swych mdleyszy/ tylko do roku. Wybor.
NAlepszy głádki nie sękowáty áni biały/ álbo száry/ álbo blády/ nie kruchy. Bo iáko piszą/ że tákowy do lekarstw nie może wchodźić/ tylko ktory iest gęsty/ pełny/ smáku ostrego y korzennego/ zapáchu przyiemnego z nieiáką korzennośćią. We wnątrz żołáwy/ á do przetłuczenia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 26
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
a przecedziwszy spryca w Pęcherz ciepło puszczany. (Plate:) Szkodzi. Krew wyżęga/ trąd czyni.
Częste Ostryżu używanie/ tak barzo ujżęga i wysmaża krew/ że Trąd zatym przychodzi. Głowy bolenie.
Głowy bolenie czyni. Rozsądek.
Ostryż Włoski od Syryiskiego/ Aleksandryjskiego/ także od Cylickiego/ w swych skutkach daleko mdlejszy jest. Są i w naszych tu krainach Ostryże wodne/ kształtem tylko wonnemu podobne/ a nie skutkami: Miedzy temi jest też fałszywy/ o którym Plinius zmiankę czyni w 17. Księgach/ w Rozdziale 13. Ostyż Indyjski. Rozdział 5.
Curcuma, Cyperus Indicus. Terra merita. Crocus Indicus. Eilbwurtz/
á przecedźiwszy sprycá w Pęchyrz ciepło pusczány. (Plate:) Szkodźi. Krew wyżęga/ trąd czyni.
Częste Ostryżu vżywánie/ ták bárzo vyżęga y wysmaża kreẃ/ że Trąd zátym przychodźi. Głowy bolenie.
Głowy bolenie czyni. Rozsądek.
Ostryż Włoski od Syryiskiego/ Alexándryiskiego/ tákże od Cylickiego/ w swych skutkách dáleko mdleyszy iest. Są y w nászych tu kráinách Ostryże wodne/ kształtem tylko wonnemu podobne/ á nie skutkámi: Miedzy temi iest też fałszywy/ o ktorym Plinius zmiánkę czyni w 17. Kśięgách/ w Rozdźiale 13. Ostyż Indyiski. Rozdźiał 5.
Curcuma, Cyperus Indicus. Terra merita. Crocus Indicus. Eilbwurtz/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 28
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
NArdus Syrasteński/ ma przodek przed Indiańskim/ co naświeższy/ lekki/ gęsty/ i barzo kosmaty/ Żółty i wdzięcznie pachniący/ zapachem Ostryżu wonnego/ kłosu krótkiego/ smaku gorzkiego/ język wysuszający/ i zapach swój wdzięczny długo zachowujący. Nardus Gangitycki/ dla wilgotności miejsca/ na którym roście/ w swych skutkach jest mdlejszy/ i przeto też podlejszy.
Trzeci/ który Samforotyckim zowią/ dla przykrego zapachu swego do lekarstw nie wchodzi. Noc i Przyrodzenie z Skutkami.
TEN Nardus jest ciepłego przyrodzenia/ na końcu pierwszego stopnia/ suchego na końcu wtórego/ albo na początku trzeciego. Galenus w ośmych księgach/ o ziołach pisząc/ trojakie im przyrodzenie
.
NArdus Syrásteński/ ma przodek przed Indyáńskim/ co naświeższy/ lekki/ gęsty/ y bárzo kosmáty/ Zołty y wdźięcżnie pachniący/ zapáchem Ostryżu wonnego/ kłosu krotkiego/ smáku gorzkiego/ ięzyk wysuszáiący/ y zapach swoy wdźięczny długo záchowuiący. Nárdus Gángitycki/ dla wilgotnośći mieyscá/ ná ktorym rośćie/ w swych skutkách iest mdleyszy/ y przeto też podleyszy.
Trzeći/ ktory Sámphorotyckim zowią/ dla przykrego zapachu swego do lekarstw nie wchodźi. Noc y Przyrodzenie z Skutkámi.
TEN Nárdus iest ćiepłego przyrodzenia/ ná końcu pierwszego stopniá/ suchego ná końcu wtorego/ álbo ná początku trzećiego. Galenus w osmych kśięgách/ o źiołách pisząc/ troiákie im przyrodzenie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 31
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
jego/ do potrzeb lekarskich możemy wziąć Indyjskigo Nardusu. Zamiana. Przyrodzenie.
