wieloraki. Pierwszy: aby wody morskie z siebie słone, tłuste, ciężkie i nieużyteczne, ponikami i długiemi anfraktami wypływając to w zródłach, to w studniach, to w rzekach, przefiltrowane i przewarzone, ogniem podziemnym, użyteczne się stały do picia i innych potrzeb ludzkich. Drugi: dla alchimii, to jest wyrobienia rozmaitych minerałów, kruszców i sodyn ziemnych. Jako to złota, srebra, miedzi, ołowiu, żelaza, soli, alabastru, marmuru, porfiru, Trzeci: dla ewaporowania tłustych i potrzebnych ekshalacyj z głębszych wnętrzności ziemi, które to ziemie zwierzchnią sposobią do różnego rodzaju drzewa, ziół, urodzajów. To na Atmosferze wyrabiają chmury, wiatry
wieloráki. Pierwszy: áby wody morskie z siebie słone, tłuste, ciężkie y nieużyteczne, ponikami y długiemi anfraktami wypływaiąc to w zrodłach, to w studniach, to w rzekach, przefiltrowane y przewarzone, ogniem podziemnym, użyteczne się stały do picia y innych potrzeb ludzkich. Drugi: dla alchimii, to iest wyrobienia rozmaitych minerałow, kruszcow y sodyn ziemnych. Iako to złota, srebra, miedzi, ołowiu, żelaza, soli, alabastru, marmuru, porfiru, Trzeci: dla ewaporowania tłustych y potrzebnych exchalacyi z głębszych wnętrzności ziemi, ktore to ziemie zwierzchnią sposobią do rożnego rodzaiu drzewa, zioł, urodzaiow. To ná Atmosferze wyrábiáią chmury, wiátry
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: B2v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
z bagnów, albo ze skał, mają swego duktu inceptę, być musi, że podziemnemi nurtami skąd inąd dochodzi nieustanna woda. Co samo też zeznaje Dawid. Psal. 123. Bo Bóg ziemię ufundował na morzach, i nad rzekami wydoskonalił ją. Koniec i pożytek tych podziemnych poników jest. Aby służyła do wyrabiania różnych minerałów w ziemi i z ziemi woda oraz z ogniem. Jako i cegła z ziemi wody i ognia się wyrabia. Aby przez wielorakie anfrakty czyszcząc się i filtrując to morskie to mineralne wody, użyteczne wypływały na wierzch ziemi dla konserwacyj zwierząt, ptastwa, ryb, różnych żywiołów i człowieka. Aby odwilżały wnętrze części ziemi i sposobiły
z bágnow, álbo ze skáł, máią swego duktu inceptę, być musi, że podziemnemi nurtámi zkąd inąd dochodzi nieustanná wodá. Co sámo też zeznáie Dawid. Psal. 123. Bo Bog ziemię ufundował ná morzach, y nad rzekami wydoskonalił ią. Koniec y pożytek tych podziemnych ponikow iest. Aby służyłá do wyrabiánia rożnych minerałow w ziemi y z ziemi wodá oráz z ogniem. Iáko y cegłá z ziemi wody y ogniá się wyrábiá. Aby przez wielorákie ánfrákty czyszcząc się y filtruiąc to morskie to mineralne wody, użyteczne wypływáły ná wierzch ziemi dlá konserwacyi zwierząt, ptástwa, ryb, rożnych żywiołow y człowieká. Aby odwilżáły wnętrze części ziemi y sposobiły
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: B3
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
Murcjańskim, iż w nim najwięcej Rzemieślników wypalało halun. Jaka jest góra gnojowa pod Warszawą. Atoli wielejest takich gór od pierwszego zaraz dnia stworzenia ziemi. Gdyż te potrzebne były do zasłonienia wielu królestw i Prowincyj od wichrów i nawałnic. Do utrzymania rzek i deszczowych powodzi, aby równin niezalewały. Do wyrabiania w sobie różnych minerałów, do ewaporowania ekshalacyj ziemnych i podziemnych ogniów, jak przez jakie kominy. Do formowania z swoich waporów Chmur i inszych meteora na Atmosferze. I dla tegoć obszerne równiny około Libii w Afryce: z tę stronę Syneńczyków w Azyj: między królestwem Chileńskim i Parakwają, w Ameryce, ba i w Europie na Ukrainie dzikie pola
