wymierzają płaszczyzny. 3tio. W zdłuż, w szerz, oraz i w głąb, którymi się wymierzają zupełne figury. Na przykład łokieć jest jeden prosty: Którym się wymierza tylko długość rzeczy. Drugi jest kwadratowy: którym się wymierza razem długość i szerokość rzeczy. Trzeci jest kubiczny: którym się wymierza razem długość szerokość i miąższość rzeczy. Toż rozumieć o innych miarach Geometrycznych. O miarach pospolitych.
XXV. Pospolite w używaniu ludzkim u kupców tak są różne od siebie miary, że nie tylko co krai, ale i w jednymże państwie ledwie nieco miasto, to insza miara, jedna nad drugą mniejsza lub większa.
1. Piędź
wymierzaią płaszczyzny. 3tio. W zdłuż, w szerz, oraz y w głąb, ktorymi się wymierzaią zupełne figury. Ná przykład łokieć iest ieden prosty: Ktorym się wymierza tylko długość rzeczy. Drugi iest kwadratowy: ktorym się wymierza rázem długość y szerokość rzeczy. Trzeci iest kubiczny: ktorym się wymierza razem długość szerokość y miąższość rzeczy. Toż rozumieć o innych miarach Geometrycznych. O miarach pospolitych.
XXV. Pospolite w używaniu ludzkim u kupcow ták są rożne od siebie miary, że nie tylko co krai, ále y w iednymże państwie ledwie nieco miásto, to insza miara, iedna nad drugą mnieysza lub większa.
1. Piędź
Skrót tekstu: BystrzInfRóżn
Strona: Zv
Tytuł:
Informacja różnych ciekawych kwestii
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
ekonomia, fizyka, matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
się roztrąci. Lamaniem proszek jeśli nie padnie/ Niech taki kupi/ kto nań napadnie.
Capparie Kapary. Kapary nieczcze[...] ale zupełne/ Kto umie obrać/ ma oczy wierne. Przy tym mają być i czerwonawe/ A gdy w ząb ujmiesz z lekka gorzkawe.
Corallus Koral. Twardość w Koralu nie bez gładkości/ Miąższość/ czerwoność/ nie bez jasności. Ma swoje pewne gdzie takie cnoty/ V dobrych kupców zawsze zaloty.
Calamus. Rajska Trawa, Tatarskie Ziele. Białość zaleca Tatarskie Ziele/ Zapach/ i prochu gdy nie masz w ciele/ Gdy go probierka ręką rozłamuje/ Niech z tym przymiotem kupiec kupuje.
Diagredion. Diagrid.
się rostrąći. Lamániem proszek iesli nie padnie/ Niech táki kupi/ kto nań nápádnie.
Capparie Káppáry. Káppáry niecżcże[...] ále zupełne/ Kto vmie obrać/ ma ocży wierne. Przy tym máią bydź y cżerwonáwe/ A gdy w ząb vymiesz z lekká gorzkáwe.
Corallus Koral. Twárdość w Koralu nie bez głádkośći/ Miąższość/ cżerwoność/ nie bez iásnośći. Ma swoie pewne gdzie tákie cnoty/ V dobrych kupcow záwsze zaloty.
Calamus. Rayska Tráwá, Tátarskie Ziele. Białość zálecá Tátárskie Ziele/ Zapách/ y prochu gdy nie mász w ćiele/ Gdy go probierká ręką rozłámuie/ Niech z tym przymiotem kupiec kupuie.
Diagredion. Dyagrid.
