Schwartzwurtzl/ Schmeerwurtzl/ Beynweyl.
KOsztywał abo Żywokost wielki/ jest dwojaki. Biały abo samica/ i czerwony abo samiec. Pierwszy/ ma korzeń/ miąższy/ wielki/ klejowaty/ abo śliski/ i ślozowaty: na dwa łokcia w ziemi wzdłuż. Po wierzchu czarny i gładki/ wewnątrz biały. Z tego kłącze wyrasta miąższe/ ostre a szczeciaste/ wewnątrz czcze/ lekkie/ na łokieć/ pod czas wyższe. Z liściem ciemnozielonym/ długim/ i wielkim/ ostro kosmatym. Ze śrzodku serduszka puszczając cienkie/ z których potym nasienie w zielonych szupinkach/ abo w strączkach bywa. Kwitnie przez całe lato.
Drugi/ temu we wszystkim podobny/
Schwartzwurtzl/ Schmeerwurtzl/ Beynweyl.
KOsztywáł ábo Zywokost wielki/ iest dwoiáki. Biały ábo sámicá/ y czerwony ábo sámiec. Pierwszy/ ma korzeń/ miąższy/ wielki/ kliiowáty/ ábo śliski/ y ślozowáty: ná dwá łokćiá w źiemi wzdłuż. Po wierzchu czarny y głádki/ wewnątrz biały. Z tego kłącze wyrasta miąższe/ ostre á szczećiáste/ wewnątrz czcze/ lekkie/ ná łokieć/ pod czás wyższe. Z liściem ćiemnoźielonym/ długim/ y wielkim/ ostro kosmátym. Ze śrzodku serduszká pusczáiąc ćienkie/ z ktorych potym naśienie w źielonych szupinkách/ ábo w strączkách bywa. Kwitnie przez cáłe láto.
Drugi/ temu we wszystkim podobny/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 257
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
do końca ósmego gradusu/ i od 50. aż do końca 54. W którym miejscu znajduje się 17. Prowincyj. 208. miast murowanych: 150. inszych/ które też za takie mogą ujść/ a więcej nad 6300. wsi z murowanemi wieżami przy Kościołach/ oprócz inszych. Powietrze tam pospolicie jest wilgotne i miąższe/ jednak zdrowe i płodne: gdyż owce i kozy rodzą zaraz po trojgu/ i po czworgu jagniąt: i krowy też częstokroć po dwojgu cieląt/ i tak wiele mleka dają/ iżby temu nie wierzył/ ktoby sam nieobaczył. Lato tam jest łaskawe i ucieszne: zima zaś długa i wietrzna/ z zimnem
do końcá osmego gradusu/ y od 50. áż do końcá 54. W ktorym mieyscu znáyduie się 17. Prouinciy. 208. miast murowánych: 150. inszych/ ktore też zá tákie mogą vyść/ á więcey nád 6300. wśi z murowánemi wieżámi przy Kośćiołách/ oprocz inszych. Powietrze tám pospolićie iest wilgotne y miąższe/ iednák zdrowe y płodne: gdyż owce y kozy rodzą záraz po troygu/ y po czworgu iágniąt: y krowy też częstokroć po dwoygu ćieląt/ y ták wiele mleká dáią/ iżby temu nie wierzył/ ktoby sam nieobaczył. Láto tám iest łáskáwe y vćieszne: źimá záś długa y wietrzna/ z źimnem
Skrót tekstu: BotŁęczRel_I
Strona: 78
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. I
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
doznano też tego/ iż jeśli się którzy ludzie przenoszą z równiny na góry/ doznawają takiejże miseriej na żołądku/ i w głowie/ jako owi na morzu/ co się mu nie przyzwyczają. Co drudzy przypisują zbytniej subtelności powietrza i wiatrów/ drudzy odmianie: bo na równinie powietrze jest ciepłe/ i wilgotne/ i miąższe; po górach zaś zimne/ suche/ i wilgotne. Tam jest jednostajne/ bo tam nie wieje nigdy inszy wiatr/ tylko Sur/ abo południowy; tu jest rozmaity/ i sposoby ma różne. Tam nie idzie deszcz/ ani śnieg; a tu oboja ta rzecz bywa. I nie jest to dziw/ iż
doznano też tego/ iż iesli się ktorzy ludźie przenoszą z rowniny ná gory/ doznawáią tákieyże miseriey ná żołądku/ y w głowie/ iáko owi ná morzu/ co się mu nie przyzwyczáią. Co drudźy przypisuią zbytniey subtelnośći powietrza y wiátrow/ drudzy odmiánie: bo ná rowninie powietrze iest ćiepłe/ y wilgotne/ y miąższe; po gorách záś źimne/ suche/ y wilgotne. Tám iest iednostáyne/ bo tám nie wieie nigdy inszy wiátr/ tylko Sur/ ábo południowy; tu iest rozmáity/ y sposoby ma rozne. Tám nie idźie descz/ áni śnieg; á tu oboiá tá rzecz bywa. Y nie iest to dźiw/ iż
Skrót tekstu: BotŁęczRel_I
Strona: 306
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. I
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
niż 200. lat/ jako tam Genueńczykowie mieszkają. Do krainy Balagna rzeczonej/ należy wyspa Rossa/ którą drudzy nazywają złotą: a tę byli przyłączyli do Korsiki Genueńczykowie. Księgi piąte. SARDyNIA.
SArdyniej wokrąg jest 560 mil: odległa od Corsiki 10. od Afryki 130. położenie ma przykre i górzyste/ powietrze miąższe i niezdrowe/ a zwłaszcza lecie. Ta część jej co się udaje ku Afryce/ jest ucieszniejsza i urodzajniejsza/ a niż owa/ co się ku Korsice obróciła. Ma dosyć zboża i bydła: wysyła od siebie niemało pszenice: (i gdzieby ją sprawiano/ zrównałaby w tym z Sicilią) i skor/
niż 200. lat/ iáko tám Genueńczykowie mieszkáią. Do kráiny Bálágná rzeczoney/ należy wyspá Rossá/ ktorą drudzy názywáią złotą: á tę byli przyłączyli do Korsiki Genueńczykowie. Kśięgi piąte. SARDINIA.
SArdiniey wokrąg iest 560 mil: odległá od Corsiki 10. od Afriki 130. położenie ma przykre y gorzyste/ powietrze miąższe y niezdrowe/ á zwłasczá lećie. Tá część iey co się vdáie ku Afryce/ iest vćiesznieysza y vrodzáynieysza/ á niż owá/ co sie ku Korsice obroćiłá. Ma dosyć zboża y bydłá: wysyła od siebie niemáło pszenice: (y gdźieby ią spráwiano/ zrownáłáby w tym z Sicilią) y skor/
Skrót tekstu: BotŁęczRel_II
Strona: 95
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. II
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