Murcyáńskim, iż w nim naywięcey Rzemieśnikow wypáláło halun. Iáká iest gorá gnoiowá pod Wárszáwą. Atoli wieleiest takich gor od pierwszego zaraz dnia stworzenia ziemi. Gdyż te potrzebne były do zasłonieniá wielu krolestw y Prowincyi od wichrow y náwáłnic. Do utrzymania rzek y deszczowych powodzi, áby rownin niezalewały. Do wyrabiania w sobie rożnych minerałow, do ewaporowániá exchalacyi ziemnych y podziemnych ogniow, iák przez iákie kominy. Do formowaniá z swoich waporow Chmur y inszych meteora ná Atmosferze. Y dlá tegoć obszerne rowniny około Libii w Afryce: z tę stronę Syneńczykow w Azyi: między krolestwem Chileńskim y Parakwáią, w Ameryce, bá y w Europie ná Ukráinie dzikie polá
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: B3v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
także różne farby: Jako to Rubryka pod Babią górą. Ugier ciemny i jasny pod Zakrocimem. Pod miasteczkiem Skała różne się znajdują marmury rozmaitego fladru. Także w górach Dębnik niedaleko Czerni marmury, Szwedzkie przechodzą, z których Ołtarze, Nadgrobki osobliwie w Krakowie widzieć. W tymże Województwie znajduje się Góra Dziwna nazwana, różnych minerałów, i ziół osobliwszych pełna. Na której między innemi jest źródło na różne afekcje lekarstwem balsamowego odoru, do zapalenia jak Spirytus jaki tęgi sposobne. To czyli piorunem, czyli ze swywoli pastuszej zapalone przed lat 60. w podziemne swoje meaty tak zabrało ogień, że las cały bliski w perzynę obróciło. I ledwie po trzech
tákże rożne farby: Iáko to Rubryka pod Babią gorą. Ugier ciemny y iásny pod Zakrocimem. Pod miásteczkiem Skała rożne się znayduią marmury rozmaitego fladru. Tákże w gorach Dębnik niedaleko Czerni marmury, Szwedzkie przechodzą, z ktorych Ołtarze, Nádgrobki osobliwie w Krakowie widzieć. W tymże Woiewodztwie znayduie się Gorá Dziwna nazwana, rożnych mineráłow, y zioł osobliwszych pełná. Ná ktorey między innemi iest źrodło ná rożne affekcye lekarstwem balsamowego odoru, do zapalenia iák Spiritus iáki tęgi sposobne. To czyli piorunem, czyli ze swywoli pástuszey zápálone przed lát 60. w podziemne swoie meáty ták zábráło ogień, że lás cáły bliski w perzynę obrociło. Y ledwie po trzech
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: H3
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
. We Lwowie Katedrę swoję założyło. Liczy Kościołów na 16. GÓRY ZNACZNIEJSZE W PolscE.
I. KArpackie góry albo Tatry które od Śląska, Węgier, Wołoszczyzny i Transylwanii na kilka set mil wyciągnione, Polskę, dzielą, Alpes i góry prawie całej ziemi wielkością przechodzą. Ku Rusi ciągnąc Beszkiedzkich gór imię biorą. Złotych minerałów, Magnesu, Kryształu, nawet diamentów, i innych ledwie nie wszystkich Kruszców że są fodyny: świadczą Tylkowski Starowolski etc. Zamykają w sobie wody Mineralne: źrzodła medyczne, i własności rozmaitych. Są łożyskiem zwierza różnego. Są pastwiskiem całotelnim inwentarzów osobliwie licznych stad owiec. Znajdują się na samym ich wierzchołku dość obszerne jeziora,
. We Lwowie Katedrę swoię założyło. Liczy Kościołow ńá 16. GORY ZNACZNIEYSZE W POLSZCZE.
I. KArpackie gory álbo Tatry ktore od Sląská, Węgier, Wołoszczyzny y Transylwánii ná kilká set mil wyciągnione, Polskę, dzielą, Alpes y gory prawie całey ziemi wielkością przechodzą. Ku Rusi ciągnąc Beszkiedzkich gor imię biorą. Złotych mineráłow, Magnesu, Kryształu, nawet dyamentow, y innych ledwie nie wszystkich Kruszczow że są fodyny: świadczą Tylkowski Starowolski etc. Zamykáią w sobie wody Mineralne: źrzodłá medyczne, y włásności rozmáitych. Są łożyskiem zwierza rożnego. Są pastwiskiem całotelnim inwentarzow osobliwie licznych stad owiec. Znayduią się ná sámym ich wierzchołku dość obszerne ieziora,
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: K3v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
opęta, te na nim obaczysz figna et affectus od Sulmończyka opisane.