Skrót tekstu: OlszSzkoła
Strona: F3
Tytuł:
Szkoła Salernitańska
Autor:
Hieronim Olszowski
Drukarnia:
Walerian Piątkowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1640
Data wydania (nie wcześniej niż):
1640
Data wydania (nie później niż):
1640
się ona bestyja czerniała, a od nóg aż do głowy postać ludzką miała. Wielą barzo rąk wkoło była otoczona, ręka zaś na tysiąc sto łokci rozciągniona. Wmiąż dziesięć, u każdej zaś ręki palców było dwadzieścia, których długość sto piędzi mierzyło. Pazury też żelazne u rąk i nóg miała, tymi groty od kopij miąższość przewyszała. Pysk także barzo długi, miąższy, zakrzywiony, ogon zaś nazbyt ostry, w żądła uzbrojony. Leży to dziwowisko straszne, niewidane, na kracie rozpalonej mocno przykowane. Nieprzeliczeni czarci ognie podpalają, dmąc miechami, pod kratą płomienie wzniecają. Tak wiele czartów i dusz więźnia otoczyło, iż zda się niepodobno,
się ona bestyja czerniała, a od nóg aż do głowy postać ludzką miała. Wielą barzo rąk wkoło była otoczona, ręka zaś na tysiąc sto łokci rozciągniona. Wmiąż dziesięć, u każdej zaś ręki palców było dwadzieścia, których długość sto piędzi mierzyło. Pazury też żelazne u rąk i nóg miała, tymi groty od kopij miąższość przewyszała. Pysk także barzo długi, miąższy, zakrzywiony, ogon zaś nazbyt ostry, w żądła uzbrojony. Leży to dziwowisko straszne, niewidane, na kracie rozpalonej mocno przykowane. Nieprzeliczeni czarci ognie podpalają, dmąc miechami, pod kratą płomienie wzniecają. Tak wiele czartów i dusz więźnia otoczyło, iż zda się niepodobno,
Skrót tekstu: BolesEcho
Strona: 99
Tytuł:
Przeraźliwe echo trąby ostatecznej
Autor:
Klemens Bolesławiusz
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
mieszany
Rodzaj:
utwory synkretyczne
Gatunek:
kazania
Tematyka:
religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1670
Data wydania (nie wcześniej niż):
1670
Data wydania (nie później niż):
1670
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Jacek Sokolski
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Warszawa
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Instytut Badań Literackich PAN, Stowarzyszenie "Pro Cultura Litteraria"
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
2004
. Prawda to iż tak jest/ ale gdy będzie patrzyć na miąższość i na grubość ziemie/ pewna rzecz że więcej jest ziemie aniżeli wody: bo to powierzchne rozlanie wody po wszystkiej ziemi we dwój nasób zda się być i jest więsze niżeli sama ziemia/ jako tego dowodzą Astrologowie i inszy Kosmografi: jednak że głębokość i miąższość ziemie nie jest porównana z wodą/ abowiem kędykolwiek jest woda/ tam wszędy jest pod nią ziemia/ a nie wszędy woda pod ziemią jest. Powiadają tak i pisze ich wiele/ iż morze nie bywa ani jest głębsze/ jedno na ośmdziesiąt kroków/ albo na piętnaście stajan/ co jedno jest: a na niektórych miejscach
. Prawdá to iż ták iest/ ále gdy będźie pátrzyć ná miąższość y ná grubość ziemie/ pewna rzecż że więcey iest źiemie ániżeli wody: bo to powierzchne rozlanie wody po wszystkiey źiemi we dwoy nasob zda się bydź y iest więsze niżeli sámá źiemia/ iáko tego dowodzą Astrologowie y inszy Kosmográphi: iednák że głębokość y miąższosć źiemie nie iest porownána z wodą/ ábowiẽ kędykolwiek iest wodá/ tám wszędy iest pod nią źiemiá/ á nie wszędy wodá pod źiemią iest. Powiádáią ták y pisze ich wiele/ iż morze nie bywa áni iest głębsze/ iedno ná ośmdźieśiąt krokow/ álbo ná piętnaśćie stáian/ co iedno iest: á ná niektorych mieyscách
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 23.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
: i przeto takowe miejsca Łacinnicy zowią Vada , a naszy brody/ że może przez nie przebrnąc i przejść. A ziemia dwadzieścia razy wzmiąż jest więtsza aniżeli woda. I przeto gdy ziemię mierzają/ tedy w okrąg onę rachują na trzykroć sto tysięcy i pięć set łokci/ tedy semidiameter onej będzie (to jest w połowicy miąższość jej) na pięć tysięcy łokci. A co zadają że wiele jest miejsc na morzu/ których dna i spodku dóść nie mogą/ jedna albo dwie niezwyczajne rzeczy nie mogą nas w tym pokonać/ bo tylko to powiadają w Szwecji przy morzu/ które zowią Germanicum/ że jest takowe miejsce kędy kotwicami nie mogą dość spodku
: y przeto tákowe mieyscá Laćinnicy zowią Vada , á nászy brody/ że może przez nie przebrnąc y przeyść. A źiemiá dwádźieśćiá rázy wzmiąż iest więtsza ániżeli wodá. Y przeto gdy źiemię mierzáią/ tedy w okrąg onę ráchuią ná trzykroć sto tyśięcy y pięć set łokći/ tedy semidiameter oney będźie (to iest w połowicy miąższość iey) ná pięć tyśięcy łokći. A co zadáią że wiele iest mieysc ná morzu/ ktorych dná y spodku dóść nie mogą/ iedná álbo dwie niezwycżáyne rzecży nie mogą nas w tym pokonáć/ bo tylko to powiádáią w Szwecyey przy morzu/ ktore zowią Germanicum/ że iest tákowe mieysce kędy kotwicámi nie mogą dość spodku
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 23.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
i z Łożyska/ albo zawiezienia miedzy kościami w otworze łona/ tenże Sok jest prędkim ratunkiem/ dając go kropli dwanaście pić z trochą Oliwy. Tur.) Łożysku.
