polewać potrzeba wodą letnią. Gdy czas sadzić sałatę, obserwuj abyś rzadko jeden krzaczek od drugiego sadził. Coraz ją przesadzając, czyni się miętką i kruchą. A jeśli byś nasienie sałaciane na trzy dni namoczył w wodzie jakim odorem żaprawnej, naprzykład w wódce różowej, będzie sałata odoru przyjemnego. O Rzodkwi ogrodowej miesięcznej, tu także są nie które scienda, że się w cieniu kocha u w ziemi, pulchnej, i tłustej. Ma być siana w pełni Maja, słodsza będzie, często polewana. a jeszcze słodsza przez dzień i przez noc namoczywszy. Mały daje pokarm, urinam pellit, na czczo jedzona nieczystości z żołądka ruguje,
polewać potrzeba wodą letnią. Gdy czas sadzić sałatę, obserwuy abyś rzadko ieden krzaczek od drugiego sadził. Coraz ią przesadzaiąc, czyni się miętką y kruchą. A iezli byś nasienie sałaciane na trzy dni namoczył w wodzie iakim odorem źaprawney, naprzykład w wodce rożowey, będzie sałata odoru przyiemnego. O Rzodkwi ogrodowey miesięczney, tu także są nie ktore scienda, że się w cieniu kocha v w ziemi, pulchney, y tłustey. Ma bydź siana w pełni Maia, słodsza będzie, często polewana. a ieszcze słodsza przez dzień y przez noc namoczywszy. Máły daie pokarm, urinam pellit, na czczo iedzona nieczystości z żołądka ruguie,
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 439
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
. Tu niechaj każdy nowej przypatrzy się fozie, Że człek może uczciwie wisieć na powrozie. Z tej przyczyny żup swoich nie osadził nikiem Król uważny naonczas, tylko lunatykiem: Takiemu dał do skarbu darów bożych klucze, Który się, choćby upadł (broń Boże!), nie stłucze. To ma, kto się w miesięcznej pełni na świat rodzi, Że po ścianach krom zdrowia naruszenia chodzi; Tak mu stąpać po ziemi, jako i po stropie. Ty przecie, radzę, mocno każ kręcić konopie, Inakszy bowiem aspekt waszej świetnej Luny; Niech się drapią po drzewach wiewiórki i kuny. 17. DO PANIEJ HERBOWNEJ
Odmienny miesiąc w herbie ma
. Tu niechaj każdy nowej przypatrzy się fozie, Że człek może uczciwie wisieć na powrozie. Z tej przyczyny żup swoich nie osadził nikiem Król uważny naonczas, tylko lunatykiem: Takiemu dał do skarbu darów bożych klucze, Który się, choćby upadł (broń Boże!), nie stłucze. To ma, kto się w miesięcznej pełni na świat rodzi, Że po ścianach krom zdrowia naruszenia chodzi; Tak mu stąpać po ziemi, jako i po stropie. Ty przecie, radzę, mocno każ kręcić konopie, Inakszy bowiem aspekt waszej świetnej Luny; Niech się drapią po drzewach wiewiórki i kuny. 17. DO PANIEJ HERBOWNEJ
Odmienny miesiąc w herbie ma
Skrót tekstu: PotPoczKuk_III
Strona: 400
Tytuł:
Poczet herbów szlachty
Autor:
Wacław Potocki
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
herbarze
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1696
Data wydania (nie wcześniej niż):
1696
Data wydania (nie później niż):
1696
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Dzieła
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Leszek Kukulski
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Warszawa
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Państwowy Instytut Wydawniczy
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1987
octem a z miodem naczczo używając. Płynieniu nasienia
Płynienie nasienia Męskiego zawściąga/ proch korzenia tego z ocztem pijąc naczczo poranu i na noc/ albo zmiodem torchę przylawszy octu. Bo nasienie przyrodzone niszczy. Plin: Mesue: Krwi spalonej
Krew spaloną Melancholiczną wywodzi/ korzenie jego warząc/ albo proch z czymkolwiek pijąc. Miesięcznej.
