. Co może zawstydzić człowieka/ który tym nie tylko żołądkowi/ ale i dowcipowi zaszkodzi. Jest i mądrego brakować potrawy/ które ze szkodą są i pomocą. Suchemu co za mądrość ogień jeść w korzeniu/ i wino gorące pić? Jeżeli potrzeba/ a nie możesz dospać/ dobra na to Sałata/ i potrawy z Migdałów/ lubo z migdałami Niechajże tedy każdy uważa jaki mu pokarm zdrowszy. O Spaniu. 4.. Sen trzem siłom w człowieku pomocen: najądrznieniu mózgu/ przymnożeniu duchów/ i ku wykonaniu powinności żołądkowej ywątrobnej. Dla tego nie obrzeży Owidiusz: Is quoque qui grauili cibus est in corpote somno, Równie jak silny człowiek
. Co może záwstydzić cżłowieká/ ktory tym nie tylko żołądkowi/ ále y dowćipowi zaszkodzi. Iest y mądrego brákowáć potráwy/ ktore ze szkodą są y pomocą. Suchemu co zá mądrość ogień ieść w korzeniu/ y wino gorące pić? Ieżeli potrzebá/ á nie możesz dospáć/ dobrá ná to Sáłatá/ y potráwy z Migdałow/ lubo z migdałámi Niechayże tedy káżdy vważa iáki mu pokarm zdrowszy. O Spániu. 4.. Sen trzem śiłom w człowieku pomocen: náiądrznieniu mozgu/ przymnożeniu duchow/ y ku wykonániu powinnośći żołądkowey ywątrobney. Dla tego nie obrzeży Owidiusz: Is quoque qui grauili cibus est in corpote somno, Rownie iák silny cżłowiek
Skrót tekstu: OlszSzkoła
Strona: G
Tytuł:
Szkoła Salernitańska
Autor:
Hieronim Olszowski
Drukarnia:
Walerian Piątkowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1640
Data wydania (nie wcześniej niż):
1640
Data wydania (nie później niż):
1640
wglinianym na słońcu postaw naczyniu, jeśli skwaśnieje, wodą jest rozlane. Albo też lej go na wapno, nie gaszone, jeśli szypieć i wreć będzie, znać że zwodą. Albo też naczynie z winem, gąbkę oliwą nasmarowawszy, zaszpontuj, wywróć nadół, tedy woda przez gąbkę śliżyć albo kapać będzie. Albo migdałów gorszkich, albo jaje wrzuć w wino, jeśli utoną, ma wodę w sobie. Wino od wody separować możesz, włożywszy hałunu miałkiego do beczki wina, potym wronkę zatkaj gębką w oliwie umoczoną, przewroć beczkę wszytka woda wyciecze, wino zostanie. In secretis O Ekonomice, mianowicie o Winie, etc.
zaś czytam,
wglinianym na słońcu postaw naczyniu, ieśli skwaśnieie, wodą iest rozlane. Albo też ley go na wapno, nie gaszone, ieśli szypieć y wreć będzie, znać że zwodą. Albo też naczynie z winem, gąbkę oliwą nasmarowawszy, zaszpontuy, wywroć nadoł, tedy woda przez gąbkę sliżyć albo kapać będzie. Albo migdałow gorszkich, albo iaie wrzuć w wino, ieśli utoną, ma wodę w sobie. Wino od wody separować możesz, włożywszy hałunu miałkiego do beczki wina, potym wronkę zatkay gębką w oliwie umoczoną, przewroć beczkę wszytka woda wyciecze, wino zostanie. In secretis O Ekonomice, mianowicie o Winie, etc.
