subpolarną południową zowie się Morze Indyjskie albo wschodnie. Te same morza biorą różne nazwiska Morza Niemieckiego, Hiszpańskiego, Francuskiego, Duńskiego, Moskiewskiego etc. iż brzegi tych państw oblewają. Oprócz tych są inne międzyziemne morza, które naprzód ciasnym kanałem z Oceanu wypływają, a potym szeroko się rozlawszy różne państwa oblewają. Takie jest największe Medyterrańskie, które z Oceanu północego między Europą i Afryką wypływa. Toż samo morze ciasnym kanałem Hellespont nazwane między Europą i Azją wylewa się, i czyni Czarne Morze. Drugie morze które z Oceanu północego wypływa między Danią Szwecją, Zelandią ciasnym kanałem Zund nazwanym, jest morze Bałtyckie. Trzecie morze które wypływa z Oceanu Wschodniego i
subpolárną południową zowie się Morze Indyiskie álbo wschodnie. Te same morza biorą rożne nazwiská Morża Niemieckiego, Hiszpańskiego, Francuskiego, Duńskiego, Moskiewskiego etc. iż brzegi tych państw oblewaią. Oprocz tych są inne międzyziemne morża, ktore naprzod ciasnym kanałem z Oceanu wypływáią, á potym szeroko się rozlawszy rożne państwa oblewaią. Takie iest naywiększe Medyterrańskie, ktore z Oceanu pułnocnego między Europą y Afryką wypływa. Toż sámo morze ciasnym kanałem Hellespont nazwane między Europą y Azyą wylewa się, y czyni Czarne Morze. Drugie morze ktore z Oceanu pułnocnego wypływa między Danią Szwecyą, Zelandią ciasnym kanałem Zund nazwanym, iest morze Baltyckie. Trzecie morze ktore wypływa z Oceanu Wschodniego y
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: D
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
cyrkułami solstycjonalnemi, nieco wykraczając za cyrkuły zasłoneczne. Więc te ma własności które opisuje liczba XXIII. Zamyka w sobie obszerne Państwa Barbarią, Biledulgeryd, Egipt, Saarę, Nigrytów, Abisynów to jest Murzyńską ziemię wyższą, i niższą. Barbaria od Pogańskich teraz i nieludzkich obyczajów słusznie tak rzeczona. Od Oceanu zachodniego po nad morze Medyterrańskie ciągnie się aż ku Egiptowi. Zamyka w sobie królestwa Fessańskie, Marochi, Algerskie, Tunerańskie, Trypolitańskie, i Barchańskie. Biledulgeryd od prowentu z daktylów rzeczone państwo. Od Egiptu ciągnie się aż do Oceanu zachodniego. Zamyka w sobie królestwa Darańskie, Techortskie, Berdoj, i Gaogi. Egipt, którego stołeczne miasto Kair,
cyrkułami solstycyonálnemi, nieco wykraczaiąc zá cyrkuły zasłoneczne. Więc te ma własności ktore opisuie liczba XXIII. Zamyka w sobie obszerne Państwa Barbáryą, Biledulgerid, Egipt, Saarę, Nigrytow, Abissynow to iest Murzyńską ziemię wyszszą, y niszszą. Barbarya od Pogańskich teraz y nieludzkich obyczaiow słusznie tak rzeczona. Od Oceanu zachodniego po nad morze Medyterráńskie ciągnie się aż ku Egiptowi. Zamyka w sobie krolestwa Fessańskie, Márochi, Algerskie, Tunerańskie, Trypolitańskie, y Barchańskie. Biledulgerid od prowentu z daktylow rzeczone państwo. Od Egiptu ciągnie się áż do Oceanu zachodniego. Zamyka w sobie krolestwa Darańskie, Techortskie, Berdoy, y Gaogi. Egipt, ktorego stołeczne miasto Kair,
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: Dv
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
Brazylii, gdzie są 14. gubernia. W Portugalii znaczniejsze rzeki są, Tagus, Mondego, Durius, Minius. Akademia sławna Konimbryceńska. Całe państwo Katolickie. To królestwo zaczęło się roku 1089. miało Królów 25. HISZPANIA.
LVII. HIszpania leży od zachodu między Portugalią, od pułnocy ma Ocean, od południa morze Medyterrańskie; od wschodu Francją, od której rozdzielona górami Pirenejskiemi. Przedtym zwała się Iberia, Hesperia. Zamyka w sobie obszerne prowincje Gallecją, Asturią, Biscają, Legionu, Ekstremadurią, Vandalicją, Castelę nową i dawną, Granatę, Murcją, Valencją, Katalonią, Aragonią, Navarrę. Miasta pryncypalne liczy Kompostelę sławne ciałem Z.