Miesieczną chorobę białogłowską/ nad przyrodzenie zawściągnioną/ w zbudza/ i potężnie wywydzi/ z winem go używając. Mes. Macicy
Bolenie Macice uśmierza/ także go z winem pijąc. Toż też kapanie z niego czyni/ po Pępek w nim siedząc na korzeniu jego. Hai.
Macice zatwardziałości odmiękcza. Żyły jej odwilża
octem á z miodem náczczo vżywáiąc. Płynieniu naśienia
Płynienie naśienia Męskie^o^ záwśćiąga/ proch korzenia tego z ocztem piiąc náczczo poránu y ná noc/ álbo zmiodem torchę przylawszy octu. Bo nasienie przyrodzone nisczy. Plin: Mesue: Krwi spaloney
Kreẃ spaloną Melankoliczną wywodźi/ korzenie iego wárząc/ álbo proch z czymkolwiek piiąc. Mieśięczney.
Mieśieczną chorobę białogłowską/ nád przyrodzenie záwsćiągnioną/ w zbudza/ y potężnie wywydźi/ z winem go vżywáiąc. Mes. Mácicy
Bolenie Máćice vśmierza/ tákże go z winem piiąc. Toż też kapánie z niego czyni/ po Pępek w nim śiedząc ná korzeniu iego. Hai.
Macice zátwárdźiáłośći odmiękcza. Zyły iey odwilża
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 7
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
leczy/ też wodę pijąc/ i ułomności naparzając. Przepukłym.
Przepukliny leczy/ Tatarskie ziele warzone/ Trunkiem używane. Ktemu/ kąpanie i naparzanie z niego czyniąc/ i sam Korzeń plastrując. Uszczknionym
Uszczknionym od węża/ i od innych bestii jadowitych/ Sok z Tatarskiego ziela korzenia/ z winem starym mocnym pić dobrze. Miesięcznej.
Miesięczną chorobę białogłowską wzbudza/ kapanie po pas z niego czyniąc: abowiem żyły otwiera.
Z samego korzenia także czopek ustrugany/ a w otwór łona wprawiony/ toż czyni. Także też warzony z Kopytnikiem/ a z Bożym drzewkiem w winie/ rano i na noc ciepło dobrze go pić/ korzeniem jego także warzonym/
leczy/ też wodę piiąc/ y vłomnośći náparzáiąc. Przepukłym.
Przepukliny leczy/ Tátárskie źiele wárzone/ Trunkiem vżywáne. Ktemu/ kąpánie y náparzánie z niego czyniąc/ y sam Korzen plastruiąc. Vsczknionjm
Vsczknionym od wężá/ y od inych bestiy iádowitych/ Sok z Tátárskiego źiela korzenia/ z winem stárym mocnym pić dobrze. Mieśięczney.
Miesięczną chorobę białogłowską wzbudza/ kapánie po pás z niego czyniąc: ábowiem żyły otwiera.
Z sámego korzenia tákże czopek vstrugány/ á w otwor łoná wpráwiony/ toż czyni. Tákże też wárzony z Kopytnikiem/ á z Bożym drzewkiem w winie/ ráno y ná noc ciepło dobrze go pić/ korzeniem iego tákże wárzonym/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 20
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Śleziony bole układa/ po dwu łyżkach na raz go biorąc/ porańu samego albo z juchą jego. Wino też wktórymby było warzone/ jeno bez gorączki toż czyni. Żołądkowi i piersiom.
Piersiom zaziębionym barzo użyteczny.