Łożysko po porodzeniu pozostałe wyrzuca pomienionym obyczajem dany. (Tenże.) Item.
Tenże Sok/ podług kopania korzenia jego nabrzmiałość/ i miąższość członków rozpędza/ albo i czyni. (tenże.) Ciało potężnie pryszczy.
Ciało potężnie pryszczy/ tak iż za Cauterium ujdzie/ z zielomymi Włoskimi Chrząszczami roztarty. Krwi zsiadłej w wnętrzu.
Krew zsiadłą we wnętrznościach rozprawuje. Także Zasiniałości
Zasiniałości na ciele/ z naskoczenia krwie za skorę/ rozpędza/ biorąc go przez
y z Lożyská/ álbo zawieźienia miedzy kośćiámi w otworze łoná/ tenże Sok iest prędkim rátunkiem/ dáiąc go kropli dwánaśćie pić z trochą Oliwy. Tur.) Lożysku.
Lożysko po porodzeniu pozostáłe wyrzuca pomienionym obyczáiem dány. (Tenże.) Item.
Tenże Sok/ podług kopánia korzeniá iego nábrzmiáłość/ y miąższość członkow rospądza/ álbo y czyni. (tenże.) Ciáło potężnie prysczy.
Ciáło potężnie prysczy/ ták iż zá Cauterium vydźie/ z źielomymi Włoskimi Chrząsczámi rostárty. Krwi zśiádłey w wnętrzu.
Krew zśiádłą we wnętrznośćiách rospráwuie. Tákże Záśiniáłośći
Záśiniáłośći ná ćiele/ z náskoczenia krwie zá skorę/ rospądza/ biorąc go przez
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 185
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
nasypali/ i przez niemały czas mieszając wzrusali/ skąd zatym dostawał barwy/ a to czynili dla jego dłuższego bez skazy zachowania. Ten potym z Cyrenaiskiej ziemie do Pireneum Atenieńskiego portu przypuszczali. Korzeń. Kłącze. Liście. Nasienie.
Drudzy piszą korzeń tego ziela być na łokieć wzdłuż/ pod czas dłuższy/ a we środku miąższość ma jako jaką głowę. A wierzch jego mało nie nad ziemię wychodzi/ i zowią to mlekiem. Z kąd kłącze wyrasta i z liściem. To tak Teofrastus o tym zielu pisze. Galenus krócej i wyraźniej/ w ośmych księgach/ zwłaszcza o Soku tak mówi: Sok Cyrenajski jest przyrodzenia barzo gorącego. Liście/ także
násypáli/ y przez niemáły cżás mieszáiąc wzrusáli/ skąd zátym dostawał bárwy/ á to czynili dla iego dłuższego bez skázy záchowánia. Ten potym z Cyrenaiskiey źiemie do Pireneum Atenieńskiego portu przypusczáli. Korzeń. Kłącze. Liście. Naśienie.
Drudzy piszą korzeń teg^o^ źiela być ná łokieć wzdłuż/ pod czás dłuższy/ á we środku miąższość ma iáko iáką głowę. A wierzch ieg^o^ máło nie nád źiemię wychodźi/ y zowią to mlekiem. Z kąd kłącze wyrasta y z liśćiem. To ták Theophrastus o tym źielu pisze. Galenus krocey y wyráźniey/ w osmych kśięgách/ zwłasczá o Soku ták mowi: Sok Cyrenáyski iest przyrodzenia bárzo gorącego. Liśćie/ tákże
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 188
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
trzy jej dyferencje determinują Astronomowie. Tycho determinuje najmniejszą Księżyca od ziemi odległość na semidiametrów ziemi 53. to jest na mil 45680. Średnią odległość na semidiametrów ziemi 53. to jest na mil 47300. Największą odległość na semidiametrów 58. to jest na mil 49480. Bo jeden semidiameter ziemi wynosi na mil Niemieckich 860. Zaczym miąższość nieba Księżycowego, to jest droga zbliżania się ku ziemi i oddalania ku firmamentowi, jest na 5. semidiametrów ziemi, to jest namil 4300. A że diameter największy cyrkułu, to jest drogi Księżycowej, z dwóch odległości od ziemi, jako semidiametrów swoich złożony, jest diametrów ziemi blisko 60. to jest mil 103200