Brázylii, gdzie są 14. guberniá. W Portugállii znácznieysze rzeki są, Tagus, Mondego, Durius, Minius. Akádemiá słáwna Konimbryceńska. Cáłe państwo Kátolickie. To krolestwo záczęło się roku 1089. miáło Krolow 25. HISZPANIA.
LVII. HIszpania leży od záchodu między Portugállią, od pułnocy má Ocean, od południá morze Medyterráńskie; od wschodu Fráncyą, od ktorey rozdzieloná gorámi Pireneyskiemi. Przedtym zwáłá się Iberia, Hesperiá. Zámyká w sobie obszerne prowincye Gallecyą, Asturyą, Biscaią, Legionu, Extremádurią, Vandálitią, Castellę nową y dáwną, Gránátę, Murcyą, Válencyą, Cátálonią, Arágonią, Návarrę. Miástá pryncypalne liczy Kompostellę słáwne ciáłem S.
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: E3v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
obywatele daninę corocznią w sobolach i innych futrach dawać winni. TURCJA.
LXXXIV. TUrcja Europejska temi się określa granicami. Od wschodu ma czarne morze, Don rzekę, i Archipelag, to jest to morze, które łący Czarne z Medyterraneum. Od pułnocy ma Ukrainę Transylwanią, Wegry Sklawonią. Od zachodu i południa morze Medyterrańskie. Zamyka w sobie te Prowincje. 1. Jest Tartaria mniejsza, która leży między Nieprem, Donem rzekami, czarnym morzem i knowszczyzną moskiewską. Dzieli się na Tartarią Krymską, i Prekopską, od przekopanego rowu rzeczoną, który czyni Insułę Krymeą, która była przedtym Pen insułą. 2. Jest Wołoska Ziemia, Stołeczne miasto
obywatele daninę corocznią w sobolach y innych futrach dawać winni. TURCYA.
LXXXIV. TUrcya Europeyska temi się określa granicami. Od wschodu má czarne morze, Don rzekę, y Archipelag, to iest to morze, ktore łączy Czarne z Medyterraneum. Od pułnocy má Ukrainę Tránsylwanią, Wegry Sklawonią. Od zachodu y południa morze Medyterrańskie. Zamyká w sobie te Prowincye. 1. Iest Tartaria mnieysza, ktora leży między Nieprem, Donem rzekami, czarnym morzem y knowszczyzną moskiewską. Dzieli się ná Tartaryą Krymską, y Prekopską, od przekopanego rowu rzeczoną, ktory czyni Insułę Krymeą, ktora byłá przedtym Pen insułą. 2. Iest Wołoska Ziemia, Stołeczne miasto
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: G3
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
gdzie Series różnych w Świecie Narodów
dziś stoi Miasto Mons Pesulanus vulgo Montpelier. Sąsiadami tego ludu są Ruteni Francuskiego alias Miasta Rodes Obywatele. NASAMONES byli ludzie okrutni w Afryce blisko Syrtes z rozbitych Okrętów żyjący.
NOMADES zowią się Scytyiskie Populi.
NUMIDE ludzie byli Afrykańscy, dzisiaj w Numidyj Kraju, wdzisiejszej alias Barbaryj, ponad Morze Medyterrańskie leżącej. Numidów Król Celebris w Historiach Jugurta, od Rzymianów zwyciężony w triumfie. Inaczej zowią się Nomades, osobliwie u Greków, co się wykłada: na paszy między bydłem mieszkający, gdyż oni najwięcej koło bydła chodzili, wypasali, stąd prowent mieli, a drugi z wyśmienitego Marmuru; dlaczego Marmor Numi dicum, sławne Pawimenta
gdzie Series rożnych w Swiecie Narodow
dziś stoi Miasto Mons Pesulanus vulgo Montpelier. Sąsiadami tego ludu są Rutheni Francuskiego alias Miasta Rhodes Obywatele. NASAMONES byli ludzie okrutni w Afryce blisko Syrtes z rozbitych Okrętow żyiący.
NOMADES zowią się Scytyiskie Populi.
