16. Gdy rozstąpiła się ziemia pod ich nogami, rozdarszy usta swoje, pożarła ich z przybytkami, i wielką substancją. Przepadli żywi wprzepaść, pokryci ziemią. Ze te piece ogniste podziemne się znajdują? dokumentem tego są ogniste niektóre góry po wielu miejscach, jako Etna Wezuwiusz w Sycylii, Cieplice, oparzeliska, wody mineralne, które tak gorące płyną, że wiele z nich przechodzą gorącością ukrop. Co z tąd pochodzi iż takiemi podziemnemi płyną kanałami, które niższy albo poboczni ogień jak w piecu pod kotłem podniecony, grzeje i warzy. Podnieta i aliment tego podziemnego ognia, jest po różnych lochach ziemi znajdująca się siarka, saletra, kamfora,
16. Gdy rozstąpiła się ziemia pod ich nogami, rozdarszy usta swoie, pożarła ich z przybytkami, y wielką substancyą. Przepadli żywi wprzepaść, pokryci ziemią. Ze te piece ogniste podziemne się znayduią? dokumentem tego są ogniste niektore gory po wielu mieyscach, iako Etna Wezuwiusz w Sycilii, Cieplice, oparzeliska, wody mineralne, ktore ták gorące płyną, że wiele z nich przechodzą gorącością ukrop. Co z tąd pochodzi iż takiemi podziemnemi płyną kanałami, ktore niszszy albo poboczni ogień iak w piecu pod kotłem podniecony, grzeie y warzy. Podnieta y aliment tego podziemnego ognia, iest po rożnych lochach ziemi znayduiąca się siarka, saletra, kamfora,
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: B2
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
. Bo Bóg ziemię ufundował na morzach, i nad rzekami wydoskonalił ją. Koniec i pożytek tych podziemnych poników jest. Aby służyła do wyrabiania różnych minerałów w ziemi i z ziemi woda oraz z ogniem. Jako i cegła z ziemi wody i ognia się wyrabia. Aby przez wielorakie anfrakty czyszcząc się i filtrując to morskie to mineralne wody, użyteczne wypływały na wierzch ziemi dla konserwacyj zwierząt, ptastwa, ryb, różnych żywiołów i człowieka. Aby odwilżały wnętrze części ziemi i sposobiły do obfitszegourodzaju powierzchnego ziemię: i do ewaporowania ekshalacyj służących rodzajowi meteorów na Atmosferze.
XVI. Z części wewnętrznych ziemi wyszedłszy zostaje do uwagi powierzchna pozycja całej cyrkumferencyj sferycznej ziemi. Która
. Bo Bog ziemię ufundował ná morzach, y nad rzekami wydoskonalił ią. Koniec y pożytek tych podziemnych ponikow iest. Aby służyłá do wyrabiánia rożnych minerałow w ziemi y z ziemi wodá oráz z ogniem. Iáko y cegłá z ziemi wody y ogniá się wyrábiá. Aby przez wielorákie ánfrákty czyszcząc się y filtruiąc to morskie to mineralne wody, użyteczne wypływáły ná wierzch ziemi dlá konserwacyi zwierząt, ptástwa, ryb, rożnych żywiołow y człowieká. Aby odwilżáły wnętrze części ziemi y sposobiły do obfitszegourodzáiu powierzchnego ziemię: y do ewáporowániá exchálácyi służących rodzaiowi meteorow ná Atmosferze.
XVI. Z części wewnętrznych ziemi wyszedłszy zostáie do uwági powierzchna pozycyá cáłey cyrkumferencyi sferyczney ziemi. Ktorá
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: B3
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
podziemne swoje meaty tak zabrało ogień, że las cały bliski w perzynę obróciło. I ledwie po trzech leciech ten podziemny pożar ugaszono: o czym świadczy Conradus in actis eruditorum roku 1684. w Lipsku drukowany.
Pod Strzemesznem, Lipowcem, i innych miejscach są źródliska w których drzewa kamienieją do ostrzenia kos sposobne. Są i mineralne wody zgodne do leczenia. Jako to w Drużbaku, Szoszewicach, Turaszowie, Iwoniczu pod Krosnem, o których pisze Petricius, Tylkowski. A nadewszystko ma najsławniejsze Salisfodyny Wielickie i Bocheńskie, z których prowent Polskiemu Królestwu niemniejszy przychodzi, jak innym Państwom z Aurofodyn. WojewództWO SandomierSKIE.
XCII. OBszerniejsze nad inne to Województwo:
podziemne swoie meáty ták zábráło ogień, że lás cáły bliski w perzynę obrociło. Y ledwie po trzech leciech ten podziemny pożár ugászono: o czym świádczy Conradus in actis eruditorum roku 1684. w Lipsku drukowany.
