się za Chrześcijan, ale Schizmatycy są, Dioszkora i Eutychesa błędami zarażeni: a po części i Mahometa. I tak cała prawie Afryka Murzynów tylko, tak co do ciała, jako i co do duszy rodzi. Ten kolor czarny pochodzi to od słonecznych upałów, które są największe w tych podsłonecznych krajach. To z ekshalacyj mineralnych, które słońce wyciąga z ziemi, albo ogień podziemny ewaporuje, i kopci w pułnagich prawie ludzi. Ta czarność już im rodzajem idzie, iż w żywotach matek Murzyni się zaraz poczynają i rodzą. AZJA.
XXXVI. Azja od innych części ziemi także morzami i rzekami rozgraniczona. Od pułnocy morzem lodowatym. Od wschodu Oceanem
się zá Chrześcián, ale Schizmatycy są, Dyoszkora y Eutychesa błędámi zaráżeni: á po części y Máchometá. Y ták całá prawie Afryká Murzynow tylko, ták co do ciała, iáko y co do duszy rodzi. Ten kolor czarny pochodzi to od słonecznych upałow, ktore są naywiększe w tych podsłonecznych kraiach. To z exchalacyi mineralnych, ktore słońce wyciąga z ziemi, álbo ogień podziemny ewaporuie, y kopci w pułnagich prawie ludzi. Tá czarność iuż im rodzaiem idzie, iż w żywotach mátek Murzyni się záráz poczynáią y rodzą. AZYA.
XXXVI. Azya od innych części ziemi tákże morzami y rzekami rozgraniczoná. Od pułnocy morzem lodowatym. Od wschodu Oceanem
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: D2
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
. OO. Benedyktynów. Z tej góry na 15. mil w cyrkumferencyj położone kraje widać. pierwszą powietrza dywizją przewyższa, grubsze przechodząc chmury. Toż Województwo ma mineralne góry, jako to Kamińska, i tyle innych. IV. W Sieradzkim Województwie góra Hełm Jest wiele innych po różnych Województwach to zamkami osadzonych, to mineralnych, zewnętrzną wspaniałością, i wnętrznemi skarbami zdobiących Polskę. RZEKI ZNACZNIEJSZE W PolscE.
I. Jest Wisła: która w Śląsku wziąwszy początki, płynie przez Województwa Krakowskie Sandomierskie Lubelskie Mazowieckie Brzeskie Kujawskie Inowrocławskie Płockie Prussy i na 50. innych rzek większych zabrawszy w siebie, według rachunku Sarnickiego, w pada pod Gdańskiem w morze Bałtyckie
. OO. Benedyktynow. Z tey gory ná 15. mil w cyrkumferencyi położone kraie widać. pierwszą powietrzá dywizyą przewyszsza, grubsze przechodząc chmury. Toż Woiewodztwo má mineralne gory, iáko to Kamińska, y tyle innych. IV. W Sieradzkim Woiewodztwie gora Hełm Iest wiele innych po rożnych Woiewodztwach to zamkami osadzonych, to mineralnych, zewnętrzną wspaniałością, y wnętrznemi skarbami zdobiących Polskę. RZEKI ZNACZNIEYSZE W POLSZCZE.