NUMIDAE ludzie byli Afrykańscy, dzisiay w Numidyi Kraiu, wdzisieyszey alias Barbarii, ponad Morze Medyterrańskie leżącey. Numidow Krol Celebris w Historyach Iugurtha, od Rzymianow zwyciężony w tryumfie. Ináczey zowią się Nomades, osobliwie u Grekow, co się wykłada: na paszy między bydłem mieszkaiący, gdyż oni naywięcey koło bydła chodzili, wypasali, ztąd prowent mieli, a drugi z wyśmienitego Marmuru; dlaczego Marmor Numi dicum, sławne Pawimenta
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 150
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
i dostało się pod władzą Sułtanów Egipskich, ale i tym je Turcy odebrali pod Solimanem Cesarzem Tureckim. SYRIA SOURIA. czyli Surystan graniczy na Południe z Arabią Skalistą, na Wschód z Arabią Pustą, i z Diarbekiem, od którego ją dzieli Eufrates, i góra Naman zaś od Natolii na Pułnoc, a Morze Medyterrańskie na Zachód. Oblana jest rzekami Eufrates, Jordan, Farfar, i wielą innych. Ma Góry Liban, i Antyliban sławne u dawnych. Powietrze zdrowe, i grunta obfitujące w pszenice, jęczmioły, wina, oliwy, palmy, cytryny, pomorańcze, figi, i wszelakie Aromatyczne specjały. Kraj ma handlowny we wszystko,
y dostáło się pod włádzą Sułtánow Egipskich, ále y tym ie Turcy odebráli pod Solimánem Cesárzem Tureckim. SYRYA SOURIA. czyli Suristan grániczy ná Południe z Arábią Skálistą, ná Wschod z Arábią Pustą, y z Dyarbekiem, od ktorego ią dzieli Eufrátes, y gorá Naman záś od Natolii ná Pułnoc, á Morze Medyterráńskie ná Záchod. Oblana iest rzekámi Eufrátes, Jordan, Farfar, y wielą innych. Ma Gory Libán, y Antylibán słáwne u dáwnych. Powietrze zdrowe, y gruntá obfituiące w pszenice, ięczmioły, winá, oliwy, pálmy, cytryny, pomoráńcze, figi, y wszelákie Aromátyczne specyały. Kray ma hándlowny we wszystko,
Skrót tekstu: ŁubŚwiat
Strona: 570
Tytuł:
Świat we wszystkich swoich częściach
Autor:
Władysław Aleksander Łubieński
Drukarnia:
Wrocławska Akademia Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Wrocław
Region:
Śląsk
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
relacje
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1740
Data wydania (nie wcześniej niż):
1740
Data wydania (nie później niż):
1740
Szósta także Metropolia była erygowana w Nikozyj mająca 3. Biskupów Sufraganów w Miastach zwanych Pafus, Lemissa, i Famagusta. GÓRA LIBAN. GÓRA LIBAN.
GÓra ta jest najwyższa w Palestynie, bo ma mieć na około 60. mil, jedną odnogą zabiera Część Fenicyj, a drugą Część Syryj, na Zachód oblewa ją Morze Medyterrańskie, na Południe graniczy z Ziemią Z. na Wschód z Mezopotamią, a na Pułnoc z Armenią. Jest złożona i opasana ze 4. gór jedna na drugiej. 1. Góra jest obfitująca w zboża, i wszelakie owoce. 2. Góra jest pełna głogu i skał, i w niwczym nie obfitująca,
Szosta tákże Metropoliá byłá erygowána w Nikozyi máiąca 3. Biskupow Suffrágánow w Miástách zwánych Paphus, Lemissa, y Famagusta. GORA LIBAN. GORA LIBAN.
GOrá tá iest náywyższa w Pálestynie, bo ma mieć ná około 60. mil, iedną odnogą zábiera Część Fenicyi, á drugą Część Syryi, ná Záchod oblewa ią Morze Medyterráńskie, ná Południe grániczy z Ziemią S. ná Wschod z Mezopotamią, á ná Pułnoc z Armenią. Iest złożona y opasána ze 4. gor iedná ná drugiey. 1. Gorá iest obfituiąca w zbożá, y wszelákie owoce. 2. Gorá iest pełna głogu y skał, y w niwczym nie obfituiąca,
Skrót tekstu: ŁubŚwiat
Strona: 573
Tytuł:
Świat we wszystkich swoich częściach
Autor:
Władysław Aleksander Łubieński
Drukarnia:
Wrocławska Akademia Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Wrocław
Region:
Śląsk
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
relacje
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1740
Data wydania (nie wcześniej niż):
1740
Data wydania (nie później niż):
1740