zaś czytam,
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 487
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
w nowy, suchy garnek, zawieś go, tedy woda przezeń wskruś przechodząc będzie kapała. Sól zaś znajdująca się w winie, czy nigo nie smakowitym. Młode wino, aby się prędzej burzyło, atym samym niby się stare stało. wlej w beczkę garniec jeden prostej gorzałki zaszpuntuj, redy kiśnie. Item weź migdałów gorszkich, piołunu, żywicy czystej, sosnowej, Faenum Graecum, wszytkiego ile ci się zda, zetrzy społem naprzód samo, potym z winem, wlej to w wino młode, albo w moszcz. Wino psujące się tym naprawisz sposobem. Chrzanu korzeń, nitką go przeszywszy wpuść w beczkę wina, zatchnienie od niego i
w nowy, suchy garnek, zawieś go, tedy woda przezeń wskruś przechodząc będzie kapała. Sol zaś znayduiąca się w winie, czy nigo nie smakowitym. Młode wino, aby się prędzey burzyło, atym samym niby się stare stało. wley w beczkę garniec ieden prostey gorzałki zaszpuntuy, redy kiśnie. Item weź migdałow gorszkich, piołunu, żywicy czystey, sosnowey, Faenum Graecum, wszytkiego ile ci się zda, zetrzy społem naprzod samo, potym z winem, wley to w wino młode, albo w moszcz. Wino psuiące się tym naprawisz sposobem. Chrzanu korzeń, nitką go przeszywszy wpuść w beczkę wina, zatchnienie od niego y
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 489
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
20 tysięcy Całego świata praecipue o WŁOCHACH
Ludzi gotowego rynsztunku wojennego. Obfituje w jedwabie, kasztany, płótna cienkie, hatłasy. W WŁOSZECH NIZSZYCH
W Królestwie Neapolitańskim to addenáum. W Królestwie Neapolitańskim Miast rachują 1400, 2 miliony Obywatelów. Książąt, Margrabiów. Hrabiów i Szlachty tu bez liczby; zowią go Recentiores Gemmam Mundi, Migdałów, jedwabiu, szafranu, wina, Koni, owiec mnóstwo wielkie. Sam NEAPOL Szlachetny ma Obywatelów na 3 kroć sto tysięcy. Czyni Królowi intraty więcej nad 23 miliony. Ma Port, Akademię, sześć Kasztelów, z których prym bierze Sant Elmo, czyli też jak drudzy zowią Santreinum, Urbis Fraenum. Z samych kart
20 tysięcy Całego świata praecipuè o WŁOCHACH
Ludzi gotowego rynsztunku woiennego. Obfituie w iedwabie, kasztany, płotna cienkie, hatłásy. W WŁOSZECH NIZSZYCH
W Krolestwie Neapolitańskim to addenáum. W Krolestwie Neapolitańskim Miast ráchuią 1400, 2 milliony Obywatelow. Xiążąt, Márgrabiow. Hrabiow y Szlachty tu bez liczby; zowią go Recentiores Gemmam Mundi, Migdałow, iedwabiu, száfranu, wina, Koni, owiec mnostwo wielkie. Sam NEAPOL Szlachetny ma Obywatelow ná 3 kroć sto tysięcy. Czyni Krolowi intraty więcey nád 23 milliony. Ma Port, Akademię, sześć Kasztelow, z ktorych prym bierze Sánt Elmo, czyli też iak drudzy zowią Santreinum, Urbis Fraenum. Z samych kart
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 224
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
jednak to pospolita ma być/ aby używały pokarmów mierno/ a dobrych/ nie tłustych/ nie słodkich/ ani też takich/ któreby się bardziej wsmród niż w pokarm obracały: dobre są ptastwa/ i nogi bydlęce/ chleb z sokiem granatowym abo pigwowym moczony/ naczczo oliwki z soli/ abo sześć/ ośm migdałów gorzkich/ po jedzy jeść rożynki/ mala punica, gruszki/ orzechy laskowe/ włoski groch prażony z solą/ gorczyczka/ ogurczane nasienie wyłupane z warzeniem sporyszowym pite/ i rzodkiew jedzona dobra/ a które się jadłem porządnym nazbyt brzydzą rozmaitemi przysmakami i wetami mają być przyłudzone/ pozwolić im podróżnik warzony/ i ziele kurzą nogę