I. Iest Wisła: ktora w Sląsku wziąwszy poczatki, płynie przez Woiewodztwa Krakowskie Sandomirskie Lubelskie Mazowieckie Brzeskie Kuiawskie Inowrocławskie Płockie Prussy y ná 50. innych rzek większych zabrawszy w siebie, według rachunku Sarnickiego, w pada pod Gdańskiem w morze Baltyckie
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: K3v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
zatęchnie, zgęsnieje. WODA jeśli mętna w studni, zabieżysz wsypawszy w nie soli. Woda wypadająca z skały gypsowej, nie jest zdrowa, zdyma pijącego. Woda w górach na wielu miejscach, jako też koło gór Alpes i Pyrenejskich, w Karyntyj, Styryj są nie zdrowe, to z śniegów kilkuletnich płynące, to zgor Mineralnych, siarczystych, hałunowych, miedzianych, żelaznych. Niektóre też z nich w wyliczonych miejscach, pijącym jakieś gruzoły i wolą pod brodą sprawują, jakie są na Rusi niedaleko Drohobyszy; inne cale są śmiertelne, iż płyną przez ziemię pełną arszeniku, żywego srebra, i ich dymu, waporu nabrały w siebie, jakie wody są
zatęchnie, zgęsnieie. WODA iezli mętna w studni, zabieżysz wsypawszy w nie soli. Woda wypadaiąca z skały gypsowey, nie iest zdrowa, zdyma piiącego. Woda w gorach na wielu mieyscach, iako też koło gor Alpes y Pyreneyskich, w Karintyi, Styryi są nie zdrowe, to z sniegow kilkuletnich płynące, to zgor Mineralnych, siarczystych, hałunowych, miedzianych, żelaznych. Niektore też z nich w wyliczonych mieyscach, piiącym iakieś gruzoły y wolą pod brodą sprawuią, iakie są na Rusi niedaleko Drohobyszy; inne cale są smiertelne, iż płyną przez ziemię pełną arszeniku, żywego srebra, y ich dymu, waporu nabrały w siebie, iakie wody są
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 471
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
wypada. Te już dla krążącej z ziemią atmosfery, już dla wiatrów, już dla ciepła słanecznego, już dla innych przyczyn, jako soli ziarno w jezierze roztopiłyby się i na cząstki podzielone po całym powietrzu rozpłynęły. Jako tedy kurzawy, które się z ziemi codziennie podnoszą, lubo wielka jest miedzy niemi liczba arszennikowych, mineralnych, siarczystych i innych zarażliwych, nie czynią codziennie odmian znacznych, tak ani kurzawy komety nie uczyniłyby, choćby się z powietrzem naszym zmieszały.
Lecz rzeczesz : doświadczenie w Filozofii, i w każdej rzeczy jest najpewniejszym dowodem: ile zaś razy kometa ukazała się, tyle razy nieszczęście jakiekolwiek nastąpiło. Doświadczenie to iż jest fałszywe
wypada. Te iuż dla krążącey z ziemią atmosfery, iuż dla wiatrow, iuż dla ciepła słanecznego, iuż dla innych przyczyn, iako soli ziarno w iezierze roztopiłyby się y na cząstki podzielone po całym powietrzu rozpłynęły. Jako tedy kurzawy, ktore się z ziemi codziennie podnoszą, lubo wielka iest miedzy niemi liczba arszennikowych, mineralnych, siarczystych y innych zarazliwych, nie czynią codziennie odmian znacznych, tak ani kurzawy komety nie uczyniłyby, choćby się z powietrzem naszym zmieszały.
Lecz rzeczesz : doświadczenie w Filozofii, y w każdey rzeczy iest naypewnieyszym dowodem: ile zaś razy kometa ukazała sie, tyle razy nieszczęście jakiekolwiek nastąpiło. Doświadczenie to iż iest fałszywe
Skrót tekstu: BohJProg_I
Strona: 288
Tytuł:
Prognostyk Zły czy Dobry Komety Roku 1769 y 1770
Autor:
Jan Bohomolec
Drukarnia:
Drukarnia J.K.M. i Rzeczypospolitej w Kollegium Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
traktaty
Tematyka:
astronomia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1770
Data wydania (nie wcześniej niż):
1770
Data wydania (nie później niż):
1770
Gdyż jako codzienny jest obrót luminarzów od wschodu ku zachodowi, tak ustawiczny i jednostainy powinienby wiatr panować. Częstokroć też chmury po powietrzu przechodzą bez znacznego wiatru. Zaczym prawdziwsza Arystotelesa jest sentencja: iż wiatr jest ekshalacja ziemna sucha, gorąca, na powietrze wypadająca, i jegoż czyniąca komocją. Te ekshalacje pochodzą to z mineralnych meatów podziemnych ogniem zapalonym popędzonych; to z morza słoności, siarczystości nawałnością wzburzonego. Komocja zaś eryj z tąd idzie. Częścią że ekshalacje na powietrze wypadszy rożgrzane bardziej, i rozszerzone impuls w powietrzu czynią. Jak gdy proch zapalony z działa wypadając tęż konkussyą eryj sprawuje. Częścią że chmury ściskając powietrze, ekshalacyj pełne jak miechami