Zamulenia w wnętrznościach pomienionych otwiera. Moczu
Moczu nad przyrodzenie zatrzymanemu jest lekarstwem/ abowiem go Pędząc śpiesznie wywodzi. Miesięcznej
Miesięczną chorobę zawściągnioną Paniom wzbudza. Wodka albo Dystylatum Tatarskiego Ziela. Dystillatum Acori
Tych czasów czynią wodkę albo Dystylatum nietylko w Aptekach/ ale i nabożne białegłowki i Gorzałnice/ z Tatarskiego Ziela/ jeno różno/ jedni w winie/ drudzy w Gorzałce go mocząc/ jedni samo tylko/ drudzy z przydanim innych ziół i korzenia
Sleźiony bole vkłáda/ po dwu łyszkách ná raz go biorąc/ poráńu sámego álbo z iuchą iego. Wino też wktorymby było wárzone/ ieno bez gorączki toż czyni. Zołądkowi y pierśiom.
Piersiom záźiębionym bárzo vżyteczny.
Zámulenia w wnętrznośćiách pomienionych otwiera. Moczu
Moczu nád przyrodzenie zátrzymánemu iest lekárstwem/ ábowiem go Pędząc śpiesznie wywodźi. Mieśięczney
Mieśięczną chorobę záwśćiągnioną Pániom wzbudza. Wodká álbo Distyllatum Tátárskiego Zielá. Dystillatum Acori
Tych czásow czynią wodkę álbo Distyllatum nietylko w Aptekách/ ále y nabożne białegłowki y Gorzałnice/ z Tátárskiego Ziela/ ieno rozno/ iedni w winie/ drudzy w Gorzáłce go mocząc/ iedni sámo tylko/ drudzy z przydánim inych źioł y korzenia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 22
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
abo Oman. Żołądkowi.
Żołądkowi zimnemu/ i wtrawieniu Potraw osłabiałemu barzo śłuży. Apetit czyni.
Chęć do jedzenia wzbudza. Ustom wdzieczny zapach daje. Zamuleniu.
Zamulenia w wnętrznościach otwiera. Mózgu.
Mózgu i Nerwom
Nerwom dolegliwościam z zimnych Flusów pochodzącym/ jest barzo użyteczny. Mesua. Moczu
Moczu nad przyrodzenie zatrzymanemu. Miesięcznej.
Miesięcznej także chorobie nad zwyczaj zawściągnionej/ barzo użyteczny/ jedząc. Maść z Ziela Tatarskiego. Vnguentum de Acoro. Ślezienie zatwardziałej.
Maść z Tatarskiego Ziela/ na zatwardzenie Śleziony i Wątroby/ tym sposobem może być działana: Wziąć Soku skorzenia Tatarskiego ziela z pultora Funta/ Oliwy trzy łoty/ octu winnego kwartę/ Amoniaku
ábo Oman. Zołądkowi.
Zołądkowi źimnemu/ y wtrawieniu Potraw osłábiáłemu bárzo śłuży. Apetit czyni.
Chęć do iedzenia wzbudza. Vstom wdźieczny zapách dáie. Zámuleniu.
Zámulenia w wnętrznośćiách otwiera. Mozgu.
Mozgu y Nerwom
Nerwom dolegliwośćiam z źimnych Flusow pochodzącym/ iest bárzo vżyteczny. Mesua. Moczu
Moczu nád przyrodzenie zátrzymánemu. Mieśięczney.
Mieśięczney tákże chorobie nád zwyczay záwśćiągnioney/ bárzo vżyteczny/ iedząc. Máść z Ziela Tátárskiego. Vnguentum de Acoro. Sleźienie zátwárdźiáłey.
Máść z Tátárskiego Ziela/ ná zátwárdzenie Sleźiony y Wątroby/ tym sposobem może być dźiáłána: Wźiąć Soku zkorzenia Tátárskiego źiela z pultorá Funtá/ Oliwy trzy łoty/ octu winnego kwartę/ Ammoniaku
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 22
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Żołądkowi.
Żołądkowi zimnemu/ i wtrawieniu Potraw osłabiałemu barzo śłuży. Apetit czyni.
Chęć do jedzenia wzbudza. Ustom wdzieczny zapach daje. Zamuleniu.