NArdus Celtycki/ Francuski/ albo Rzymski/ rozgrzewa we wtórym stopniu/ a w trzecim wysusza/ otwiera/ cieńczy/ rozpędza/ rozsiekuje. Jest trochę gorzki i ostry a pachniący. A jako Galenus pisze: Szpikanardom poniekąd podobny w skutkach/ jeno mdlejszy/ okrom do pędzenia moczu/ bo nad inne więcej rozgrzewa/ a namniej nie zwiera/ ani stwierdza. (Dioscorydes) (Galen:) Zielnik D. Simona Syrenniusa. Moc i skutki. Mocz pędzi.
Nardus Celtycki tym wszystkim chorobom służy/ którym Nardus Syrasteński. Jeno mocz potężniej pędzi/ nad przyrodzenie zatrzymany.
iego/ do potrzeb lekárskich możemy wźiąć Indyyskigo Nárdusu. Zámiáná. Przyrodzenie.
NArdus Celtycki/ Fráncuski/ álbo Rzymski/ rozgrzewa we wtorym stopniu/ á w trzećim wysusza/ otwiera/ ćieńcży/ rospądza/ rozśiekuie. Iest trochę gorzki y ostry á pachniący. A iáko Galenus pisze: Szpikánárdom poniekąd podobny w skutkách/ ieno mdleyszy/ okrom do pędzenia moczu/ bo nád ine więcey rozgrzewa/ á namniey nie zwiera/ áni stwierdza. (Dioscorides) (Galen:) Zielnik D. Simoná Syrenniusá. Moc y skutki. Mocz pędźi.
Nardus Celtycki tym wszystkim chorobom służy/ ktorym Nardus Syrásteński. Ieno mocz potężniey pędźi/ nád przyrodzenie zátrzymány.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 35
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
: korzonki dwa/ pod czas więcej pod nim się najdują/ czarnawe i pachniące/ mające kształt Złotogłowu/ jeno mniejsze i cieńsze. Nie przychodzi do potrzeby lekarskiej/ ani kwiat tego Nardusu/ ani kłącze/ ani nasienie/ tylko korzenie i z liściem. Tych skutków i mocy jest/ których Nardusa Celtyckiego korzenie/ jeno mdlejszy. Miejsce.
W Syriej i w Cylicjej ten Nardus naoficjej roście: w naszych krainach nie znajomy/ jednak najduje się na górach Charwackich. Przyrodzenie.
PIsze Galenus w ośmych Księgach o ziołach/ że jest przyrodzenia rozgrzewającego i wysuszającego/ ale daleko słabiej/ niżli inni Nardusowie. Rościeńcza/ zwarza/ i w kupę ściąga.
: korzonki dwá/ pod czás więcey pod nim sie náyduią/ czárnáwe y pachniące/ máiące kształt Złotogłowu/ ieno mnieysze y ćieńsze. Nie przychodźi do potrzeby lekárskiey/ áni kwiát teg^o^ Nárdusu/ áni kłącże/ áni naśienie/ tylko korzenie y z liśćiem. Tych skutkow y mocy iest/ ktorych Nárdusá Celtyckiego korzenie/ ieno mdleyszy. Mieysce.
W Syryey y w Cylicyey ten Nardus naofićiey rośćie: w nászych kráinách nie znáiomy/ iednák náyduie sie ná gorách Chárwáckich. Przyrodzenie.
PIsze Galenus w osmych Kśięgách o źiołách/ że iest przyrodzenia rozgrzewáiącego y wysuszaiąceg^o^/ ále dáleko słábiey/ niżli ini Nárdusowie. Rośćieńcza/ zwarza/ y w kupę śćiąga.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 38
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
listków równo jedne za drugiemi aż do wierzchu pochodzi/ przyokręglejszym. Ten z pierwszym ma wielkie podobieństwo/ jeno liścia mniejszego/ przy których kwiecie gromadkami/ jako w Szańcie przez wszytek pręt puszcza. Z tych potym Nasienie bywa: kwitnie bronatnym kwiatem/ smaku Polejowego/ jeno nie tak gorzkiego jako Polej: w skutkach jest daleko mdlejszy od Kreteńskiego: Abowiem prawdziwy Dyptan/ jako Plinius w 29 Księgach pisze w Rozdz: 8. i 14. Czasu zbierania by go namniej trzymał/ rozgrzewa człowieka: i przeto gdy bywa zbierany/ wiążą go we Trzcinę/ albo w co takowego inego/ żeby z pory i z mocy swej nie wywietrzał. Byle.