iednák to pospolita ma być/ áby vżywáły pokármow mierno/ á dobrych/ nie tłustych/ nie słodkich/ áni też tákich/ ktoreby się bárdziey wsmrod niż w pokarm obracáły: dobre są ptástwá/ y nogi bydlęce/ chleb z sokiem gránatowym abo pigwowym moczony/ náczczo oliwki z soli/ ábo sześć/ ośm migdałow gorzkich/ po iedzy ieść rożynki/ mala punica, gruszki/ orzechy laskowe/ włoski groch práżony z solą/ gorczyczká/ ogurczáne násienie wyłupáne z wárzeniem sporyszowym pite/ y rzodkiew iedzona dobra/ á ktore się iadłem porządnym názbyt brzydzą rozmáitemi przysmákámi y wetámi máią być przyłudzone/ pozwolić im podrożnik wárzony/ y źiele kurzą nogę
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: Bv
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
arabici, jąderek pigwowych po drag: dwu/ cukru łotów 24. Zm. na lekwarz. A jeśliby cathar był z zimnej przyczyny/ jaki więc z białych Miesiącom bywa na ten niższy lekwarz. Weź soku lakryciowego drag: pięć/ Hysopu suchego/ nasienia pokrzywianego/ korzenia fiołkowego/ Kardamonu/ kokornalu okrągłego/ pieprzu/ migdałów gorzkich/ nasienia rzerzuchy po drag: dwu/ z miodem odszymowanym/ uczyń lekwarz abo z cukrem odwarzonym. Weź rożynek wielkich krom kostek łotów cztery: Soku fiołków bronatnych łotów cztery/ prochu liquirit: łotów dwa/ płuc lisich/ wątroby wilczej po łocie loch sani vnc: 1. Zm. niezłe tu są też i
arabici, iąderek pigwowych po drag: dwu/ cukru łotow 24. Zm. ná lekwarz. A ieśliby cathar był z źimney przyczyny/ iáki więc z białych Mieśiącom bywa na ten niższy lekwarz. Weź soku lákryciowego drag: pięć/ Hysopu suchego/ náśienia pokrzywianego/ korzenia fiołkowego/ Kárdámonu/ kokornalu okrągłego/ pieprzu/ migdałow gorzkich/ náśienia rzerzuchy po drag: dwu/ z miodem odszymowánym/ vczyń lekwarz ábo z cukrem odwárzonym. Weź rożynek wielkich krom kostek łotow cztery: Soku fiołkow bronatnych łotow cztery/ prochu liquirit: łotow dwá/ płuc liśich/ wątroby wilczey po łoćie loch sani vnc: 1. Zm. niezłe tu są też y
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: C3v
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
/ ślaz abo borak w polewkach mieśnych warzony/ śliwy warzone z wodą jęczmienną/ z ślazem i liściem fiołków bronatnych i z cukrem/ przed jadłem pić uncej cztery/ sześć wodki ślażowej/ i z liścia fiołów bronatnych/ abo trunek tyzanny ciepło z cukrem/ podczas też klister mały dać może z mieśnej tłustej polewki z olejkiem migdałów słodkich/ rożanym/ fiołkowym/ i z cukrem/ i z żółtkami/ czego wszytkiego pułtory kwaterki ma być/ wprzód jednak na żołądek przyłożywszy/ coby płód umacniało/ abo jabłko pieczone jako wyższej/ abo grząnkę z winem mocnym i korzennym/ i chociażby brzemiennej na stolec się nie zachciwało/ przecię długo grubego smrodu niech
/ ślaz ábo borak w polewkách mieśnych wárzony/ śliwy wárzone z wodą ieczmienną/ z ślazem y liśćiem fiołkow bronatnych y z cukrem/ przed iadłem pić vncey cztery/ sześć wodki ślaźowey/ y z liśćia fiołow bronatnych/ ábo trunek tyzanny ćiepło z cukrem/ podczás też klister máły dáć może z mieśney tłustey polewki z oleykiem migdałow słodkich/ rożánym/ fiołkowym/ y z cukrem/ y z żołtkámi/ czego wszytkiego pułtory kwaterki ma być/ wprzod iednák ná żołądek przyłożywszy/ coby płod vmácniáło/ ábo iábłko pieczone iáko wyższey/ ábo grząnkę z winem mocnym y korzennym/ y choćiażby brzemienney ná stolec się nie zachćiwáło/ przećię długo grubego smrodu niech
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: C4
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
które na śledzionę stękiwały/ abo ciało pełne plugastw mają/ jako Hippo: 2. de morb: mul: przynosi. Te wszytkie afekcje abo przypadki nie inaczej mają być leczone/ jedno kosztownym jadłem i piciem/ i płodu przytym umocnieniem. Niech przeto będą potrawy z pokarmów przytwardszych/ jako z miąs pieczystych/ z migdałów przypiekanych/ rożynków/ i z chleba z sucharów/ a po jedzeniu niech jada pigwy z cukrem i korzeniem przyprawne. Napój niech będzie piwo kosztowne/ wystałe/ stalowane/ abo dekokt Chiny, stalowany/ i z syropem przez dni kilka. Weź chiny w talerzykach łot 1. salsy pokrajanej łot: dwa/ eodki borakowej