Zamulenia w wnętrznościach otwiera. Mózgu.
Mózgu i Nerwom
Nerwom dolegliwościam z zimnych Flusów pochodzącym/ jest barzo użyteczny. Mesua. Moczu
Moczu nad przyrodzenie zatrzymanemu. Miesięcznej.
Miesięcznej także chorobie nad zwyczaj zawściągnionej/ barzo użyteczny/ jedząc. Maść z Ziela Tatarskiego. Vnguentum de Acoro. Ślezienie zatwardziałej.
Maść z Tatarskiego Ziela/ na zatwardzenie Śleziony i Wątroby/ tym sposobem może być działana: Wziąć Soku skorzenia Tatarskiego ziela z pultora Funta/ Oliwy trzy łoty/ octu winnego kwartę/ Amoniaku cztery łoty
. Zołądkowi.
Zołądkowi źimnemu/ y wtrawieniu Potraw osłábiáłemu bárzo śłuży. Apetit czyni.
Chęć do iedzenia wzbudza. Vstom wdźieczny zapách dáie. Zámuleniu.
Zámulenia w wnętrznośćiách otwiera. Mozgu.
Mozgu y Nerwom
Nerwom dolegliwośćiam z źimnych Flusow pochodzącym/ iest bárzo vżyteczny. Mesua. Moczu
Moczu nád przyrodzenie zátrzymánemu. Mieśięczney.
Mieśięczney tákże chorobie nád zwyczay záwśćiągnioney/ bárzo vżyteczny/ iedząc. Máść z Ziela Tátárskiego. Vnguentum de Acoro. Sleźienie zátwárdźiáłey.
Máść z Tátárskiego Ziela/ ná zátwárdzenie Sleźiony y Wątroby/ tym sposobem może być dźiáłána: Wźiąć Soku zkorzenia Tátárskiego źiela z pultorá Funtá/ Oliwy trzy łoty/ octu winnego kwartę/ Ammoniaku cztery łoty
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 22
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z korzenia warzonego juchę pijąc: wszakoż bacznie ma być używany: Lecie z wodą ludziom młodym: w Zimie z winem Plat. Żołądku
Żołądek mdły/ i do trawienia gnuśny/ posila/ i sposobnym do powinności czyni/ tak nim naparzając/ jako z Koprem włoskim używając. Abowiem rozgrzewa/ i wnętrzności w nim rozpadza. Miesięcznej
Miesięcną chorobę Paniam wzbudza/ i wywodzi/ a to nietylko przez usta jakimkolwiek sposobem używany/ ale też nad warzonym korzeniu jego siedząc/ parę przez lijek wotwor łona puszczając. Od gadziny obrażonem
Od Gadziny jadowitej ukaszonym/ jakimkolwiek sposobem używany/ bądź zwierzchu plastrowany/ bądź trunkiem używany/ jest wielkim lekarstwem/ i przeto
z korzenia wárzonego iuchę piiąc: wszákoż bácznie ma być vżywány: Lećie z wodą ludźiom młodym: w Zimie z winem Plat. Zołądku
Zołądek mdły/ y do trawienia gnuśny/ pośila/ y sposobnym do powinnośći czyni/ ták nim náparzáiąc/ iáko z Koprem włoskim vżywáiąc. Abowiem rozgrzewa/ y wnętrznośći w nim rospadza. Mieśięczney
Mieśięcną chorobę Pániam wzbudza/ y wywodźi/ á to nietylko przez vstá iákimkolwiek sposobem vżywány/ ále też nád wárzonym korzeniu iego śiedząc/ parę przez liiek wotwor łoná pusczáiąc. Od gádźiny obráżonem
Od Gádźiny iádowitey vkaszonym/ iákimkolwiek sposobem vżywány/ bądź zwierzchu plastrowány/ bądź trunkiem vżywány/ iest wielkim lekárstwem/ y przeto
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 24
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
do półłocia. Moc i skutki. Mocz pędzi.