roźlewa: rozmitych krajów brzegi/ wyspy/ pagórki/ krzywym biegiem obchodzi/ i imię za różnemi miejscami/ i przymiotami mieni: odnogi rozmaite czyni: także na niektórych miejscach barzo się ścieśnia/ jako osobliwie na Fretum Gadytańskim i Magellańskim i na Anian/ które zachodnią Amerykę i Tartary wschodnie dzieli: i indziej. Niemniej dziwne Medyterrańskie/ które się z Oceanem łący/ a ziemię Afrycką i Europską dzieli śrzodkiem ich przechodząc: także imion rozmaitych od krajów/ wyspów/ miast/ i od przymiotów i przygód różnych/ nabywa. Aleć i Caspium/ abo Chawleńskie morze/ i insze jemu podobne/ jakby jeziora wielkie/ jako Zaire/ Borneo/ i
roźlewa: rozmitych kráiow brzegi/ wyspy/ págorki/ krzywym biegiem obchodźi/ y imię zá roznemi mieyscámi/ y przymiotámi mieni: odnogi rozmáite czyni: tákże ná niektorych mieyscách bárzo się śćieśńia/ iáko osobliwie ná Fretum Gáditáńskim y Mágelláńskim y ná Anián/ ktore zachodnią Amerykę y Tártáry wschodnie dźieli: y indźiey. Niemniey dźiwne Mediterráńskie/ ktore się z Oceanem łączy/ á ziemię Afrycką y Europską dźieli śrzodkiem ich przechodząc: tákże imion rozmáitych od kráiow/ wyspow/ miast/ y od przymiotow y przygod roznych/ nábywa. Aleć y Caspium/ ábo Cháwleńskie morze/ y insze iemu podobne/ iákby ieźiorá wielkie/ iáko Záire/ Borneo/ y
Skrót tekstu: BotŁęczRel_II
Strona: 5
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. II
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
/ iż drugdzie jest wolniejsze i szerokie; a drugdzie zamknione i ściśnione: drugdzie się rozbiega bez przeszkody; a drugdzie ma przeszkodę. Morza tedy szerokie i zamknione/ jako jest Euksińskie i Baltickie/ nie mają tego przybywania ani ubywania wód: ciasne zaś i długie/ jako morze czerwone i Adriatickie/ jawnie go doznawają. Medyterrańskie/ ma wprawdzie to poruszanie i przybywanie wód; ale jakby nieznaczne/ oprócz u Faru w Mesinie/ a na odnodze Weneckiej. V Nigropontu jest jedno poruszanie różne/ abowiem wedle pospolitego mniemania/ ustępuje i przystępuje siedm kroć na dzień/ acz jeden Autor teraźniejszy pisze/ iż tylo czterykroć. Liujus pisze/ iż ani go
/ iż drugdźie iest wolnieysze y szerokie; á drugdźie zámknione y śćiśnione: drugdźie się rozbiega bez przeszkody; á drugdźie ma przeszkodę. Morzá tedy szerokie y zámknione/ iáko iest Euxińskie y Báltickie/ nie máią tego przybywánia áni vbywánia wod: ćiásne záś y długie/ iáko morze czerwone y Adriátickie/ iáwnie go doznawáią. Mediterráńskie/ ma wprawdźie to poruszánie y przybywánie wod; ále iákby nieznáczne/ oprocz v Faru w Messinie/ á ná odnodze Weneckiey. V Nigropontu iest iedno poruszánie rozne/ ábowiem wedle pospolitego mniemánia/ vstępuie y przystępuie śiedm kroć ná dźień/ ácz ieden Author teráźnieyszy pisze/ iż tylo czterykroć. Liuius pisze/ iż áni go
Skrót tekstu: BotŁęczRel_II
Strona: 13
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. II
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
względem dowcipów ludzkich. A nad to jeszcze/ morze to czyni więcej ustępów i odnóg w Europie/ a niż w inszych krajach/ dla których odnóg ludzie tuteczni/ jęli się żeglowania i kupiectwa i handlów. a stąd zaś poszły spaniałe miasta/ i potężne narody. Księgi pierwsze,
Dysputują/ skądby miało początek morze Medyterrańskie: abowiem niektórzy chcą (a z nich podobno jest Arystoteles) żeby się poczynało z Meotidy/ i z Euksińskiego morza. A przyczynę powiadają/ iż stamtąd morze idzie przez Bosfor Tracki ku Włochom/ nie wracając się nazad. Co jeśliżby była prawda/ potrzebaby przyznać/ jakby się Medyterrańskie morze rodziło z rzeki Tanais i
względem dowćipow ludzkich. A nád to iescze/ morze to czyni więcey vstępow y odnog w Europie/ á niż w inszych kráiách/ dla ktorych odnog ludźie tuteczni/ ięli się żeglowánia y kupiectwá y hándlow. á ztąd záś poszły spániáłe miástá/ y potężne narody. Kśięgi pierwsze,
Disputuią/ skądby miáło początek morze Mediterráńskie: ábowiem niektorzy chcą (á z nich podobno iest Aristoteles) żeby się poczynáło z Meotidy/ y z Euxińskiego morzá. A przyczynę powiádáią/ iż ztámtąd morze idźie przez Bosfor Trácki ku Włochom/ nie wrácáiąc się názad. Co iesliżby byłá prawdá/ potrzebáby przyznáć/ iákby się Mediterráńskie morze rodźiło z rzeki Tánáis y
Skrót tekstu: BotŁęczRel_II
Strona: 19
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. II
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