ktore ná śledźionę stękiwáły/ ábo ćiáło pełne plugastw máią/ iáko Hippo: 2. de morb: mul: przynośi. Te wszytkie áffekcye ábo przypadki nie ináczey máią być leczone/ iedno kosztownym iadłem y pićiem/ y płodu przytym vmocnieniem. Niech przeto będą potráwy z pokármow przytwárdszych/ iáko z miąs pieczystych/ z migdáłow przypiekánych/ rożynkow/ y z chlebá z suchárow/ á po iedzeniu niech iada pigwy z cukrem y korzeniem przypráwne. Napoy niech będźie piwo kosztowne/ wystáłe/ stalowáne/ ábo dekokt Chiny, stalowány/ y z syropem przez dni kilká. Weź chiny w tálerzykách łot 1. salsy pokráianey łot: dwá/ eodki borakowey
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: E4
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
/ jeśliby plastrów jakich odwilżających/ i rozprzestrzeniających zażywała/ tych pod ten czas niech zanicha/ a zwolna przechadzek jakich niech zażyje/ i wanny z zioła odwilżającymi/ a we dni pietnastu dziewiątego Miesiąca miejsce tajemne niech namaże masłem młodym bez soli/ i żywot od dolu ku pępkowi/ abo sadłem kapłonim/ abo olejkiem migdałów słodkich/ i inszymi niższymi: w miarę spać/ wmiarę chodzić/ jednak więcej niż leżeć i siedzić powinny/ aby się kształtami nie spinały. O szotkach to prawią/ że gdy zastąpią/ żadnych szat coby ściskały nie używają/ i naczęściej tylko w koszulach i płaszczach chodzą/ dla tego też łacwie barzo/
/ ieśliby plastrow iakich odwilżáiących/ y rosprzestrzeniáiących záżywáłá/ tych pod ten czás niech zánicha/ á zwolná przechadzek iákich niech záżyie/ y wánny z źioły odwilżáiącymi/ á we dni pietnastu dźiewiąteg^o^ Mieśiącá mieysce táiemne niech námáże másłem młodym bez soli/ y żywot od dolu ku pępkowi/ ábo sádłem kápłonim/ ábo oleykiem migdałow słodkich/ y inszymi niższymi: w miárę spáć/ wmiárę chodźić/ iednák więcey niż leżeć y śiedźić powinny/ aby się kształtámi nie spináły. O szotkách to prawią/ że gdy zástąpią/ żadnych szat coby śćiskáły nie vżywáią/ y naczęśćiey tylko w koszulách y płaszczách chodzą/ dla tego też łácwie bárzo/
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: A4
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
z ziół/ ślazu/ i z korzeniem wielkiego ślazu/ rumnu/ nostrzyku/ kopru prostego/ każdego po garzci/ lawendy pułtory garzci/ nasienia lnianego/ faenugraeci po dwu łotach w dostatku wodzie po pół godziny niech na każdy dzień siedzi/ a gdy ciało oschnie/ smarowania zażyje żywota od spodu do góry. Weź olejku migdałów słodkich/ białej liliej po trzy łoty/ sadła kokoszego łot 1. śliskości nasienia ślazu wysokiego pół łota/ olejku lnianego drag: 1. Zm. na maść. Po namazaniu niech połknie trynkiem wina białego dobrego/ abo Hippokratem: a przez ten wszytek czas zażyć polewek tłustych/ i potraw wilgotnych. Takim sposobem przepisanym diety
z źioł/ ślazu/ y z korzeniem wielkiego ślazu/ rumnu/ nostrzyku/ kopru prostego/ káżdego po garźći/ láwendy pułtory garzći/ náśienia lniánego/ faenugraeci po dwu łotách w dostátku wodźie po puł godźiny niech ná káżdy dźień śiedźi/ á gdy ćiáło oschnie/ smárowánia záżyie żywotá od spodu do gory. Weź oleyku migdałow słodkich/ białey liliey po trzy łoty/ sádłá kokoszego łot 1. śliskośći náśienia ślazu wysokiego puł łotá/ oleyku lniánego drag: 1. Zm. ná máść. Po námázániu niech połknie trynkiem winá białego dobrego/ ábo Hippokratem: á przez ten wszytek czás záżyć polewek tłustych/ y potraw wilgotnych. Tákim sposobem przepisánym diety
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: I
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