Tunc veniunt risus, tunc pauper cornua sumit, Tunc dolor et curae rugaque frontis abit.
AEOLUS Deus et Pater Ventorum. PLUTO Bożek Piekielny od Poetów zwany Dis, tojest Dives: bo jest u Pogaństwa Praeses et Custos wszystkich skarbów, bogactw, i Minerałów w ziemi ukrytych. Tu należą FURIAE albo EUMENIDES, po łacinie Dirae Platona w Piekielnych usługach Ministrae; których Matka NOX, Ociec EREBUS, alias Piekło. Te miasto włosów węże noszą na głowach swoich; są skrzydlaste, pochodnie w ręku mające, i dyscypliny czyli bicze. Wojny, Powietrza, Głód Choroby, Czary.
opęta, te na nim obacżysz figna et affectus od Sulmończyka opisane.
Tunc veniunt risus, tunc pauper cornua sumit, Tunc dolor et curae rugaque frontis abit.
AEOLUS Deus et Pater Ventorum. PLUTO Boźek Piekielny od Poetow zwany Dis, toiest Dives: bo iest u Pogaństwa Praeses et Custos wszystkich skarbow, bogactw, y Minerałow w ziemi ukrytych. Tu należą FURIAE álbo EUMENIDES, po łacinie Dirae Platona w Piekielnych usługach Ministrae; ktorych Matka NOX, Ociec EREBUS, alias Piekło. Te miasto włosow węże nosżą na głowach swoich; są skrzydlaste, pochodnie w ręku maiące, y dyscypliny czyli bicze. Woyny, Powietrźa, Głod Choroby, Czary.
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 12.
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
co ZNACZĄ? POLA HERBOWNE albo Złotym, albo Srebrnym, lub temi siedmiu Kolorami, to jest Żółtym, Białym, Błękitnym, Czerwony, Zielonym, Purpurowym, Carnym bywają dystyngwowane. 1. ZŁOTY Kolor, i ZŁOTY znaczy Światlość, bo Aurum ab Aura to jest od przezroczystego powietrza, według Isidora zowie się Jest Kolorem Minerałów, znaczy, diem Solis, albo Niedzielę, znaczy też Mądrość, Stateczność, ni wodą, ni ogniem, ni ziemią, ni powietrzem zwyciężoną Bartolomeaus Cassanaeus. Ten Kolor jeżeli nie kolorami, ale sztychem, albo atramentem wyrażasz, porób na Tarczy kropki, tedy przez to wyrazisz Złoty Kolor. 2. SREBRNY Kolor i
co ZNACZĄ? POLA HERBOWNE albo Złotym, albo Srebrnym, lub temi siedmiu Kolorami, to iest Zołtym, Białym, Błękitnym, Czerwony, Zielonym, Purpurowym, Carnym bywaią dystyngwowane. 1. ZŁOTY Kolor, y ZŁOTY znáczy Swiatlość, bo Aurum ab Aura to iest od przezroczystego powietrza, według Isidora zowie się Iest Kolorem Minerałow, znaczy, diem Solis, albo Niedzielę, znaczy też Mądrość, Stateczność, ni wodą, ni ogniem, ni ziemią, ni powietrzem zwyciężoną Bartholomeaus Cassanaeus. Ten Kolor ieżeli nie kolorami, ale sztychem, albo atramentem wyrażasz, porob na Tarczy kropki, tedy przez to wyrazisz Złoty Kolor. 2. SREBRNY Kolor y
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 374
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
z wielu Konstytucyj. 7. Szlachty Dobrą steriliter schodzącej nie Król, ale Powinowaci biorą aż ad octavum gradum z Konstytucyj Zygmonta III. 8. Wolność od Myt i Ceł, byle probent Iuramentem, że włąsne swoje prowadzą towary, nie na przedasz, lecz dla siebie 9. Ius Fodinarum alias wolne na gruntach swoich kopanie Minerałów, naprzykład, Soli z Konstytucyji Stefana Króla 1576. Ex Pactis conventis Michała, i Jana III. Królów 10 Ma Szlachcic Polski Privilegiũ aby non captivetur, nisi iure victus z Konstytucyj Jagiełłą, i Kazimierza, Jagiełłowicza Królów, chybaby na ciężkim był złapany kryminale, na przykład Kradzieży, Rozbójstwie, etc. 11
z wielu Konstytucyi. 7. Szlachty Dobrą steriliter schodzącey nie Krol, ale Powinowaci biorą aż ad octavum gradum z Konstytucyi Zygmonta III. 8. Wolność od Myt y Cełł, byle probent Iuramentem, że włąsne swoie prowadzą towary, nie na przedasz, lecz dla siebie 9. Ius Fodinarum alias wolne na grontach swoich kopanie Minerałow, naprzykład, Soli z Konstytucyii Stefana Krola 1576. Ex Pactis conventis Michała, y Iana III. Krolow 10 Ma Szlachcic Polski Privilegiũ aby non captivetur, nisi iure victus z Konstytucyi Iagiełłą, y Kazimierza, Iagiełłowicza Krolow, chybaby na cieżkim był złapany kryminale, na przykład Kradzieży, Rozboystwie, etc. 11
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 377
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
ELEMENT ZIEMI.