Mocz nad przyrodzenie zatrzymany wywodzi/ Kopytnikowe korzenie warząc a pijąc. Toż wodka jego czyni. (Mesue.) Puchlinie
Puchlinę z ciała wywodzi/ w winie warzony/ a trunkiem używany. Ściatyce.
Scjatykę i bole zawzięte zdawna i zastarzałe w biodrach leczy. Miesięcznej.
Miesięczne czyścienie zastanowione wzbudza Paniom/ dając półtora łota korzenia Kopytnikowego/ nieprawie miałko utartego z pitym miodem/ który tak czyści/ jako Ciemierzyca biała. Może go też używać z wodką Bylicową/ jako i Ciemierzyce. (Fusch, Tab:)
Wchodzi też to korzenie do maści. Puchlinie
Potężnie z ciała puchlinę wywodzi/
do półłoćia. Moc y skutki. Mocz pędźi.
Mocz nad przyrodzenie zátrzymány wywodźi/ Kopytnikowe korzenie wárząc á pijąc. Toż wodká iego czyni. (Mesue.) Puchlinie
Puchlinę z ćiáłá wywodźi/ w winie wárzony/ á trunkiem vżywány. Sciátyce.
Scyátykę y bole záwźięte zdawná y zástárzáłe w biodrách leczy. Mieśięczney.
Mieśięczne czyśćienie zástánowione wzbudza Pániom/ dáiąc połtorá łotá korzenia Kopytnikowego/ niepráwie miáłko vtártego z pitym miodem/ ktory ták czyśći/ iáko Ciemierzycá biała. Może go też vżywáć z wodką Bylicową/ iáko y Ciemierzyce. (Fusch, Tab:)
Wchodźi też to korzenie do máści. Puchlinie
Potężnie z ćiáłá puchlinę wywodźi/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 45
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
dziesiąci łyżek tego ciepło rano i na noc pić dawać.
Tejże Pleurze i w bokach kłóciu/ korzeń Kozłków w winie warzyć/ a rany na noc po dziewiąci łyżek pić/ i miejsc kłocia naparzać. Wietrzności.
Wietrzności w ciele zamknione rozpadza. Moczu zatrzymanemu.
Zatrzymaniu moczu nad przyrodzenie tenże trunek jest lekarstwem. Miesięcznej.
Miesięczne czyszczenie Paniom zawściągnione wzbudza i wywodzi/ tegoż trunku używając. Item.
Proch Kozłkowego korzenia z trunkiem wina ciepłego/ po quincie/ z wodką tegoż Kozłku warzonego pijąc/ jest także użytecznym wszystkim chorobom przerzeczonym. (Dioscorydes) wątrobie Ślezionie Moczu Pęcherzowi.
Wątrobie. Ślezionie. Przechód Moczu. Nyrki.
Pęcherz
dźieśiąći łyżek tego ćiepło rano y ná noc pić dawáć.
Teyże Pleurze y w bokách kłoćiu/ korzeń Kozłkow w winie wárzyć/ á rány ná noc po dźiewiąci łyżek pić/ y mieysc kłoćia náparzáć. Wietrznośći.
Wietrznośći w ćiele zámknione rozpadza. Moczu zatrzymánemu.
Zatrzymániu moczu nád przyrodzenie tenże trunek iest lekárstwem. Mieśięczney.
Mieśięczne czyszczenie Pániom záwśćiągnione wzbudza y wywodźi/ tegoż trunku vżywáiąc. Item.
Proch Kozłkowego korzenia z trunkiem winá ćiepłego/ po quincie/ z wodką tegoż Kozłku wárzonego piiąc/ iest tákże vżytecznym wszystkim chorobom przerzeczonym. (Dioscorides) wątrobie Sleźionie Moczu Pęchyrzowi.
Wątrobie. Sleźionie. Przechod Moczu. Nyrki.
Pęchyrz
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 52
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