Pod Strzemesznem, Lipowcem, y innych mieyscách są źrodliská w ktorych drzewa kamienieią do ostrzenia kos sposobne. Są y minerálne wody zgodne do leczeniá. Iáko to w Drużbaku, Szoszewicach, Turászowie, Iwoniczu pod Krosnem, o ktorych pisze Petricius, Tylkowski. A nádewszystko má naysławnieysze Salisfodyny Wielickie y Bocheńskie, z ktorych prowent Polskiemu Krolestwu niemnieyszy przychodzi, iák innym Páństwom z Aurofodyn. WOIEWODZTWO SANDOMIRSKIE.
XCII. OBszernieysze nad inne to Woiewodztwo:
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: H3
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
Chełmska ma także dwa Powiaty Chełmski i Krasnostawski. Sejmikuje w Chełmie: dwóch Posłów na Sejm, a jednego Deputata na Trybunał obiera. Od wschodu graniczy z Województwem Podolskim i Wołyńskim. Od zachodu z Sandomierskim. Od południa z Węgrami. Od północy z Województwem Bełzkim.
W tym Województwie że się po niektórych miejscach znajdują góry Mineralne złote świadczy Sarnicki. O srebrnych Kruszcach świadczy Tumeisern w swojej Alchimii. Pod Przemyślem i Sanokiem o miedzi pomieszanej z srebrem, świadczy Ortebius, Mercator. Pod Baligrodem o Merkuriuszu pisze Kromer. Na Pokuciu o Marmurach: pod Zurowem o Alabastrze Miechowita. Na Pokuciu pod Ropenką i Rungunami jeziora nie wielkie, po których tłustość klejowatą
Chełmská má tákże dwa Powiaty Chełmski y Krasnostawski. Seymikuie w Chełmie: dwoch Posłow ná Seym, a iednego Deputatá ná Trybunał obiera. Od wschodu graniczy z Woiewodztwem Podolskim y Wołyńskim. Od záchodu z Sandomirskim. Od południa z Węgrami. Od połnocy z Woiewodztwem Bełzkim.
W tym Woiewodztwie że się po niektorych mieyscách znayduią gory Mineralne złote świádczy Sarnicki. O srebrnych Kruszcach świadczy Thumeisern w swoiey Alchimii. Pod Przemyślem y Sanokiem o miedzi pomięszáney z srebrem, świadczy Ortebius, Mercator. Pod Baligrodem o Merkuryuszu pisze Kromer. Ná Pokuciu o Marmurach: pod Zurowem o Alabastrze Miechowita. Ná Pokuciu pod Ropenką y Rungunámi ieziora nie wielkie, po ktorych tłustość kleiowátą
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: H4
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
kamienną biorą figurę, co uchodzi za wapno; budują ztych kamieni chałupy i zowią domami wodnemi; jeśli na nie nie ciecze konserwują się Wbliskości tegoż Zamku, jest Zrzodło na wierzchu zamarzające, zracyj salitrzanych w ziemi minerałów, a w Zimie nie za marza, bystro płynie.
W Sarostwie tym są Wody mineralne kwaśne, do lekarstw służące: inne, z których woła ludziom pijącym robią się i wiszą; inne, od których ptaki przelatując, zdychają. A przy wsi Drużbak jest rzeczka, która alveum suum albo dno i brzegi w kamień obraca; stąd studnie wtej wsi same sobie cembrowiny robią kamienne cum commodo et admiratione.
Jeszcze
kamienną biorą figurę, co uchodzi za wapno; buduią ztych kamieni chałupy y zowią domami wodnemi; ieśli na nie nie ciecze konserwuią się Wbliskości tegoż Zamku, iest Zrzodło na wierzchu zamarzaiące, zrácyi salitrzanych w ziemi minerałow, a w Zimie nie za marza, bystro płynie.
W Sarostwie tym są Wody mineralne kwaśne, do lekarstw służące: inne, z ktorych woła ludziom piiącym robią się y wiszą; inne, od ktorych ptaki przelatuiąc, zdychaią. A przy wsi Drużbak iest rzeczka, ktora alveum suum albo dno y brzegi w kamień obraca; ztąd studnie wtey wsi same sobie cembrowiny robią kamienne cum commodo et admiratione.
Ieszcze
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 286
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
końcu zimy gdy lody pierwsze schodzić mają zbierz w tafle porąbany. Słomą prostą wysławszy loch, lód w nim złoż, i szyję chrustem ziemią założ aby wiatr niedochodził. Będziesz miał w najgórętsze lato dla wygody lód, i lodownią: w której mięsiwo, zwierzyny jak w pół zimy konserwować możesz.
3tio. Wody mineralne, i różne źródła są medyczne wielu afekcyj. Iż płynąc, czyli z kruszców czyli z korzeni różnych drzew, ziół, zdrowiu ludzkiemu służących, zabierają kwalitatywy. Jako przeciwnym sposobem wiele innych wód jest zaraźliwych, dla miejsc, przez które płyną, niezdrowych.