Gdyż iáko codzienny iest obrot luminarzow od wschodu ku zachodowi, ták ustawiczny y iednostainy powinienby wiatr pánowáć. Częstokroć też chmury po powietrzu przechodzą bez znacznego wiatru. Záczym prawdziwsza Arystotelesa iest sentencya: iż wiatr iest exchalacya ziemna sucha, gorąca, ná powietrze wypadáiąca, y iegoż czyniąca kommocyą. Te exchalacye pochodzą to z mineralnych meatow podziemnych ogniem zapalonym popędzonych; to z morza słoności, siarczystości náwałnością wzburzonego. Kommocya zaś aeryi z tąd idzie. Częścią że exchalacye ná powietrze wypadszy rożgrzane bardziey, y rozszerzone impuls w powietrzu czynią. Ják gdy proch zápalony z działá wypadaiąc tęż konkussyą aeryi sprawuie. Częścią że chmury ściskaiąc powietrze, exchalacyi pełne iák miechami
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: T2v
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
Z których pierwsza jest Chmura bo jest obfitość waporów zgęsłych z ekshalacjami zmięszanych na drugą kondygnacją powietrza wyniesionych. Chmury czarne wiele mają w sobie humorów ziemnych grubych tłustych, do grzmotu i piorunów sposobne. Dopieroż zielonawe, nieco zapalone wielkich grzmotów piorunów i nawałności, gradów bywają przyczyną. Iż więcej mają w sobie ekshalacyj saletrzystych siarczystych mineralnych gorących. Chmury białe są czcze, iż więcej waporów suchych w sobie zamykają a niżeli humorów i ekshalacyj. Dla czego wyżyj nad inne po powietrzu się unoszą.
Druga Mgła: jest wapor gęsty, najwięcej z miejsc bagnistych, wodnistych wynikający. Który dla swojej ciężkości nad ziemią się wiesza na powietrzu poty, póki albo ciepłem
Z ktorych pierwsza iest Chmura bo iest obfitość waporow zgęsłych z exchalácyámi zmięszanych ná drugą kontygnácyą powietrza wyniesionych. Chmury czarne wiele maią w sobie chumorow ziemnych grubych tłustych, do grzmotu y piorunow sposobne. Dopieroz zielonawe, nieco zápalone wielkich grzmotow piorunow y nawałności, gradow bywaią przyczyną. Jż więcey maią w sobie exchalacyi saletrzystych siarczystych mineralnych gorących. Chmury białe są czcze, iż więcey waporow suchych w sobie zamykáią á niżeli chumorow y exchalacyi. Dla czego wyżyi nad inne po powietrzu się unoszą.
Druga Mgła: iest wapor gęsty, naywięcey z mieysc bágnistych, wodnistych wynikaiący. Ktory dla swoiey ciężkości nad ziemią się wiesza ná powietrzu poty, poki albo ciepłem
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: T4v
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
że tęż ekshalacje grubemi chmurami przycisnione, jak powietrze miechami, ustepować z miejsca na miejsce z impetem muszą: co najbardziej się wydaje w wichrach poprzedzających chmury gwałtowne. Albo z tąd że powietrze w podziemnych meatach i lochach zawarte, czyli to wody biegiem i morza fluktami popędzone, czyli zagrzane gorącem siarczystych saletrzystych i innych miejsc mineralnych, a tym samym rozszerzone, większego szukając miejsca, z impetem co raz wypada. Te tedy i inne skryte przyczyny jako niepodobna co do czasu ich przewidzieć, tak i skutki ich, to jest wiatry na ten albo ów czas przepowiedzieć. Uważył to mądrze Dawid Król gdy powiedział że Wszechmocność Boska z skarbów swoich wyprowadza wiatry
że tęż exhalácye grubemi chmurámi przycisnione, iák powietrze miechámi, ustepowáć z mieysca ná mieysce z impetem muszą: co naybárdziey się wydáie w wichrach poprzedzáiących chmury gwałtowne. Albo z tąd że powietrze w podziemnych meatách y lochach záwarte, czyli to wody biegiem y morza fluktámi popędzone, czyli zágrzane gorącem siarczystych saletrzystych y innych mieysc mineralnych, á tym samym rozszerzone, większego szukáiąc mieysca, z impetem co raz wypada. Te tedy y inne skryte przyczyny iáko niepodobna co do czasu ich przewidzieć, tak y skutki ich, to iest wiátry ná ten álbo ow czas przepowiedzieć. Uważył to mądrze Dawid Krol gdy powiedział że Wszechmocność Boska z skarbow swoich wyprowadza wiatry
Skrót tekstu: BystrzInfAstrol
Strona: 20
Tytuł:
Informacja astrologiczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astrologia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