listkow rowno iedne zá drugiemi áż do wierzchu pochodźi/ przyokręgleyszym. Ten z pierwszym ma wielkie podobieństwo/ ieno liśćia mnieyszego/ przy ktorych kwiećie gromadkámi/ iáko w Szanćie przez wszytek pręt puscza. Z tych potym Naśienie bywa: kwitnie bronatnym kwiátem/ smáku Poleiowego/ ieno nie ták gorzkiego iáko Poley: w skutkách iest dáleko mdleyszy od Kreteńskiego: Abowiem prawdźiwy Dyptan/ iáko Plinius w 29 Xięgách pisze w Rozdź: 8. y 14. Czásu zbieránia by go namniey trzymał/ rozgrzewa człowieká: y przeto gdy bywa zbierány/ wiążą go we Trzćinę/ álbo w co tákowego inego/ żeby z pory y z mocy swey nie wywietrzał. Byle.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: K3
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
nazywają. Jeleni Ogon/ albo Korzeń biały/ Rozdział 37.
Gordylium. Tordylium. Ceruaria alba, et Pinastellum, et Seseli Creticum vulgare. Hirschem schwantz. Wejsz hirzwurc.
JEleni ogon/ albo korzeń biały/ acz się zda Laniejbroni albo Jeleniem oku/ zapachem pornym i smakiem gorzkim być podobny/ jednak skutkami od niego mdlejszy. Korzenia niemałego/ z wielą cienkich odnóżek. Liścia także mało niepodobnego pierwszemu/ jeno głębiej rozkrojonego/ mocnego/ i zielono żółtawego. Kłącza kolankowatego/ cienkiego /dwułokietnego/ podczas wyższego/ podług bujności ziemie. Kwiatu w okołkach swych podobnego Kminowi/ białego/ i gęstego naswych stopkach. Z tych nasienie jako Broniłaniej obszyrne/
názywáią. Ieleni Ogon/ álbo Korzeń biały/ Rozdźiał 37.
Gordylium. Tordylium. Ceruaria alba, et Pinastellum, et Seseli Creticum vulgare. Hirschem schwantz. Weysz hirzwurtz.
IEleni ogon/ álbo korzeń biały/ ácz sie zda Lánieybroni álbo Ieleniem oku/ zapáchem pornym y smákiem gorzkim być podobny/ iednák skutkámi od niego mdleyszy. Korzeniá niemáłego/ z wielą ćienkich odnożek. Liśćia tákże mało niepodobnego pierwszemu/ ieno głębiey roskroionego/ mocnego/ y źielono żołtáwego. Kłącża kolankowátego/ ćienkiego /dwułokietnego/ podczás wyższego/ podług buynośći źiemie. Kwiátu w okołkách swych podobnego Kminowi/ białego/ y gęstego náswych stopkách. Z tych naśienie iáko Broniłániey obszyrne/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 132
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
przywraca. (Tabe.) Bestie jadowite z domu wypędza.
Węże. Jaszczurki. Niedźwiadki. Pająki. Zaby parchowate/ i inne jadowite bestie. z domu/ z gmachów/ kadzenie czyniąc z tego ziela wypędza.
Ku tego/ jest tych wszytkich skutków/ których Jelenie Oko/ albo czarny Jeleni Korzeń/ jeno mdlejszy. Przeto więcej to białej płci/ a ono męższczyznie służy. Oleum Olejek.
Olej/ który z korzenia bywa wyciągniony alchimiskim misterstwem/ żyłom/ które od żyły wielkiej pochodzą/ do inszych części ciała/ zwłaszcza w próg łona/ w krzyże/ jest użyteczny. Przeto Macicznym dolegliwości:
Wszelakim niedostatkom/ i dolegliwościom Macicznym
przywraca. (Tabe.) Bestye iádowite z domu wypędza.
Węże. Iásczurki. Niedźwiadki. Páiąki. Záby párchowáte/ y ine iádowite bestyie. z domu/ z gmáchow/ kádzenie czyniąc z te^o^ źiela wypądza.
Ku te^o^/ iest tych wszytkich skutkow/ ktorych Ielenie Oko/ álbo czarny Ieleni Korzeń/ ieno mdleyszy. Przeto więcey to białey płci/ á ono mężsczyznie służy. Oleum Oleiek.
Oley/ ktory z korzeniá bywa wyćiągniony alchimiskim misterstwem/ żyłom/ ktore od żyły wielkiey pochodzą/ do inszych częśći ćiáłá/ zwłasczá w prog łoná/ w krzyże/ iest vżyteczny. Przeto Máćicznym dolegliwośći:
Wszelákim niedostátkom/ y dolegliwośćiom Máćicznym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 133
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