4to. Morskie wody by największą nawałnością wzburzone, tak się nie
końcu zimy gdy lody pierwsze zchodzić maią zbierz w tafle porąbany. Słomą prostą wysławszy loch, lod w nim złoż, y szyię chrustem ziemią záłoż áby wiatr niedochodził. Będziesz miał w naygorętsze lato dla wygody lod, y lodownią: w ktorey mięsiwo, zwierzyny iák w puł zimy konserwowáć możesz.
3tio. Wody mineralne, y rożne zrodła są medyczne wielu affekcyi. Jż płynąc, czyli z kruszcow czyli z korzeni rożnych drzew, zioł, zdrowiu ludzkiemu służących, zábieraią kwalitatywy. Jáko przeciwnym sposobem wiele innych wod iest zaraźliwych, dla mieysc, przez ktore płyną, niezdrowych.
4to. Morskie wody by naywiększą náwałnością wzburzone, ták się nie
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: T3v
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
pierwej ręce namaścił sokiem Merkurialnym, Portulaki, i Malvavisku z białkiem jaja zmięszanym. Atoli radziłbym tej eksperiencyj pierwej sprobować choć na kociej łapie, a nie własnej ręce.
5to. Trzęsienie ziemi pochodzi z obfitości ekshalacyj wietrznych, od ognia podziemnego rozgrzanych, rozszerzonych, zaczym w wnętrznościach ziemi konkussyą czyniących. Zaczym kraje bardziej Mineralne, ognistej materyj więcej mające, jakie są południowe: także blisko morza będące: do tego w podziemne lochy obfitujące częstemu trzęsieniu ziemi podlegają. Trzęsieniem ziemi częstokroć budynki się walą: jakiemu nieszczęściu w przeszłym roku po kilka kroć podlegała Liworna. Czasem całe miasta się zapadają, góry klęsną, przepaści się otwierają, obszerne jeziora wynikają
pierwey ręce námaścił sokiem Merkuryalnym, Portulaki, y Malvavisku z białkiem iaia zmięszanym. Atoli rádziłbym tey experyencyi pierwey zprobować choć ná kociey łápie, á nie własney ręce.
5to. Trzęsienie ziemi pochodzi z obfitości exchalácyi wietrznych, od ognia podziemnego rozgrzanych, rozszerzonych, záczym w wnętrznościach ziemi konkussyą czyniących. Záczym kraie bardziey Mineralne, ognistey máteryi więcey maiące, iákie są południowe: tákże blisko morza będące: do tego w podziemne lochy obfituiące częstemu trzęsieniu ziemi podlegáią. Trzęsieniem ziemi częstokroć budynki się walą: iákiemu nieszczęściu w przeszłym roku po kilka kroć podlegałá Liworna. Czasem cáłe miásta się zapadáią, gory klęsną, przepaści się otwieraią, obszerne ieziora wynikáią
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: Uv
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
najlepsza jest z prochu siennego, przydawszy mrowiska, kto chce, może przydać Macierzonki, Majeranu, Lewandy, Rozmarynu, Jałowcu, Lebiotki, Pokrzyw, Piretrum, kto co mieć może, też zioła i do naparzania służą.
Także kąpieli z różnych zwierzat młodych, jako to Liszek, Szczeniąt etc. służą także wody mineralne osobliwie siarczyste. Wino zaprawne, ciało czyszczące że złych humorów, i Nerwy posilające.
WEźmi ziela Irvy Artetyki, kwiecia Rozmarynowego, Lewandowego, Konwaliowego, Bukwice, paraliżowego ziela, Cząbru, Majeranu, każdego po dwie szczypty, korzenia Piwoniowego, Gałganu, Cynamonu, gałki Muszkatowej, Kardamonu, Kubebów, Imbieru białego, Cytwaru
naylepszá iest z prochu śiennego, przydáwszy mrowiská, kto chce, może przydáć Máćierzonki, Májeranu, Lewándy, Rozmárynu, Jáłowcu, Lebiotki, Pokrzyw, Piretrum, kto co mieć może, też źiołá y do náparzánia służą.
Tákże kąpieli z rożnych zwierzat młodych, iáko to Liszek, Szczeniąt etc. służą tákże wody minerálne osobliwie śiárczyste. Wino zápráwne, ćiáło czyszczące że złych humorow, y Nerwy pośiláiące.
WEźmi źiela Irvy Arthetyki, kwiećia Rozmárynowego, Lewándowego, Konwáliowego, Bukwice, páraliżowego źiela, Cząbru, Májeranu, káżdego po dwie szczypty, korzenia Piwoniowego, Gáłgánu, Cynámonu, gałki Muszkátowey, Kárdámonu, Kubebow, Imbieru białego, Cytwaru
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 59
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