trzy iey dyfferencye determinuią Astronomowie. Tycho determinuie naymnieyszą Xiężyca od ziemi odległość ná semidyametrow ziemi 53. to iest ná mil 45680. Srzednią odległość ná semidyametrow ziemi 53. to iest ná mil 47300. Naywiększą odległość ná semidyametrow 58. to iest ná mil 49480. Bo ieden semidyameter ziemi wynosi ná mil Niemieckich 860. Záczym miąszszość nieba Xiężycowego, to iest droga zbliżania się ku ziemi y oddalania ku firmamentowi, iest ná 5. semidyametrow ziemi, to iest námil 4300. A że dyameter naywiększy cyrkułu, to iest drogi Xiężycowey, z dwoch odległości od ziemi, iáko semidyametrow swoich złożony, iest dyametrow ziemi blisko 60. to iest mil 103200
Skrót tekstu: BystrzInfAstron
Strona: K4v
Tytuł:
Informacja Astronomiczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
według liczby gradusów ekliptyki to jest drogi słonecznej. Więc trzy jej dyferencje naznaczają Astronomowie. Tyho determinuje najmniejszą słońcaód ziemi dystancją na semidiametrów ziemi 1117. to jest na mil 860620. Średnią odległość na semidiametrów ziemi 1150. to jest na mil 989000. Największą odległość na semidiametrów ziemi 1182. to jest na mil 1016520. Zaczym miąższość Nieba słonecznego, to jest droga zbliżenia się ku ziemi i oddalenia ku firmamentowi jest na 65. semidiametrów ziemi, to jest na mil 55900. A że diameter najmniejszy cyrkułu to jest drogi słonecznej od wschodu ku zachodowi, z dwóch odległości od ziemi jako semidiametrów swoich złożony, jest diametrów, jest diametrów ziemi 1118. to
według liczby gradusow ekliptyki to iest drogi słoneczney. Więc trzy iey dyfferencye naznaczaią Astronomowie. Tyho determinuie naymnieyszą słońcaod ziemi dystancyą ná semidyametrow ziemi 1117. to iest ná mil 860620. Szrednią odległość ná semidyametrow ziemi 1150. to iest ná mil 989000. Naywiększą odległość ná semidyametrow ziemi 1182. to iest ná mil 1016520. Zaczym miąższość Nieba słonecznego, to iest droga zbliżenia się ku ziemi y oddalenia ku firmamentowi iest ná 65. semidyametrow ziemi, to iest ná mil 55900. A że dyameter naymnieyszy cyrkułu to iest drogi słoneczney od wschodu ku zachodowi, z dwoch odległości od ziemi iáko semidyametrow swoich złożony, iest dyametrow, iest dyametrow ziemi 1118. to
Skrót tekstu: BystrzInfAstron
Strona: L4
Tytuł:
Informacja Astronomiczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
jednakowa, iż nie ziemię, ale słońce ma za centrum obrotu swego. Więc trzy jej dyferencje determinuje Tycho: największą na semidiametrów ziemi 1987. to jest na mil 1708820. Średnią odległość na semidiametrów ziemi 1150. to jest namil 989000. Najmniejszą odległość na semidiametrów ziemi 297. to jest na mil 255420. Zaczym miąższość Nieba Wenusowego, to jest droga zbliżenia się ku ziemi i oddalenia ku firmamentowi, jest na semidiametrów 1690. to jest na mil 1453400. Wielkość Wenusa szóstej części równa się ziemi. Merkuriusza zaś odległość od ziemi jest największa, na semidiametrów ziemi 1655. to jest na mil 1423300. Średnia odległość na semidiametrów ziemi 1150.
iednakowa, iż nie ziemię, ále słońce ma zá centrum obrotu swego. Więc trzy iey dyfferencye determinuie Tycho: naywiększą ná semidiametrow ziemi 1987. to iest ná mil 1708820. Srzednią odległość ná semidyametrow ziemi 1150. to iest námil 989000. Naymnieyszą odległość ná semidyametrow ziemi 297. to iest ná mil 255420. Záczym miąszszość Nieba Wenusowego, to iest droga zbliżenia się ku ziemi y oddalenia ku firmamentowi, iest ná semidyametrow 1690. to iest ná mil 1453400. Wielkość Wenusa szostey części rowna się ziemi. Merkuryusza zaś odległość od ziemi iest naywiększa, ná semidyametrow ziemi 1655. to iest ná mil 1423300. Srzednia odległość ná semidyametrow ziemi 1150.
Skrót tekstu: BystrzInfAstron
Strona: M2
Tytuł:
Informacja Astronomiczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