NA tym Elemencie że żyję, po nim obszerniej piórowi, jeżeli nie latać, to czołgać się pozwalam. Nie szperam wnętrzności ZIEMI, bom nie Ziemny kret, ani ciekawy Kircher, będę jednak Enceladem ruszającym GÓRY Świata osobliwsze, nie Niebo atakując z Olbrzymami, ale ignorantiam o nich Czytelnika: Nie kopam Minerałów, ani drogich Kamieni, Drzewek, Ziół, Kwiatów, o tym na swoich miejscach już wiele popisawszy; ale co in superficie ZIEMI znajduję, tojest GÓRY o tym agam krótko. O GÓRACHZNACZNYCH SCJENCJA.
BYła ta w Pogańskiej Starożytnych Filozofów Głowie opinia, ale erronea, że ex Athomis tumuere Montes, jakoby proszki latające po
ELEMENT ZIEMI.
NA tym Elemencie że żyię, po nim obszerniey piorowi, ieżeli nie latać, to czołgać się pozwalam. Nie szperam wnętrzności ZIEMI, bom nie Ziemny kret, ani ciekawy Kircher, będę iednak Enceladem ruszaiącym GORY Swiata osobliwsze, nie Niebo attakuiąc z Olbrzymami, ale ignorantiam o nich Czytelnika: Nie kopam Minerałow, ani drogich Kámieni, Drzewek, Zioł, Kwiatow, o tym ná swoich mieyscach iuż wiele popisawszy; ale co in superficie ZIEMI znayduię, toiest GORY o tym agam krotko. O GORACHZNACZNYCH SCYENCYA.
BYłá ta w Pogańskiey Starożytnych Filozofow Głowie opinia, ale erronea, że ex Athomis tumuere Montes, iakoby proszki lataiące po
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 542
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
Niemieckiej mili, co jest rzecz pewna.
Wiele też jest GÓROgien wybuchających,które zowią VULCANOS ŁACINNICI?
ODpowiadam, że w całym Świecie jest ich dosyć. Szentywani Autor naliczył Gór Ognistych 53. Kircher zaś, Maffaeus, i Varenius regestrują ich w całym Świecie więcej niżeli 100. Jakoto w samej Ameryce około miejsc złotych Minerałów, w Królestwach Peru i Chile więcej ich jest nad 30, co ogień wybuchają. W Azyj więcej także niżeli 30, osobliwie koło Insuły Java, koło Insuł Timorys, koło Malukceńskich Insuł Góra Ternateńska, koło Insuły Bandanas, Góra Gonapi, koło Insuł Mauryckich w Japonii na Insule Tandaja, w kraju dos Papous. W
Niemieckiey mili, co iest rzecz pewna.
Wiele też iest GOROgien wybuchaiących,ktore zowią VULCANOS ŁACINNICI?
ODpowiadam, że w całym Swiecie iest ich dosyć. Szentywani Autor naliczył Gor Ognistych 53. Kircher zaś, Maffaeus, y Varenius regestruią ich w cáłym Swiecie więcey niżeli 100. Iákoto w samey Ameryce około mieysc złotych Minerałow, w Krolestwach Peru y Chile więcey ich iest nad 30, co ogień wybuchaią. W Azyi więcey także niżeli 30, osobliwie koło Insuły Iava, koło Insuł Timoris, koło Malukceńskich Insuł Gora Ternateńska, kòło Insuły Bandanas, Gora Gonapi, koło Insuł Mauryckich w Iaponii na Insule Tandaia, w kraiu dos Papous. W
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 551
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
